The secret to great opportunities? The person you haven't met yet | Tanya Menon

207,989 views ・ 2018-03-08

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

00:00
I started teaching MBA students
0
769
2827
Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Zhila Mawlood
00:03
17 years ago.
1
3620
1808
دەستم کرد بە وانە وتنەوە بە خوێندکارانی بزنس و بەڕێوەبردن
00:05
Sometimes I run into my students years later.
2
5452
3460
حەڤدە ساڵ لەمەوبەر.
00:08
And when I run into them, a funny thing happens.
3
8936
2620
هەندێک جار دوای ماوەیەک خوێندکارەکانم دەبینمەوە.
00:11
I don't remember just their faces;
4
11580
2252
ئینجا کە تووشیان دەبمەوە، شتێکی پێکەنیناوی ڕوودەدات.
00:13
I also remember where exactly in the classroom they were sitting.
5
13856
4640
نەک تەنیا دەم و چاویمانم بیرە؛
بیریشمە لە پۆلا لەکوێدا دادەنیشتن.
00:18
And I remember who they were sitting with as well.
6
18520
3321
00:21
This is not because I have any special superpowers of memory.
7
21865
4694
هەروەها باشیش بیرمە کە لەگەڵ کێدا دادەنیشتن.
ئەمە لەبەر ئەوە نییە توانایەکی ناسرووشتی بیرەوەریم هەبێت.
00:26
The reason I can remember them
8
26583
1860
00:28
is because they are creatures of habit.
9
28467
2667
هۆکاری ئەوەی ئەتوانم ئەوانم بیربێت
00:31
They are sitting with their favorite people in their favorite seats.
10
31158
4111
لەبەر ئەوەیە کە ئەوان بوونەوەری خوون.
لەگەڵ ئەو کەسانەیا دادەنیشن کە گرنگیان پێدەدەن لەو شوێنانەیا کە خۆشە بەلایانەوە.
00:35
They find their twins, they stay with them for the whole year.
11
35293
4179
دووانەکەی خۆیان دەدۆزنەوە، به‌درێژایی ساڵ لەگەڵیان دەمێننەوە.
00:39
Now, the danger of this for my students is they're at risk
12
39976
4850
ئێستا، مەترسی ئەمە بۆ خوێندکارەکان ئەوەیە لە مەترسیا دەبن
00:44
of leaving the university with just a few people
13
44850
3546
00:48
who are exactly like them.
14
48420
1321
بۆ ئەوەی تەنیا بە چەند کەسێکەوە زانکۆ بەجێبێڵن
00:49
They're going to squander their chance for an international, diverse network.
15
49765
4418
کە ڕێک وەک خۆیانن.
دەرفەتی خۆیان لەدەست دەدەن بۆ هەبوونی تۆڕێکی پەیوەندی فراوان.
00:54
How could this happen to them?
16
54207
1612
00:55
My students are open-minded.
17
55843
1619
00:57
They come to business school precisely so that they can get great networks.
18
57486
4387
ئەمە چۆن دەکرێت ڕووبات؟
خوێندکارەکانم مێشک کراوەن.
بەتایبەتی لەبەر ئەوە یەن بۆ خوێندنگەی بزنس بۆ درووستکردنی پەیوەندی باش.
01:02
Now, all of us socially narrow in our lives, in our school, in work,
19
62212
6181
ئێستا، زۆربەمان لەڕووی کۆمەڵایەتییەوە تەسکین لە ژیانمانا، لە قوتابخانەکانمانا، لە ئیشا، و
01:08
and so I want you to think about this one.
20
68417
2545
01:10
How many of you here brought a friend along for this talk?
21
70986
4517
بۆیە ئەمەوێت بیر لەمە بکەنەوە.
چەند کەس لێرە هاوڕێیەکی هێناوە لەگەڵ خۆی؟
01:15
I want you to look at your friend a little bit.
22
75527
2676
01:19
Are they of the same nationality as you?
23
79036
3055
ئەمەوێت کەمێک سەیری هاوڕێکەتان بکەن.
01:22
Are they of the same gender as you?
24
82601
2407
لە هەمان نەتەوەی خۆتانن؟
01:25
Are they of the same race?
25
85032
1665
01:26
Really look at them closely.
26
86721
2425
لە هەمان ڕەگەزی خۆتانن؟
لە هەمان ڕەچەڵەکی خۆتانن؟
01:29
Don't they kind of look like you as well?
27
89170
2116
لە نزیکەوە سەیریان بکەن.
01:31
(Laughter)
28
91310
1013
01:32
The muscle people are together,
29
92347
1555
کەمێک لە خۆشتان ناچن؟
01:33
and the people with the same hairstyles
30
93926
2017
(پێکەنین)
01:35
and the checked shirts.
31
95967
1227
ئەوانەی ماسولکەیان زۆرە پێکەوەن، و
ئەوانەی هەمان ستایلی قژیان هەیە و
01:38
We all do this in life.
32
98069
1817
01:39
We all do it in life, and in fact, there's nothing wrong with this.
33
99910
3712
هەمان کراسی چوارگۆشە چوارگۆشە.
هەموو لە ژیانا ئەوە ئەکەین.
01:43
It makes us comfortable to be around people who are similar.
34
103646
3848
هەموو ئەمە ئەکەین لە ژیاندا، و ڕاستییەکەی، هیچ کێشەیەک نییە لەگەڵ ئەمەیا.
01:47
The problem is when we're on a precipice, right?
35
107518
3075
بەوە ئاسوودە دەبین لە نزیک ئەو کەسانە بین کە هاوشێوەی خۆمانن.
01:50
When we're in trouble, when we need new ideas,
36
110617
2264
کێشەکە ئەوەیە ئەی ئەوکاتەی لە لێواری مەترسیا دەبین، وانییە؟
01:52
when we need new jobs, when we need new resources --
37
112905
3808
ئەوکاتەی لە کێشەیا دەبین، کە بیرۆکەی نوێمان دەوێت،
01:56
this is when we really pay a price for living in a clique.
38
116737
4079
کە ئیشی نوێمان دەوێت، کە سەرچاوەی نوێمان دەوێت --
لێرەیا باجی ئەوە ئەیەین کە لە گرووپێکی بچووکدا دەژین.
02:01
Mark Granovetter, the sociologist, had a famous paper
39
121294
4695
مارک گرانۆڤێتەر، کۆمەڵناس، نوسراوێکی بەناوبانگی هەیە
02:06
"The Strength of Weak Ties,"
40
126013
2060
02:08
and what he did in this paper is he asked people
41
128097
2699
هێزی پەیوەندییە لاوازەکان"
02:10
how they got their jobs.
42
130820
1901
لەم نوسراوەشدا پرسیاری لە خەڵک دەکرد
02:12
And what he learned was that most people don't get their jobs
43
132745
3155
چۆن ئیشەکانیان دەستکەوت.
02:15
through their strong ties -- their father, their mother, their significant other.
44
135924
3911
ئەوەش فێربوو کە زۆربەی خەڵک ئیشەکانیان لە ڕێگەی پەیوەندییە
02:19
They instead get jobs through weak ties, people who they just met.
45
139859
4663
بەهێزەکانیانەوە دەستناکەوێت -- باوکیان، دایکیان، کەسە نزیکەکانی تریان.
لەجیاتی ئەوە لەڕێگەی پەیوەندییە لاوەکییەکانیانەوە، ئەوانەی تازە ناسیویانن.
02:24
So if you think about what the problem is with your strong ties,
46
144546
3131
02:27
think about your significant other, for example.
47
147701
2332
کەواتە ئەگەر بیر لەوە بکەیتەوە کێشەی پەیوەندییە بەهێزەکان چییە،
02:30
The network is redundant.
48
150057
1646
02:31
Everybody that they know, you know.
49
151727
2889
بۆ نموونە بیر لە کەسە نزیکەکانی تر بکەرەوە.
تۆڕەکە لە ئەندازە بەدەرە.
02:34
Or I hope you know them. Right?
50
154640
2342
هەموو ئەوانەی دەیان ناسن.
02:37
Your weak ties -- people you just met today --
51
157006
2555
یان هیوادارم بیان ناسن. وانییە؟
02:39
they are your ticket to a whole new social world.
52
159585
3817
پەیوەندییە لاوازەکانتان -- کەسەکانی تازە چاوت پێیان کەوتووە --
02:43
The thing is that we have this amazing ticket to travel our social worlds,
53
163900
4440
ئەوان کلیلێکن بۆت بۆ جیهانێکی کۆمەڵایەتی نوێ.
ڕاستییەکەی ئێمە ئەم بلیتە سەرسوڕهێنەرەمان هەیە بۆ گەشتکردن بە جیهانە کۆمەڵایەتییەکانماندا،
02:48
but we don't use it very well.
54
168364
1477
02:49
Sometimes we stay awfully close to home.
55
169865
2836
بەڵام زۆر باش بەکاریناهێنین.
02:52
And today, what I want to talk about is:
56
172725
2085
هەندێک جار زۆر لەنزیک ماڵەوە دەمێنینەوە.
02:54
What are those habits that keep human beings so close to home,
57
174834
3654
ئەمڕۆش ئەوەی ئەمەوێ باسی بکەم ئەوەیە:
02:58
and how can we be a little bit more intentional
58
178512
2632
ئەو خووانە چین وا لە مرۆڤ دەکات زۆر لەنزیک ماڵی خۆی بمێنێتەوە و
03:01
about traveling our social universe?
59
181168
2281
چۆن بتوانین کەمێک زیاتر حەز و ئارەزوومان هەبێت
03:03
So let's look at the first strategy.
60
183854
2060
بۆ گەشتکردن بە جیهانە کۆمەڵایەتییەکەماندا؟
03:06
The first strategy is to use a more imperfect social search engine.
61
186223
6336
کەواتە با سەیری ستراتیجی یەکەم بکەین.
یەکەم ستراتیجی ئەوەیە بزوێنەرێکی گەڕانی کۆمەڵایەتی ناکامڵتر بەکاربێنیت.
03:12
What I mean by a social search engine
62
192583
2111
03:14
is how you are finding and filtering your friends.
63
194718
3941
بە بزوێنەری گەڕانی کۆمەڵایەتی مەبەستم ئەوەیە
چۆن هاوڕێکانت ئەدۆزیتەوە و ئەیانپاڵێویت.
03:19
And so people always tell me,
64
199555
1745
03:21
"I want to get lucky through the network.
65
201324
2040
03:23
I want to get a new job. I want to get a great opportunity."
66
203388
2911
هەمووجارێک پێمدەڵێن،
"ئەمەوێ لەڕێی ئەو تۆڕەوە بەختم بکرێتەوە.
03:26
And I say, "Well, that's really hard,
67
206323
1981
ئەمەوێ کارێکی نوێم دەستکەوێت. ئەمەوێت دەرفەتێکی مەزنم دەستکەوێت."
03:28
because your networks are so fundamentally predictable."
68
208328
3252
منیش دەڵێم، "ئەوە زۆر قورسە،
03:31
Map out your habitual daily footpath,
69
211604
3122
چونکە تۆڕی پەیوەندییەکانت لە بنەڕەتدا زۆر پێشبینیکراون."
03:34
and what you'll probably discover is that you start at home,
70
214750
3521
نەخشەی ئەو شوێنانە بکێشە کە ڕۆژانە بۆی دەڕۆیت، و
03:38
you go to your school or your workplace,
71
218295
2436
ئەوەی لەوانەیە بیدۆزیتەوە ئەوەیە کە لە ماڵەوە دەستپێئەکەیت،
03:40
you maybe go up the same staircase or elevator,
72
220755
2770
ئەچیت بۆ قوتابخانەکەت یان شوێنی کارکردنت،
03:43
you go to the bathroom -- the same bathroom --
73
223549
2705
لەوانەیە بە هەمان قادرمە یان بەرزکەرەوەیا بڕۆیتە سەرەوە،
03:46
and the same stall in that bathroom,
74
226278
1773
ئەچیت بۆ تەوالێت -- بۆ هەمان تەوالێت --
03:48
you end up in the gym,
75
228075
1613
03:49
then you come right back home.
76
229712
1460
وە هەمان دەستشۆری تەوالێتیش،
03:51
It's like stops on a train schedule.
77
231196
2200
ئەچیت بۆ هۆڵی لەشجوانی،
03:53
It's that predictable.
78
233420
1326
ئینجا یەکسەر یەیتەوە ماڵەوە.
03:54
It's efficient, but the problem is, you're seeing exactly the same people.
79
234770
5843
وەک وێستگەکانی وەستانی شەمەندەفەر وایە.
ئەوەندە پێشبینیکراوە.
شتێکی بەکارە، بەڵام کێشە ئەوەیە، ڕۆژانە ڕێک هەمان کەسەکان دەبینیتەوە.
04:00
Make your network slightly more inefficient.
80
240637
3123
04:03
Go to a bathroom on a different floor.
81
243784
2353
وا بکە تۆڕی پەیوەندییەکانت کەمێک کەمتر بەکاربێت.
04:06
You encounter a whole new network of people.
82
246161
3137
بۆ نموونە بچۆ بۆ تەوالێتی نهۆمێکی تر.
04:09
The other side of it is how we are actually filtering.
83
249791
4537
چاوت بە تۆڕێکی نوێی خەڵک دەکەوێت.
لایەنەکەی تری ئەوەیە کە چۆن کەسەکان دەپاڵێوین.
04:14
And we do this automatically.
84
254352
1633
04:16
The minute we meet someone, we are looking at them, we meet them,
85
256009
3104
ئەوەش بەشێوەیەکی خۆنەویستانە دەکەین.
04:19
we are initially seeing,
86
259137
1579
هەر کە چاومان بە کەسێک دەکەوێت، سەیریان دەکەین، لێیان ڕادەمێنین،
04:20
"You're interesting."
87
260740
1152
04:21
"You're not interesting." "You're relevant."
88
261916
2099
بەشێوەیەکی سەرەتاییانە دەڵێین،
04:24
We do this automatically. We can't even help it.
89
264039
2399
"تۆ سەرنجڕاکێشیت."
"تۆ سەرنجڕاکێش نیت." "تۆ هیچ گرنگیت نییە."
04:26
And what I want to encourage you to do instead is to fight your filters.
90
266462
3995
بەشێوەیەکی خۆنەویستانە ئەوە ئەکەین. بەدەست خۆشمان نییە.
منیش ئەمەوێت هانتان بەم بۆ ئەوەی بەرەنگاری ئەو پاڵاوتنانە ببنەوە.
04:30
I want you to take a look around this room,
91
270481
2533
04:33
and I want you to identify the least interesting person that you see,
92
273038
4200
ئەمەوێ سەیرێکی چواردەوری خۆتان بکەن، و
ئەو کەسە دیاری بکەن کە لەهەمووان کەمتر سەرنجڕأکێشە بەلاتانەوە، و
04:37
and I want you to connect with them over the next coffee break.
93
277262
3176
04:40
And I want you to go even further than that.
94
280462
2441
ئەمەوێت بۆ پشووی دواترتان قسەی لەگەڵدا بکەن. و
04:42
What I want you to do is find the most irritating person you see as well
95
282927
4757
تەنانەت ئەشمەوێت لەوەش زیاتر بڕۆن.
ئەشمەوێت ئەو کەسە دیاری بکەن کە بێزراوترینە بەلاتانەوە و
04:47
and connect with them.
96
287708
1605
04:49
What you are doing with this exercise is you are forcing yourself
97
289337
6658
قسەیان لەگەڵدا بکەن.
ئەوەی بەم ڕاهێنانە دەیکەن ئەوەیە خۆتان ناچار دەکەن
04:56
to see what you don't want to see,
98
296019
2625
04:58
to connect with who you don't want to connect with,
99
298668
2666
ئەوە ببینن کە ناتانەوێ بیبینن،
05:01
to widen your social world.
100
301358
2197
پەیوەندی لەگەڵ ئەوە درووست بکەن کە ناتانەوێ،
05:03
To truly widen, what we have to do is,
101
303579
3019
جیهانی کۆمەڵایەتی خۆتان فراوان بکەن.
05:06
we've got to fight our sense of choice.
102
306622
2315
بۆ ئەوەی بەڕاستی فراوانیکەین، ئەوەی لەسەرمانە بیکەین،
05:08
We've got to fight our choices.
103
308961
1551
05:10
And my students hate this, but you know what I do?
104
310536
2409
ئەوەیە کە بەرەنگاری هەستی هەڵبژاردنەکەمان ببینەوە.
05:12
I won't let them sit in their favorite seats.
105
312969
2191
پێویستە بەرەنگاری هەڵبژاردنەکانمان ببینەوە.
خوێندکارەکانیشم ڕقیان لەمەیە، بەڵام ئەزانن چی ئەکەم؟
05:15
I move them around from seat to seat.
106
315184
1819
ڕێگەنایەم بەدڵی خۆیان لەکوێیا ئەیانەوێت دانیشن.
05:17
I force them to work with different people
107
317027
2367
بەردەوام جێگەیان پێدەگۆڕم.
05:19
so there are more accidental bumps in the network
108
319418
2725
زۆریان لێدەکەم کار لەگەڵ خەڵکی جیاجیا بکەن
05:22
where people get a chance to connect with each other.
109
322167
2699
بۆ ئەوەی ڕێکەوتی زیاتر هەبێت لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکەیا و
05:24
And we studied exactly this kind of an intervention at Harvard University.
110
324890
4634
خەڵک دەرفەتیان هەبێت پەیوەندی بە یەکترەوە بکەن.
بەدیاریکراویش سەیری ئەم جۆرە دەستتێوەردانەمان کرد لە هارڤارد.
05:29
At Harvard, when you look at the rooming groups,
111
329548
3103
05:32
there's freshman rooming groups, people are not choosing those roommates.
112
332675
3815
لە هارڤارد، ئەگەر سەیری گرووپەکانی ژوورەکانی بەشە ناوخۆییەکان بکەیت،
05:36
They're of all different races, all different ethnicities.
113
336514
2769
سەیری گرووپەکانی تازە وەرگیراوەکان بکەیت، بە ویستی خۆیان هاوژوورەکان هەڵنابژێرن.
05:39
Maybe people are initially uncomfortable with those roommates,
114
339307
3004
سەر بە ڕەچەڵەکی جیا و نەتەوەی جیان.
05:42
but the amazing thing is,
115
342335
1232
لەوانەیە لە سەرەتادا کەمێک نائاسوودە بن بە هاوژوورەکانیان،
05:43
at the end of a year with those students,
116
343591
2026
05:45
they're able to overcome that initial discomfort.
117
345641
3427
بەڵام شتە سەرسوڕهێنەرەکە ئەوەیە،
لە کۆتایی ساڵەکەدا هەموویان پێکەوە،
05:49
They're able to find deep-level commonalities with people.
118
349092
3864
ئەو نائارامییەی سەرەتا تێدەپەڕێنن.
05:52
So the takeaway here is not just "take someone out to coffee."
119
352980
5284
دەتوانن خاڵی هاوبەشی قووڵ بدۆزنەوە لەگەڵ خەڵکی تر.
کەواتە ئەوەی ئەمەوێ فێری بن ئەوە نییە "کەسێک بەرە بۆ قاوەخانەکە."
05:58
It's a little more subtle.
120
358288
1294
05:59
It's "go to the coffee room."
121
359606
2649
کەمێک لەوە بچووکترە.
06:02
When researchers talk about social hubs,
122
362279
2399
دەڵێم "بڕۆ بۆ قاوەخانەکە."
06:04
what makes a social hub so special is you can't choose;
123
364702
3811
کاتێک توێژەرەوەکان باسی ناوەندێکی کۆمەڵایەتی دەکەن،
06:08
you can't predict who you're going to meet in that place.
124
368537
3730
ئەوەی وا لە ناوەندێکی کۆمەڵایەتی دەکات تایبەت تر بێت ئەوەیە ناتوانی هەڵبژێریت؛
06:12
And so with these social hubs, the paradox is, interestingly enough,
125
372291
5346
ناتوانی پێشبینی ئەوە بکەیت چاوت بەکێ ئەکەوێت لەو شوێنە.
بۆ ئەم ناوەندە کۆمەڵایەتییانەش بەشێوەیەکی سەرنجڕاکێش، پارادۆکسەکە ئەوەیە،
06:17
to get randomness,
126
377661
1499
06:19
it requires, actually, some planning.
127
379184
2061
06:21
In one university that I worked at,
128
381269
2849
بۆ ئەوەی ئەو هەڵکەوتنەت دەستکەوێت،
ڕاستییەکەی پێویستی بە کەمێک پلان دانان هەیە.
06:24
there was a mail room on every single floor.
129
384142
2503
لە یەکێک لەو زانکۆیانەی کارم تێدا دەکرد،
06:26
What that meant is that the only people who would bump into each other
130
386669
3655
ژوورێکی نامە لە هەر نهۆمێکدا هەبوو.
06:30
are those who are actually on that floor
131
390348
1959
ئەوەش واتای ئەوە بوو ئەو کەسانەی چاویان بە یەکتر دەکەوت
06:32
and who are bumping into each other anyway.
132
392331
2014
ئەوانە بوون کە لەو نهۆمەدا بوون و
06:34
At another university I worked at, there was only one mail room,
133
394369
3064
خۆیان بەردەوام یەکتر دەبینن.
06:37
so all the faculty from all over that building
134
397457
3406
لە زانکۆیەکی تر کە کارم لێدەکرد، تەنیا یەک ژووری نامە هەبوو،
06:40
would run into each other in that social hub.
135
400887
2604
کەواتە هەموو بەشەکانی ئەو تەلارە
06:44
A simple change in planning,
136
404098
2974
لەو ناوەندە کۆمەڵایەتییەدا چاویان بەیەکتر دەکەوت.
06:47
a huge difference in the traffic of people
137
407096
3115
گۆڕانکارییەکی بچووک لە پلان داناندا،
06:50
and the accidental bumps in the network.
138
410235
2070
جیاوازییەکی گەورە لە تێکەڵبوونی کەسەکان و
06:52
Here's my question for you:
139
412329
2306
بە ڕێکەوت یەکتر بینینیان.
06:54
What are you doing that breaks you from your social habits?
140
414659
3514
ئەمە پرسیارەکەمە بۆتان:
06:58
Where do you find yourself
141
418197
1595
چ شتێک هەیە دەیکەن و داتان دەبڕێت لە خووە کۆمەڵایەتییەکانتان؟
06:59
in places where you get injections of unpredictable diversity?
142
419816
4906
لە کوێ خۆت دەبینیتەوە
لەو شوێنانەی پڕە لە هەمەچەشنییەکی پێشبینی نەکراو؟
07:05
And my students give me some wonderful examples.
143
425165
2671
07:07
They tell me when they're doing pickup basketball games,
144
427860
2834
خوێندکارەکانیشم چەند نموونەیەکی بێوێنەیان یامێ.
07:10
or my favorite example is when they go to a dog park.
145
430718
2889
پێمدەڵێن کاتێک پێکەوە دەچن بۆ یاری باسکە،
07:13
They tell me it's even better than online dating when they're there.
146
433631
3593
یان نموونەکەی بەدڵمە ئەوەیە کاتێک دەچن بۆ پارکی سەگەکان.
07:17
So the real thing that I want you to think about
147
437248
4030
پێمدەڵێن تەنانەت لە ژووانێکی سەر ئینتەرنێتیش خۆشترە کاتێک لەوێن.
ئەوەی ئەمەوێ بیری لێکەنەوە ئەوەیە کە
07:21
is we've got to fight our filters.
148
441302
2057
07:23
We've got to make ourselves a little more inefficient,
149
443383
3217
پێویستە شەڕ لەگەڵ پاڵاوتنەکانی خۆمان بکەین.
07:26
and by doing so, we are creating a more imprecise social search engine.
150
446624
4978
پێویستە وا بکەین کەمێک کەمتر کارا بین و
بەوەش، بزوێنەرێکی گەڕانی کۆمەڵایەتی ناڕوونتر درووست دەکەین.
07:31
And you're creating that randomness,
151
451626
2360
07:34
that luck that is going to cause you to widen your travels,
152
454010
2863
خۆتان ئەو هەڕەمەکێتییە درووست دەکەن،
07:36
through your social universe.
153
456897
1460
ئەو بەختە کە واتلێدەکات گەشتەکانت فراوان بکەیت،
07:38
But in fact, there's more to it than that.
154
458812
2422
لە ڕێگەی جیهانە کۆمەڵایەتییەکەتەوە.
07:41
Sometimes we actually buy ourselves a second-class ticket
155
461258
4743
بەڵام ڕاستییەکەی، مەسەلەکە لەوەش زیاترە.
هەندێک جار کارێکی وا دەکەین و دەچینە ناو جیهانێکی ترەوە
07:46
to travel our social universe.
156
466025
1670
07:48
We are not courageous when we reach out to people.
157
468337
3710
جیهانی کۆمەڵایەتی دووەم.
ئەوەنە چاونەترس نین کاتێ: خەڵکی نوێ دەبینین.
07:52
Let me give you an example of that.
158
472071
2268
07:54
A few years ago, I had a very eventful year.
159
474363
2994
با نموونەیەکتان لەسەر ئەوە بەمێ.
07:57
That year, I managed to lose a job,
160
477381
3202
چەند ساڵێک لەمەوبەر، ساڵێکی پڕ لە ڕووداوم هەبوو.
08:00
I managed to get a dream job overseas and accept it,
161
480607
3245
ئەو ساڵە، ئیشێکم لەدەستدا،
08:03
I had a baby the next month,
162
483876
1582
ئیشێکم دەستکەوت لە دەرەوەی وڵات کە خەونم پێوە دەبینی،
08:05
I got very sick,
163
485482
1190
08:06
I was unable to take the dream job.
164
486696
2174
مانگی دواتر منداڵێکم بوو،
زۆر نەخۆش کەوتم،
08:09
And so in a few weeks, what ended up happening was,
165
489319
2759
نەمتوانی بچم بۆ ئەو ئیشەی خەونم پێوە بینیبوو.
08:12
I lost my identity as a faculty member,
166
492102
2928
لە چەند هەفتەی دواتردا، ئەوەی لە کۆتاییدا ڕوویدا،
08:15
and I got a very stressful new identity as a mother.
167
495054
2998
ناسنامەی خۆمم لەدەستدا وەک مامۆستای کۆلێژەکە، و
08:18
What I also got was tons of advice from people.
168
498076
3144
ناسنامەیەکی پڕ سترێسی نوێم وەرگرت وەک دایکێک.
08:21
And the advice I despised more than any other advice was,
169
501244
3105
ئەوەشی دەستم کەوت یەک تەن ئامۆژگاری بوو لە خەڵکەوە.
08:24
"You've got to go network with everybody."
170
504373
2267
ئامۆژگارییەکەشی لە هەمووی زیاتر ڕقم لێی دەبۆوە ئەوە بوو،
08:26
When your psychological world is breaking down,
171
506664
3241
"دەبێت بچیت و پەیوەندی لەگەڵ هەمووان باشتر بکەیت."
08:29
the hardest thing to do is to try and reach out
172
509929
2882
کاتێک جیهانی دەروونیت تێکدەشکێت،
08:32
and build up your social world.
173
512835
1812
قورسترین شت بیکەیت ئەوەیە هەوڵبەیت و دەست درێژکەیت و
08:34
And so we studied exactly this idea on a much larger scale.
174
514671
4672
جیهانی کۆمەڵایەتیت بنیات بنێیت.
بە وردیش لەسەر ئاستێکی فراوانتر لەم بیرۆکەیەمان کۆڵییەوە.
08:39
What we did was we looked at high and low socioeconomic status people,
175
519367
5908
لەو کەسانە وردبووینەوە کە باری داراییان باشە و ئەوانەش کە باری داراییان خراپە، و
08:45
and we looked at them in two situations.
176
525299
2370
08:47
We looked at them first in a baseline condition,
177
527693
2453
لە دوو دۆخی جیادا لێیان وردبووینەوە.
08:50
when they were quite comfortable.
178
530170
1952
یەکەمجار لە دۆخێکی بنچینەییدا سەیرمان کردن،
08:52
And what we found was that our lower socioeconomic status people,
179
532146
3641
کاتێک لە دۆخێکدا بوون ئاسوودە بوون.
08:55
when they were comfortable, were actually reaching out to more people.
180
535811
3442
ئەوەی دۆزیمانەوە ئەوە بوو ئەوانەی باری داراییان نزمتر بوو،
08:59
They thought of more people.
181
539277
1424
کاتێک ئاسوودە بوون بە ژیانیان، دەستی پەیوەندیان بۆ خەڵکی زیاتر درێژ دەکرد.
09:00
They were also less constrained in how they were networking.
182
540725
2847
بیریان لە خەڵکی زیاتر دەکردەوە.
09:03
They were thinking of more diverse people
183
543596
2037
کەمتریش بە مەرج بوون بۆ ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ کێ دەبەستن.
09:05
than the higher-status people.
184
545657
1462
09:07
Then we asked them to think about maybe losing a job.
185
547143
3121
زیاتر بیریان لەوە دەکردەوە کەسەکان فرەچەشن بن
وەک لەوانەی لە پێگەی بەرزابوون.
09:10
We threatened them.
186
550288
1216
ئینجا داوامان لێکردن بیربکەنەوە لە ئەگەری لەدەستدانی کارێک.
09:11
And once they thought about that,
187
551528
2071
09:13
the networks they generated completely differed.
188
553623
2696
هەڕەشەمان لێکردن. و
هەر کە بیریان لەوە کردەوە،
09:16
The lower socioeconomic status people reached inwards.
189
556651
3529
تۆڕەکانی درووستیانکرد تەواو جیاواز بوون.
09:20
They thought of fewer people.
190
560204
1560
ئەوانەی باری داراییان کەم بوو زیاتر بەرەو ناوەوە دەڕۆشتن.
09:21
They thought of less-diverse people.
191
561788
2357
بیریان لە خەڵکی کەمتر دەکردەوە.
09:24
The higher socioeconomic status people thought of more people,
192
564169
3629
کەمتر بیریان لە خەڵکی فرەچەشن دەکردەوە.
09:27
they thought of a broader network,
193
567822
1667
ئەوانەشی باری داراییان باشتربوو بیریان لە خەڵکی زیاتر دەکردەوە،
09:29
they were positioning themselves to bounce back from that setback.
194
569513
4184
بیریان لە تۆڕێکی فراوانتر دەکردەوە،
خۆیان دەخستە هەلومەرجێکەوە ئەو کار لەدەستدانە بە باش بشکێتەوە بەسەریانا.
09:34
Let's consider what this actually means.
195
574101
2986
09:37
Imagine that you were being spontaneously unfriended
196
577524
4421
با بیری لێبکەینەوە ئەمە واتای چییە.
09:41
by everyone in your network
197
581969
2721
بیهێنەرە بەرچاوت هەر لەخۆوە لە هاوڕێیەتی لابرابێتی
09:44
other than your mom, your dad and your dog.
198
584714
3575
لەلایەن هەموو کەسەکانی تۆڕەکەتەوە
09:48
(Laughter)
199
588313
1021
جگە لە دایکت و باوکت و سەگەکەت.
09:49
This is essentially what we are doing
200
589358
2555
09:51
at these moments when we need our networks the most.
201
591937
3156
(پێکەنین)
هەموومان ڕێک ئەوە ئەکەین
لەم ساتانەدا کە لەهەموو کاتێک زیاتر پێویستمان بە تۆڕی پەیوەندییەکانمانە.
09:56
Imagine -- this is what we're doing. We're doing it to ourselves.
202
596193
3084
09:59
We are mentally compressing our networks
203
599301
1970
بیهێنەرە بەرچاوت -- ئەمە ئەکەین. خۆمان لەگەڵ خۆمانی ئەکەین.
10:01
when we are being harassed, when we are being bullied,
204
601295
2619
بە شێوەیەکی دەروونی تۆڕەکانمان کپ دەکەینەوە
10:03
when we are threatened about losing a job,
205
603938
2214
کاتێک هەراسان دەکرێین، کاتێک شەڕمان پێدەفرۆشرێت،
10:06
when we feel down and weak.
206
606176
2376
کاتێک هەڕەشەی ئەوەمان لێدەکرێت کارەکەمان لەدەست بەین،
10:08
We are closing ourselves off, isolating ourselves,
207
608576
2925
کاتێک هەست بە نائومێدی و لاوازی ئەکەین.
10:11
creating a blind spot where we actually don't see our resources.
208
611525
3744
دەرگاکان دادەخەین بەڕووی خۆماندا، خۆمان دادەبڕێنین،
10:15
We don't see our allies, we don't see our opportunities.
209
615293
2897
خاڵێکی کوێر درووست دەکەین کە سەرچاوەکان نابینین.
10:18
How can we overcome this?
210
618214
1501
هاوپەیمانەکانمان نابینین، دەرفەتەکانمان نابینین.
10:20
Two simple strategies.
211
620136
1397
10:21
One strategy is simply to look at your list of Facebook friends
212
621557
3738
چۆن بەسەر ئەمەدا زاڵبین؟
دوو ستراتیجی سادە.
10:25
and LinkedIn friends
213
625319
1156
ستراتیجی یەکەم ئاسانە و ئەوەیە سەیری لیستی هاوڕێکانی فەیسبووک و
10:26
just so you remind yourself of people who are there
214
626499
3057
هاوڕێکانی لینکد ئین بکەین
10:29
beyond those that automatically come to mind.
215
629580
2520
تەنیا بۆ ئەوەی ئەو کەسانە بهێنیتەوە بیر خۆت کە هەن
10:32
And in our own research, one of the things we did was,
216
632415
2833
لە سەروو ئەوانەوە کە خۆنەویستانە یەن بە مێشکتدا.
10:35
we considered Claude Steele's research on self-affirmation:
217
635272
3611
لە توێژینەوەکەشماندا، یەکێک لەو شتانەی کردمان ئەوە بوو،
10:38
simply thinking about your own values,
218
638907
2523
سەیرێکی توێژینەوەکەی کڵاود ستیلمان کرد لەسەر پەسەندکردنی خوو:
10:41
networking from a place of strength.
219
641454
1835
تەنیا بیرکردنەوە لە بەهاکانی خۆت،
10:43
What Leigh Thompson, Hoon-Seok Choi and I were able to do is,
220
643313
2910
پەیوەندی درووستکردن لە پێگەیەکی بەهێزەوە.
10:46
we found that people who had affirmed themselves first
221
646247
3052
ئەوەی لی سۆمپسۆن، هون سیۆک چۆی و خۆشم توانیمان بیکەین ئەوەبوو،
10:49
were able to take advice from people
222
649323
1831
بۆمان دەرکەوت ئەو کەسانەی یەکەمجار خۆیان پەسەندکردووە
10:51
who would otherwise be threatening to them.
223
651178
2137
توانیویانە ئامۆژگاری وەرگرن لەو کەسانەوە
10:54
Here's a last exercise.
224
654778
1846
کە ئەگەر وانەبوایە بە هەڕەشەیان دەزانین.
10:57
I want you to look in your email in-box,
225
657245
3240
ئەمەش دوایین ڕاهێنان.
11:00
and I want you to look at the last time you asked somebody for a favor.
226
660509
3727
ئەمەوێ سەیری سندوقی ئیمەیڵەکەتان بکەن، و
ئەمەوێ بزانن دوایین جار کەی بووە داوای چاکەتان لە یەکێک کردووە.
11:04
And I want you to look at the language that you used.
227
664260
2540
11:06
Did you say things like,
228
666824
1863
دەشمەوێت سەیری ئەو زمانە بکەن کە بەکارتان هێناوە.
11:08
"Oh, you're a great resource,"
229
668711
1460
11:10
or "I owe you one,"
230
670195
1476
هەندێک شتتان وتووە وەک،
11:11
"I'm obligated to you."
231
671695
1679
"ئاه، تۆ سەرچاوەیەکی مەزنیت،"
11:13
All of this language represents a metaphor.
232
673398
3241
یان "من قەرزاری تۆم،"
منەتبارم کردوویت.
11:16
It's a metaphor of economics,
233
676663
1854
هەموو ئەم زمانە مەجازێک نیشان دەدات.
11:18
of a balance sheet, of accounting,
234
678541
2235
11:20
of transactions.
235
680800
1282
مەجازی ئابووریی،
11:22
And when we think about human relations in a transactional way,
236
682106
3051
پەڕەی هاوسەنگی، ژمێریاری،
ئاڵوگۆڕەکان.
11:25
it is fundamentally uncomfortable to us as human beings.
237
685181
3754
کاتێکیش بەشێوەی ئاڵوگۆڕ بیر لە پەیوەندییە مرۆییەکان دەکەینەوە،
بەشێوەیەکی بنەڕەتی خۆش نییە بۆ ئێمە وەک مرۆڤ
11:29
We must think about human relations and reaching out to people
238
689399
3726
پێویستە بیرکردنەوەمان لە پەیوەندییە مرۆییەکان و دەستدرێژکردن بۆ خەڵک
11:33
in more humane ways.
239
693149
1384
11:35
Here's an idea as to how to do so.
240
695160
2813
بە شێوەی مرۆییانەتر بێت.
11:37
Look at words like "please," "thank you," "you're welcome" in other languages.
241
697997
5129
ئەمە بیرۆکەیەکە لەسەر ئەوەی چۆن ئەوە بکەین.
سەیری وشەکانی وەک "تکایە،" "سوپاس،" "سەرچاو" بکە لە زمانەکانی تردا.
11:43
Look at the literal translation of these words.
242
703150
2246
11:45
Each of these words is a word that helps us impose upon other people
243
705420
3712
سەیری وەرگێڕانی ئەم وشانە بکەن.
هەر یەکێک لەم وشانە یارمەتیدەرە بۆمان بۆ پتەوکردنی
11:49
in our social networks.
244
709156
1622
11:50
And so, the word "thank you,"
245
710802
1852
11:52
if you look at it in Spanish, Italian, French,
246
712678
2456
تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانمان.
بۆ نموونە، وشەی "سوپاس،"
11:55
"gracias," "grazie," "merci" in French.
247
715158
3471
ئەگەر لە ئیسپانی، ئیتاڵی و فەڕەنسیدا سەیری بکەیت،
11:58
Each of them are "grace" and "mercy."
248
718653
1763
"گراسیس،" "گرازی،" "مێرسی" بە فەڕەنسی.
12:00
They are godly words.
249
720440
1888
12:02
There's nothing economic or transactional about those words.
250
722352
3362
هەمووییان میهرەبانی و ناسکین.
وشەی یەزدانین.
هیچ لایەنێکی ئابووری یان ئاڵوگۆڕ نییە لەم وشانەدا.
12:06
The word "you're welcome" is interesting.
251
726194
2139
12:08
The great persuasion theorist Robert Cialdini says
252
728357
2719
وشەی "سەرچاو" سەرنجڕاکێشە.
12:11
we've got to get our favors back.
253
731100
1597
بیردۆزناسی مەزنی قایلکردن ڕۆبێرت سیالدینی دەڵێت
12:12
So we need to emphasize the transaction a little bit more.
254
732721
2752
پێویستە چاکەکانمان وەرگرینەوە.
12:15
He says, "Let's not say 'You're welcome.'
255
735497
1984
بۆیە پێویستە کەمێک زیاتر ئاڵوگۆڕەکانمان گەورە بکەین.
12:17
Instead say, 'I know you'd do the same for me.'"
256
737505
2895
ئەو دەڵێت، "با ئیتر نەڵێین سەرچاو."
12:20
But sometimes it may be helpful to not think in transactional ways,
257
740424
4481
لەجیاتی ئەوە بڵێین، دەزانم تۆش هەمان شت بۆ من دەکەیت."
بەڵام هەندێک جار لەوانەیە یارمەتیدەربێت یارمەتیدەربێت بەشێوەی ئاڵوگۆڕکردن بیرنەکەیتەوە،
12:24
to eliminate the transaction, to make it a little bit more invisible.
258
744929
3653
12:28
And in fact, if you look in Chinese,
259
748606
2147
ئەو ئاڵوگۆڕکردنە نەهێڵیت، وای لێبکەیت کەمێک نادیارتر بێت.
12:30
the word "bú kè qì" in Chinese, "You're welcome," means,
260
750777
3159
ڕاستییەکەشی، ئەگەر سەیری زمانی چینی بکەین،
12:33
"Don't be formal; we're family. We don't need to go through those formalities."
261
753960
3850
وشەی "بوو کی جی" بە چینی، واتای "سەرچاو،" دەگەیەنێت،
12:37
And "kembali" in Indonesian is "Come back to me."
262
757834
3280
دەڵێت “ڕەسمی مەبە؛ ئێمە خێزانێکین، پێویست بەو ڕەسمیاتە ناکات.”
12:41
When you say "You're welcome" next time,
263
761592
2032
بە ئیندۆنوسیش "کێمبالی" واتە "وەرەوە بۆلام."
12:43
think about how you can maybe eliminate the transaction
264
763648
2952
جاری داهاتوو کە وتت "سەرچاو"،
12:46
and instead strengthen that social tie.
265
766624
2545
بیر لەوە بکەرەوە لەوانەیە چۆن بتوانی ئەو ئاڵوگۆڕە نەهێڵیت و
12:49
Maybe "It's great to collaborate," or "That's what friends are for."
266
769193
4355
لەجیاتی ئەوە ئەو پەیوەندییە کۆمەڵایەتییە بەهێز بکەیت.
لەوانەیە "پێکەوە کارکردن باشبێت،" یان "هاوڕێ بۆ ئەوە کراوە."
12:54
I want you to think about how you think about this ticket that you have
267
774771
4632
ئەمەوێت بیر لەوە بکەنەوە کە بیرکردنەوەتان چۆنە بۆ ئەم بلیتەی هەتانە
12:59
to travel your social universe.
268
779427
2234
13:01
Here's one metaphor.
269
781685
1357
بۆ گەشتکردن بە جیهانە کۆمەڵایەتییەکەتاندا.
13:03
It's a common metaphor: "Life is a journey." Right?
270
783066
2475
13:05
It's a train ride,
271
785565
1186
ئەمە مەجازێکە.
13:06
and you're a passenger on the train,
272
786775
2362
مەجازێکی هاوبەشە: ژیان گەشتێکە. وانییە؟
13:09
and there are certain people with you.
273
789161
1872
شەمەندەفەرێکە دەڕوات،
تۆش سەرنشینێکیت، و
13:11
Certain people get on this train,
274
791057
2145
کەسانێکی دیاریکراوت لەگەڵە.
13:13
and some stay with you, some leave at different stops,
275
793226
2577
کەسانێکی دیاریکراو دەچنە سەر ئەم شەمەندەفەرە، و
13:15
new ones may enter.
276
795827
1413
هەندێکیان دەمێننەوە لەگەڵت، و هەندێکیان لە شوێنی وەستانی جیادا دەڕۆن،
13:17
I love this metaphor, it's a beautiful one.
277
797264
2038
13:19
But I want you to consider a different metaphor.
278
799326
3014
یەکێکی نوێش لەوانەیە سەرکەوێت.
ئەم مەجازەم بەدڵە، مەجازێکی جوانە.
13:22
This one is passive, being a passenger on that train,
279
802364
3558
بەڵام ئەمەوێ بیر لە مەجازێکی جیاوازیش بکەنەوە.
13:25
and it's quite linear.
280
805946
1176
ئەمەیان خۆنەویستانەیە، بوونت وەک سەرنشین لەسەر ئەو شەمەندەفەرە، و
13:27
You're off to some particular destination.
281
807146
2521
ڕێگا ڕێکەکەی.
13:30
Why not instead think of yourself
282
810045
2582
بەرەو شوێنێکی دیاریکراو دەچیت.
13:32
as an atom,
283
812651
1325
بۆچی لەجیاتی ئەوە وا بیر لەخۆت ناکەیتەوە
13:34
bumping up against other atoms,
284
814000
2341
13:36
maybe transferring energy with them,
285
816365
1757
گەردیلەیەک بیت،
خۆت بکێشیت بە گەردیلەی تردا،
13:38
bonding with them a little
286
818146
1430
13:39
and maybe creating something new
287
819600
1898
لەوانەیە وزەشیان بۆ بگوێزیتەوە،
13:41
on your travels through the social universe.
288
821522
2504
کەمێک بەند درووستکەیت لەگەڵیان و
لەوانەشە شتێکی نوێ درووست بکەیت
13:44
Thank you so much.
289
824375
1403
13:45
And I hope we bump into each other again.
290
825802
2094
لە گەشتەکەتدا بە ناو جیهانە کۆمەڵایەتییەکەدا.
13:47
(Applause)
291
827920
4951
زۆر سوپاس بۆ ئێوە. و
هیوادارم جارێکی تر تووشی یەکتر ببینەوە.
(چەپڵەلێدان)
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7