A brief history of plastic

Translator: Xuân Nghi Vương Reviewer: Hoàng Trung Lê

Today, plastics are everywhere.

Ngày nay, nhựa có mặt ở khắp mọi nơi.

All of this plastic originated from one small object—

Tất cả những vật dụng nhựa này đều bắt nguồn từ một vật nhỏ bé --

that isn’t even made of plastic.

mà thậm chí còn không được làm từ nhựa.

For centuries, billiard balls were made of ivory from elephant tusks.

Trong nhiều thế kỉ, những quả bóng bi-a đều được làm từ ngà voi.

But when excessive hunting caused elephant populations to decline

Nhưng khi nạn săn bắn quá mức đã khiến quần thể loài voi suy giảm

in the 19th century,

trong thế kỉ 19,

billiard balls makers began to look for alternatives, offering huge rewards.

thì những nhà sản xuất bóng bi-a đã bắt đầu

tìm kiếm các giải pháp thay thế, và đưa ra những phần thưởng rất lớn.

So in 1863 an American named John Wesley Hyatt took up the challenge.

Nên vào năm 1863, một người Mỹ tên là John Wesley Hyatt đã chấp nhận thử thách.

Over the next five years, he invented a new material called celluloid,

Trong 5 năm kế tiếp, ông đã phát minh ra một loại vật liệu mới có tên là celluloid,

made from cellulose, a compound found in wood and straw.

được làm từ xenlulozơ - một hợp chất tìm thấy trong gỗ và rơm.

Hyatt soon discovered celluloid couldn’t solve the billiard ball problem––

Hyatt sớm nhận ra rằng celluloid đã không thể giải quyết được vấn đề về bóng bi-a --

the material wasn’t heavy enough and didn’t bounce quite right.

chất liệu này không đủ nặng và cũng không đủ độ nảy.

But it could be tinted and patterned

Nhưng nó có thể được nhuộm màu và vẽ họa tiết

to mimic more expensive materials like coral,

để mô phỏng những chất liệu đắt tiền hơn

như là san hô, đồi mồi, hổ phách, và xà cừ.

tortoiseshell, amber, and mother-of-pearl.

He had created what became known as the first plastic.

Ông đã tạo ra một thứ mà được biết đến như là vật liệu dẻo đầu tiên.

The word ‘plastic’ can describe any material made of polymers,

Từ “chất dẻo” dùng để chỉ bất cứ vật liệu nào làm từ polyme -

which are just the large molecules consisting of the same repeating subunit.

những phân tử lớn, chứa các mắt xích lặp đi lặp lại.

This includes all human-made plastics,

Nó bao gồm tất cả các loại chất dẻo nhân tạo,

as well as many of the materials found in living things.

cũng như nhiều chất liệu tìm thấy trong các sinh vật sống.

But in general, when people refer to plastics,

Nhưng nói chung, nhắc đến chất dẻo

they’re referring to synthetic materials.

nghĩa là nhắc đến những vật liệu tổng hợp.

The unifying feature of these is that they start out soft and malleable

Đặc điểm chung của chúng đó là ban đầu chúng rất mềm và dễ uốn

and can be molded into a particular shape.

và có thể được đúc thành một hình dạng cụ thể.

Despite taking the prize as the first official plastic,

Mặc dù đạt danh hiệu vật liệu dẻo chính thức đầu tiên,

celluloid was highly flammable, which made production risky.

nhưng celluloid rất dễ cháy, khiến cho việc sản xuất trở nên rủi ro hơn.

So inventors began to hunt for alternatives.

Nên những nhà sáng chế đã bắt đầu săn tìm những biện pháp thay thế khác.

In 1907 a chemist combined phenol—

Vào năm 1907, một nhà hóa học đã kết hợp phenol -

a waste product of coal tar—

- một chất thải của nhựa than đá -

and formaldehyde, creating a hardy new polymer called bakelite.

và formaldehyde để tạo ra một loại polyme mới và bền tên là bakelite.

Bakelite was much less flammable than celluloid and the raw materials

Bakelite không dễ cháy như celluloid,

và nguyên liệu thô dùng để sản xuất nó thì phổ biến hơn nhiều.

used to make it were more readily available.

Bakelite was only the beginning.

Bakelite chỉ mới là bắt đầu thôi.

In the 1920s, researchers first commercially developed polystyrene,

Vào năm 1920, các nhà nghiên cứu đã lần đầu tiên

phát triển chất polystyrene trên thị trường -

a spongy plastic used in insulation.

- một loại nhựa xốp dùng để cách nhiệt.

Soon after came polyvinyl chloride, or vinyl, which was flexible yet hardy.

Sau đó là polyvinyl chloride (PVC), hay vinyl, tuy mềm dẻo nhưng rất bền.

Acrylics created transparent,

Acrylic được tạo ra dưới dạng trong suốt, chống vỡ

shatter-proof panels that mimicked glass.

mô phỏng theo kính thủy tinh.

And in the 1930s nylon took centre stage—

Và vào năm 1930, sợi ni-lông đã chiếm vị trí trung tâm -

a polymer designed to mimic silk, but with many times its strength.

- một loại polyme được thiết kế mô phỏng theo sợi tơ lụa nhưng bền hơn rất nhiều.

Starting in 1933, polyethylene became one of the most versatile plastics,

Bắt đầu vào năm 1933,

polyethylene đã trở thành một trong số các loại chất dẻo đa dụng nhất,

still used today to make everything from grocery bags, to shampoo bottles,

hiện nay vẫn còn được sử dụng để chế tạo ra mọi thứ,

từ túi mua hàng, chai dầu gội,

to bulletproof vests.

cho đến đồ chống đạn.

Những công nghệ chế tạo mới đã đồng hành cùng với sự bùng nổ vật liệu này.

New manufacturing technologies accompanied this explosion of materials.

The invention of a technique called injection-moulding

Sự phát minh ra một kỹ thuật mới gọi là “ép phun”

made it possible to insert melted plastics into molds of any shape,

đã giúp ta cho nhựa nóng chảy vào trong các loại khuôn ở bất kì hình dạng nào -

where they would rapidly harden.

nơi mà chúng sẽ nhanh chóng đông đặc lại.

This created possibilities for products in new varieties and shapes—

Điều này giúp tạo ra các sản phẩm mới phong phú và đa dạng,

and a way to inexpensively and rapidly produce plastics at scale.

và là cách để sản xuất đồ nhựa quy mô lớn một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí.

Scientists hoped this economical new material

Các nhà khoa học hy vọng rằng loại vật liệu mới ít tốn kém này

would make items that once had been unaffordable accessible to more people.

sẽ giúp cho con người dễ tiếp cận hơn với các mặt hàng từng một thời đắt đỏ.

Instead, plastics were pushed into service in World War Two.

Thay vào đó, nhựa đã được đưa vào phục vụ trong Thế chiến thứ hai.

During the war, plastic production in the United States quadrupled.

Trong cuộc chiến, việc sản xuất nhựa ở Hoa Kì đã tăng lên gấp bốn lần.

Binh lính đội những miếng lót mũ bảo hiểm mới bằng nhựa,

Soldiers wore new plastic helmet liners and water-resistant vinyl raincoats.

và mặc áo mưa vinyl chống thấm nước.

Pilots sat in cockpits made of plexiglass, a shatterproof plastic,

Phi công ngồi trong những buồng lái làm từ thủy tinh hữu cơ - một loại nhựa chống vỡ,

and relied on parachutes made of resilient nylon.

và dùng những chiếc dù làm từ ni-lông đàn hồi.

Afterwards, plastic manufacturing companies

Sau đó, những công ty sản xuất nhựa nổi lên trong thời kì chiến tranh

that had sprung up during wartime turned their attention to consumer products.

đã chuyển sự chú ý sang mặt hàng dân dụng.

Plastics began to replace other materials like wood, glass, and fabric

Nhựa đã bắt đầu thay thế các loại vật liệu khác như gỗ, thủy tinh, và vải vóc

in furniture, clothing, shoes, televisions, and radios.

trong đồ nội thất, quần áo, giày dép, ti vi và máy vô tuyến truyền thanh.

Versatile plastics opened up possibilities for packaging—

Loại nhựa đa năng đã mở ra những tiềm năng cho việc đóng gói bao bì -

mainly designed to keep food and other products fresh for longer.

chủ yếu được thiết kế để bảo quản thực phẩm và những sản phẩm khác

để được tươi lâu hơn.

Suddenly, there were plastic garbage bags, stretchy plastic wrap,

Thình lình, ta lại có thêm túi bóng đựng rác, bọc nhựa co giãn,

squeezable plastic bottles, takeaway cartons,

những chai nhựa có thể ép được, hộp giấy mang đi,

and plastic containers for fruit, vegetables, and meat.

và hộp nhựa cho trái cây, rau củ và thịt.

Within just a few decades, this multifaceted material

Chỉ trong vài thập kỉ, loại vật liệu đa năng này

ushered in what became known as the “plastics century.”

đã mở ra một “kỷ nguyên nhựa.”

While the plastics century brought convenience and cost-effectiveness,

Kỷ nguyên nhựa đã đem lại sự tiện lợi và hiệu quả kinh tế,

it also created staggering environmental problems.

nhưng nó cũng tạo ra những vấn đề môi trường gây sửng sốt.

Many plastics are made of nonrenewable resources.

Nhiều loại nhựa được làm từ các nguyên liệu không tái tạo được,

And plastic packaging was designed to be single-use,

và bao bì nhựa được thiết kế để dùng một lần.

but some plastics take centuries to decompose,

Nhưng một số loại nhựa phải mất hàng thế kỉ để phân hủy,

creating a huge build up of waste.

điều này đã tạo ra một lượng lớn chất thải.

This century we’ll have to concentrate our innovations on addressing those problems—

Thế kỉ này, ta sẽ phải tập trung đổi mới trong việc giải quyết những vấn đề đó

by reducing plastic use, developing biodegradable plastics,

bằng cách hạn chế sử dụng đồ nhựa, phát triển nhựa có thể phân hủy sinh học,

and finding new ways to recycle existing plastic.

và tìm ra những phương pháp mới để tái chế số lượng nhựa hiện có.