How does your immune system work? - Emma Bryce

Translator: Ngan Vo Reviewer: Châu Trần

A mosquito lands on your arm,

Một con muỗi đậu trên tay bạn,

injects its chemicals into your skin, and begins to feed.

tiêm hóa chất của nó vào trong da bạn, và bắt đầu ăn.

You wouldn’t even know it was there, if not for the red lump that appears,

Bạn sẽ thậm chí không biết nó ở đó nếu không có vết sưng đỏ xuất hiện,

accompanied by a telltale itch.

kèm theo bởi một cơn ngứa ngáy.

It’s a nuisance, but that bump is an important signal

Nó khó chịu, nhưng chỗ sưng đó là một dấu hiệu quan trọng

that you’re protected by your immune system,

rằng bạn đang được bảo vệ bởi hệ miễn dịch của bạn,

your body’s major safeguard against infection, illness, and disease.

cơ quan bảo vệ chủ yếu của cơ thể chống lại sự nhiễm khuẩn, ốm đau và bệnh.

This system is a vast network of cells, tissues, and organs

Hệ thống này là một mạng lưới các tế bào, mô và các cơ quan

that coordinate your body’s defenses against any threats to your health.

điều phối sự phòng vệ của cơ thể bạn chống lại bất kì mối đe dọa nào đến sức khỏe.

Without it, you’d be exposed to billions of bacteria, viruses, and toxins

Không có nó, bạn sẽ bị phơi nhiễm với hàng tỉ vi khuẩn, vi rút và chất độc

that could make something as minor as a paper cut or a seasonal cold fatal.

có thể tạo ra thứ gì đó nhỏ như vết cắt hay một cơn cảm lạnh theo mùa chết người.

The immune system relies on millions of defensive white blood cells,

Hệ miễn dịch dựa vào hàng triệu tế bào máu trắng phòng vệ,

also known as leukocytes,

được gọi là bạch cầu,

that originate in our bone marrow.

bắt nguồn từ tủy xương của ta.

These cells migrate into the bloodstream and the lymphatic system,

Những tế bào này di chuyển đến dòng máu và hệ thống bạch huyết,

a network of vessels which helps clear bodily toxins and waste.

một mạng lưới các mạch giúp làm sạch độc tố trong cơ thể và chất dư thừa.

Our bodies are teeming with leukocytes:

Cơ thể của ta có nhiều bạch cầu:

there are between 4,000 and 11,000 in every microliter of blood.

có khoảng 4,000 đến 11,000 tế bào bạch cầu trong mỗi micro lít máu.

As they move around, leukocytes work like security personnel,

Vì chúng di chuyển xung quanh, bạch cầu làm việc như những nhân viên bảo vệ,

constantly screening the blood, tissues, and organs for suspicious signs.

liên tục kiểm tra máu, mô, và các cơ quan cho những dấu hiệu đáng nghi.

This system mainly relies on cues called antigens.

Hệ thống này chủ yếu dựa vào các dấu hiệu gọi là kháng nguyên.

These molecular traces on the surface of pathogens and other foreign substances

Các dấu vết phân tử này trên bề mặt mầm bệnh và những chất lạ khác

betray the presence of invaders.

tiết lộ sự hiện diện của những kẻ xâm lăng.

As soon as the leukocytes detect them,

Ngay khi các bạch cầu phát hiện ra chúng,

it takes only minutes for the body’s protective immune response to kick in.

nó chỉ mất vài phút để phản ứng miễn dịch bảo vệ của cơ thể xảy ra.

Threats to our bodies are hugely variable,

Các mối nguy hại đến cơ thể ta rất nhiều,

so the immune response has to be equally adaptable.

nên phản ứng miễn dịch phải thích nghi như nhau.

That means relying on many different types of leukocytes

Có nghĩa là dựa vào nhiều loại bạch cầu khác nhau

to tackle threats in different ways.

để giải quyết các mối đe dọa trong nhiều cách khác nhau.

Despite this diversity, we classify leukocytes in two main cellular groups,

Mặc dù sự đa dạng này, ta phân tế bào bạch cầu thành hai nhóm tế bào chính,

which coordinate a two-pronged attack.

cái mà một mũi tên trúng hai con nhạn.

First, phagocytes trigger the immune response

Đầu tiên, những thực bào gây ra phản ứng miễn dịch

by sending macrophages and dendritic cells into the blood.

bằng cách gửi các đại thực bào và các tế bào đuôi gai đến máu.

As these circulate, they destroy any foreign cells they encounter,

Bởi vòng tuần hoàn này, nó hủy diệt mọi tế bào lạ nào nó gặp,

simply by consuming them.

đơn giản bằng cách tiêu hủy chúng.

That allows phagocytes to identify

Nó cho phép những thực bào nhận diện

the antigen on the invaders they just ingested

kháng nguyên trên những kẻ xâm lăng chúng tiếp nhận

and transmit this information to the second major cell group

và truyền thông tin này đến nhóm tế bào chủ thứ hai

orchestrating the defense,

bố trí phòng thủ,

the lymphocytes.

những tế bào bạch huyết.

A group of lymphocyte cells called T-cells go in search of infected body cells

Một nhóm những tế bào bạch huyết gọi là tế bào T đi tìm tế bào cơ thể nhiễm khuẩn

and swiftly kill them off.

và nhanh chóng tiêu diệt chúng.

Meanwhile, B-cells and helper T-cells

Trong khi đó, những tế bào B và tế bào trợ giúp T

use the information gathered from the unique antigens

dùng thông tin thu thập được từ những kháng nguyên đặc biệt

to start producing special proteins called antibodies.

để bắt đầu sản xuất những protein đặc biệt gọi là các kháng thể.

This is the pièce de résistance:

Đây là phần chủ lực:

Each antigen has a unique, matching antibody that can latch onto it

Mỗi kháng nguyên có một kháng thể đặc biệt, phù hợp có thể bám theo nó

like a lock and key,

như một ổ khóa và chìa,

and destroy the invading cells.

và hủy diệt những tế bào xâm lăng.

B-cells can produce millions of these,

Những tế bào B có thể sản xuất hàng triệu cái này

which then cycle through the body and attack the invaders

cái mà sau đó đi khắp cơ thể và tấn công những kẻ xâm lăng

until the worst of the threat is neutralized.

đến khi phần xấu nhất của mối đe dọa bị trung hòa.

Trong khi những việc này đang diễn ra, các triệu chứng tương tự,

While all of this is going on, familiar symptoms,

like high temperatures and swelling,

như sốt cao và chỗ sưng,

are actually processes designed to aid the immune response.

thật ra là những quá trình được thiết kế để thêm vào phản ứng miễn dịch.

A warmer body makes it harder for bacteria and viruses to reproduce and spread

Một cơ thể ấm sẽ khó khăn hơn để cho vi khuẩn và vi rút sinh sản và lan tỏa

because they’re temperature-sensitive.

vì chúng nhạy cảm với nhiệt độ.

And when body cells are damaged,

Và khi, những tế bào cơ thể bị tổn thương,

they release chemicals that make fluid leak into the surrounding tissues,

nó tiết ra những hóa chất làm chất lỏng rò rỉ vào các mô xung quanh,

causing swelling.

tạo nên những chỗ sưng.

That also attracts phagocytes,

Nó cũng thu hút những thực bào,

which consume the invaders and the damaged cells.

tiêu hủy những kẻ xâm lăng và những tế bào bị tổn thương.

Usually, an immune response will eradicate a threat within a few days.

Thông thường, một phản ứng miễn dịch sẽ tiệt trừ một mối đe dọa trong vài ngày.

It won’t always stop you from getting ill, but that’s not its purpose.

Nó sẽ không luôn luôn ngăn bạn bị bệnh, nhưng đó không phải mục đích của nó.

Its actual job is to stop a threat

Thật ra công việc của nó là cản mối đe dọa

from escalating to dangerous levels inside your body.

từ việc leo thang đến những mức độ nguy hiểm bên trong cơ thể bạn.

And through constant surveillance over time,

Và qua sự giám sát liên tục theo thời gian,

the immune system provides another benefit:

hệ thống miễn dịch cung cấp lợi ích khác:

it helps us develop long-term immunity.

nó giúp ta nâng cấp sự miễn dịch lâu dài.

When B- and T-cells identify antigens,

Khi các tế bào B và T nhận diện các kháng nguyên,

they can use that information to recognize invaders in the future.

chúng có thể dùng thông tin đó để nhận ra kẻ xâm lăng trong tương lai.

So, when a threat revisits, the cells can swiftly deploy the right antibodies

Thế nên, khi mối đe dọa ghé lại, tế bào có thể triển khai nhanh gọn kháng thể đúng

to tackle it before it affects any more cells.

để giải quyết nó trước khi nó ảnh hưởng đến nhiều tế bào hơn.

That’s how you can develop immunity to certain diseases, like chickenpox.

Đó là cách bạn có thể nâng cấp hệ miễn dịch cho bệnh xác định, như thủy đậu.

It doesn’t always work so well.

Nó không luôn làm việc tốt.

Some people have autoimmune diseases,

Một số người có những căn bệnh tự miễn,

which trick the immune system

thứ lừa hệ miễn dịch

into attacking the body’s own perfectly healthy cells.

tấn công những tế bào khỏe hoàn hảo của cơ thể.

No one knows exactly what causes them,

Không ai biết chính xác điều gì tạo ra chúng,

but these disorders sabotage the immune system to varying degrees,

nhưng những sự rối loạn này phá hoại ngầm hệ miễn dịch đến những mức độ khác nhau,

and underlie problems like arthritis,

và làm cơ sở cho những vấn đề như viêm khớp,

Type I diabetes,

Bệnh đái tháo đường loại 1,

and multiple sclerosis.

và bệnh đa xơ.

For most individuals, however,

Hầu hết với các cá nhân, tuy nhiên,

a healthy immune system will successfully fight off an estimated 300 colds

một hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ thành công đẩy lùi tầm 300 cơn cảm lạnh

and innumerable other potential infections over the course of a lifetime.

và vô số các bệnh lây nhiễm tiềm tàng khác trong suốt cuộc đời.

Without it, those threats would escalate into something far more dangerous.

Không có nó, những mối đe doạn đó sẽ leo thang thành thứ gì đó hơn cả nguy hiểm

So the next time you catch a cold or scratch a mosquito bite,

Nên lần tới khi bạn bị cảm hay gãi một vết muỗi đốt,

think of the immune system.

hãy nghĩ đến hệ miễn dịch.

We owe it our lives.

Chúng ta nợ nó cuộc sống của chúng ta.