What do all languages have in common? - Cameron Morin

Translator: Lữ Gia Hân Reviewer: My Den

Language is endlessly variable.

Ngôn ngữ biến đổi không ngừng.

Each of us can come up with an infinite number of sentences

Mỗi người trong chúng ta có thể tạo ra vô số câu từ

in our native language,

trong tiếng mẹ đẻ của mình,

and we’re able to do so from an early age—

và chúng ta có khả năng đó từ khi còn rất bé—

almost as soon as we start to communicate in sentences.

gần như khi chúng ta bắt đầu giao tiếp bằng câu.

How is this possible?

Sao có thể được?

In the early 1950s, Noam Chomsky proposed a theory

Đầu những năm 1950, Noam Chomsky đề ra một thuyết

based on the observation that the key to this versatility seems to be grammar:

dựa vào quan sát rằng chìa khóa cho tính đa dạng này là ngữ pháp:

the familiar grammatical structure of an unfamiliar sentence

cấu trúc ngữ pháp quen thuộc của một câu xa lạ

points us toward its meaning.

hướng chúng ta đến ý nghĩa của nó.

He suggested that there are grammatical rules

Ông gợi ý rằng có những quy tắc ngữ pháp

that apply to all languages, and that the rules are innate—

mà ứng dụng cho mọi ngôn ngữ, và chúng là bẩm sinh—

the human brain is hardwired to process language according to these rules.

bộ não của con người được thiết kế để xử lý ngôn ngữ theo những quy tắc này.

He labelled this faculty universal grammar,

Ông gọi thuyết này là ngữ pháp phổ quát,

and it launched lines of inquiry that shaped both the field of linguistics

và nó đã tạo ra những cuộc tranh luận định hình lĩnh vực ngôn ngữ học

and the emerging field of cognitive science for decades to come.

và lĩnh vực khoa học nhận thức mới nổi trong tương lai.

Chomsky and other researchers set out to investigate

Chomsky và các nhà nghiên cứu khác đã nghiên cứu

the two main components of universal grammar:

hai thành phần chính của ngữ pháp phổ quát:

first, whether there are, in fact, grammar rules

thứ nhất, trên thực tế, có những quy tắc ngữ pháp

that are universal to all languages,

phổ biến cho tất cả các ngôn ngữ,

and, second, whether these rules are hardwired in the brain.

và, thứ hai, liệu những quy tắc này được lập trình sẵn trong bộ não không.

In attempts to establish the universal rules of grammar,

Với nỗ lực thiết lập các quy tắc ngữ pháp phổ biến,

Chomsky developed an analytical tool known as generative syntax,

Chomsky đã phát triển công cụ phân tích gọi là ngữ pháp tạo sinh,

which represents the order of words in a sentence in hierarchical syntax trees

đại diện cho trình tự các từ trong một câu theo cây cú pháp phân cấp

that show what structures are possible.

biểu thị những cấu trúc khả thi.

Based on this tree, we could suggest a grammar rule

Theo đó, chúng ta có thể đưa ra một quy tắc ngữ pháp

that adverbs must occur in verb phrases.

rằng trạng từ phải xuất hiện trong các cụm động từ.

But with more data, it quickly becomes clear

Nhưng với nhiều dữ liệu hơn, chúng ta rất nhanh thấy rằng

that adverbs can appear outside of verb phrases.

trạng từ còn có thể xuất hiện bên ngoài cụm động từ.

This simplified example illustrates a major problem:

Ví dụ đơn giản này minh họa một vấn đề chính:

it takes a lot of data from each individual language

nó cần có rất nhiều dữ liệu từ mỗi ngôn ngữ riêng biệt

to establish the rules for that language,

để thiết lập quy tắc cho ngôn ngữ đó,

before we can even begin to determine

trước khi chúng ta có thể bắt đầu xác định

which rules all languages might have in common.

những quy tắc chung khả thi có trong mọi ngôn ngữ.

When Chomsky proposed universal grammar,

Khi Chomsky đề ra thuyết ngữ pháp phổ quát,

many languages lacked the volume of recorded samples

nhiều ngôn ngữ thiếu đi lượng lớn mẫu ghi âm

necessary to analyze them using generative syntax.

cần thiết cho việc phân tích chúng bằng cú pháp tạo sinh.

Even with lots of data,

Và dù cho có lượng lớn dữ liệu,

xác định cấu trúc một ngôn ngữ là vô cùng phức tạp.

mapping the structure of a language is incredibly complex.

After 50 years of analysis, we still haven’t completely figured out English.

Sau hơn 50 năm phân tích, chúng ta vẫn chưa hoàn toàn hiểu tiếng Anh.

As more linguist data was gathered and analyzed,

Khi nhiều dữ liệu ngôn ngữ học hơn được thu thập và phân tích,

it became clear that languages around the world differ widely,

rõ ràng là các ngôn ngữ khắp thế giới có sự khác biệt lớn,

challenging the theory that there were universal grammar rules.

thách thức giả thuyết về các quy tắc ngữ pháp phổ quát.

In the 1980s, Chomsky revised his theory

Vào năm 1980, Chomsky sửa đổi học thuyết của mình,

in an attempt to accommodate this variation.

nỗ lực hợp lý hóa biến đổi này.

According to his new hypothesis of principles and parameters,

Theo lý thuyết mới về nguyên tắc và tham số của ông,

all languages shared certain grammatical principles,

tất cả các ngôn ngữ đều chia sẻ các nguyên tắc ngữ pháp nhất định,

but could vary in their parameters, or the application of these principles.

nhưng chúng có các tham số, hoặc cách áp dụng các nguyên tắc khác nhau.

For example, a principle is “every sentence must have a subject,"

Ví dụ, nguyên tắc là: “mọi câu đều phải có chủ ngữ“,

but the parameter of whether the subject must be explicitly stated

nhưng tham số về việc liệu chủ ngữ có cần phải nêu ra rõ ràng

could vary between languages.

có thể khác nhau giữa các ngôn ngữ.

The hypothesis of principles and parameters

Lý thuyết nguyên tắc và tham số

still didn’t answer the question of which grammatical principles are universal.

vẫn không thể trả lời câu hỏi rằng nguyên tắc ngữ pháp nào là phổ quát.

In the early 2000s, Chomsky suggested that there’s just one shared principle,

Đầu những năm 2000, Chomsky cho rằng chỉ có một nguyên tắc chung,

called recursion, which means structures can be nested inside each other.

gọi là hồi quy, nghĩa là các cấu trúc có thể được lồng vào nhau.

Take this sentence,

Ví dụ như câu này,

which embeds a sentence within a sentence within a sentence.

nó gồm một câu được lồng trong một câu được lồng trong một câu nữa.

Or this sentence, which embeds a noun phrase in a noun phrase

Hoặc câu này, gồm cụm danh từ được lồng trong cụm danh từ

in a noun phrase.

trong một cụm danh từ khác.

Recursion was a good candidate for a universal grammar rule

Đề quy là ứng viên sáng giá cho quy tắc ngữ pháp phổ quát

because it can take many forms.

vì nó xuất hiện ở nhiều dạng.

However, in 2005 linguists published findings

Tuy nhiên, vào năm 2005 các nhà ngữ học đã công bố phát hiện

on an Amazonian language called Piraha,

về một ngôn ngữ vùng Amazon tên là Piraha

which doesn’t appear to have any recursive structures.

rằng không có bất kỳ cấu trúc đệ quy nào.

So what about the other part of Chomsky’s theory,

Vậy phần còn lại trong học thuyết của Chomsky,

that our language faculty is innate?

rằng khả năng ngôn ngữ của chúng ta là bẩm sinh thì sao?

When he first proposed universal grammar,

Khi ông lần đầu đề ra ngữ pháp phổ quát,

the idea that there was a genetically determined aspect of language acquisition

ý tưởng rằng có một khía cạnh xác định về khía cạnh của việc tiếp thu ngôn ngữ

had a profound, revolutionary impact.

đã có tác động sâu sắc, mang tính cách mạng sâu sắc.

It challenged the dominant paradigm, called behaviorism.

Nó đã thách thức mô hình thống trị gọi là chủ nghĩa hành vi.

Behaviorists argued that all animal and human behaviors, including language,

Các nhà hành vi học lập luận rằng tất cả các hành vi của động vật và con người,

bao gồm ngôn ngữ,

were acquired from the outside by the mind,

được tiếp thu từ bên ngoài bởi trí não,

which starts out as a blank slate.

thứ chỉ là trang giấy trắng lúc ban đầu.

Today, scientists agree that behaviorism was wrong,

Ngày nay, các nhà khoa học đồng ý rằng chủ nghĩa hành vì là sai,

and there is underlying, genetically encoded biological machinery

và bộ máy được mã hóa di truyền cơ bản

for language learning.

cho việc học ngôn ngữ.

Many think the same biology responsible for language

Nhiều người nghĩ rằng sinh học chịu trách nhiệm về ngôn ngữ

is also responsible for other aspects of cognition.

cũng chịu trách nhiệm về các khía cạnh khác của nhận thức.

Nên họ không đồng tình với ý kiến của Chomsky

So they disagree with Chomsky’s idea

that there is a specific, isolated, innate language faculty in the brain.

rằng có một khả năng ngôn ngữ cụ thể, bẩm sinh, và riêng biệt trong não.

Thuyết ngữ pháp phổ quát đã đẩy mạnh việc nghiên cứu và ghi chép

The theory of universal grammar prompted the documentation and study

of many languages that hadn’t been studied before.

của nhiều ngôn ngữ mà chưa từng được nghiên cứu trước đây.

It also caused an old idea to be reevaluated and eventually overthrown

Nó cũng khiến một ý tưởng cũ được đánh giá lại và cuối cùng bị lật đổ

to make room for our growing understanding of the human brain.

để nhường chỗ cho sự hiểu biết không ngừng của chúng ta về bộ não con người.