Helping humans and animals live together | Jane Goodall

جین گودال کمک می‌کند تا جانوران و انسان در کنار هم زندگی کنند

Translator: Mana Ahmady Reviewer: Shahram Eatezadi

Good afternoon, good evening, whatever.

عصربخیر، شب‌بخیر، هرچی.

We can go, jambo, guten Abend, bonsoir,

می‌تونیم اینطور هم بگیم، جامبو، گوتِن آبِند، بون سوار،

but we can also ooh, ooh, ooh, ooh, ooh, ooh, ooh, ooh, ooh.

اما می‌تونیم اینطور هم بگیم: عو، عو، عو، عو، عو، عو.

That is the call that chimpanzees make

این آوای شامپانزه‌هاست

before they go to sleep in the evening.

پیش از اینکه در غروب به خواب برن.

You hear it going from one side of the valley to the other,

می‌تونید این آوا را بشنوید که از یک سوی دره به سوی دیگر جریان دارد،

from one group of nests to the next.

از آشیانه هایی به آشیانه ای دیگر.

And I want to pick up with my talk this evening

و من می‌خوام سخنرانی امشبم را درست از جایی پی بگیرم

from where Zeray left off yesterday.

که زِرای (زِرِسِنای اَلِمسگد) دیروز آن را به پایان رساند.

He was talking about this amazing, three-year-old Australopithecine child, Selam.

او درباره‌ی این کودکِ انسان‌گونه‌ی سه ساله حرف می‌زد، سِلام.

And we've also been hearing about the history, the family tree, of mankind

ما درباره‌ی تاریخ و نیانامه - شجره‌نامه - بشر از طریق راه نمای ژنتیکی هم شنیدیم.

through DNA genetic profiling.

ما درباره‌ی تاریخ و نیانامه - شجره‌نامه - بشر از طریق نمای ژنتیکی هم شنیدیم.

And it was a paleontologist, the late Louis Leakey,

و این دیرین‌شناس، لوییس لیکیِ فقید بود،

who actually set me on the path for studying chimpanzees.

که در اصل مرا در مسیر بررسی شامپانزه‌ها انداخت.

And it was pretty extraordinary, way back then.

و وقتی این راه را مرور می‌کنم، بسیار خارق‌العاده بود.

It's kind of commonplace now,

الان دیگر خیلی نخ‌نما شده،

but his argument was -- because he'd been searching

اما نظریه‌ی او - چون او در جستجوی باقیمانده‌های فسیلی انسان‌های اولیه در آفریقا بود.

for the fossilized remains of early humans in Africa.

اما نظریه‌ی او - چون او در جستجوی باقیمانده‌های فسیلی انسان‌های اولیه در آفریقا بود.

And you can tell an awful lot

و از این فسیل‌ها میشه به چیزهای بهت‌آورزیادی درباره اینکه اون آدما چه شکلی بودن پی برد٬

about what those beings looked like from the fossils,

و از این فسیل‌ها میشه به چیزهای بهت‌آورزیادی درباره اینکه اون آدما چه شکلی بودن پی برد٬

from the shape of the muscle attachments,

از روی شکل اتصال ماهیچه‌ها،

something about the way they lived

چیزی درباره‌ی روشی که زندگی می‌کردند را می‌شه دریافت،

from the various artifacts found with them.

و از روی ابزارهای گوناگونی که به همراه آنها پیدا می‌شه هم همینطور.

But what about how they behaved? That's what he wanted to know.

اما درباره‌ی شیوه‌ی رفتارشان چی؟ این چیزی بود که او می‌خواست بداند.

And of course, behavior doesn't fossilize.

و البته، رفتار فسیل نمی‌شه.

He argued -- and it's now a fairly common theory --

فرضیه‌ی او این بود - و حالا این یک نظریه‌ی نسبتا رایج‌ست-

that if we found behavior patterns similar or the same

که اگر ما الگوهای رفتاری مشابه یا یکسانی را

in our closest living relatives, the great apes, and humans today,

در فامیل‌های نزدیک‌مان بیابیم، گوریل‌ها، و انسان‌های امروزی،

then maybe those behaviors were present in the ape-like,

در این‌صورت شاید این رفتارها در نیاکان میمون‌گونه -

human-like ancestor some seven million years ago.

انسان‌گونه‌‌ی ما در هفت میلیون سال پیش هم وجود داشته.

And therefore, perhaps we had brought those characteristics with us

و بنابراین، شاید ما این ویژگی‌ها را با خودمان از نیاکانِ نیاکان‌مان به همراه آورده باشیم.

from that ancient, ancient past.

و بنابراین، شاید ما این ویژگی‌ها را با خودمان از نیاکانِ نیاکان‌مان به همراه آورده باشیم.

Well, if you look in textbooks today that deal with human evolution,

خب، اگر شما به کتاب‌های درسی امروزه که با فرگشت (نظریه تکاملی) سر و کار دارند نگاهی بندازید،

you very often find people speculating about how early humans

اغلب کسانی را پیدا می‌کنید که، با استناد به رفتار شامپانزه ها، دراین‌باره گمانه‌زنی می‌کنند که انسان‌های اولیه چگونه رفتار می‌کرده‌اند.

may have behaved, based on the behavior of chimpanzees.

اغلب کسانی را پیدا می‌کنید که، با استناد به رفتار شامپانزه ها، دراین‌باره گمانه‌زنی می‌کنند که انسان‌های اولیه چگونه رفتار می‌کرده‌اند.

They are more like us than any other living creature,

آنها بیش از هر موجود زنده‌ی دیگری به انسان شبیه هستند،

and we've heard about that during this TED Conference.

و ما دراین‌باره در طی کنفرانس TED زیاد شنیده‌ایم.

So it remains for me to comment on the ways in which chimpanzees

بنابراین چیزی که برای من باقی‌ مانده که درباره‌اش حرف بزنم راه‌های مشابهت شامپانزه‌ها

are so like us, in certain aspects of their behavior.

از جنبه‌های خاصی از رفتار، به ماست.

Every chimpanzee has his or her own personality.

هر شامپانزه شخصیت ویژه‌ی خودش را دارد.

Of course, I gave them names. They can live to be 60 years or more,

البته، من هر کدام را به نامی صدا می‌کنم. آنها تا ۶۰ سال یا بیشتر زندگی می‌کنند،

although we think most of them probably don't make it to 60 in the wild.

اگرچه ما فکر می‌کنیم که بیشتر آنها نمی‌تونند تا ۶۰ سال در حیات وحش دوام بیارند.

Mr. Wurzel. The female has her first baby when she's 11 or 12.

آقای وورزِل. ماده‌ها بچه‌های اول‌شان را وقتی ۱۱ یا ۱۲ ساله هستند به دنیا میارن.

Thereafter, she has one baby only every five or six years,

از آن پس، تنها هر پنج یا شش سال یک‌بار بچه‌دار می‌شن،

a long period of childhood dependency when the child is nursing,

یک دوره‌ی طولانی از وابستگی دوران کودکی وقتی از کودک پرستاری می‌شه،

sleeping with the mother at night, and riding on her back.

شب‌ها با مادر می‌خوابد، و روزها بر پشتش سوار می‌شه.

And we believe that this long period of childhood

و ما باور داریم که این دوره‌ی طولانی کودکی

is important for chimpanzees, just as it is for us, in relation to learning.

برای شامپانزه‌ها اهمیت دارد، درست همانقدر که برای ما، در ارتباط با آموزش، اهمیت دارد.

As the brain becomes ever more complex

همچنان که مغز همواره در طی فرگشت (تکامل) در گونه‌های متفاوتی از جانداران پیچیده‌تر می‌شه،

during evolution in different forms of animals,

همچنان که مغز همواره در طی فرگشت (تکامل) در گونه‌های متفاوتی از جانداران پیچیده‌تر می‌شه،

so we find that learning plays an ever more important role

ما به این نتیجه می‌رسیم که در تاریخچه‌ی زندگی هر کس، آموزش از همیشه نقش مهم‌تری را بازی می‌کند.

in an individual's life history.

ما به این نتیجه می‌رسیم که در تاریخچه‌ی زندگی هر کس، آموزش از همیشه نقش مهم‌تری را بازی می‌کند.

And young chimpanzees spend a lot of time watching what their elders do.

و شامپانزه‌های جوان زمان بسیاری را صرف تماشای اعمال بزرگ‌ترها شون می‌کنند.

We know now that they're capable of imitating behaviors that they see.

ما می‌دانیم که آنها می‌تونن آنچه را که می‌بینند تقلید کنند.

And we believe that it's in this way

و معتقدیم که به این شیوه‌ست

that the different tool-using behaviors -- that have now been seen

که رفتارهای گوناگونِ ابزار محور - که در حال حاضر

in all the different chimpanzee populations studied in Africa --

در همه‌ی جمعیت‌های شامپانزه‌ی مورد مطالعه در آفریقا مشاهده می‌شه -

how these are passed from one generation to the next,

چطور اینها از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شه،

through observation, imitation and practice,

از راه مشاهده، تقلید، و تمرین،

so that we can describe these tool-using behaviors as primitive culture.

بنابراین می‌تونیم این رفتارهای ابزار محور را به عنوان یک فرهنگ بدوی توضیح بدیم.

Chimpanzees don't have a spoken language. We've talked about that.

شامپانزه‌ها زبان گفتاری ندارند. ما دراین‌باره حرف زدیم.

They do have a very rich repertoire of postures and gestures,

اما گنجینه‌ی بسیار ارزشمندی از ایماها و اشاره‌ها در اختیار دارند،

many of which are similar, or even identical, to ours

که بسیاری از آنها مشابه، و یا حتی کاملا همانند ما هستند

and formed in the same context. Greeting chimpanzees embracing.

و در همان بستر شکل گرفته‌اند. به هنگام خوشامدگویی یکدیگر را در آغوش می‌گیرند.

They also kiss, hold hands, pat one another on the back.

آنها می‌بوسند، دست‌های هم را می‌گیرند، به پشت هم می‌زنند.

And they swagger and they throw rocks.

و با فیس و افاده راه می‌رن و سنگ‌پرانی می‌کنند.

In chimpanzee society, we find many, many examples of compassion,

در اجتماع شامپانزه‌ها، ما نمونه‌های بسیار بسیار زیادی از همدلی،

precursors to love and true altruism.

نشانه‌هایی از عشق و نوعدوستی حقیقی می‌بینیم.

Unfortunately, they, like us, have a dark side to their nature.

متاسفانه، آنها، مانند ما، سوی تاریکی هم در سرشت خودشان دارند.

They're capable of extreme brutality, even a kind of primitive war.

آنها می‌تونند به شدت خشونت به خرج بدن، حتی گونه‌ای از جنگ به راه بندازند.

And these really aggressive behaviors, for the most part,

و این رفتارهای واقعا تهاجمی، در بیشتر موارد،

are directed against individuals of the neighboring social group.

در برابرِ افرادی از دسته‌ی اجتماعی مجاور به راه می‌افتد.

They are very territorially aggressive.

آنها در حیطه‌ی قلمروشان بسیار تهاجمی هستند.

Chimpanzees, I believe, more than any other living creature,

من باور دارم، که شامپانزه‌ها، بیش از هر جاندار دیگری،

have helped us to understand that, after all, there is no sharp line

به ما یاری رسانده اند که دریابیم، با این همه، مرز مشخصی

between humans and the rest of the animal kingdom.

میان بشر و دیگران در قلمرو جانوری وجود ندارد.

It's a very blurry line, and it's getting more blurry all the time

این یک مرز بسیار مبهم‌ست، همچنان که ما مشاهدات بیشتری انجام می‌دیم، مبهم‌تر هم می‌شه.

as we make even more observations.

این یک مرز بسیار مبهم‌ست، همچنان که ما مشاهدات بیشتری انجام می‌دیم، مبهم‌تر هم می‌شه.

The study that I began in 1960 is still continuing to this day.

مطالعاتی که من در سال ۱۹۶۰ آغاز کردم تا امروز ادامه دارد.

And these chimpanzees, living their complex social lives in the wild,

و این شامپانزه‌ها، که زندگی پیچیده‌ی اجتماعی خودشان را در حیات وحش می‌گذرانند،

have helped -- more than anything else --

- بیش از هر چیز دیگری - کمک کرده‌اند

to make us realize we are part of, and not separated from,

که ما دریابیم که تکه‌ای از آنها هستیم، نه جدا از آنها،

the amazing animals with whom we share the planet.

تکه‌ای از جانداران جالب که با آنها این سیاره را سهیم می‌شیم.

So it's pretty sad to find that chimpanzees,

خب، این بسیار اندوه بارست که ببینیم شامپانزه‌ها،

like so many other creatures around the world, are losing their habitats.

مانند بسیاری دیگر از جانداران سراسر جهان، زیستگاه‌های خودشان را از دست می‌دن.

This is just one photograph from the air,

این تنها یک عکس هوایی‌ست،

and it shows you the forested highlands of Gombe.

و به شما نواحی کوهستانی جنگلی گامبی پایتخت نیجریه را نشان می‌‌ده.

And it was when I flew over the whole area, about 16 years ago,

و این مربوط به زمانی‌ست که من برفراز این ناحیه پرواز می‌کردم، تقریبا ۱۶ سال پیش،

and realized that outside the park, this forest,

و دریافتم که بیرون پارک، این جنگل،

which in 1960 had stretched almost unbroken

که در سال ۱۹۶۰ تقریبا بدون هیچ دست‌درازی

along the eastern shore of Lake Tanganyika,

در امتداد ساحل شرقی دریاچه‌ی تانگانیکا کشیده شده بود،

which is where the tiny, 30-square-mile Gombe National Park lies,

یعنی جایی‌ که، پارک ملی کوچک گامبی، در ناحیه‌ای ۸٫۰۰۰ هکتاری قرار گرفته،

that a question came to my mind.

و یک پرسش به ذهن من خطور کرد.

"How can we even try to save these famous chimpanzees,

«چطور می‌تونیم حتی تنها تلاش کنیم که این شامپانزه‌های مشهور را نجات بدیم،

when the people living around the National Park are struggling to survive?"

وقتی مردمی که دور تا دور پارک ملی زندگی می‌کنند برای بقا تقلا می‌کنند؟»

More people are living there than the land could possibly support.

مردمی که در آنجا زندگی می‌کنند بیش از آن هستند که این سرزمین بتونه از عهده‌اش بر بیاد.

The numbers increased by refugees pouring in from Burundi

این تعداد با پناهندگانی که از بوروندی و یا از فراز دریاچه از کنگو به اینجا سرازیر شدند بیشتر شده.

and over the lake from Congo.

این تعداد با پناهندگانی که از بوروندی و یا از فراز دریاچه از کنگو به اینجا سرازیر شدند بیشتر شده.

And very poor people -- they couldn't afford to buy food from elsewhere.

و مردمی بسیار تهی‌دست - آنها نمی‌تونند از پَس هزینه‌های تامین خوراک‌شان بربیان.

This led to a program, which we call TACARE.

این به برنامه‌ای منجر شد، که ما نامش را گذاشتیم تاکِیر.

It's a very holistic way of improving the lives

یک برنامه‌ی کاملا همه‌جانبه برای بهبود زندگیِ

of the people living in the villages around the park.

مردمی که در دهکده‌های پیرامون پارک زندگی می‌کنند.

It started small with 12 villages. It's now in 24.

این برنامه به طور محدود با ۱۲ دهکده آغاز شد. حالا در ۲۴ دهکده اجرا می‌شه.

There isn't time to go into it, but it's including things like tree nurseries,

زمان کافی ندارم که به جزئیات بپردازم، اما شامل چیزهایی می‌شه مانند پرورش درخت،

methods of farming most suitable to this now very degraded,

روش‌های کشاورزی که بیش از همه برای این کوهستان که حالا

almost desert-like land up in these mountains.

بسیار فرسایش‌ یافته، و تقریبا بیابان شده مناسب است.

Ways of controlling, preventing soil erosion.

روش‌های کنترل، و جلوگیری از فرسایش خاک.

Ways of reclaiming overused farmland,

روش‌هایی برای احیای کشتزارهای بیش از حد استفاده شده،

so that within two years they can again be productive.

تا در عرض دو سال دوباره بتونن بارور بشن.

Working to help the villagers obtain fresh water from wells.

تلاش برای کمک به روستایی‌ها تا آب تازه را از چاه‌ها به دست بیارن.

Perhaps build some schoolrooms.

و احتمالا ساختن کلاس‌های درس.

Most important of all, I believe,

مهم‌تر از همه، به باور من،

is working with small groups of women,

کار کردن با گروه کوچکی از زنان است،

providing them with opportunities for micro-credit loans.

و در اختیار گذاشتن فرصت‌هایی با وام‌های کم‌بهره.

And we've got, as is the case around the world,

و ما، همچنان‌که در سراسر دنیا هم همینطوره،

about 95 percent of all loans returned.

حدود ۹۵ درصد این وام‌ها را بازپس گرفتیم.

Empowering women, working with education,

توانمندسازی زنان، سر و کار داشتن با آموزش،

providing scholarships for girls so they can finish secondary school,

تامین کمک‌هزینه‌ی تحصیلی برای دختران تا آنها بتونن دوره‌ی دبیرستان را به پایان برسانند،

in the clear understanding that, all around the world,

با داشتن فهم درست از اینکه، در سراسر جهان،

as women's education improves, family size drops.

با بهبود تحصیلات دختران، خانواده‌ها کوچک می‌شن.

We provide information about family planning and about HIV/AIDS.

ما اطلاعاتی در زمینه‌ی تنظیم خانواده و اچ‌ آی‌ وی/ایدز را در اختیار آنها می‌گذاریم.

And as a result of this program,

و در نتیجه‌ی این برنامه،

something's happening for conservation.

چیزی برای آغاز یک گفتگو در حال شکل‌گیری‌ است.

What's happening for conservation is that the farmers living in these 24 villages,

چیزی که برای گفتگو رخ می‌ده این‌ست که کشاورزانی که در این ۲۴ دهکده زندگی می‌کنند،

instead of looking on us as a bunch of white people

به جای اینکه به ما به عنوان یک مشت سفیدپوست نگاه کنند

coming to study a whole bunch of monkeys --

که آمده‌اند که یک دسته میمون را مطالعه کنند -

and by the way, many of the staff are now Tanzanian --

و به هر حال، بسیاری از کارکنان ما در حال حاضر تانزانیایی هستند -

but when we began the TACARE program,

اما هنگامی‌که ما برنامه‌ی تاکِیر را راه انداختیم،

it was a Tanzanian team going into the villages.

این یک گروه تانزانیایی بود که به دهکده‌ها می‌رفت،

It was a Tanzanian team talking to the villagers,

این یک دسته‌ی تانزانیایی بود که با روستایی‌های حرف می‌زد،

asking what they were interested in.

و از آنها می‌پرسید که به چی علاقه دارند.

Were they interested in conservation? Absolutely not.

آیا علاقمندند که گفتگو کنند؟ مطلقا نه.

They were interested in health; they were interested in education.

آنها خواهان سلامت بودند؛ آنها خواهان تحصیلات بودند.

And as time went on, and as their situation began to improve,

و همچنان که زمان پیش می‌رفت، و وضعیت آنها شروع به بهبودیافتن کرد،

they began to understand ever more about the need for conservation.

آنها شروع کردند به فهم نیاز برای گفتگو.

They began to understand

آنها شروع کردند به فهمیدن اینکه

that as the upper levels of the hills were denuded of trees,

همچنان که ارتفاعات بالاترِ تپه‌ها از درختان عاری می‌شه،

so you've got this terrible soil erosion and mudslides.

آنها بیشتر دچار فرسایش شدید خاک و بهمنِ گل می‌شن.

Today, we are developing what we call the Greater Gombe Ecosystem.

امروز، ما داریم چیزی را بنا می‌نهیم به نام زیست‌بومِ برتر گامبی.

This is an area way outside the National Park,

این ناحیه‌ای است بسیار دورتر از پارک ملی،

stretching out into all these very degraded lands.

که به درون این زمین‌های بسیار فرسایش‌یافته کشیده شده.

And as these villages have a better standard of life,

و هنگامی‌که این دهکده‌ها از استانداردهای بهتری برای زیستن برخوردار بشن،

they are actually agreeing to put

آنها در حقیقت توافق می‌کنند

between 10 percent and 20 percent of their land in the highlands aside,

که ۱۰ تا ۲۰ درصد زمین‌هاشان را در دامنه‌ها کنار بگذارند،

so that once again, as the trees grow back,

تا به این ترتیب یک بار دیگر، درخت‌ها رشد کنند،

the chimpanzees will have leafy corridors

و شامپانزه‌ها دالان‌های پربرگی داشته باشند

through which they can travel to interact --

تا از طریق آن بتونند سفر کنند و متقابلا -

as they must for genetic viability --

که برای زیست‌پذیری ژنتیکی‌شان ضروری‌ست -

with other remnant groups outside the National Park.

با دیگر بازماندگان گروه‌شان در بیرون از پارک ملی کنش و واکنش داشته باشند.

So TACARE is a success.

بنابراین تاکِیر موفقیت‌آمیز بوده.

We're replicating it in other parts of Africa,

ما داریم آن را در دیگر بخش‌های آفریقا پیاده می‌کنیم،

around other wilderness areas

در پیرامون سرزمین‌های بِکری

which are faced with extreme population pressure.

که با فشار جمعیتی زیادی روبرو هستند.

The problems in Africa, however, as we've been discussing

به هر روی، مشکلات در آفریقا، همانطور که در

for the whole of these first couple of days of TED,

تمامیِ این دو روز ابتدایی TED درباره‌شان بحث کردیم،

are major problems.

مشکلات عمده‌ای هستند.

There is a great deal of poverty.

فقر غوغا می‌کند.

And when you get large numbers of people

و وقتی این‌همه آدم را در یک سرزمین نه چندان بارور گرد هم بیاری،

living in land that is not that fertile,

و وقتی این‌همه آدم را در یک سرزمین نه چندان بارور گرد هم بیاری،

particularly when you cut down trees,

به ویژه هنگامی که درختان را هم قطع کنی،

and you leave the soil open to the wind for erosion,

و خاک را در برابر فرسایش ناشی از باد بی دفاع بگذاری،

as desperate populations cut down more and more trees,

و همزمان جمعیت از سر ناچاری درختان بیشتر و بیشتری قطع کنند،

so that they can try and grow food for themselves and their families,

تا بتونن غذای بیشتر و بیشتری را برای خودشان و خانواده‌شان کشت بدن،

what's going to happen? Something's got to give.

چه چیزی قراره رخ بده؟ چیزی باید هزینه‌ی این را بپردازد.

And the other problems -- in not only Africa,

و مشکلات دیگر - نه تنها در آفریقا،

but the rest of the developing world and, indeed, everywhere --

بلکه در دیگر مناطق کشورهای در حال توسعه، در حقیقت همه‌جا -

what are we doing to our planet?

ما داریم چی به سر سیاره‌مان میاریم؟

You know, the famous scientist, E. O. Wilson

می‌دانید، دانشمند مشهور، ادوارد ویلسون

said that if every person on this planet

گفته که اگر هر کس در این سیاره

attains the standard of living of the average European or American,

به استاندارد زندگی متوسط یک آمریکایی یا اروپایی دست پیدا کند

we need three new planets.

ما به سه سیاره‌ی جدید نیاز خواهیم داشت.

Today, they are saying four. But we don't have them. We've got one.

امروز، می‌گن چهارتا هم کم‌ست. اما ما در اختیارش نداریم. تنها یک زمین داریم.

And what's happened? I mean, the question here is, here we are,

و چه چیزی رخ داده؟ یعنی، مسئله اینجا این‌ست که، این ما هستیم،

arguably the most intelligent being that's ever walked planet Earth,

احتمالا باهوش‌ترین موجودی که تاکنون پا به کره‌ی خاکی گذاشته،

with this extraordinary brain,

با این مغز شگفت‌آور،

capable of the kind of technology

که توانایی پدید آوردن فن‌آوری را دارد

that is so well illustrated by these TED Conferences,

که به خوبی در این گردهمایی‌های TED به تصویر کشیده می‌شه،

and yet we're destroying the only home we have.

و هنوز ما داریم تنها ماوایی را که داریم ویران می‌کنیم.

The indigenous people around the world,

در سراسر جهان مردم بومی،

before they made a major decision,

پیش از اینکه تصمیم‌های اساسی‌شان را بگیرند،

used to sit around and ask themselves,

عادت داشتند دور هم بنشینند و از خودشان بپرسند،

"How does this decision affect our people seven generations ahead?"

«این تصمیم چه تاثیری بر هفت نسل آینده می‌گذارد؟»

Today, major decisions -- and I'm not particularly talking about Africa here,

امروز، تصمیم‌های اساسی - و روی سخن من در اینجا تنها با آفریقا نیست،

but the developed world --

بلکه جهان توسعه یافته را خطاب قرار می‌ده -

major decisions involving millions of dollars,

تصمیم‌های بزرگی که میلیون‌ها دلار را به گردش درمیاره،

and millions of people, are often based on,

و میلیون‌ها انسان را تحت تاثیر قرار می‌ده، اغلب بر این پایه شکل می‌گیرند که:

"How will this affect the next shareholders' meeting?"

«این تصمیم چه تاثیری بر جلسه‌ی بعدی سهامدارها می‌گذارد؟»

And these decisions affect Africa.

و این تصمیم‌ها آفریقا را متاثر می‌کند.

As I began traveling around Africa

هنگامی که من شروع به سفر در گوشه و کنار آفریقا کردم،

talking about the problems faced by chimpanzees and their vanishing forests,

و درباره‌ی مشکلاتی که شامپانزه‌ها و جنگل‌های درحال نابودی‌شان باهاش دست به گریبان‌اند حرف زدم،

I realized more and more how so many of Africa's problems

بیشتر و بیشتر دریافتم که چطور بسیاری از مشکلات آفریقا

could be laid at the door of previous colonial exploitation.

می‌تونه به گردن دوره‌های پیشین بهره‌کشی استعماری انداخته بشه.

So I began traveling outside Africa, talking in Europe,

بنابراین من سفر به بیرون از آفریقا را‌ آغاز کردم، در اروپا مذاکره کردم،

talking in the United States, going to Asia.

در ایالات متحده، به آسیا رفتم.

And everywhere there were these terrible problems.

و همه‌جا این مشکلات وحشتناک وجود داشت.

And you know the kind I'm talking about. I'm talking about pollution.

و شما جنس مشکلاتی را که دارم ازش حرف می‌زنم می‌شناسید. من از آلودگی حرف می‌زنم.

The air that we breathe that often poisons us.

هوایی که استنشاق می‌کنیم اغلب ما را مسموم می‌کند.

The earth is poisoning our foods.

زمین غذاهامان را زهرآگین می‌کند.

The water -- water is perhaps one of the most crucial issues

آب - آب شاید یکی از سرنوشت‌سازترین بحران‌هایی باشد

that we're going to face in this century --

که ما در این سده با آن دست و پنجه نرم خواهیم کرد -

and everywhere water is being polluted by agricultural,

و در همه‌جا آب با مواد شیمیایی کشاورزی، صنعتی و خانگی آلوده می‌شه

industrial and household chemicals

و در همه‌جا آب با مواد شیمیایی کشاورزی، صنعتی و خانگی آلوده می‌شه

that still are being sprayed around the world,

و این مواد همچنان دارد در سراسر جهان پخش می‌شه،

seemingly with the inability to profit from past experience.

و به نظر میاد که ما نمی‌تونیم از تجربه‌های گذشته درس بگیریم.

The mangroves are being cut down;

شاه‌پسندها هر روز قطع می‌شن؛

the effects of things like the tsunami get worse.

و تاثیرات این کارها، مانند سونامی، هر روز دارد بدتر می‌شه.

We've talked about the soil erosion.

ما درباره‌ی فرسایش خاک حرف زدیم.

We have the reckless burning of fossil fuels

ما سوخت‌های فسیلی را به همراه دیگر گازهای گلخانه‌ای بدون ملاحظه مصرف می‌کنیم،

along with other greenhouse gasses, so called,

ما سوخت‌های فسیلی را به همراه دیگر گازهای گلخانه‌ای بدون ملاحظه مصرف می‌کنیم،

leading to climate change.

و این منجر به تغییرات آب و هوایی شده.

Finally, all around the world, people have begun to believe

سرانجام، در سراسر جهان، مردم شروع کرده اند به باور اینکه

that there is something going on very wrong with our climate.

واقعا یک جای کار آب و هوا دارد می‌لنگد.

All around the world climates are mixed up.

در سراسر جهان آب و هوا قاطی کرده.

And it's the poor people who are affected worse.

و این مردم تهی‌دست هستند که بیش از همه در معرض آسیب هستند.

It's Africa that already is affected.

این آفریقاست که همین حالا هم تاثیر گرفته.

In many parts of sub-Saharan Africa, the droughts are so much worse.

در بسیاری از مناطق حاشیه‌ی صحرای بزرگ آفریقا، خشکسالی‌ها خیلی بدتر شده‌اند.

And when the rain does come, it so often leads to flooding

و هنگامی که باران می‌بارد، بیشتر مواقع منجر به سیل می‌شه

and added distress, and the cycle of poverty and hunger and disease.

و رنج و آزار دیگری اضافه می‌کند، و چرخه‌‌ی فقر و گرسنگی و بیماری را تقویت می‌کند.

And the numbers of people living in an area that the land cannot support,

و شمار مردم ساکن در یک ناحیه که آن سرزمین نمی‌تونه نیازهاشان را تامین کند،

who are too poor to buy food,

که فقیرتر از آن هستند که خوراک خریداری کنند،

who can't move away because the whole land is degraded.

که نمی‌تونند کوچ کنند چرا که سراسر سرزمین دچار فرسایش شده،

And so you get desertification -- creeping, creeping, creeping --

و بنابراین شما بیابان زایی را به چشم می بینید - خزنده، خزنده، خزنده پیش میاد -

as the last of the trees are cut down.

همچنان که واپسین درختان هم به خاک می‌افتند.

And this kind of thing is not just in Africa. It's all over the world.

و این چیزها تنها در آفریقا به چشم نمیاد. در سراسر جهان در حال رخ دادن‌ست.

So it wasn't surprising to me

در نتیجه این موضوع خیلی من را غافلگیر نکرد

that as I was traveling around the world

که وقتی به گوشه و کنار جهان سفر می‌کردم

I met so many young people who seemed to have lost hope.

بسیاری از جوان‌ها را دیدم که امیدشان را از دست داده بودند.

We seem to have lost wisdom, the wisdom of the indigenous people.

به نظر میاد که ما خردمان را از دست داده ایم، خرد مردم بومی را.

I asked a question. "Why?"

من یک سوال پرسیدم. «چرا؟»

Well, do you think there could be some kind of disconnect

خب، فکر می‌:کنید ممکن‌ست جوری از قطع ارتباط

between this extraordinarily clever brain,

میان این مغز شگفت انگیز و باهوش،

the kind of brain that the TED technologies exemplify,

این مغزی که فن‌آوری‌های ارایه شده در TED نمایانگر آن بودند،

and the human heart? Talking about it in the non-scientific term,

و قلب انسان به وجود آمده باشد؟ اگر از این، در مفهوم غیر علمی سخن بگیم،

in terms of love and compassion. Is there some disconnect?

به مفهوم عشق و همدلی ازش حرف بزنیم، آیا چیزی از جنس قطع ارتباط رخ داده؟

And these young people, when I talk to them,

و این جوان‌ها، هنگامی‌که باهاشون حرف می‌زنم،

basically they were either depressed or apathetic,

اساسا یا افسرده بودند یا دلمرده و مایوس،

or bitter and angry. And they said more or less the same thing,

یا تلخ و خشمگین. و آنها کم‌وبیش حرف یکسانی می‌زدند،

"We feel this way because we feel you've compromised our future

«ما همچین احساسی داریم چون حس می‌:کنیم شما بر سرِ آینده‌ی ما مصالحه کرده اید

and there's nothing we can do about it."

و هیچ کاری نیست که ما بتونیم دراین‌باره انجام بدیم.»

We have compromised their future.

ما سرِ آینده‌ی آنها سازش کرده ایم.

I've got three little grandchildren, and every time I look at them

من سه نوه‌ی کوچک دارم، و هربار که بهشان نگاه می‌کنم

and I think how we've harmed this beautiful planet since I was their age,

و می‌اندیشم که ما چطور از زمانی که من هم‌سن و سال آنها بودم، این سیاره‌ی زیبا را ویران کرده ایم،

I feel this desperation.

واقعا افسرده می‌شم.

And that led to this program we call Roots and Shoots,

و این‌همه به برنامه‌ای منجر شد که ما بهش می‌گیم ریشه و رویش،

which began right here in Tanzania

که درست از همین‌جا تانزانیا آغاز شد

and has now spread to 97 countries around the world.

و حالا در ۹۷ کشور در سراسر جهان گسترش یافته.

It's symbolic. Roots make a firm foundation.

این نمادین به نظر میاد. ریشه‌‌ها یک بنیاد مستحکم را می‌سازند.

Shoots seem tiny; to reach the sun they can break through a brick wall.

رویش به نظر ظریف میاد؛ برای رسیدن به آفتاب جوانه‌ها می‌تونن دیوار آجری را بشکافند.

See the brick wall as all these problems we've inflicted on the planet,

دیوار آجری به مثابه همه‌ی این بلاهایی که ما به سر سیاره‌مان آورده ایم،

environmental and social. It's a message of hope.

از نظرگاه محیط زیستی و اجتماعی. این به مثابه پیام امید است.

Hundreds and thousands of young people around the world

صدها و هزارها جوان در سراسر جهان

can break through and can make this a better world for all living things.

می‌تونن دیوار را بشکافند و این جهان را به جای بهتری برای موجودات زنده تبدیل کنند.

The most important message of Roots and Shoots:

مهم‌ترین پیام ریشه و رویش:

every single one of us makes a difference, every single day.

تک تک ماها، در تک تک روزها، می‌تونیم تغییر ایجاد کنیم،

We have a choice. Every one of us in this room,

ما یک گزینه داریم. هریک ما در این تالار،

we have a choice as to what kind of difference we want to make.

می‌تونیم برگزینیم که چه‌جور تغییری می‌خوایم پدید بیاریم.

The very poor have no choice. It's up to us to change things

مردم بسیار تهی‌دست هیچ گزینه‌ای ندارند. به ما بستگی دارد که چیزها را تغییر بدیم

so that the poor have choice as well.

تا تهی‌دستان هم حق انتخاب پیدا کنند.

The Roots and Shoots groups all choose three projects.

همه‌ی گروه‌های ریشه و رویش سه پروژه را برمی‌گزینند.

It depends on how old they are, and which country,

به این بستگی دارد که چند ساله باشند، و در کدام کشور هستند،

whether they're in a city or rural, as to what kinds of projects.

آیا در شهر هستند یا روستا، و به این‌ترتیب پروژه‌ها را برمی‌گزینند.

But basically, we have programs now from preschool right through university,

اما در اصل، ما حالا برنامه‌هایی داریم که درست از پیش‌دبستانی شروع می‌شه و تا دانشگاه ادامه پیدا می‌:کند،

with more and more adults starting their own Roots and Shoots groups.

و بزرگسالان بیشتر و بیشتری گروه‌های ریشه و رویش خودشان را پایه می‌گذارند.

And every group chooses, between them,

و هر دسته، از میانِ این پروژه‌ها که سه نوع گوناگون هستند، پروژه‌ای را با هدف بهبود و تعالی این جهان انتخاب می‌کند

three different kinds of project to make this a better world,

و هر دسته، از میانِ این پروژه‌ها که سه نوع گوناگون هستند، پروژه‌ای را با هدف بهبود و تعالی این جهان انتخاب می‌کند

recognizing that all these different problems are interconnected

البته باید تشخیص داد که همه‌ی این مشکلات به هم‌پیوسته هستند

and impinge on each other.

و با هم هم‌پوشانی دارند.

So one of their projects will be to help their own human community.

خب یکی از پروژه‌ها این خواهد بود که به اجتماع انسانی خودشان کمک کنند.

And then, if they're able, they may raise money to help communities

و بعد، اگر توانایی‌اش را داشتند، می‌تونن برای کمک به اجتماعات در بخش‌هایی از جهان پول فراهم کنند.

in other parts of the world.

و بعد، اگر توانایی‌اش را داشتند، می‌تونن برای کمک به اجتماعات در بخش‌هایی از جهان پول فراهم کنند.

One of their projects will be to help animals -- not just wildlife,

یکی از پروژه‌های آنها کمک به جانوران خواهد بود - نه تنها جانوران وحشی،

domestic animals as well.

بلکه حتی حیوانات اهلی.

And one of their projects will be to help the environment that we all share.

و یکی از پروژه‌ها این خواهد بود که به محیط زیستی که باهم سهیم هستیم یاری برسانند.

And woven throughout all of this is a message

و در تار و پود همه‌ی اینها این پیام نهفته‌است

of learning to live in peace and harmony within ourselves,

که بیاموزیم که در آرامش و سازگاری درونی زندگی کنیم،

in our families, in our communities, between nations, between cultures,

در کنار خانواده‌هامان، در اجتماعات‌مان، میان ملت‌ها، میان فرهنگ‌ها،

between religions and between us and the natural world.

میان مذاهب و در میان ما و جهان طبیعی.

We need the natural world. We cannot go on destroying it at the rate we are.

ما به طبیعت نیاز داریم. ما نمی‌تونیم ویران کردن آن را با سرعتی که پیش گرفتیم ادامه بدیم.

We not do have more than this one planet.

ما بیش از این یک سیاره را نداریم.

Just picking one or two of the projects right here in Africa

تنها با پیش‌بردن همین یکی دو پروژه درست همینجا در آفریقا

that the Roots and Shoots groups are doing,

که گروه‌های ریشه و رویش دارند انجامش می‌دن،

one or two projects only -- in Tanzania, in Uganda, Kenya,

تنها یکی دو پروژه - در تانزانیا، اوگاندا، کنیا،

South Africa, Congo-Brazzaville, Sierra Leone, Cameroon

آفریقای جنوبی، کنگو-برازاویل، سیرالئون، کامرون

and other groups. And as I say, it's in 97 countries around the world.

و دیگر جاها. و همانطور که گفتم ۹۷ کشور در سراسر جهان به ما پیوسته‌اند.

Of course, they're planting trees. They're growing organic vegetables.

البته، آنها درخت می‌کارند. آنها سبزیجات ارگانیک پرورش می‌دن.

They're working in the refugee camps, with chickens

آنها در اردوگاه‌های پناهندگان کار می‌:کنند، جوجه پرورش می‌دن

and selling the eggs for a little amount of money,

و تخم‌مرغ‌هاشان را برای کمی پول می‌فروشند،

or just using them to feed their families,

یا تنها از آنها برای سیر کردن شکم خانواده‌شان استفاده می‌کنند،

and feeling a sense of pride and empowerment,

و به خودشان افتخار می‌:کنند و حس توانمندی بهشان دست می‌ده،

because they're no longer helpless and depending on others

چون دیگر با سبزیجات و جوجه‌هاشان، بینوا و وابسته به دیگران نیستند.

with their vegetables and their chickens.

چون دیگر با سبزیجات و جوجه‌هاشان، بینوا و وابسته به دیگران نیستند.

It's being used in Uganda

در اوگاندا اینطور پیش می‌ره

to give some psychological help to ex-child soldiers.

که به سرباز-کودک‌های سابق کمک روانشناسی داده می‌شه.

Doing projects like this is bringing them out of themselves.

انجام پروژه‌هایی مانند این آنها را از خودشان بیرون میاره.

Once again, they're useful members of society.

یک‌بار دیگر، آنها اعضای سودمند جامعه هستند.

We have this program in prisons as well.

ما این برنامه‌ را در زندان‌ها هم اجرا می‌کنیم.

So, there's no time for more Roots and Shoots now.

خب، دیگر وقتی نداریم که از ریشه و رویش حرف بزنیم.

But -- oh, they're also working on HIV/AIDS.

اما - آه، یک چیز دیگر، آنها روی اچ‌ آی‌ وی/ایدز هم کار می‌کنند.

That's a very important component of Roots and Shoots,

این جزيی بسیار مهم در ریشه و رویش است،

with older kids talking to younger ones.

و روش کار این‌ست که بچه‌های بزرگ‌تر با کوچک‌ترها صحبت می‌کنند.

And unwanted pregnancies and things like that,

درباره‌ی بارداری‌های ناخواسته و چیزهایی مانند این،

which young people listen to better from other youth, rather than adults.

که جوان‌ها آنها را بهتر از زبان جوانان دیگر می‌پذیرند، تا بزرگسال‌ها.

Hope. That's the question I get asked as I'm going around the world:

امید. این پرسشی‌است که هنگامی‌که به گوشه و کنار جهان می‌رم از من پرسیده می‌شه:

"Jane, you've seen so many terrible things,

«جین، تو چیزهای وحشتناک زیادی دیدی،

you've seen your chimpanzees decrease in number

تو دیدی که شامپانزه‌هات هر روز کم و کمتر می‌شدند

from about one million, at the turn of the century,

از تقریبا یک میلیون، در آغاز این سده،

to no more than 150,000 now, and the same with so many other animals.

به کمتر از ۱۵۰٫۰۰۰ تا در حال حاضر رسیدند، و همچین چیزی برای بسیاری از جانوران در جریان است.

Forests disappearing, deserts where once there was forest.

جنگل‌ها ناپدید می‌شن، جایی که روزی جنگل بوده الان بیابان‌ است.

Do you really have hope?" Well, yes.

آیا تو واقعا امید داری؟» خب، آره.

You can't come to a conference like TED and not have hope, can you?

نمی‌شه به یک گردهمایی مانند TED آمد و امید نداشت، می‌شه؟

And of course, there's hope. One is this amazing human brain.

و البته، امیدی هم هست. یکی این مغز بی‌نظیر آدمی‌ست.

And I mean, think of the technologies.

و منظورم اینه که، به فن‌آوری‌های موجود فکر کنید.

And I've just been so thrilled, finally, to come to people talking about compost latrines.

وقتی سرانجام، آدم‌هایی را دیدم که از کود آبریزگاه‌های عمومی حرف می‌زدند، واقعا خیلی ذوق زده شدم.

It's one of my hobbyhorses.

این یکی از سرگرمی‌های منه.

We just flush all this water down the lavatory, it's terrible.

ما همه‌ی این آب را به یک‌باره دور می‌ریزیم، و این وحشتناک‌ست.

And then talking about renewable energy -- desperately important.

و بعد سخنرانی‌های مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر - حقیقتا مهم‌ست.

Do we care about the planet for our children?

آیا ما به خاطر بچه‌هامان به سیاره‌مان اهمیت می‌دیم؟

How many of us have children or grandchildren, nieces, nephews?

چندتا از ما بچه یا نوه، خواهرزاده و برادرزاده داریم؟

Do we care about their future?

آیا به آینده‌ی آنها اهمیت می‌دیم؟

And if we care about their future, we, as the elite around the world,

و اگر آینده‌شان برای ما مهم‌ست، ما، به عنوان نخبه‌های جهان،

we can do something about it. We can make choices as to how we live each day.

ما می‌تونیم کاری صورت بدیم. ما می‌تونیم هر روز انتخاب کنیم که آن را چطور بگذرانیم.

What we buy. What we wear.

چیزی که می‌خریم. چیزی که می‌پوشیم.

And choose to make these choices with the question,

و انتخاب کنیم که این گزینه‌ها را با یک پرسش همراه کنیم،

how will this affect the environment around me?

این انتخاب چه تاثیری بر محیط زیست پیرامون من می‌گذارد؟

How will it affect the life of my child when he or she grows up?

تاثیرش بر زندگی فرزند من هنگامی‌که بزرگ بشه چیست؟

Or my grandchild, or whatever it is.

یا نوه‌ی من، یا هر کودکی در پیرامون من.

So the human brain, coupled with the human heart,

بنابراین مغز بشر، در پیوند با قلب آدمی،

and we join hands around the world.

و ما در سراسر جهان دست به دست هم می‌دیم.

And that's what TED is helping so well with, and Google who help us,

و این راهی‌ست که TED به خوبی به ما در آن یاری می‌رساند، و گوگل که به ما کمک می‌کند،

and Esri are helping us with mapping in Gombe National Park.

و اِسری که ما به یاری آن داریم پارک ملی گامبی را نقشه‌برداری می‌کنیم.

All of these technologies we can use.

از همه‌ی این فن‌آوری‌‌ها می‌تونیم استفاده کنیم.

Now let's link them, and it's beginning to happen, isn't it?

حالا بیایید اینها را به هم پیوند بدیم، و این دارد اتفاق می‌افتد، متوجه هستید؟

You've heard about it this afternoon. It's beginning to happen.

شما امروز عصر دربارش چیزهایی شنیدید. این در شُرُف وقوع‌ست.

This change, this change. To see change

این تغییر، این تغییر. برای دیدن تغییری

that we must have if we care about the future.

که اگر به آینده‌مان اهمیت می‌دیم باید در خودمان ایجاد کنیم.

And the next reason for hope -- nature is amazingly resilient.

و دلیل بعدی برای امید داشتن - طبیعت به طور شگفت‌آوری انعطاف پذیر‌ست.

You can take an area that's absolutely destroyed,

می‌تونید یک سرزمین کاملا نابود شده را بردارید،

with time and perhaps some help it can regenerate.

و با زمان و شاید کمی کمک، می‌تونه از نو زنده بشه.

And an example is the TACARE program.

و یک مثال برای این برنامه‌ی تاکِیر است.

I told you, where a seemingly dead tree stump --

بهتان گفتم، جایی که یک تنه‌ی درخت مرده -

if you stop hacking them for firewood,

اگر تیشه زدن به آنها را برای تهیه‌ی هیزم متوقف کنید،

which you don't need to because you have wood lots,

چونکه بهش نیازی هم ندارید، زیرا هیمه‌زارها وجود دارند،

then in five years you can have a 30-foot tree.

در عرض پنج سال شما یک درخت ۹ متری خواهید داشت.

And animals, almost on the brink of extinction,

و جانوران، که تقریبا در آستانه‌ی انقراض هستند،

can be given a second chance. That's my next book.

می‌تونن یک فرصت دوباره داشته باشند. این موضوع کتاب بعدی من‌ست.

It's inspiring. And it brings me to my last category of hope,

این بسیار الهام‌بخش‌ست. و این مرا به آخرین دسته‌ی امیدهام می‌بره،

and we've heard about this so much in the last two days:

و ما در این دو روز اخیر دربارش زیاد شنیدیم:

this indomitable human spirit. This determination of people,

روح رام نشدنی آدمی. این عزم راسخ مردم،

the resilience of the human spirit,

شکیبایی روح بشری،

So that people who you would think would be battered by poverty,

تا جایی که کسانی که گمان می‌کنید از فقر یا بیماری یا هرچیزی، آسیب دیدند، می‌تونن خودشان را از آن رها کنند،

or disease, or whatever, can pull themselves up out of it,

تا جایی که کسانی که گمان می‌کنید از فقر یا بیماری یا هرچیزی، آسیب دیدند، می‌تونن خودشان را از آن رها کنند،

sometimes with a helping hand, and take their part in society,

گاهی با دستی که به سوی آنها دراز شده، و نقش خودشان را در جامعه ایفا کنند،

and take their part in changing the world.

و نقشی در تغییر جهان به عهده بگیرند.

And just to think of one or two people out of Africa who are just really inspiring.

و تنها به یک یا دو نفر بیرون از آفریقا فکر کنید که واقعا امیدبخش هستند.

We could make a very long list,

ما می‌تونیم فهرست بلندبالایی را نام ببریم،

but obviously Nelson Mandela, emerging from 17 years

اما نلسون ماندلا، آشکارا، که از ۱۷ سال

of hard physical labor, 23 years of imprisonment,

کار فیزیکی دشوار، ۲۳ سال حبس،

with this amazing ability to forgive, so that he could lead his nation

با این توانایی شگرف از بخشش، جان سالم به در برده، تا جایی که می‌تونه ملتش را

out the evil regime of apartheid without a bloodbath.

تا رهایی از دولت شیطانی آپارتاید بدون خونریزی رهبری کند.

Ken Saro-Wiwa, in Nigeria, who took on the giant oil companies,

کِن سارو ویوا، در نیجریه، که با کمپانی‌های نفتی غول‌پیکر در افتاد،

and although people around the world tried their best, was executed.

و با وجود اینکه مردم بسیاری در سراسر جهان هرکاری از دستشان برمی‌آمد کردند، کشته شد.

People like this are so inspirational.

مردمی مانند او بسیار الهام‌بخش هستند.

People like this are the role models we need for young Africans.

چنین آدم‌هایی باید نقش الگوهایی را ایفا کنند که جوانان آفریقایی به آنها نیاز دارند.

And we need some environmental role models as well,

و ما به الگوهای محیط زیستی هم نیاز داریم،

and I've been hearing some of them today.

و من امروز به سخنان برخی از آنها گوش دادم.

So I'm really grateful for this opportunity to share this message

بنابراین من بسیار برای فرصتی که برای شریک شدن دوباره‌ی این پیام، با همه‌ی شما در TED به من داده شد، سپاسگزارم.

again, with everyone at TED.

بنابراین من بسیار برای فرصتی که برای شریک شدن دوباره‌ی این پیام، با همه‌ی شما در TED به من داده شد، سپاسگزارم.

And I hope that some of us can get together and talk about some of these things,

و امیدوارم بعضی‌هامان بتونیم دور هم جمع بشیم و درباره‌ی این چیزها حرف بزنیم،

especially the Roots and Shoots program.

به‌ویژه برنامه‌ی ریشه و رویش.

And just a last word on that --

و کلام آخر در این‌باره -

the young woman who's running this entire conference center,

بانوی جوانی که این کنفرانس را به طور کامل اداره می‌کند،

I met her today.

و من امروز باهاش دیدار کردم.

She came up so excited, with her certificate. She was [in] Roots and Shoots.

بسیار هیجان‌زده، به همراه گواهی‌اش، نزد من آمد. او عضو گروه ریشه و رویش‌ست.

She was in the leadership in Dar es Salaam.

او در شورای رهبری در دارالسلام کار می‌کند.

She said it's helped her to do what she's doing.

او گفت که این بهش برای انجام کارهاش کمک کرده.

And it was very, very exciting for me to meet her

و برای من بسیار بسیار هیجان‌انگیز بود که باهاش دیدار کنم

and see just one example of how young people,

و تنها یک نمونه از این را ببینم که چطور جوان‌ها،

when they are empowered, given the opportunity to take action,

هنگامی که بهشان اختیارات داده بشه، فرصت داده بشه که بتونن اقدامی جدی کنند،

to make the world a better place,

که جهان را جای بهتری کنند،

truly are our hope for tomorrow.

به راستی امید ما برای فردا هستند.

Thank you.

سپاسگزارم.

(Applause)

(تشویق)