The secret messages of Viking runestones - Jesse Byock

Çeviri: Adel Kuzulu Gözden geçirme: Nihal Aksakal

In the 8th century CE, Vikings surged across the misty seas.

Milattan sonra sekizinci yüzyılda Vikingler puslu denizlere akın etti.

They came from Scandinavia in Northern Europe

Kuzey Avrupa'daki İskandinavya'dan geldiler

but would travel far and wide.

ancak uzaklara seyahat edeceklerdi.

Some plundered and settled in the British Isles and France;

Bazıları Ingiliz adaları ve Fransa'yı yağmalayıp oralara yerleşirken

others braved Artic exploration

diğerleri Kutup keşiflerine cesaret etti

or forged clever new trade routes to the Middle East.

ya da Orta Doğu'ya zekice yeni ticaret yolları kurdu.

With their steely navigational skills, advanced long-ships and fearsome tactics,

Vikingler, güçlü seyir becerileri, gelişmiş uzun gemiler

the Vikings sustained their seafaring for over three hundred years.

ve korkunç taktikleriyle üç yüz yıldan fazla bir süredir denizciliği sürdürdü.

But for all their might, they left few monuments.

Ancak tüm güçleri için birkaç anıt bıraktılar.

Instead, fragments of stone, bark, and bone

Bunun yerine, taş, ağaç kabuğu ve kemik parçaları

provide the keys to their culture.

kültürlerine bir gidiş yolu sunuyor.

Found in graves, bogs, and sites of ancient settlements,

Mezarlarda, bataklıklarda ve antik yerleşim yerlerinde bulunan

many of these objects are inscribed

bu nesnelerin çoğunda

with messages in Old Norse written in runic letters.

Eski İskandinav dilinde rünik harflerle kaydedilmiş mesajlar yazılmıştır.

But the Vikings also scratched runes into household goods,

Ancak Vikingler ayrıca runik alfabesini ev eşyalarına,

jewellery, weapons, and even shoes.

mücevherlere, silahlara ve hatta ayakkabılara kazıdı.

Deciphering these messages is no easy task.

Bu mesajların şifresini çözmek kolay bir iş değildir.

Runes are short, straight, and diagonal lines

Runik alfabesi, “biçim yazı” olarak adlandırılan

that make up an alphabet called the “futhark.”

bir alfabeyi oluşturan kısa, düz ve çapraz çizgilerdir.

All classes of people spoke and wrote this language, in many different dialects.

Her sınıftan insan, birçok farklı lehçede bu dili konuştu ve yazdı.

There was no standard spelling, they wrote the individual runic letters

Standart bir yazım yoktu, bölgesel aksanlarının seslerini telaffuz ederek

by pronouncing the sounds of their regional accents.

bireysel runik yazıtları yazdılar.

Some of these inscriptions also bore the influence of other cultures

Bu yazıtlardan bazıları, Vikinglerin etkileşime girdiği diğer

the Vikings interacted with—

kültürlerin etkisini de taşımıştır-

the runic inscription “love conquers all,” for example,

örneğin, “aşk her şeyi fetheder” runik yazıtı,

is originally a Latin phrase from the poet Virgil.

aslında şair Virgil'in Latince bir ifadesidir.

Many, like the enigmatic Rok runestone, were carved in verse,

Gizemli Rok rün taşı gibi birçoğu, Eski İskandinav şiirinin geleneğini

highlighting the tradition of Old Norse poetry.

vurgulayarak dizelerde oyulmuştur.

So even though modern runologists can read runes,

Modern rünologlar runik alfabesini okuyabilse de,

their meaning isn’t always obvious.

anlamları her zaman açık değildir.

Still, in spite of the remaining mysteries,

Yine de, gizemlere rağmen

many inscriptions memorializing the dead

ölüleri anımsatan

and recording local histories have been deciphered—

ve yerel tarihi kaydeden birçok yazıt

along with some containing magical incantations.

ve bazı sihirli sözler içerenler deşifre edildi.

The Ramsund runes in Sweden are carved on a rocky outcrop beside a bridge

İsveç'teki Ramsund runik alfabeleri, bataklık zeminden geçen gezginler için

for travelers passing over swampy ground.

bir köprünün yanında kayalık bir çıkıntıya oyulmuştur.

This causeway was commissioned by a prominent local woman named Sigríðr.

Bu geçit Sigríðr adında yerel önemli bir kadın tarafından görevlendirildi.

She proclaimed both her importance and her family’s power

Adlarını taşa kazıyarak hem önemini hem de

by carving their names in stone,

ailesinin gücünü ilan etti ve hatta

and even associated herself and her family with mythical heroism

ejderha avcısı Sigurd'un resimlerini çizerek kendini ve ailesini

by carving illustrations of Sigurd the dragon slayer.

efsanevi kahramanlıkla ilişkilendirdi.

In the town of Jelling in Denmark,

Danimarka'daki Jelling kasabasında,

two standing stones from the 10th century

10. yüzyıldan kalma iki taş,

memorialize different generations of a royal family.

kraliyet ailesinin farklı nesillerini anmaktadır.

The first was erected by King Gorm the Old in memory of his Queen Thyrvi,

Birincisi Kraliçe Thyrvi'in anısına Eski Kral Gorm, ikincisi Gorm'un

and the second by their son, Harald Bluetooth, after Gorm’s death.

ölümünden sonra oğulları Harald Bluetooth tarafından kuruldu.

The stones announce the power of this Viking Age dynasty,

Taşlar bu Viking Çağı hanedanının gücünü belirtir

and they are among the earliest historical documents of Denmark.

ve Danimarka'nın en eski tarihi belgeleri arasındadır.

They indicate that Denmark was the earliest major Viking Age kingdom,

Harald'ın güney Norveç'i kontrol ettiğini ve Hristiyanlığa geçtiğini söyleyerek

by telling that Harald controlled southern Norway,

Danimarka'nın en eski büyük

and that he converted to Christianity.

Viking Çağı krallığı olduğunu belirtiyorlar.

Today, Harald Bluetooth’s initials make up the Bluetooth logo.

Bugün Harald Bluetooth’un baş harfleri Bluetooth logosunu oluşturuyor.

The 10th century warrior poet Egil was a well-known carver of runes.

10. yüzyıl savaşçısı şair Egil, tanınmış bir runik alfabesi oymacısıydı.

According to poetic accounts, he once carved runes on a horn filled with poison,

Şiirsel açıklamalara göre, bir zamanlar zehir dolu boynuzun üzerine yazı kazıyarak

causing the horn to shatter.

boynuzun parçalanmasına neden oldu.

In another story,

Başka bir hikayede

Egil saves a young girl’s life by placing a piece of whale bone

Egil, yastığının altına şifa runeleri ile oyulmuş bir parça balina kemiği

carved with healing runes under her pillow.

yerleştirerek genç bir kızın hayatını kurtarıyor.

Norse poetry tells of runic spells, cast to ensure calm seas,

İskandinav şiiri, sakin denizler, güvenli doğum ve muzaffer savaşlar sağlamak için

safe childbirth and triumphant battles.

yapılan runik büyüleri anlatır.

But the exact nature of these spells isn’t fully understood—

Ancak bu büyülerin doğası tam olarak anlaşılamamıştır -

many of the inscriptions on swords, axes, and spears are indecipherable.

kılıçlar, baltalar ve mızraklar üzerindeki yazıtların çoğu anlaşılmazdır.

Other objects, like the Lindholm amulet,

Lindholm tılsımı gibi diğer nesnelerin

have inscriptions that could be incantations, riddles,

büyülü sözler, bilmeceler veya dini mesajlar olabilecek

or religious messages.

yazıtları vardır.

While it’s difficult to pinpoint the end of the Viking era,

Viking döneminin sonunu belirlemek zor olsa da

by 1100 CE their sea-borne expansion had mostly come to an end.

MS 1100 yılına dek deniz yoluyla yayılan genişlemeleri çoğunlukla sona gelmişti.

However, people continued to speak versions of Old Norse

Bununla birlikte, insanlar İskandinavya'daki Eski Nors dili

throughout Scandinavia;

versiyonlarını konuşmaya devam ettiler;

and runes remained in use in rural areas into the 19th century.

19. yüzyılda rünler kırsal alanlarda kullanıldı.

Today, many runestones remain standing at their original sites.

Bugün, birçok rün yazıtları orijinal yerinde duruyor.

The inscription on the Danish Glavendrup stone

Danimarka Glavendrup taşındaki yazıt

has fearsomely declared for a thousand years:

binlerce yıldır korkunç şekilde şunu belirtiyor:

“A warlock be he who damages this stone or drags it in memory of another!”

“Bu taşa zarar veren ya da bir başkasının anısına sürükleyen erkek bir büyücüdür!”