Ramona Pierson: An unexpected place of healing

Translator: Zolboo Tsogbayar Reviewer: Matar Matar

Би та бүхэнтэй нэг зүйлийг хуваалцах гэж байна

I'm actually going to share something with you

би үүний тухай 10 гаруй жил яриагүй.

I haven't talked about probably in more than 10 years.

Tиймээс та бүгдийг энэ аялалаар хөтлөхөд

So bear with me as I take you through this journey.

намайг тэвчээртэй сонсохыг хүсье.

When I was 22 years old,

Би 22 настайдаа,

I came home from work, put a leash on my dog

ажлаасаа гэртээ ирээд, нохойндоо хүзүүвч зүүлгээд

and went for my usual run.

сурснаараа гүйхээр гарсан.

I had no idea that at that moment,

Би яг тэр үед

my life was going to change forever.

амьдрал маань үүрд өөрчлөгдөх гэж буйг төсөөлөөгүй.

While I was preparing my dog for the run,

Нохойгоо гүйлтэнд бэлтгэж байхад

нэг залуу баранд пиво ууж дуусгаад,

a man was finishing drinking at a bar,

picked up his car keys, got into a car

машины түлхүүрээ аваад, машиндаа суугаад,

өмнө зүгт,

and headed south,

or wherever he was.

эсвэл хаашаа ч юм хөдөллөө.

Би зам хөндлөн гүйгээд,

I was running across the street,

харин миний санаж байгаа ганц зүйл бол

and the only thing that I actually remember

толгойд минь гранат дэлбэрэх мэт болсон.

is feeling like a grenade went off in my head.

Газар гараа тавиад

And I remember putting my hands on the ground

амьдрах хүч минь

and feeling my life's blood

миний хүзүү болон

emptying out of my neck and my mouth.

амнаас урсан дуусах шиг болсныг санаж байна.

Юу болсон бэ гэвэл

What had happened is, he ran a red light

тэр залуу улаан гэрлээр гараад намайг бас миний нохойг мөргөжээ.

and hit me and my dog.

She ended up underneath the car.

Нохой минь машины дор орсон.

Би машины урагшаа нисээд,

I flew out in front of the car,

and then he ran over my legs.

тэр миний хөл дээр дайраад гарсан.

My left leg got caught up in the wheel well --

Миний зүүн хөл дугуйнд нь ороод

эргэлдсэн гэх үү дээ.

spun it around.

Машины бампер миний төвөнхийг

The bumper of the car hit my throat,

slicing it open.

онгойтол нь цохисон.

I ended up with blunt chest trauma.

Би цээжний хүнд гэмтэл авсан.

Your aorta comes up behind your heart, it's your major artery --

Гол судас зүрхний чинь хойно байдаг.

Хамгийн гол артерийн судас бөгөөд маш хүндээр гэмтсэн учраас

and it was severed, so my blood was gurgling out of my mouth.

амнаас минь цус асгарч байлаа.

Бүр хөөсрөөд

It foamed, and ... horrible things were happening to me.

надад аймшигтай зүйлс болж байлаа.

Юу болоод байгааг би огт ойлгоогүй,

I had no idea what was going on,

хөндлөнгийн хүмүүс хүрч ирээд,

but strangers intervened,

зүрхийг минь хөдөлгөж, цохиулж байлаа.

kept my heart moving, beating.

I say "moving," because it was quivering,

Би яагаад хөдөлгөж гэсэн бэ гэвэл зүрх минь чичрээд

тэд нар дахин цохиулахыг хичээж байсан юм.

and they were trying to put a beat back into it.

Нэг ухаантай хүн хоолойд минь үзэг хийснээр

Somebody was smart and put a Bic pen in my neck

амьсгалын замыг минь нээж өгсөн.

to open up my airway, so I could get some air in there.

Уушиг минь хэмхэрсэн болохоор

And my lung collapsed,

so somebody cut me open and put a pen in there as well,

хэн нэгэн цээжийг минь нээгээд уушгинд минь зүү хийж

to stop that catastrophic event from happening.

аймшигт явдлаас сэргийлсэн.

Somehow I ended up at the hospital.

Ямар ч байсан би эмнэлэгт хүргэгдсэн.

Намайг мөсөөр ороосон байсан

I was wrapped in ice,

and then eventually put into a drug-induced coma.

тэгээд комд оруулсан.

18 сарын дараа би сэрсэн.

Eighteen months later, I woke up.

I was blind, I couldn't speak

Хараагүй, хэлгүй,

and I couldn't walk.

бас алхаж чадахгүй байлаа.

I was 64 pounds.

Би 30 кг болсон байв.

The hospital really has no idea what to do with people like that.

Ийм байдалд орсон хүмүүсийг

эмнэлэг яахаа ч мэддэггүй.

And in fact, they started to call me a "gomer."

Үнэндээ тэд намайг ямар ч найдваргүй гэх болсон.

That's another story we won't even get into.

Гэхдээ энэ бол бидний ярихгүй өөр түүх.

I had so many surgeries to put my neck back together,

Хүзүүгээ буцааж хэвэнд нь оруулах гэж би маш олон,

зүрхээ эмчлэх гэж бас хагалгаанд орсон.

to repair my heart a few times.

Some things worked, some things didn't.

Зарим нь үйлчилж л байлаа.

Надад их титан хийгээд

I had lots of titanium put in me;

кадавр яс

cadaver bones,

to try to get my feet moving the right way.

хөлийг минь хөдөлгөх гэж шүү дээ.

And I ended up with a plastic nose,

Тэгээд би пластик хамар, шаазан шүд

porcelain teeth and all kinds of other things.

гэх мэтийн зүйлстэй боллоо.

But eventually, I started to look human again.

Гэхдээ эцэст дахиад хүн төрхөндөө орсон юм.

But ...

Заримдаа үүний тухай ярихад их хэцүү байдаг

It's hard sometimes to talk about these things,

тэвчээртэй байхыг хүсе.

so bear with me.

I had more than 50 surgeries.

Би 50 гаруй хагалгаанд орсон.

But who's counting?

Гэхдээ үүнийг тоолдог хүн байна гэж үү?

(Laughter)

Ингээд эцэст нь, эмнэлэг намайг

So eventually, the hospital decided it was time for me to go.

гаргах цаг болсон гэж шийдэв.

They needed to open up space for somebody else

Тэд өөр хэн нэгэн

өвчнөөсөө бүрэн эдгэрэх хүнд

that they thought could come back

from whatever they were going through.

зай гаргаж өгөх хэрэгтэй байсан юм.

Everybody lost faith in me being able to recover.

Намайг бүрэн эдгэрнэ гэсэн итгэлээ бүгд алдсан байв.

Ингээд энгийнээр хэлвэл тэд зүгээр газрын зураг уруу сум шидээд

So they basically put a map up on the wall, threw a dart,

Колорадод байдаг ахмадын асрамж таарав.

and it landed at a senior home, here in Colorado.

And I know all of you are scratching your head:

Та бүгд толгойгоо маажаад:

"Aхмадын асрамж аа? Тэнд чи очих ямар хэрэгтэй юм?"

"A senior citizens' home?

What in the world are you going to do there?"

Гэхдээ энэ өрөөнд байгаа

But if you think about all of the skills and talent

бүх авъяас чадвар

that are in this room right now,

ахмадын асрамжид бий.

that's what a senior home has.

За тэгэхээр тэр их авъяас чадвар

So there were all these skills and talents

ахмадуудад байлаа.

that these seniors had.

The one advantage they had over most of you

Та нарт байхгүй тэдний нэг давуу тал нь

мэргэн ухаан

is wisdom,

because they had a long life.

яагаад гэвэл тэд илүү удаан амьдарсан.

And I needed that wisdom at that moment in my life.

Надад тийм мэргэн ухаан тэр үед хэрэгтэй байсан юм.

Гэхдээ намайг босгыг нь давахад

But imagine what it was like for them

тэдэнд ямар санагдсаныг төсөөл дөө.

when I showed up at their doorstep.

Тэр үед би 2 кг нэмээд

At that point, I had gained four pounds, so I was 68 pounds.

32 кг болсон байв.

Би халзан байсан.

I was bald.

Эмнэлэгийн халат өмссөн.

I was wearing hospital scrubs.

Хэн нэгэн надад теннисийн гутал бэлэглэсэн байсан.

And somebody donated tennis shoes for me.

And I had a white cane in one hand

Нэг гартаа цагаан таяг,

нөгөө гартаа дүүрэн эмнэлэгийн баримт барьсан байв.

and a suitcase full of medical records in another hand.

Ингээд ахмадууд яаралтай

So the senior citizens realized

that they needed to have an emergency meeting.

уулзалт хийхээр шийдэв.

(Laughter)

(Инээд)

So they pulled back and they were looking at each other,

Тэд бие биерүүгээ хараад,

and they were going, "OK, what skills do we have in this room?

"За, энэ өрөөнд ямар чадвартай хүмүүс байгаа билээ?

This kid needs a lot of work."

Энэ хүүхдэд их туслалцаа хэрэгтэй юм байна."

So they eventually started matching their talents and skills

Ингээд тэд эцэст нь

өөрсдийн авъяас чадвараа

миний хэрэгцээнд тохируулах болов.

to all of my needs.

Гэхдээ тэдний эхэнд хийх ёстой зүйлсийн нэг бол,

But one of the first things they needed to do

надад хамгийн түрүүнд юу хэрэгтэйг тодорхойлох байсан юм.

was assess what I needed right away.

Би ердийн хүн шиг хооллохыг

I needed to figure out how to eat like a normal human being,

сурах хэрэгтэй байсан

since I'd been eating through a tube in my chest

, яагаад гэвэл би цээж бас судсан дахь гуурсаар

хоол идэж байсан.

and through my veins.

So I had to go through trying to eat again.

Тиймээс дахиж идэж

And they went through that process.

сурах явц боллоо.

Дараа нь тэд:

And then they had to figure out:

"Well, she needs furniture.

"Тэрэнд тавилга хэрэгтэй.

She is sleeping in the corner of this apartment."

Тэр энэ байрны буланд унтаж байна шүү дээ."

So they went to their storage lockers

Ингээд өөрсдийн агуулахаасаа

and all gathered their extra furniture --

илүү тавилгууд цуглуулаад

gave me pots and pans, blankets --

надад таваг тогоо, хөнжил,

бүхнийг өгсөн.

everything.

And then the next thing that I needed

Дараа нь миний

гадаад байдлыг өөрчлөхөөр шийдэв.

was a makeover.

(Laughter)

Ингээд ногоо халат алга болж

So out went the green scrubs,

полиэфир цэцгэн хээ өмсөх болов.

and in came the polyester and floral prints.

(Инээд)

(Laughter)

We're not going to talk about the hairstyles

Миний үс эргэж ургахад тэдний санал болгосон

they tried to force on me once my hair grew back.

үсний засалтуудыг бид ярихгүй.

Гэвч би цэнхэр үснээс татгалзсан.

But I did say no to the blue hair.

(Инээд)

(Laughter)

So eventually, what went on is,

Ингээд дараа нь тэд намайг

ярьж сурах хэрэгтэй гэж шийдэв.

they decided that, well, I need to learn to speak.

Хэлгүй, хараагүй хүн бол

You can't be an independent person

биеэ даах чадваргүй байдаг.

if you're not able to speak and you can't see.

So they figured not being able to see is one thing,

Харах чадваргүй намайг

but they need to get me to talk.

тэд хэлд оруулахаар болов.

So while Sally, the office manager,

Оффисийн менежер Сэли өдрийн цагаар

was teaching me to speak in the day --

хэлд ороход туслаж байлаа

it's hard, because when you're a kid, you take things for granted.

хэцүү байсан, яагаад гэвэл хүүхэд байхдаа

бүхнийг өөрт заяагдсан, алдах боломжгүй гэж боддог.

You learn things unconsciously.

Юмыг ухаан ороогүй байхдаа сурдаг.

But for me, I was an adult and it was embarrassing,

Гэхдээ би бол насанд хүрсэн хүн, надад ичмээр байсан,

шинэ хоолой, хэлээ

and I had to learn how to coordinate my new throat with my tongue

шинэ шүд, уруул бүхэнтэйгээ тохируулаад

and my new teeth and my lips,

агаарны тусламжаар

and capture the air and get the word out.

үг хэлж сурах хэрэгтэй байсан.

So, I acted like a two-year-old,

Тэгээд би 2 настай мэт аашилж,

and refused to work.

сурахаас татгалзсан.

Харин эрчүүдэд арай дээр санаа байлаа.

But the men had a better idea.

They were going to make it fun for me.

Тэд арай хөгжилтэй болгохоор шийдсэн.

Оройдоо надад хараалын үгс зааж,

So they were teaching me cuss-word Scrabble at night.

(Инээд)

(Laughter)

бас нууцаар

And then, secretly, how to swear like a sailor.

яаж далайчин шиг хараахыг заасан.

(Laughter)

Тиймээс Сэли миний өөртөө итгэх итгэлийг нэмсний эцэст

I'm going to just leave it to your imagination

as to what my first words were --

анхны үгс маань юу байсныг

(Laughter)

when Sally finally got my confidence built.

та нарын төсөөлөлд үлдээе.

(Laughter)

(Инээд)

So I moved on from there.

Ингээд урагшилж эхлэв.

And a former teacher who happened to have Alzheimer's

Alzheimer өвчтэй байсан багш маань

took on the task of teaching me to write.

надад бичихийг заахаар болов.

The redundancy was actually good for me.

Хэтрүүлэг нь надад тохирч байна.

So, we'll just keep moving on.

Тиймээс цааш нь үргэлжлүүлье.

(Laughter)

(Инээд)

Гол сурах ёстой зүйлсийн нэг бол

One of the pivotal times for me

was actually learning to cross the street again

хараагүй байхдаа зам гарах

as a blind person.

явдал байв.

Тэгэхээр нүдээ аниад үз.

So close your eyes.

Now imagine you have to cross a street.

Одоо зам гарах хэрэгтэй гээд төсөөлөөд үз.

Тэр замыг хэр хол гэдгийг мэдэхгүй,

You don't know how far that street is,

чигээрээ явах эсэхээ мэдэхгүй,

and you don't know if you're going straight.

And you hear cars whizzing back and forth,

машинууд урагш хойш давхилдаад,

бас ийм байдалд

and you had a horrible accident

that landed you in this situation.

машиний аймшигт ослоос болж орсон.

So there were two obstacles I had to get through.

Тэгэхээр надад 2 бэрхшээл тулгарсан.

One was post-traumatic stress disorder.

Нэг нь гэмтлийн дараах стресстэх эмгэг.

Замын хашлагад тулах болгонд

Every time I approached the corner or the curb,

I would panic.

учраа олохгүй сандарч байлаа.

And the second one

Харин нөгөөх нь

was actually trying to figure out how to cross that street.

яаж зам гарах аргаа олох байсан юм.

So one of the seniors just came up to me,

Ахмадуудын нэг нь над дээр ирээд

and she pushed me up to the corner and said,

булан уруу намайг түлхээд,

"Цаг нь болсон гэж бодохоороо наад таягаа шууд урагш нь гозойлгочих,

"When you think it's time to go, just stick the cane out there.

хэрвээ юманд цохигдвол зам гараад хэрэггүй."

If it's hit, don't cross the street."

(Laughter)

(Инээд)

Үнэхээр ойлгомжтой байв.

Made perfect sense.

(Laughter)

Гэхдээ 3 дахь таяг

But by the third cane that went whizzing across the road --

зам уруу нисээд одоход,

(Laughter)

тэд намайг Брайлийн Институтэд явуулж

they realized that they needed to put their resources together,

хараагүй хүнд хэрэгтэй чадварыг

and they raised funds

so that I could go to the Braille Institute

сургахын тулд бас

and actually gain the skills to be a blind person,

миний амьдралыг өөрчлөх

хөтөч нохой авч

өгөхийн тулд

and also to go get a guide dog,

мөнгө цуглуулсан.

who transformed my life.

Ингээд надад хөрөнгө оруулалт

And I was able to return to college

хийсэн ахмадууд, хөтөч нохой, бас сурсан чадварынхаа ачаар

because of the senior citizens who invested in me,

and also the guide dog and skill set I had gained.

би коллежид эргэн орсон.

Ten years later, I gained my sight back.

10 жилийн дараа би эргэн хараа орсон.

Ид шидээр биш.

Not magically --

Би 3 хагалгаанд орсон,

I opted in for three surgeries,

нэг нь туршилтынх байсан.

and one of them was experimental.

Бүр роботик хагалгаа байсан.

It was actually robotic surgery

that removed a hematoma from behind my eye.

Миний нүдний ар талаас цусан бундуу гаргаж авсан.

Хамгийн том өөрчлөлт гэвэл

The biggest change for me was that the world moved forward,

дэлхий өсөн хөгжсөн байлаа

шинэ ололтууд

that there were innovations and all kinds of new things --

бас олон өөр зүйлс

гар утас, зөөврийн компьютер,

cellphones, laptops,

миний урьд өмнө харж байгаагүй тийм зүйлс.

all these things that I had never seen before.

And as a blind person,

Бас хараагүй хүний

your visual memory fades,

дүрсэлсэн ой санамж алга болж,

юмыг хэрхэн мэдрэгдэж,

and is replaced with how you feel about things

сонсогдож,

and how things sound

үнэртэж байгаагаар нь төсөөлдөг.

and how things smell.

So one day, I was in my room

Нэг өдөр би өрөөндөө байж байтал

нэг юм газар байхыг харсан

and I saw this thing sitting in my room.

тэгээд би мангас байна гэж бодсон.

I thought it was a monster,

so I was walking around it.

Тийм болохоор байнга тойрч байв.

And I go, "I'm just going to touch it."

Тэгснээ, "Би зүгээр хүрч үзлээ."

And I touched it and I went,

гээд хүрснээ,

"Oh my God, it's a laundry basket."

"Бурхан минь, энэ чинь хувцастай хувин байна шүү дээ."

(Инээд)

(Laughter)

Тэгэхээр хараатай хүн хэзээд

Everything is different when you're a sighted person,

тийм байх мэт боддог учраас

нэгэнт түүнийгээ алдахад бүх зүйлс өөрчлөгддөг.

because you take that for granted.

Харин хараагүй байхад,

But when you're blind, you have the tactile memory for things.

юмыг мэдэрч байж ойлгодог.

Надад тохиолдсон хамгийн том өөрчлөлт гэвэл

The biggest change for me was looking down at my hands

and seeing that I'd lost 10 years of my life.

и гараа харангаа, амьдралынхаа 10 жилийг алдсан гэдгээ ухаарсан юм.

I thought that time had stood still for some reason

Цаг хугацаа надад яагаад ч юм зогссон мэт санагдаж,

and moved on for family and friends.

гэр бүл найз нар маань л зөвхөн урагшилж байгаа гэж боддог байсан.

But when I looked down,

Гэтэл би доошоо хараад

I realized that time marched on for me, too,

цаг хугацаа миний хувьд ч

and that I needed to get caught up.

явсаар л байсныг ухаарч

So I got going on it.

би цаг хугацаанд дахин баригдах ёстойг ойлгосон.

Миний осолд ордог үед олноос хариу хайх эсвэл радикал хамтын ажиллагаа

We didn't have words like "crowdsourcing" and "radical collaboration"

гэх үгс байгаагүй.

when I had my accident.

Гэхдээ утга санаа нь зөв

But the concept held true --

people working with people to rebuild me;

хүмүүс намайг дахин сэргээх гэж хамтран ажилласан,

people working with people to reeducate me.

xүмүүс надад дахин мэдлэг олгох гэж хамтарсан.

Хэрвээ радикал хамтын ажиллагаа байгаагүй бол

I wouldn't be standing here today

би энд ингэж зогсохгүй байх байсан.

if it wasn't for extreme radical collaboration.

Thank you so much.

Маш их баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)