The murder of ancient Alexandria's greatest scholar - Soraya Field Fiorio

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

In the city of Alexandria in 415 CE,

Milattan sonra 415'te İskenderiye şehrinde

the bishop and the governor were in a fight.

piskopos ve vali kavgalıydı.

It started with a disagreement over the behavior of a militia of monks,

Bir keşiş milisinin davranışı üzerine bir anlaşmazlıkla başlamış

and ended with an accusation of witchcraft

ve şehirdeki en güçlü kişilerden biri hakkında

leveled against one of the most powerful figures in the city.

büyücülük suçlamasıyla sonlanmıştı.

Hypatia of Alexandria was a prominent mathematician, philosopher,

İskenderiyeli Hypatia, önde gelen bir matematikçi, filozof

and advisor to the city’s leaders.

ve şehrin liderlerinin danışmanıydı.

In the centuries since she lived,

Yaşadığı yüzyıllarda

the details of her life have been the subject of much dispute

hayatının detayları birçok anlaşmazlığın konusu olmuş

and have taken on an almost mythical status.

ve neredeyse efsanevi bir konuma gelmişti.

But while none of Hypatia’s own writings survive,

Ancak Hypatia'nın kendi yazıları günümüze ulaşamazken

her contemporaries’ and students’ accounts of her work and life

çağdaşları ve öğrencilerinin onun çalışmalarını ve yaşamını anlatmaları,

paint a picture of the qualities that made her renowned as a scholar,

onun bilgin olarak ünlenmesine, bir öğretmen olarak sevilmesine

beloved as a teacher, and ultimately led to her downfall.

ve sonuçta düşüşüne yol açan nitelikleri göstermiştir.

Hypatia was born around 355 in Alexandria,

Hypatia, 355 yılında, o zaman Doğu Roma İmparatorluğu'nun

then part of the Egyptian province of the Eastern Roman Empire,

Mısır eyaletinin bir parçası ve entelektüel bir merkez olan

and an intellectual center.

İskenderiye'de doğdu.

Her father Theon was an accomplished Greek mathematician and astronomer;

Babası Theon, başarılı bir Yunan matematikçi ve astronomuydu;

her mother is unknown.

annesi ise bilinmiyor.

Hypatia was likely an only child, and Theon educated her himself.

Hypatia muhtemelen tek çocuktu ve Theon onu kendi eğitti.

By adulthood, she had surpassed her father in both mathematics and philosophy,

Yetişkinliğinde babasını hem matematik hem de felsefe alanında aştı,

becoming the city’s foremost scholar and taking over his position

şehrin önde gelen bilgini haline geldi ve modern bir üniversiteye benzeyen

at the head of the Platonic school, similar to a modern university.

Eflatun okulunun yönetimindeki babasının yerini aldı.

She refined scientific instruments, wrote math textbooks,

Bilimsel araçları tasfiye etti, matematik ders kitapları yazdı

and developed a more efficient method of long division.

ve daha verimli bir kalanlı bölme yöntemi geliştirdi.

But perhaps her most significant contributions to intellectual life

Fakat İskenderiye'deki entelektüel hayata en önemli katkıları

in Alexandria came through her teaching.

belki de öğretisinden geldi.

The philosophy Hypatia taught drew from the legacy of Plato and Aristotle,

Hypatia'nın öğrettiği felsefe, Platon ve Aristoteles'in mirasından

as well as the mystical philosopher Plotinus and the mathematician Pythagoras.

ve mistik filozof Plotinus ve matematikçi Pisagor'un mirasından gelmekteydi.

The convergence of these influences merged to form a school called Neoplatonism.

Bu etkilerin yakınsaması Neoplatonizm adlı bir ekol oluşturmak için birleşti.

For the Neoplatonists, mathematics had a spiritual aspect,

Neoplatonistler için matematiğin aritmetik, geometri, astronomi

divided among the four branches of arithmetic, geometry, astronomy and music.

ve müzik dalı olarak dörde bölünmüş manevi bir yönü vardı.

These subjects were not studied merely for the sake of curiosity

Bu konular yalnızca merak veya pratik yarar uğruna değil,

or practical utility, but because they authenticated the belief

sayının evrenin kutsal dili olduğu inancını doğruladığı için çalışılmadı.

that numbers were the sacred language of the universe.

In the repeated patterns of algebraic formulas and geometric shapes,

Tekrarlanan cebirsel formüller ve geometrik şekiller,

the orbits of the planets, and the harmonious intervals of musical tones,

gezegenlerin yörüngeleri ve müzik tonlarının ahenkli aralıklarında

the Neoplatonists saw a rational cosmic force at work.

Neoplatonistler geçerli olan rasyonel bir kozmik kuvvet gördüler.

Students delved into this ordered mathematical world

Öğrenciler, “Bir” olarak bilinen bu güçle daha yüksek bir birliğe ulaşmak için

to achieve higher unity with this force, known as “the One.”

bu sıralı matematik dünyasına daldılar.

While Hypatia was considered pagan—

Hypatia, Hristiyanlıktan önceki

a term for traditional Roman belief before Christianity—

geleneksel Roman inancı olan putperest olarak kabul edilirken

she worshipped no particular deity or deities,

belirli bir tanrıya veya tanrılara ibadet etmedi

and her ideas could be applied alongside multiple religious viewpoints.

ve fikirleri, birçok dini bakış açısıyla birlikte uygulanabilirdi.

Jewish and Christian as well as pagan students

Yahudi ve Hristiyanların yanı sıra putperest öğrenciler de

travelled from the farthest reaches of the empire to study with her.

imparatorluğun en uzak yerlerinden onunla çalışmak için seyahat ettiler.

The nonpartisan environment Hypatia fostered,

Hypatia'nın geliştirdiği partizan olmayan ortam,

where all students could feel comfortable,

tüm öğrencilerin kendilerini rahat hissedebilecekleri,

was especially remarkable given the religious and political turmoil

özellikle o sırada İskenderiye şehrini kıran

that was fracturing the city of Alexandria at the time.

dini ve siyasi kargaşayı göz önüne alarak dikkat çekiciydi.

Christianity had recently become the Empire’s state religion.

Hıristiyanlık yakın zamanda imparatorluğun devlet dini haline gelmişti.

The local archbishop Cyril had steadily gained political power,

Yerel başpiskopos Cyril, Hristiyan rahiplerin kıskanç milislerine,

commanding zealous militias of Christian monks to destroy pagan temples

putperest tapınakları yıkma ve Yahudi nüfusunu taciz etme

and harass the Jewish population.

emrini veren siyasi bir güç kazanmıştı.

In doing so, he encroached on the secular authority of the Roman governor Orestes,

Böyle yaparak kendisi ılımlı bir Hristiyan olan

Roma valisi Orestes'in laik otoritesini kötüye kullandı

himself a moderate Christian, leading to a bitter public feud between the two men.

ve iki adam arasında kavga çıkmasına yol açtı.

Because she was seen as a wise and impartial figure,

Akıllı ve tarafsız bir figür olarak görüldüğü için vali Orestes,

governor Orestes consulted Hypatia,

adaletli ve kısıtlı davranmasını

who advised him to act with fairness and restraint.

tavsiye eden Hypatia'ya danıştı.

But when a group of Cyril’s monks incited a riot,

Ancak bir grup Cyril rahibi bu süreçte Orestes'i fena halde yaralayan

badly injuring Orestes in the process, he had their leader tortured to death.

bir isyan başlattığında liderlerine ölümüne işkence ettirdi.

Cyril and his followers blamed Hypatia,

Cyril ve takipçileri Hypatia'yı

accusing her of witchcraft to turn Orestes against Christianity.

Orestes'i Hristiyanlığa düşman etmek için cadılık yapmakla suçladılar.

In March 415, as Hypatia was traveling through the city,

415 Mart'ında, Hypatia şehirden geçerken

the bishop’s militia of monks dragged her from her carriage

piskoposun keşiş milisleri onu arabasından dışarı sürükledi,

and brutally murdered and dismembered her.

parçaladı ve vahşice öldürdü.

Hypatia’s death was a turning point in the politics of Alexandria.

Hypatia’nın ölümü İskenderiye siyasetinde bir dönüm noktasıydı.

In the wake of her murder,

Cinayetin ardından,

other philosophers in the Greek and Roman tradition fled,

Yunan ve Roma geleneğindeki diğer filozoflar kaçtı

and the city’s role as a center of learning declined.

ve şehrin bir öğrenme merkezi olarak rolü azaldı.

In a very real way,

Hakiki manada,

the spirit of inquisition, openness, and fairness she fostered

teşvik ettiği sorgulama, açıklık ve adalet ruhu onunla öldü.

died with her.