Have we reached the end of physics? | Harry Cliff

Μετάφραση: Christos Giannakis-Bompolis Επιμέλεια: Lucas Kaimaras

A hundred years ago this month, a 36-year-old Albert Einstein

Τον ίδιο μήνα πριν από εκατό χρόνια, ο 36χρονος τότε Άλμπερτ Αϊνστάιν

stood up in front of the Prussian Academy of Sciences in Berlin

στάθηκε μπροστά στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών στο Βερολίνο

to present a radical new theory of space, time and gravity:

να παρουσιάσει μια ριζοσπαστική νέα θεωρία του χώρου, του χρόνου και της βαρύτητας:

the general theory of relativity.

τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας.

General relativity is unquestionably Einstein's masterpiece,

Η θεωρία αυτή είναι αναμφίβολα το αριστούργημα του Αϊνστάιν,

a theory which reveals the workings of the universe at the grandest scales,

μια θεωρία που αποκαλύπτει τα έργα του διαστήματος στις μεγαλύτερες κλίμακες,

capturing in one beautiful line of algebra

αποδίδοντας σε μια όμορφη γραμμή άλγεβρας,

everything from why apples fall from trees to the beginning of time and space.

από το γιατί τα μήλα πέφτουν από τα δένδρα έως την αρχή του χρόνου και του χώρου.

1915 must have been an exciting year to be a physicist.

Το 1915 πρέπει να ήταν ένα εκπληκτικό έτος για τους φυσικούς.

Two new ideas were turning the subject on its head.

Δύο νέες ιδέες ανέτρεπαν όλα όσα ξέραμε.

One was Einstein's theory of relativity,

Η μία ήταν η θεωρία του Αϊνστάιν,

the other was arguably even more revolutionary:

η άλλη ήταν, ενδεχομένως, ακόμα πιο επαναστατική:

quantum mechanics,

η κβαντομηχανική.

a mind-meltingly strange yet stunningly successful new way

Ένας νέος, απίστευτα περίεργος, αλλά εκπληκτικά πετυχημένος νέος τρόπος

of understanding the microworld, the world of atoms and particles.

κατανόησης του μικρόκοσμου, του κόσμου των ατόμων και των σωματιδίων.

Over the last century, these two ideas have utterly transformed

Κατά τον τελευταίο αιώνα, οι δύο θεωρίες έχουν μεταμορφώσει πλήρως

our understanding of the universe.

το πώς αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο.

It's thanks to relativity and quantum mechanics

Χάρις στη σχετικότητα και την κβαντομηχανική

that we've learned what the universe is made from,

έχουμε μάθει από τι είναι φτιαγμένο το σύμπαν,

how it began and how it continues to evolve.

πώς ξεκίνησε και πώς συνεχίζει να εξελίσσεται.

A hundred years on, we now find ourselves at another turning point in physics,

Εκατό χρόνια μετά, βρισκόμαστε σε ένα νέο σημείο καμπής της φυσικής,

but what's at stake now is rather different.

αλλά αυτό που διακυβεύεται τώρα είναι πολύ διαφορετικό.

The next few years may tell us whether we'll be able

Μέσα σε λίγα χρόνια θα ξέρουμε το εάν είμαστε ικανοί

to continue to increase our understanding of nature,

να συνεχίσουμε να επεκτείνουμε τη γνώση μας για τη φύση

or whether maybe for the first time in the history of science,

ή - ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία της επιστήμης -

we could be facing questions that we cannot answer,

μπορεί να αντιμετωπίζουμε ερωτήματα που δε μπορούμε να απαντήσουμε.

not because we don't have the brains or technology,

Όχι επειδή δε διαθέτουμε την ευφυΐα ή την τεχνολογία,

but because the laws of physics themselves forbid it.

αλλά επειδή οι νόμοι της φυσικής από μόνοι τους μας το απαγορεύουν.

This is the essential problem: the universe is far, far too interesting.

Αυτό είναι το βασικό πρόβλημα: το σύμπαν είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον.

Relativity and quantum mechanics appear to suggest

Σχετικότητα και κβαντομηχανική φαίνεται να προτείνουν

that the universe should be a boring place.

ότι το σύμπαν πρέπει να είναι ένα βαρετό μέρος.

It should be dark, lethal and lifeless.

Πρέπει να είναι σκοτεινό, θανάσιμο και άψυχο.

But when we look around us, we see we live in a universe full of interesting stuff,

Όμως, κοιτάζοντας γύρω μας, βλέπουμε έναν κόσμο γεμάτο ενδιαφέροντα πράγματα,

full of stars, planets, trees, squirrels.

με αστέρια, πλανήτες, δέντρα, σκίουρους.

The question is, ultimately,

Η ερώτηση, τελικά, είναι:

why does all this interesting stuff exist?

γιατί υπάρχει αυτό το ενδιαφέρον υλικό;

Why is there something rather than nothing?

Γιατί υπάρχει κάτι αντί του τίποτα;

This contradiction is the most pressing problem in fundamental physics,

Αυτή η αντίθεση είναι το πιο πιεστικό πρόβλημα της σύγχρονης φυσικής

and in the next few years, we may find out whether we'll ever be able to solve it.

και μέσα στα επόμενα χρόνια θα μάθουμε αν θα είμαστε ποτέ σε θέση να το λύσουμε.

At the heart of this problem are two numbers,

Στην καρδιά του προβλήματος υπάρχουν δύο αριθμοί,

two extremely dangerous numbers.

δύο ιδιαίτερα επικίνδυνοι αριθμοί.

These are properties of the universe that we can measure,

Είναι ιδιότητες του σύμπαντος που μπορούμε να μετρήσουμε,

and they're extremely dangerous

και είναι εξαιρετικά επικίνδυνες

because if they were different, even by a tiny bit,

διότι αν ήταν διαφορετικές, ακόμα και ελάχιστα,

then the universe as we know it would not exist.

τότε ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε δεν θα υπήρχε.

The first of these numbers is associated with the discovery that was made

Ο πρώτος από τους αριθμούς σχετίζεται με την ανακάλυψη που έγινε

μερικά χιλιόμετρα από εδώ, στο ΣΕΡΝ, το σπίτι του μηχανήματος,

a few kilometers from this hall, at CERN, home of this machine,

the largest scientific device ever built by the human race,

της μεγαλύτερης ανθρώπινης επιστημονικής κατασκευής:

the Large Hadron Collider.

το Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (ΜΕΑ).

The LHC whizzes subatomic particles around a 27-kilometer ring,

Ο ΜΕΑ επιταχύνει υποατομικά σωματίδια εσωτερικά ενός τούνελ 27 χιλιομέτρων,

getting them closer and closer to the speed of light

κάνοντάς τα να κινούνται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός,

before smashing them into each other inside gigantic particle detectors.

πριν τα οδηγήσει στη μεταξύ τους σύγκρουση μέσα σε μεγάλους ανιχνευτές σωματιδίων.

On July 4, 2012, physicists at CERN announced to the world

Στις 4 Ιουλίου του 2012 οι φυσικοί στο ΣΕΡΝ ανακοίνωσαν στον κόσμο

that they'd spotted a new fundamental particle

ότι ανίχνευσαν ένα νέο βασικό σωματίδιο

being created at the violent collisions at the LHC: the Higgs boson.

που δημιουργήθηκε μέσω βίαιων συγκρούσεων στον επιταχυντή: το μποζόνιο του Χιγκς.

Now, if you followed the news at the time,

Αν μένατε ενήμεροι εκείνο το διάστημα,

you'll have seen a lot of physicists getting very excited indeed,

θα είχατε δει πολλούς φυσικούς να ενθουσιάζονται δεόντως,

and you'd be forgiven for thinking

και δικαιολογείστε αν σκεφτήκατε

we get that way every time we discover a new particle.

ότι αυτό συμβαίνει σε κάθε ανακάλυψη σωματιδίου.

Well, that is kind of true,

Λοιπόν, είναι μεν αληθές,

but the Higgs boson is particularly special.

αλλά το μποζόνιο του Χιγκς είναι ιδιαιτέρως ξεχωριστό.

We all got so excited because finding the Higgs

Ενθουσιαστήκαμε όλοι επειδή η ανακάλυψη του Χιγκς

proves the existence of a cosmic energy field.

αποδεικνύει την ύπαρξη του πεδίου της κοσμικής ενέργειας.

Now, you may have trouble imagining an energy field,

Ίσως δυσκολεύεστε να φανταστείτε ένα πεδίο ενέργειας,

but we've all experienced one.

ωστόσο, έχετε ήδη βιώσει ένα.

If you've ever held a magnet close to a piece of metal

Αν έχετε ποτέ κρατήσει μαγνήτη κοντά σε μέταλλο

and felt a force pulling across that gap,

και νιώσατε την ελκτική δύναμη κατά μήκος του κενού,

then you've felt the effect of a field.

έχετε νιώσει την επίδραση ενός πεδίου.

And the Higgs field is a little bit like a magnetic field,

Και το πεδίο του Χιγκς μοιάζει λίγο με μαγνητικό πεδίο,

except it has a constant value everywhere.

απλώς αυτό διατηρεί μια σταθερή τιμή σε όλα τα μέρη.

It's all around us right now.

Βρίσκεται παντού γύρω μας.

We can't see it or touch it,

Δεν μπορούμε να το δούμε ή να το πιάσουμε,

but if it wasn't there,

αλλά αν δεν υπήρχε,

we would not exist.

δεν θα υπήρχαμε ούτε εμείς.

The Higgs field gives mass

Το πεδίο Χιγκς δίνει μάζα

στα βασικά σωματίδια από τα οποία αποτελούμαστε.

to the fundamental particles that we're made from.

If it wasn't there, those particles would have no mass,

Αν δεν υπήρχε, αυτά τα σωματίδια δεν θα είχαν μάζα,

άτομα δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν, άρα δε θα υπήρχαμε ούτε εμείς.

and no atoms could form and there would be no us.

But there is something deeply mysterious about the Higgs field.

Υπάρχει όμως κάτι πολύ μυστήριο στο πεδίο Χιγκς.

Relativity and quantum mechanics tell us that it has two natural settings,

Η σχετικότητα και η κβαντομηχανική λένε πως έχει δύο φυσικές καταστάσεις,

a bit like a light switch.

σαν ένας διακόπτης.

It should either be off,

Θα είναι είτε σβηστό,

so that it has a zero value everywhere in space,

με μηδενική τιμή μεγέθους παντού στο διάστημα,

or it should be on so it has an absolutely enormous value.

είτε ενεργό και θα έχει υπερβολικά μεγάλο μέγεθος.

In both of these scenarios, atoms could not exist,

Σε κάθε περίπτωση, τα άτομα δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν

and therefore all the other interesting stuff

επομένως, όλο το ενδιαφέρον υλικό

that we see around us in the universe would not exist.

που παρατηρούμε γύρω μας στο σύμπαν δε θα υπήρχε.

In reality, the Higgs field is just slightly on,

Στην πραγματικότητα, το πεδίο Χιγκς είναι ελαφρώς ενεργό,

not zero but 10,000 trillion times weaker than its fully on value,

όχι μηδενικό, αλλά 10.000 τρισεκατομμύρια φορές πιο αδύναμο από τη μέγιστη τιμή του,

a bit like a light switch that's got stuck just before the off position.

σαν ένας διακόπτης κολλημένος ακριβώς πριν τη θέση «σβηστό».

And this value is crucial.

Αυτή η τιμή είναι κρίσιμη.

If it were a tiny bit different,

Αν ήταν ελαφρώς διαφορετική,

δεν θα υπήρχε καμία φυσική δομή στο διάστημα.

then there would be no physical structure in the universe.

So this is the first of our dangerous numbers,

Αυτός είναι λοιπόν ο πρώτος επικίνδυνος αριθμός:

the strength of the Higgs field.

η δύναμη του πεδίου Χιγκς.

Theorists have spent decades trying to understand

Θεωρητικοί έχουν προσπαθήσει για δεκαετίες να κατανοήσουν

why it has this very peculiarly fine-tuned number,

για ποιο λόγο έχει αυτό το άριστα ρυθμισμένο μέγεθος

and they've come up with a number of possible explanations.

και έχουν οδηγηθεί σε διάφορες πιθανές εξηγήσεις.

They have sexy-sounding names like "supersymmetry"

Θεωρίες με χαριτωμένα ονόματα, όπως «υπερσυμμετρία»

or "large extra dimensions."

ή «ιδιαίτερα μεγάλες διαστάσεις».

I'm not going to go into the details of these ideas now,

Δε θα μπω τώρα σε λεπτομέρειες σχετικά με αυτές τις ιδέες,

but the key point is this:

αλλά το ζήτημα είναι το εξής:

if any of them explained this weirdly fine-tuned value of the Higgs field,

αν οποιαδήποτε από αυτές εξηγούσε την περιέργως ακριβή τιμή του πεδίου,

then we should see new particles being created at the LHC

θα έπρεπε να βλέπουμε νέα σωματίδια να δημιουργούνται στον επιταχυντή

μαζί με το μποζόνιο Χιγκς.

along with the Higgs boson.

Ωστόσο, μέχρι τώρα δεν έχουμε δει κάτι τέτοιο.

So far, though, we've not seen any sign of them.

But there's actually an even worse example

Υπάρχει ένα ακόμα χειρότερο παράδειγμα

of this kind of fine-tuning of a dangerous number,

τέτοιας τέλειας ακρίβειας ενός επικίνδυνου αριθμού,

and this time it comes from the other end of the scale,

προερχόμενος, τώρα, από το άλλο άκρο της κλίμακας:

από τη μελέτη του διαστήματος σε μεγάλες αποστάσεις.

from studying the universe at vast distances.

One of the most important consequences of Einstein's general theory of relativity

Μία από τις σημαντικότερες επιπτώσεις της θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν

was the discovery that the universe began as a rapid expansion of space and time

ήταν η ανακάλυψη πως το σύμπαν ξεκίνησε ως μια ταχεία επέκταση χώρου και χρόνου

13.8 billion years ago, the Big Bang.

13,8 δισεκατομμύρια χρόνια πριν, από το Μπινγκ Μπανγκ.

Now, according to early versions of the Big Bang theory,

Σήμερα, σύμφωνα με νεότερες εκδοχές του Μπινγκ Μπανγκ,

the universe has been expanding ever since

το διάστημα επεκτείνεται συνεχώς,

with gravity gradually putting the brakes on that expansion.

με τη βαρύτητα να «φρενάρει» αυτή την επέκταση.

But in 1998, astronomers made the stunning discovery

Το 1998, ωστόσο, αστροναύτες έκαναν τη συνταρακτική ανακάλυψη

that the expansion of the universe is actually speeding up.

πως η επέκταση του σύμπαντος ουσιαστικά επιταχύνεται.

The universe is getting bigger and bigger faster and faster

Το διάστημα γίνεται όλο και μεγαλύτερο, όλο και πιο γρήγορα,

driven by a mysterious repulsive force called dark energy.

οδηγούμενο από μια μυστηριώδη απωθητική δύναμη, τη μαύρη ενέργεια.

Now, whenever you hear the word "dark" in physics,

Πάντα όταν ακούτε τη λέξη «μαύρος» στη φυσική,

you should get very suspicious

να γίνεστε πολύ καχύποπτοι

because it probably means we don't know what we're talking about.

διότι αυτό συνεπάγεται ότι δεν ξέρουμε για τι πράγμα μιλάμε.

(Laughter)

(Γέλια)

We don't know what dark energy is,

Δεν ξέρουμε τι είναι η μαύρη ενέργεια,

but the best idea is that it's the energy of empty space itself,

αλλά η καλύτερη ιδέα είναι πως πρόκειται για την ενέργεια του άδειου χώρου,

the energy of the vacuum.

την ενέργεια του κενού.

Χρησιμοποιώντας την αγαπημένη κβαντομηχανική για τον υπολογισμό

Now, if you use good old quantum mechanics to work out

how strong dark energy should be,

της δύναμης της μαύρης ενέργειας,

you get an absolutely astonishing result.

θα πάρετε ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα.

You find that dark energy

Θα βρείτε πως η μαύρη ενέργεια

should be 10 to the power of 120 times stronger

είναι 10 εις την 120η φορές δυνατότερη

than the value we observe from astronomy.

από την τιμή που παρατηρούμε στην αστρονομία.

That's one with 120 zeroes after it.

Είναι ο αριθμός 1 με 120 μηδενικά από πίσω.

This is a number so mind-bogglingly huge

Αυτός είναι ένας τόσο σοκαριστικά μεγάλος αριθμός,

που είναι αδύνατο να το συλλάβει ο νους.

that it's impossible to get your head around.

We often use the word "astronomical" when we're talking about big numbers.

Συχνά χαρακτηρίζουμε μεγάλους αριθμούς ως «αστρονομικούς».

Well, even that one won't do here.

Εδώ ούτε αυτός ο όρος επαρκεί.

This number is bigger than any number in astronomy.

Είναι μεγαλύτερος από οποιονδήποτε της αστρονομίας.

It's a thousand trillion trillion trillion times bigger

Χίλιες τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερος

than the number of atoms in the entire universe.

από τον αριθμό των ατόμων σε ολόκληρο το διάστημα.

So that's a pretty bad prediction.

Είναι μια κακή εκτίμηση.

In fact, it's been called the worst prediction in physics,

Μάλιστα, έχει αποκληθεί ως η χειρότερη πρόβλεψη στη φυσική,

and this is more than just a theoretical curiosity.

και αυτό είναι κάτι περισσότερο από θεωρητική περιέργεια.

If dark energy were anywhere near this strong,

Αν η μαύρη ενέργεια ήταν έστω περίπου τόσο ισχυρή,

then the universe would have been torn apart,

το διάστημα θα καταστρεφόταν,

stars and galaxies could not form, and we would not be here.

θα ήταν αδύνατος ο σχηματισμός αστεριών και γαλαξιών, καθώς και η ύπαρξή μας.

So this is the second of those dangerous numbers,

Επομένως, έχουμε το δεύτερο επικίνδυνο αριθμό:

the strength of dark energy,

την ισχύ της μαύρης ενέργειας,

and explaining it requires an even more fantastic level of fine-tuning

η εξήγηση της οποίας απαιτεί ακόμα πιο εξαίρετο επίπεδο ακριβείας

than we saw for the Higgs field.

από αυτή του πεδίου Χιγκς.

But unlike the Higgs field, this number has no known explanation.

Σε αντίθεση με το πεδίο Χιγκς, αυτός ο αριθμος δεν έχει γνωστή εξήγηση.

The hope was that a complete combination

Ελπίζαμε πως ένας ολοκληρωμένος συνδυασμός

of Einstein's general theory of relativity,

της γενικής θεωρίας της σχετικότητας,

which is the theory of the universe at grand scales,

της θεωρίας του σύμπαντος σε μεγάλες κλίμακες,

with quantum mechanics, the theory of the universe at small scales,

με την κβαντομηχανική, τη θεωρία του διαστήματος σε μικρές κλίμακες,

might provide a solution.

ίσως μας παρείχε μια λύση.

Einstein himself spent most of his later years

Ο ίδιος ο Αϊνστάιν αφιέρωσε τα περισσότερα χρόνια του

on a futile search for a unified theory of physics,

σε μια άκαρπη έρευνα για μια ενοποιημένη θεωρία της φυσικής

and physicists have kept at it ever since.

και οι φυσικοί δουλεύουν πάνω σε αυτό από τότε.

One of the most promising candidates for a unified theory is string theory,

Μία πολλά υποσχόμενη υποψήφια θεωρία είναι η Θεωρία των Χορδών,

and the essential idea is,

όπου η βασική ιδέα είναι

if you could zoom in on the fundamental particles that make up our world,

πως, αν εστιάσεις στα βασικά σωματίδια που συνθέτουν τον κόσμο μας,

you'd see actually that they're not particles at all,

θα παρατηρούσες πως δεν είναι καν σωματίδια

but tiny vibrating strings of energy,

αλλά μικρές δονούμενες χορδές ενέργειας,

with each frequency of vibration corresponding to a different particle,

με κάθε συχνότητα δόνησης να αντιστοιχεί σε διαφορετικό σωματίδιο -

a bit like musical notes on a guitar string.

κάπως σαν τις μουσικές νότες σε μια χορδή κιθάρας.

So it's a rather elegant, almost poetic way of looking at the world,

Είναι ένας τρόπος ιδιαίτερα κομψός, σχεδόν ποιητικός, να βλέπουμε τον κόσμο,

but it has one catastrophic problem.

αλλά έχει ένα καταστροφικό πρόβλημα.

It turns out that string theory isn't one theory at all,

Προκύπτει πως η θεωρία των χορδών δεν είναι μια μοναδική θεωρία,

but a whole collection of theories.

αλλά μια ολόκληρη συλλογή από θεωρίες.

It's been estimated, in fact,

Μάλιστα, έχει εκτιμηθεί

that there are 10 to the 500 different versions of string theory.

πως υπάρχουν μεταξύ 10 με 500 διαφορετικές εκδοχές τέτοιων θεωριών,

Each one would describe a different universe

που κάθε μία περιγράφει ένα διαφορετικό σύμπαν,

with different laws of physics.

με διαφορετικούς νόμους φυσικής.

Now, critics say this makes string theory unscientific.

Επικριτές λένε πως αυτό κάνει τη θεωρία αντιεπιστημονική.

You can't disprove the theory.

Δεν μπορείς να την αντικρούσεις.

But others actually turned this on its head

Άλλοι το έθεσαν αντίστροφα,

and said, well, maybe this apparent failure

λέγοντας πως ίσως αυτή η φανερή αποτυχία

is string theory's greatest triumph.

είναι ο μεγαλύτερος θρίαμβος της θεωρίας χορδών.

What if all of these 10 to the 500 different possible universes

Εάν όλα αυτά τα 10 με 500 διαφορετικά διαστήματα

actually exist out there somewhere

όντως υπάρχουν κάπου εκεί έξω,

in some grand multiverse?

σε ένα μεγάλο πολυσύμπαν;

Suddenly we can understand

Ξαφνικά, μπορούμε να αντιληφθούμε

the weirdly fine-tuned values of these two dangerous numbers.

τις αλλόκοτα ακριβείς τιμές αυτών των δύο επικίνδυνων αριθμών.

In most of the multiverse,

Στο μεγαλύτερο μέρος του πολυσύμπαντος

dark energy is so strong that the universe gets torn apart,

η μαύρη ενέργεια είναι τόσο ισχυρή που το σύμπαν συντρίβεται

or the Higgs field is so weak that no atoms can form.

ή το πεδίο Χιγκς είναι τόσο αδύναμο, που δε σχηματίζονται άτομα.

We live in one of the places in the multiverse

Ζούμε σε ένα από τα μέρη του πολυσύμπαντος,

where the two numbers are just right.

όπου οι δύο αριθμοί είναι απλώς σωστοί.

We live in a Goldilocks universe.

Ζούμε σε ένα Γκόντιλοκς σύμπαν.

Now, this idea is extremely controversial, and it's easy to see why.

Η ιδέα αυτή είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη για προφανείς λόγους.

If we follow this line of thinking,

Αν ακολουθήσουμε αυτόν τον τρόπο σκέψης,

then we will never be able to answer the question,

δε θα είμαστε ποτέ ικανοί να απαντήσουμε

"Why is there something rather than nothing?"

το ερώτημα «Γιατί υπάρχει κάτι αντί για τίποτα;»

In most of the multiverse, there is nothing,

Στο μεγαλύτερο μέρος του πολυσύμπαντος υπάρχει το τίποτα

and we live in one of the few places

και ζούμε σε ένα από τα λίγα μέρη

where the laws of physics allow there to be something.

όπου οι νόμοι της φυσικής επιτρέπουν να υπάρξει κάτι.

Even worse, we can't test the idea of the multiverse.

Ακόμα χειρότερα, δε μπορεί να ελεγχθεί η ιδέα του πολυσύμπαντος.

We can't access these other universes,

Δεν έχουμε πρόσβαση στα άλλα σύμπαντα,

so there's no way of knowing whether they're there or not.

οπότε δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε αν υφίστανται ή όχι.

So we're in an extremely frustrating position.

Είμαστε σε μια ιδιαιτέρως απογοητευτική θέση.

Αυτό δε σημαίνει πως δεν υπάρχει το πολυσύμπαν.

That doesn't mean the multiverse doesn't exist.

There are other planets, other stars, other galaxies,

Υπάρχουν και άλλοι πλανήτες, άλλα αστέρια και γαλαξίες,

so why not other universes?

οπότε γιατί όχι και άλλα σύμπαντα;

The problem is, it's unlikely we'll ever know for sure.

Το πρόβλημα είναι πως είναι σχεδόν απίθανο να μάθουμε ποτέ με σιγουριά.

Now, the idea of the multiverse has been around for a while,

Η ιδέα του πολυσύμπαντος κυκλοφορεί εδώ και λίγο καιρό,

but in the last few years, we've started to get the first solid hints

αλλά, τελευταία, έχουμε αρχίσει να παίρνουμε τα πρώτα ισχυρά σημάδια

that this line of reasoning may get born out.

πως αυτη η γραμμή σκέψης ίσως επιβεβαιωθεί.

Despite high hopes for the first run of the LHC,

Παρά τις υψηλές προσδοκίες για τον πρώτο γύρο του επιταχυντή,

what we were looking for there --

αυτό που ψάχνουμε εκεί --

we were looking for new theories of physics:

ψάχνουμε για νέες θεωρίες φυσικής:

υπερσυμμετρία ή μεγάλες διαστάσεις,

supersymmetry or large extra dimensions

that could explain this weirdly fine-tuned value of the Higgs field.

που θα μπορούσαν να εξηγήσουν την αλλόκοτα τέλεια τιμή του πεδίου Χιγκς.

But despite high hopes, the LHC revealed a barren subatomic wilderness

Όμως, παρά τις ελπίδες, ο επιταχυντής αποκάλυψε μια άγονη υποατομική έρημο,

populated only by a lonely Higgs boson.

κατοικημένη μόνο από ένα μοναχικό μποζόνιο Χιγκς.

My experiment published paper after paper

Το πείραμά μου δημοσιεύτηκε σε πολλά ακαδημαϊκά άρθρα

where we glumly had to conclude that we saw no signs of new physics.

συμπεραίνοντας στο τέλος πως, δυστυχώς, δεν βρέθηκαν σημάδια μιας νέας φυσικής.

The stakes now could not be higher.

Το διακύβευμα τώρα δε θα μπορούσε να είναι υψηλότερο.

Το καλοκαίρι, ο επιταχυντής ξεκίνησε τη δεύτερη φάση λειτουργίας του

This summer, the LHC began its second phase of operation

with an energy almost double what we achieved in the first run.

με ενέργεια σχεδόν διπλάσια από αυτή που πετύχαμε στον πρώτο γύρο.

What particle physicists are all desperately hoping for

Όλοι οι φυσικοί στοιχειωδών σωματιδίων αδημονούν απεγνωσμένα

are signs of new particles, micro black holes,

για σημάδια νέων σωματιδίων, μικρές μαύρες τρύπες,

or maybe something totally unexpected

ή κάτι εντελώς απρόβλεπτο

emerging from the violent collisions at the Large Hadron Collider.

να προκύπτει από τις βίαιες συγκρούσεις στο Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων.

If so, then we can continue this long journey

Αν ναι, μπορούμε να συνεχίσουμε το μακρύ ταξίδι

that began 100 years ago with Albert Einstein

που ξεκίνησε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν πριν από 100 χρόνια,

towards an ever deeper understanding of the laws of nature.

προς μια βαθύτερη κατανόηση των νόμων της φύσης.

But if, in two or three years' time,

Ωστόσο, αν μέσα σε δύο με τρία χρόνια,

when the LHC switches off again for a second long shutdown,

όταν και ο επιταχυντής θα απενεργοποιηθεί για δεύτερη φορά,

we've found nothing but the Higgs boson,

δε βρούμε τίποτα πέρα από το μποζόνιο Χιγκς,

then we may be entering a new era in physics:

ίσως μπούμε σε μια νέα εποχή στη φυσική:

an era where there are weird features of the universe that we cannot explain;

μια εποχή που αδυνατούμε να εξηγήσουμε τα αλλόκοτα χαρακτηριστικά του σύμπαντος.

an era where we have hints that we live in a multiverse

Μια εποχή με ενδείξεις πως ζούμε σε ένα πολυσύμπαν

that lies frustratingly forever beyond our reach;

που δυστυχώς παραμένει απρόσιτο σε εμάς.

an era where we will never be able to answer the question,

Μια εποχή που δε μπορούμε να απαντήσουμε στην ερώτηση:

"Why is there something rather than nothing?"

«Γιατί υπάρχει κάτι αντί του τίποτα;»

Thank you.

Ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Bruno Giussani: Harry, even if you just said

Μπρούνο Γκιουσάνι: Χάρι, αν και μόλις είπες

πως η φυσική μπορεί να μην έχει μερικές απαντήσεις,

the science may not have some answers,

I would like to ask you a couple of questions, and the first is:

θα ήθελα να σου υποβάλω δύο ερωτήσεις και η πρώτη είναι:

οι κατασκευές σαν αυτή του επιταχυντή είναι έργο γενεών.

building something like the LHC is a generational project.

I just mentioned, introducing you, that we live in a short-term world.

Όπως ανέφερα όταν σε παρουσίαζα, ζούμε σε ένα κόσμο μικρής διάρκειας.

How do you think so long term,

Πώς σκέφτεσαι τόσο μακροπρόθεσμα,

projecting yourself out a generation when building something like this?

προβλέποντας για μια γενιά μετά, όταν κατασκευάζεις κάτι τόσο μεγάλο;

Harry Cliff: I was very lucky

Χάρι Κλιφ: Ήμουν πολύ τυχερός

that I joined the experiment I work on at the LHC in 2008,

που εντάχθηκα στο πείραμα του Μεγάλου Επιταχυντή το 2008,

just as we were switching on,

μόλις που είχε αρχίσει,

and there are people in my research group who have been working on it

όταν μερικοί από την ομάδα μου δουλεύουν σε αυτό

για τρεις δεκαετίες, όλη τους την καριέρα σε μια μηχανή.

for three decades, their entire careers on one machine.

Nομίζω πως οι πρώτες συζητήσεις για τον επιταχυντή έγιναν το 1976,

So I think the first conversations about the LHC were in 1976,

and you start planning the machine without the technology

ξεκινώντας το σχεδιασμό της μηχανής χωρίς την τεχνολογία

that you know you're going to need to be able to build it.

που ξέρεις πως θα χρειαστείς για την κατασκευή.

So the computing power did not exist in the early '90s

Η υπολογιστική δύναμη δεν υπήρχε στις αρχές του '90,

όταν ξεκίνησε ο σοβαρός σχεδιασμός.

when design work began in earnest.

One of the big detectors which record these collisions,

Για έναν από τους μεγάλους ανιχνευτές των συγκρούσεων,

they didn't think there was technology

δεν πίστευαν πως υπήρχε τεχνολογία

that could withstand the radiation that would be created in the LHC,

που θα ήταν ανθεκτική στη ραδιενέργεια μέσα στον επιταχυντή.

so there was basically a lump of lead in the middle of this object

Υπήρξε μια ποσότητα μολύβδου στη μέση του αντικειμένου

with some detectors around the outside,

με κάποιους εξωτερικούς ανιχνευτές,

but subsequently we have developed technology.

αλλά κατόπιν εξελιχθήκαμε τεχνολογικά.

Πρέπει να βασίζεσαι στην ανθρώπινη ευφυΐα για τη λύση των προβλημάτων,

So you have to rely on people's ingenuity, that they will solve the problems,

but it may be a decade or more down the line.

κάτι που ίσως συμβεί μετά από δεκαετίες.

BG: China just announced two or three weeks ago

Μπ.Γκ: Η Κίνα ανακοίνωσε πριν δύο ή τρεις εβδομάδες

that they intend to build

ότι σκοπεύει να κατασκευάσει

a supercollider twice the size of the LHC.

έναν υπερεπιταχυντή διπλάσιο του τωρινού.

I was wondering how you and your colleagues welcome the news.

Αναρωτιόμουν πώς εσύ και οι συνάδελφοί σου υποδεχτήκατε τα νέα.

HC: Size isn't everything, Bruno. BG: I'm sure. I'm sure.

Χ.Κ.:Το μέγεθος δεν είναι το παν, Μπρούνο. Μ.Γ.: Είμαι σίγουρος.

(Laughter)

(Γέλια)

Ακούγεται αστείο να το λέει ένας φυσικός σωματιδίων.

It sounds funny for a particle physicist to say that.

But I mean, seriously, it's great news.

Αλλά σοβαρά, είναι φανταστικά νέα.

So building a machine like the LHC

Η κατασκευή μιας μηχανής σαν το Μεγάλο Επιταχυντή

requires countries from all over the world to pool their resources.

απαιτεί τη συμβολή πόρων από όλες τις χώρες παγκοσμίως.

Κανείς δεν μπορεί να κατασκευάσει μια τόσο μεγάλη μηχανή,

No one nation can afford to build a machine this large,

apart from maybe China,

εκτός ίσως της Κίνας,

because they can mobilize huge amounts of resources,

που μπορεί να κινητοποιήσει μεγάλες ποσότητες πόρων,

manpower and money to build machines like this.

εργατικού δυναμικού και κεφαλαίου.

So it's only a good thing.

Είναι, όντως, καλά νέα.

What they're really planning to do is to build a machine

Αυτό που σχεδιάζουν είναι η κατασκευή μιας μηχανής

that will study the Higgs boson in detail and could give us some clues

που θα μελετά το μποζόνιο Χιγκς παρέχοντας, ίσως, ενδείξεις

as to whether these new ideas, like supersymmetry, are really out there,

για το αν αυτές οι νέες ιδέες, όπως η υπερσυμμετρία, υπάρχουν -

so it's great news for physics, I think.

είναι καλά νέα ​​για τη φυσική.

BG: Harry, thank you. HC: Thank you very much.

Μ.Γ.: Χάρι, ευχαριστώ. Χ.Κ: Ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)