The secret to great opportunities? The person you haven't met yet | Tanya Menon

I started teaching MBA students

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Zhila Mawlood

17 years ago.

دەستم کرد بە وانە وتنەوە بە خوێندکارانی بزنس و بەڕێوەبردن

Sometimes I run into my students years later.

حەڤدە ساڵ لەمەوبەر.

And when I run into them, a funny thing happens.

هەندێک جار دوای ماوەیەک خوێندکارەکانم دەبینمەوە.

I don't remember just their faces;

ئینجا کە تووشیان دەبمەوە، شتێکی پێکەنیناوی ڕوودەدات.

I also remember where exactly in the classroom they were sitting.

نەک تەنیا دەم و چاویمانم بیرە؛

بیریشمە لە پۆلا لەکوێدا دادەنیشتن.

And I remember who they were sitting with as well.

This is not because I have any special superpowers of memory.

هەروەها باشیش بیرمە کە لەگەڵ کێدا دادەنیشتن.

ئەمە لەبەر ئەوە نییە توانایەکی ناسرووشتی بیرەوەریم هەبێت.

The reason I can remember them

is because they are creatures of habit.

هۆکاری ئەوەی ئەتوانم ئەوانم بیربێت

They are sitting with their favorite people in their favorite seats.

لەبەر ئەوەیە کە ئەوان بوونەوەری خوون.

لەگەڵ ئەو کەسانەیا دادەنیشن کە گرنگیان پێدەدەن لەو شوێنانەیا کە خۆشە بەلایانەوە.

They find their twins, they stay with them for the whole year.

دووانەکەی خۆیان دەدۆزنەوە، به‌درێژایی ساڵ لەگەڵیان دەمێننەوە.

Now, the danger of this for my students is they're at risk

ئێستا، مەترسی ئەمە بۆ خوێندکارەکان ئەوەیە لە مەترسیا دەبن

of leaving the university with just a few people

who are exactly like them.

بۆ ئەوەی تەنیا بە چەند کەسێکەوە زانکۆ بەجێبێڵن

They're going to squander their chance for an international, diverse network.

کە ڕێک وەک خۆیانن.

دەرفەتی خۆیان لەدەست دەدەن بۆ هەبوونی تۆڕێکی پەیوەندی فراوان.

How could this happen to them?

My students are open-minded.

They come to business school precisely so that they can get great networks.

ئەمە چۆن دەکرێت ڕووبات؟

خوێندکارەکانم مێشک کراوەن.

بەتایبەتی لەبەر ئەوە یەن بۆ خوێندنگەی بزنس بۆ درووستکردنی پەیوەندی باش.

Now, all of us socially narrow in our lives, in our school, in work,

ئێستا، زۆربەمان لەڕووی کۆمەڵایەتییەوە تەسکین لە ژیانمانا، لە قوتابخانەکانمانا، لە ئیشا، و

and so I want you to think about this one.

How many of you here brought a friend along for this talk?

بۆیە ئەمەوێت بیر لەمە بکەنەوە.

چەند کەس لێرە هاوڕێیەکی هێناوە لەگەڵ خۆی؟

I want you to look at your friend a little bit.

Are they of the same nationality as you?

ئەمەوێت کەمێک سەیری هاوڕێکەتان بکەن.

Are they of the same gender as you?

لە هەمان نەتەوەی خۆتانن؟

Are they of the same race?

Really look at them closely.

لە هەمان ڕەگەزی خۆتانن؟

لە هەمان ڕەچەڵەکی خۆتانن؟

Don't they kind of look like you as well?

لە نزیکەوە سەیریان بکەن.

(Laughter)

The muscle people are together,

کەمێک لە خۆشتان ناچن؟

and the people with the same hairstyles

(پێکەنین)

and the checked shirts.

ئەوانەی ماسولکەیان زۆرە پێکەوەن، و

ئەوانەی هەمان ستایلی قژیان هەیە و

We all do this in life.

We all do it in life, and in fact, there's nothing wrong with this.

هەمان کراسی چوارگۆشە چوارگۆشە.

هەموو لە ژیانا ئەوە ئەکەین.

It makes us comfortable to be around people who are similar.

هەموو ئەمە ئەکەین لە ژیاندا، و ڕاستییەکەی، هیچ کێشەیەک نییە لەگەڵ ئەمەیا.

The problem is when we're on a precipice, right?

بەوە ئاسوودە دەبین لە نزیک ئەو کەسانە بین کە هاوشێوەی خۆمانن.

When we're in trouble, when we need new ideas,

کێشەکە ئەوەیە ئەی ئەوکاتەی لە لێواری مەترسیا دەبین، وانییە؟

when we need new jobs, when we need new resources --

ئەوکاتەی لە کێشەیا دەبین، کە بیرۆکەی نوێمان دەوێت،

this is when we really pay a price for living in a clique.

کە ئیشی نوێمان دەوێت، کە سەرچاوەی نوێمان دەوێت --

لێرەیا باجی ئەوە ئەیەین کە لە گرووپێکی بچووکدا دەژین.

Mark Granovetter, the sociologist, had a famous paper

مارک گرانۆڤێتەر، کۆمەڵناس، نوسراوێکی بەناوبانگی هەیە

"The Strength of Weak Ties,"

and what he did in this paper is he asked people

هێزی پەیوەندییە لاوازەکان"

how they got their jobs.

لەم نوسراوەشدا پرسیاری لە خەڵک دەکرد

And what he learned was that most people don't get their jobs

چۆن ئیشەکانیان دەستکەوت.

through their strong ties -- their father, their mother, their significant other.

ئەوەش فێربوو کە زۆربەی خەڵک ئیشەکانیان لە ڕێگەی پەیوەندییە

They instead get jobs through weak ties, people who they just met.

بەهێزەکانیانەوە دەستناکەوێت -- باوکیان، دایکیان، کەسە نزیکەکانی تریان.

لەجیاتی ئەوە لەڕێگەی پەیوەندییە لاوەکییەکانیانەوە، ئەوانەی تازە ناسیویانن.

So if you think about what the problem is with your strong ties,

think about your significant other, for example.

کەواتە ئەگەر بیر لەوە بکەیتەوە کێشەی پەیوەندییە بەهێزەکان چییە،

The network is redundant.

Everybody that they know, you know.

بۆ نموونە بیر لە کەسە نزیکەکانی تر بکەرەوە.

تۆڕەکە لە ئەندازە بەدەرە.

Or I hope you know them. Right?

هەموو ئەوانەی دەیان ناسن.

Your weak ties -- people you just met today --

یان هیوادارم بیان ناسن. وانییە؟

they are your ticket to a whole new social world.

پەیوەندییە لاوازەکانتان -- کەسەکانی تازە چاوت پێیان کەوتووە --

The thing is that we have this amazing ticket to travel our social worlds,

ئەوان کلیلێکن بۆت بۆ جیهانێکی کۆمەڵایەتی نوێ.

ڕاستییەکەی ئێمە ئەم بلیتە سەرسوڕهێنەرەمان هەیە بۆ گەشتکردن بە جیهانە کۆمەڵایەتییەکانماندا،

but we don't use it very well.

Sometimes we stay awfully close to home.

بەڵام زۆر باش بەکاریناهێنین.

And today, what I want to talk about is:

هەندێک جار زۆر لەنزیک ماڵەوە دەمێنینەوە.

What are those habits that keep human beings so close to home,

ئەمڕۆش ئەوەی ئەمەوێ باسی بکەم ئەوەیە:

and how can we be a little bit more intentional

ئەو خووانە چین وا لە مرۆڤ دەکات زۆر لەنزیک ماڵی خۆی بمێنێتەوە و

about traveling our social universe?

چۆن بتوانین کەمێک زیاتر حەز و ئارەزوومان هەبێت

So let's look at the first strategy.

بۆ گەشتکردن بە جیهانە کۆمەڵایەتییەکەماندا؟

The first strategy is to use a more imperfect social search engine.

کەواتە با سەیری ستراتیجی یەکەم بکەین.

یەکەم ستراتیجی ئەوەیە بزوێنەرێکی گەڕانی کۆمەڵایەتی ناکامڵتر بەکاربێنیت.

What I mean by a social search engine

is how you are finding and filtering your friends.

بە بزوێنەری گەڕانی کۆمەڵایەتی مەبەستم ئەوەیە

چۆن هاوڕێکانت ئەدۆزیتەوە و ئەیانپاڵێویت.

And so people always tell me,

"I want to get lucky through the network.

I want to get a new job. I want to get a great opportunity."

هەمووجارێک پێمدەڵێن،

"ئەمەوێ لەڕێی ئەو تۆڕەوە بەختم بکرێتەوە.

And I say, "Well, that's really hard,

ئەمەوێ کارێکی نوێم دەستکەوێت. ئەمەوێت دەرفەتێکی مەزنم دەستکەوێت."

because your networks are so fundamentally predictable."

منیش دەڵێم، "ئەوە زۆر قورسە،

Map out your habitual daily footpath,

چونکە تۆڕی پەیوەندییەکانت لە بنەڕەتدا زۆر پێشبینیکراون."

and what you'll probably discover is that you start at home,

نەخشەی ئەو شوێنانە بکێشە کە ڕۆژانە بۆی دەڕۆیت، و

you go to your school or your workplace,

ئەوەی لەوانەیە بیدۆزیتەوە ئەوەیە کە لە ماڵەوە دەستپێئەکەیت،

you maybe go up the same staircase or elevator,

ئەچیت بۆ قوتابخانەکەت یان شوێنی کارکردنت،

you go to the bathroom -- the same bathroom --

لەوانەیە بە هەمان قادرمە یان بەرزکەرەوەیا بڕۆیتە سەرەوە،

and the same stall in that bathroom,

ئەچیت بۆ تەوالێت -- بۆ هەمان تەوالێت --

you end up in the gym,

then you come right back home.

وە هەمان دەستشۆری تەوالێتیش،

It's like stops on a train schedule.

ئەچیت بۆ هۆڵی لەشجوانی،

It's that predictable.

ئینجا یەکسەر یەیتەوە ماڵەوە.

It's efficient, but the problem is, you're seeing exactly the same people.

وەک وێستگەکانی وەستانی شەمەندەفەر وایە.

ئەوەندە پێشبینیکراوە.

شتێکی بەکارە، بەڵام کێشە ئەوەیە، ڕۆژانە ڕێک هەمان کەسەکان دەبینیتەوە.

Make your network slightly more inefficient.

Go to a bathroom on a different floor.

وا بکە تۆڕی پەیوەندییەکانت کەمێک کەمتر بەکاربێت.

You encounter a whole new network of people.

بۆ نموونە بچۆ بۆ تەوالێتی نهۆمێکی تر.

The other side of it is how we are actually filtering.

چاوت بە تۆڕێکی نوێی خەڵک دەکەوێت.

لایەنەکەی تری ئەوەیە کە چۆن کەسەکان دەپاڵێوین.

And we do this automatically.

The minute we meet someone, we are looking at them, we meet them,

ئەوەش بەشێوەیەکی خۆنەویستانە دەکەین.

we are initially seeing,

هەر کە چاومان بە کەسێک دەکەوێت، سەیریان دەکەین، لێیان ڕادەمێنین،

"You're interesting."

"You're not interesting." "You're relevant."

بەشێوەیەکی سەرەتاییانە دەڵێین،

We do this automatically. We can't even help it.

"تۆ سەرنجڕاکێشیت."

"تۆ سەرنجڕاکێش نیت." "تۆ هیچ گرنگیت نییە."

And what I want to encourage you to do instead is to fight your filters.

بەشێوەیەکی خۆنەویستانە ئەوە ئەکەین. بەدەست خۆشمان نییە.

منیش ئەمەوێت هانتان بەم بۆ ئەوەی بەرەنگاری ئەو پاڵاوتنانە ببنەوە.

I want you to take a look around this room,

and I want you to identify the least interesting person that you see,

ئەمەوێ سەیرێکی چواردەوری خۆتان بکەن، و

ئەو کەسە دیاری بکەن کە لەهەمووان کەمتر سەرنجڕأکێشە بەلاتانەوە، و

and I want you to connect with them over the next coffee break.

And I want you to go even further than that.

ئەمەوێت بۆ پشووی دواترتان قسەی لەگەڵدا بکەن. و

What I want you to do is find the most irritating person you see as well

تەنانەت ئەشمەوێت لەوەش زیاتر بڕۆن.

ئەشمەوێت ئەو کەسە دیاری بکەن کە بێزراوترینە بەلاتانەوە و

and connect with them.

What you are doing with this exercise is you are forcing yourself

قسەیان لەگەڵدا بکەن.

ئەوەی بەم ڕاهێنانە دەیکەن ئەوەیە خۆتان ناچار دەکەن

to see what you don't want to see,

to connect with who you don't want to connect with,

ئەوە ببینن کە ناتانەوێ بیبینن،

to widen your social world.

پەیوەندی لەگەڵ ئەوە درووست بکەن کە ناتانەوێ،

To truly widen, what we have to do is,

جیهانی کۆمەڵایەتی خۆتان فراوان بکەن.

we've got to fight our sense of choice.

بۆ ئەوەی بەڕاستی فراوانیکەین، ئەوەی لەسەرمانە بیکەین،

We've got to fight our choices.

And my students hate this, but you know what I do?

ئەوەیە کە بەرەنگاری هەستی هەڵبژاردنەکەمان ببینەوە.

I won't let them sit in their favorite seats.

پێویستە بەرەنگاری هەڵبژاردنەکانمان ببینەوە.

خوێندکارەکانیشم ڕقیان لەمەیە، بەڵام ئەزانن چی ئەکەم؟

I move them around from seat to seat.

ڕێگەنایەم بەدڵی خۆیان لەکوێیا ئەیانەوێت دانیشن.

I force them to work with different people

بەردەوام جێگەیان پێدەگۆڕم.

so there are more accidental bumps in the network

زۆریان لێدەکەم کار لەگەڵ خەڵکی جیاجیا بکەن

where people get a chance to connect with each other.

بۆ ئەوەی ڕێکەوتی زیاتر هەبێت لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکەیا و

And we studied exactly this kind of an intervention at Harvard University.

خەڵک دەرفەتیان هەبێت پەیوەندی بە یەکترەوە بکەن.

بەدیاریکراویش سەیری ئەم جۆرە دەستتێوەردانەمان کرد لە هارڤارد.

At Harvard, when you look at the rooming groups,

there's freshman rooming groups, people are not choosing those roommates.

لە هارڤارد، ئەگەر سەیری گرووپەکانی ژوورەکانی بەشە ناوخۆییەکان بکەیت،

They're of all different races, all different ethnicities.

سەیری گرووپەکانی تازە وەرگیراوەکان بکەیت، بە ویستی خۆیان هاوژوورەکان هەڵنابژێرن.

Maybe people are initially uncomfortable with those roommates,

سەر بە ڕەچەڵەکی جیا و نەتەوەی جیان.

but the amazing thing is,

لەوانەیە لە سەرەتادا کەمێک نائاسوودە بن بە هاوژوورەکانیان،

at the end of a year with those students,

they're able to overcome that initial discomfort.

بەڵام شتە سەرسوڕهێنەرەکە ئەوەیە،

لە کۆتایی ساڵەکەدا هەموویان پێکەوە،

They're able to find deep-level commonalities with people.

ئەو نائارامییەی سەرەتا تێدەپەڕێنن.

So the takeaway here is not just "take someone out to coffee."

دەتوانن خاڵی هاوبەشی قووڵ بدۆزنەوە لەگەڵ خەڵکی تر.

کەواتە ئەوەی ئەمەوێ فێری بن ئەوە نییە "کەسێک بەرە بۆ قاوەخانەکە."

It's a little more subtle.

It's "go to the coffee room."

کەمێک لەوە بچووکترە.

When researchers talk about social hubs,

دەڵێم "بڕۆ بۆ قاوەخانەکە."

what makes a social hub so special is you can't choose;

کاتێک توێژەرەوەکان باسی ناوەندێکی کۆمەڵایەتی دەکەن،

you can't predict who you're going to meet in that place.

ئەوەی وا لە ناوەندێکی کۆمەڵایەتی دەکات تایبەت تر بێت ئەوەیە ناتوانی هەڵبژێریت؛

And so with these social hubs, the paradox is, interestingly enough,

ناتوانی پێشبینی ئەوە بکەیت چاوت بەکێ ئەکەوێت لەو شوێنە.

بۆ ئەم ناوەندە کۆمەڵایەتییانەش بەشێوەیەکی سەرنجڕاکێش، پارادۆکسەکە ئەوەیە،

to get randomness,

it requires, actually, some planning.

In one university that I worked at,

بۆ ئەوەی ئەو هەڵکەوتنەت دەستکەوێت،

ڕاستییەکەی پێویستی بە کەمێک پلان دانان هەیە.

there was a mail room on every single floor.

لە یەکێک لەو زانکۆیانەی کارم تێدا دەکرد،

What that meant is that the only people who would bump into each other

ژوورێکی نامە لە هەر نهۆمێکدا هەبوو.

are those who are actually on that floor

ئەوەش واتای ئەوە بوو ئەو کەسانەی چاویان بە یەکتر دەکەوت

and who are bumping into each other anyway.

ئەوانە بوون کە لەو نهۆمەدا بوون و

At another university I worked at, there was only one mail room,

خۆیان بەردەوام یەکتر دەبینن.

so all the faculty from all over that building

لە زانکۆیەکی تر کە کارم لێدەکرد، تەنیا یەک ژووری نامە هەبوو،

would run into each other in that social hub.

کەواتە هەموو بەشەکانی ئەو تەلارە

A simple change in planning,

لەو ناوەندە کۆمەڵایەتییەدا چاویان بەیەکتر دەکەوت.

a huge difference in the traffic of people

گۆڕانکارییەکی بچووک لە پلان داناندا،

and the accidental bumps in the network.

جیاوازییەکی گەورە لە تێکەڵبوونی کەسەکان و

Here's my question for you:

بە ڕێکەوت یەکتر بینینیان.

What are you doing that breaks you from your social habits?

ئەمە پرسیارەکەمە بۆتان:

Where do you find yourself

چ شتێک هەیە دەیکەن و داتان دەبڕێت لە خووە کۆمەڵایەتییەکانتان؟

in places where you get injections of unpredictable diversity?

لە کوێ خۆت دەبینیتەوە

لەو شوێنانەی پڕە لە هەمەچەشنییەکی پێشبینی نەکراو؟

And my students give me some wonderful examples.

They tell me when they're doing pickup basketball games,

خوێندکارەکانیشم چەند نموونەیەکی بێوێنەیان یامێ.

or my favorite example is when they go to a dog park.

پێمدەڵێن کاتێک پێکەوە دەچن بۆ یاری باسکە،

They tell me it's even better than online dating when they're there.

یان نموونەکەی بەدڵمە ئەوەیە کاتێک دەچن بۆ پارکی سەگەکان.

So the real thing that I want you to think about

پێمدەڵێن تەنانەت لە ژووانێکی سەر ئینتەرنێتیش خۆشترە کاتێک لەوێن.

ئەوەی ئەمەوێ بیری لێکەنەوە ئەوەیە کە

is we've got to fight our filters.

We've got to make ourselves a little more inefficient,

پێویستە شەڕ لەگەڵ پاڵاوتنەکانی خۆمان بکەین.

and by doing so, we are creating a more imprecise social search engine.

پێویستە وا بکەین کەمێک کەمتر کارا بین و

بەوەش، بزوێنەرێکی گەڕانی کۆمەڵایەتی ناڕوونتر درووست دەکەین.

And you're creating that randomness,

that luck that is going to cause you to widen your travels,

خۆتان ئەو هەڕەمەکێتییە درووست دەکەن،

through your social universe.

ئەو بەختە کە واتلێدەکات گەشتەکانت فراوان بکەیت،

But in fact, there's more to it than that.

لە ڕێگەی جیهانە کۆمەڵایەتییەکەتەوە.

Sometimes we actually buy ourselves a second-class ticket

بەڵام ڕاستییەکەی، مەسەلەکە لەوەش زیاترە.

هەندێک جار کارێکی وا دەکەین و دەچینە ناو جیهانێکی ترەوە

to travel our social universe.

We are not courageous when we reach out to people.

جیهانی کۆمەڵایەتی دووەم.

ئەوەنە چاونەترس نین کاتێ: خەڵکی نوێ دەبینین.

Let me give you an example of that.

A few years ago, I had a very eventful year.

با نموونەیەکتان لەسەر ئەوە بەمێ.

That year, I managed to lose a job,

چەند ساڵێک لەمەوبەر، ساڵێکی پڕ لە ڕووداوم هەبوو.

I managed to get a dream job overseas and accept it,

ئەو ساڵە، ئیشێکم لەدەستدا،

I had a baby the next month,

ئیشێکم دەستکەوت لە دەرەوەی وڵات کە خەونم پێوە دەبینی،

I got very sick,

I was unable to take the dream job.

مانگی دواتر منداڵێکم بوو،

زۆر نەخۆش کەوتم،

And so in a few weeks, what ended up happening was,

نەمتوانی بچم بۆ ئەو ئیشەی خەونم پێوە بینیبوو.

I lost my identity as a faculty member,

لە چەند هەفتەی دواتردا، ئەوەی لە کۆتاییدا ڕوویدا،

and I got a very stressful new identity as a mother.

ناسنامەی خۆمم لەدەستدا وەک مامۆستای کۆلێژەکە، و

What I also got was tons of advice from people.

ناسنامەیەکی پڕ سترێسی نوێم وەرگرت وەک دایکێک.

And the advice I despised more than any other advice was,

ئەوەشی دەستم کەوت یەک تەن ئامۆژگاری بوو لە خەڵکەوە.

"You've got to go network with everybody."

ئامۆژگارییەکەشی لە هەمووی زیاتر ڕقم لێی دەبۆوە ئەوە بوو،

When your psychological world is breaking down,

"دەبێت بچیت و پەیوەندی لەگەڵ هەمووان باشتر بکەیت."

the hardest thing to do is to try and reach out

کاتێک جیهانی دەروونیت تێکدەشکێت،

and build up your social world.

قورسترین شت بیکەیت ئەوەیە هەوڵبەیت و دەست درێژکەیت و

And so we studied exactly this idea on a much larger scale.

جیهانی کۆمەڵایەتیت بنیات بنێیت.

بە وردیش لەسەر ئاستێکی فراوانتر لەم بیرۆکەیەمان کۆڵییەوە.

What we did was we looked at high and low socioeconomic status people,

لەو کەسانە وردبووینەوە کە باری داراییان باشە و ئەوانەش کە باری داراییان خراپە، و

and we looked at them in two situations.

We looked at them first in a baseline condition,

لە دوو دۆخی جیادا لێیان وردبووینەوە.

when they were quite comfortable.

یەکەمجار لە دۆخێکی بنچینەییدا سەیرمان کردن،

And what we found was that our lower socioeconomic status people,

کاتێک لە دۆخێکدا بوون ئاسوودە بوون.

when they were comfortable, were actually reaching out to more people.

ئەوەی دۆزیمانەوە ئەوە بوو ئەوانەی باری داراییان نزمتر بوو،

They thought of more people.

کاتێک ئاسوودە بوون بە ژیانیان، دەستی پەیوەندیان بۆ خەڵکی زیاتر درێژ دەکرد.

They were also less constrained in how they were networking.

بیریان لە خەڵکی زیاتر دەکردەوە.

They were thinking of more diverse people

کەمتریش بە مەرج بوون بۆ ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ کێ دەبەستن.

than the higher-status people.

Then we asked them to think about maybe losing a job.

زیاتر بیریان لەوە دەکردەوە کەسەکان فرەچەشن بن

وەک لەوانەی لە پێگەی بەرزابوون.

We threatened them.

ئینجا داوامان لێکردن بیربکەنەوە لە ئەگەری لەدەستدانی کارێک.

And once they thought about that,

the networks they generated completely differed.

هەڕەشەمان لێکردن. و

هەر کە بیریان لەوە کردەوە،

The lower socioeconomic status people reached inwards.

تۆڕەکانی درووستیانکرد تەواو جیاواز بوون.

They thought of fewer people.

ئەوانەی باری داراییان کەم بوو زیاتر بەرەو ناوەوە دەڕۆشتن.

They thought of less-diverse people.

بیریان لە خەڵکی کەمتر دەکردەوە.

The higher socioeconomic status people thought of more people,

کەمتر بیریان لە خەڵکی فرەچەشن دەکردەوە.

they thought of a broader network,

ئەوانەشی باری داراییان باشتربوو بیریان لە خەڵکی زیاتر دەکردەوە،

they were positioning themselves to bounce back from that setback.

بیریان لە تۆڕێکی فراوانتر دەکردەوە،

خۆیان دەخستە هەلومەرجێکەوە ئەو کار لەدەستدانە بە باش بشکێتەوە بەسەریانا.

Let's consider what this actually means.

Imagine that you were being spontaneously unfriended

با بیری لێبکەینەوە ئەمە واتای چییە.

by everyone in your network

بیهێنەرە بەرچاوت هەر لەخۆوە لە هاوڕێیەتی لابرابێتی

other than your mom, your dad and your dog.

لەلایەن هەموو کەسەکانی تۆڕەکەتەوە

(Laughter)

جگە لە دایکت و باوکت و سەگەکەت.

This is essentially what we are doing

at these moments when we need our networks the most.

(پێکەنین)

هەموومان ڕێک ئەوە ئەکەین

لەم ساتانەدا کە لەهەموو کاتێک زیاتر پێویستمان بە تۆڕی پەیوەندییەکانمانە.

Imagine -- this is what we're doing. We're doing it to ourselves.

We are mentally compressing our networks

بیهێنەرە بەرچاوت -- ئەمە ئەکەین. خۆمان لەگەڵ خۆمانی ئەکەین.

when we are being harassed, when we are being bullied,

بە شێوەیەکی دەروونی تۆڕەکانمان کپ دەکەینەوە

when we are threatened about losing a job,

کاتێک هەراسان دەکرێین، کاتێک شەڕمان پێدەفرۆشرێت،

when we feel down and weak.

کاتێک هەڕەشەی ئەوەمان لێدەکرێت کارەکەمان لەدەست بەین،

We are closing ourselves off, isolating ourselves,

کاتێک هەست بە نائومێدی و لاوازی ئەکەین.

creating a blind spot where we actually don't see our resources.

دەرگاکان دادەخەین بەڕووی خۆماندا، خۆمان دادەبڕێنین،

We don't see our allies, we don't see our opportunities.

خاڵێکی کوێر درووست دەکەین کە سەرچاوەکان نابینین.

How can we overcome this?

هاوپەیمانەکانمان نابینین، دەرفەتەکانمان نابینین.

Two simple strategies.

One strategy is simply to look at your list of Facebook friends

چۆن بەسەر ئەمەدا زاڵبین؟

دوو ستراتیجی سادە.

and LinkedIn friends

ستراتیجی یەکەم ئاسانە و ئەوەیە سەیری لیستی هاوڕێکانی فەیسبووک و

just so you remind yourself of people who are there

هاوڕێکانی لینکد ئین بکەین

beyond those that automatically come to mind.

تەنیا بۆ ئەوەی ئەو کەسانە بهێنیتەوە بیر خۆت کە هەن

And in our own research, one of the things we did was,

لە سەروو ئەوانەوە کە خۆنەویستانە یەن بە مێشکتدا.

we considered Claude Steele's research on self-affirmation:

لە توێژینەوەکەشماندا، یەکێک لەو شتانەی کردمان ئەوە بوو،

simply thinking about your own values,

سەیرێکی توێژینەوەکەی کڵاود ستیلمان کرد لەسەر پەسەندکردنی خوو:

networking from a place of strength.

تەنیا بیرکردنەوە لە بەهاکانی خۆت،

What Leigh Thompson, Hoon-Seok Choi and I were able to do is,

پەیوەندی درووستکردن لە پێگەیەکی بەهێزەوە.

we found that people who had affirmed themselves first

ئەوەی لی سۆمپسۆن، هون سیۆک چۆی و خۆشم توانیمان بیکەین ئەوەبوو،

were able to take advice from people

بۆمان دەرکەوت ئەو کەسانەی یەکەمجار خۆیان پەسەندکردووە

who would otherwise be threatening to them.

توانیویانە ئامۆژگاری وەرگرن لەو کەسانەوە

Here's a last exercise.

کە ئەگەر وانەبوایە بە هەڕەشەیان دەزانین.

I want you to look in your email in-box,

ئەمەش دوایین ڕاهێنان.

and I want you to look at the last time you asked somebody for a favor.

ئەمەوێ سەیری سندوقی ئیمەیڵەکەتان بکەن، و

ئەمەوێ بزانن دوایین جار کەی بووە داوای چاکەتان لە یەکێک کردووە.

And I want you to look at the language that you used.

Did you say things like,

دەشمەوێت سەیری ئەو زمانە بکەن کە بەکارتان هێناوە.

"Oh, you're a great resource,"

or "I owe you one,"

هەندێک شتتان وتووە وەک،

"I'm obligated to you."

"ئاه، تۆ سەرچاوەیەکی مەزنیت،"

All of this language represents a metaphor.

یان "من قەرزاری تۆم،"

منەتبارم کردوویت.

It's a metaphor of economics,

هەموو ئەم زمانە مەجازێک نیشان دەدات.

of a balance sheet, of accounting,

of transactions.

مەجازی ئابووریی،

And when we think about human relations in a transactional way,

پەڕەی هاوسەنگی، ژمێریاری،

ئاڵوگۆڕەکان.

it is fundamentally uncomfortable to us as human beings.

کاتێکیش بەشێوەی ئاڵوگۆڕ بیر لە پەیوەندییە مرۆییەکان دەکەینەوە،

بەشێوەیەکی بنەڕەتی خۆش نییە بۆ ئێمە وەک مرۆڤ

We must think about human relations and reaching out to people

پێویستە بیرکردنەوەمان لە پەیوەندییە مرۆییەکان و دەستدرێژکردن بۆ خەڵک

in more humane ways.

Here's an idea as to how to do so.

بە شێوەی مرۆییانەتر بێت.

Look at words like "please," "thank you," "you're welcome" in other languages.

ئەمە بیرۆکەیەکە لەسەر ئەوەی چۆن ئەوە بکەین.

سەیری وشەکانی وەک "تکایە،" "سوپاس،" "سەرچاو" بکە لە زمانەکانی تردا.

Look at the literal translation of these words.

Each of these words is a word that helps us impose upon other people

سەیری وەرگێڕانی ئەم وشانە بکەن.

هەر یەکێک لەم وشانە یارمەتیدەرە بۆمان بۆ پتەوکردنی

in our social networks.

And so, the word "thank you,"

if you look at it in Spanish, Italian, French,

تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانمان.

بۆ نموونە، وشەی "سوپاس،"

"gracias," "grazie," "merci" in French.

ئەگەر لە ئیسپانی، ئیتاڵی و فەڕەنسیدا سەیری بکەیت،

Each of them are "grace" and "mercy."

"گراسیس،" "گرازی،" "مێرسی" بە فەڕەنسی.

They are godly words.

There's nothing economic or transactional about those words.

هەمووییان میهرەبانی و ناسکین.

وشەی یەزدانین.

هیچ لایەنێکی ئابووری یان ئاڵوگۆڕ نییە لەم وشانەدا.

The word "you're welcome" is interesting.

The great persuasion theorist Robert Cialdini says

وشەی "سەرچاو" سەرنجڕاکێشە.

we've got to get our favors back.

بیردۆزناسی مەزنی قایلکردن ڕۆبێرت سیالدینی دەڵێت

So we need to emphasize the transaction a little bit more.

پێویستە چاکەکانمان وەرگرینەوە.

He says, "Let's not say 'You're welcome.'

بۆیە پێویستە کەمێک زیاتر ئاڵوگۆڕەکانمان گەورە بکەین.

Instead say, 'I know you'd do the same for me.'"

ئەو دەڵێت، "با ئیتر نەڵێین سەرچاو."

But sometimes it may be helpful to not think in transactional ways,

لەجیاتی ئەوە بڵێین، دەزانم تۆش هەمان شت بۆ من دەکەیت."

بەڵام هەندێک جار لەوانەیە یارمەتیدەربێت یارمەتیدەربێت بەشێوەی ئاڵوگۆڕکردن بیرنەکەیتەوە،

to eliminate the transaction, to make it a little bit more invisible.

And in fact, if you look in Chinese,

ئەو ئاڵوگۆڕکردنە نەهێڵیت، وای لێبکەیت کەمێک نادیارتر بێت.

the word "bú kè qì" in Chinese, "You're welcome," means,

ڕاستییەکەشی، ئەگەر سەیری زمانی چینی بکەین،

"Don't be formal; we're family. We don't need to go through those formalities."

وشەی "بوو کی جی" بە چینی، واتای "سەرچاو،" دەگەیەنێت،

And "kembali" in Indonesian is "Come back to me."

دەڵێت “ڕەسمی مەبە؛ ئێمە خێزانێکین، پێویست بەو ڕەسمیاتە ناکات.”

When you say "You're welcome" next time,

بە ئیندۆنوسیش "کێمبالی" واتە "وەرەوە بۆلام."

think about how you can maybe eliminate the transaction

جاری داهاتوو کە وتت "سەرچاو"،

and instead strengthen that social tie.

بیر لەوە بکەرەوە لەوانەیە چۆن بتوانی ئەو ئاڵوگۆڕە نەهێڵیت و

Maybe "It's great to collaborate," or "That's what friends are for."

لەجیاتی ئەوە ئەو پەیوەندییە کۆمەڵایەتییە بەهێز بکەیت.

لەوانەیە "پێکەوە کارکردن باشبێت،" یان "هاوڕێ بۆ ئەوە کراوە."

I want you to think about how you think about this ticket that you have

ئەمەوێت بیر لەوە بکەنەوە کە بیرکردنەوەتان چۆنە بۆ ئەم بلیتەی هەتانە

to travel your social universe.

Here's one metaphor.

بۆ گەشتکردن بە جیهانە کۆمەڵایەتییەکەتاندا.

It's a common metaphor: "Life is a journey." Right?

It's a train ride,

ئەمە مەجازێکە.

and you're a passenger on the train,

مەجازێکی هاوبەشە: ژیان گەشتێکە. وانییە؟

and there are certain people with you.

شەمەندەفەرێکە دەڕوات،

تۆش سەرنشینێکیت، و

Certain people get on this train,

کەسانێکی دیاریکراوت لەگەڵە.

and some stay with you, some leave at different stops,

کەسانێکی دیاریکراو دەچنە سەر ئەم شەمەندەفەرە، و

new ones may enter.

هەندێکیان دەمێننەوە لەگەڵت، و هەندێکیان لە شوێنی وەستانی جیادا دەڕۆن،

I love this metaphor, it's a beautiful one.

But I want you to consider a different metaphor.

یەکێکی نوێش لەوانەیە سەرکەوێت.

ئەم مەجازەم بەدڵە، مەجازێکی جوانە.

This one is passive, being a passenger on that train,

بەڵام ئەمەوێ بیر لە مەجازێکی جیاوازیش بکەنەوە.

and it's quite linear.

ئەمەیان خۆنەویستانەیە، بوونت وەک سەرنشین لەسەر ئەو شەمەندەفەرە، و

You're off to some particular destination.

ڕێگا ڕێکەکەی.

Why not instead think of yourself

بەرەو شوێنێکی دیاریکراو دەچیت.

as an atom,

بۆچی لەجیاتی ئەوە وا بیر لەخۆت ناکەیتەوە

bumping up against other atoms,

maybe transferring energy with them,

گەردیلەیەک بیت،

خۆت بکێشیت بە گەردیلەی تردا،

bonding with them a little

and maybe creating something new

لەوانەیە وزەشیان بۆ بگوێزیتەوە،

on your travels through the social universe.

کەمێک بەند درووستکەیت لەگەڵیان و

لەوانەشە شتێکی نوێ درووست بکەیت

Thank you so much.

And I hope we bump into each other again.

لە گەشتەکەتدا بە ناو جیهانە کۆمەڵایەتییەکەدا.

(Applause)

زۆر سوپاس بۆ ئێوە. و

هیوادارم جارێکی تر تووشی یەکتر ببینەوە.

(چەپڵەلێدان)