Vampires: Folklore, fantasy and fact - Michael Molina

Vampirler: Folklör, kurgu ve olgu - Michael Molina

Çeviri: Esra Çakmak Gözden geçirme: Yunus ASIK

Good evening!

İyi akşamlar!

What's the matter?

Hayrola?

Are you afraid of vampires?

Vampirlerden korkuyor musun yoksa?

He he, no need to worry,

Endişelenmene gerek yok.

I'm not staying for dinner.

Akşam yemeğine kalmıyorum.

(Laughter)

(Kahkaha)

I'm here to guide you through a brief history of vampires,

Vampirlerin tarihçesi hakkında kısa bir yolculuğa çıkacağız;

illustrating how our image has changed

ayaklarını sürterek yürüyen bir cesetten,

from a shambling corpse

az önce gördüğünüz

to the dapper gentleman you see before you.

zarif bir beyefendiye evrilişimizin hikâyesini aktaracağım.

Vampires are nearly as old as you humans.

Vampirlerin geçmişi, siz insanlarınki kadar eskiye dayanıyor.

Stories about us, revenants,

Biz hortlaklara ait hikâyeler,

appear in cultures extending as far back as prehistoric times.

tarih öncesi dönemlere kadar çeşitli kültürlerde yer alıyor.

But we weren't called vampires back then

Tabii o zamanlarda bizlere vampir demiyorlardı

and most of us did not look the way we imagine vampires today.

ve çoğumuz, şu an akla gelen vampir şeklinde gözükmüyorduk.

Ha, far from it!

Ne münasebet!

For example, the Mesopotamian Lamashtu

Örneğin Mezopotamya kökenli Lamashtu,

was a creature with the head of a lion and the body of the donkey,

eşek bedenine ve aslan kafasına sahip bir yaratıktı

and the ancient Greek striges

ve antik Yunan strige

were simply described as bloodthirsty birds.

kısaca kana susamış kuşlar olarak tarif ediliyordu.

Others were even stranger.

Daha da ilginci var.

The Philippine manananggal would sever her upper torso

Filipin mitolojisinde manananggal, gövdesinin üst kısmını ayırır

and sprout huge, bat-like wings to fly.

ve uçmak için büyükçe, yarasamsı kanatlarını ortaya çıkarır.

The Malaysian penanggalan was a flying female head

Malezyalı penangalan ise, sarkan iç organları ile

with dangling entrails.

uçan bir kadın kafasıydı.

(Laughter)

(Kahkaha)

And the Australian Yara-ma-yha-who

Avusturalyalı Yara-ma-yha-who,

was a little red guy with a big head,

büyük kafalı, koca ağızlı

a large mouth,

ve eli ayağında

and bloodsuckers on his hands and feet.

kan emiciler bulunan küçük kırmızı bir adamdı.

Oh, and let's not forget the Caribbean's soucouyant,

Karayipli soucouyantı da unutmayalım,

the West African obayifo,

Batı Afrikalı obayifoyu,

and the Mexican Tlahuelpuchi.

Meksikalı Tlahuelpuchi'yi.

(Laughter)

(Kahkaha)

Charming, aren't they?

Nasıl da büyüleyiciler, değil mi?

Though they may look vastly different,

Aralarında dağlar kadar fark varmış gibi gözükse de,

all of these beings have one common characteristic:

hepsinin ayırt edici, ortak bir noktası var:

They sustain themselves by consuming the life force of a living creature.

Hayatlarını, canlı bir yaratığın yaşam gücünü tüketerek sağlıyorlar.

This shared trait is what defines a vampire --

Bu ortak özellik, bir vampiri vampir yapan şeydir,

all the other attributes change with the tides.

diğer özellikler duruma göre değişebilir.

So, how do we arrive

O halde,

at the reanimated fellow you see before you?

şu an görmüş olduğunuz bu vampir formuna nasıl ulaştık?

Our modern ideal emerges in 18th-century Eastern Europe.

Çağdaş idolümüz, 18. yüzyıl Doğu Avrupasında ortaya çıktı.

With the dramatic increase of vampire superstitions,

Vampilerler üzerine olan batıl inançlardaki ciddi artış,

stories of bloodsucking, shadowy creatures

kan emme hikâyeleri, müphem yaratıklar

become nightly bedside terrors.

uyku öncesi korkularına dönüştüler.

And popular folklore,

Popüler halk kültürü;

like the moroi among the Romani people

Romanların moroi'si

and the lugat in Albania,

ve Arnavutların lugatları gibi,

provide the most common vampire traits known today,

günümüzde bilinen vampir özelliklerinin temelini attı,

such as vampires being undead

ölü olmaları, gece ortaya çıkmaları

and nocturnal and shape-shifting.

ve biçim değiştirebiliyor olmaları gibi.

You see, Eastern Europe in the 18th century

18. yüzyılın Doğu Avrupası, nedeni bilinmeyen hastalıkları

was a pretty grim place

ve salgınları ile birlikte,

with many deaths occurring from unknown diseases and plagues.

sürekli ölüm havası kokan kasvetli bir yerdi.

Without medical explanations, people searched for supernatural causes

Tıbbi açıklamalardan mahrum, insanlar doğaüstü sebeplere yöneldiler

and found what looked like evidence in the corpses of the victims.

ve kurbanların cesetlerinde kanıt değeri taşıyan şeyler buldular.

When villagers dug up bodies

Köylüler şüpheli ölümlerin

to discern the cause of the mysterious deaths,

sebebini belirlemek için mezar kazmaya başladıklarında,

they would often find the cadavers

sıklıkla canlı gibi gözüken

looking very much alive --

kadavralar ile karşılaştılar;

longer hair and fingernails,

uzamış saç ve tırnaklar,

bloated bellies,

şişmiş karınlar

and blood at the corners of mouths.

ve ağız kenarlarında arta kalan kanlar.

(Laughter)

(Kahkaha)

Clearly, these people were not really dead.

Bu insanların ölü olmadıkları aşikârdı.

Heh, they were vampires!

Onlar vampirdiler!

And they had been leaving their graves

Canlılardan beslenmek için

to feast on the living.

mezarlarından ayrılıyorlardı.

(Grunt)

(Hırıltı)

The terrified villagers would quickly enact

Vahşet içindeki köylüler, ölüyü öldürmek için

a ritual to kill the undead.

acil bir ayin düzenlerlerdi.

The practices varied across the region,

Törenler bölgeye göre değişirdi,

but usually included beheadings,

ama genellikle kafa kesme,

burnings, and staking the body to the coffin

yakma, kalkmasını engellemek için vücudu tabuta kazıklama

to prevent it from getting up.

gibi işlemler yapılırdı.

(Laughter)

(Kahkaha)

Grizzly stuff!

Haykırışlı hadiseler!

But what the villagers interpreted as unholy reanimation

Köylülerin dine aykırı olarak yorumladığı bu ayılmalar

were actually normal symptoms of death.

aslında normal ölüm sebepleriydi.

When a body decomposes, the skin dehydrates,

Vücut çürüdüğünde, deri kurur

causing the hair and fingernails to extend.

ve bundan dolayı saç ile tırnaklar hızlı uzar.

Bacteria in the stomach creates gases

Midedeki bakteriler, karnı dolduracak

that fill the belly,

kadar gaz yaratırlar,

which force out blood and matter through the mouth.

bu da kan ve iltihapların ağız yoluyla atılmasına yol açar.

Unfortunately, this science was not yet known,

Ne yazık ki bu bilgiler daha keşfedilmemişti,

so the villagers kept digging.

bundandır ki köylüler kazıp durdular.

In fact, so many bodies were dug up

O kadar çok ceset çıkarılmıştı ki

that the Empress of Austria

Avusturya imparatoriçesi,

sent her physician around to disprove the vampire stories,

vampir hikâyelerini çürütmek için kendi hekimini gönderdi

and she even established a law prohibiting grave tampering.

ve hatta mezar tahribini yasaklayan bir yasa çıkardı.

Still, even after the vampire hunts had died down,

Vampir avlarının körelmesinden sonra bile,

the stories of legends survived in local superstition.

halk efsaneleri, yerli batıl inanışlarında yer edinmeyi başardı.

This led to works of literature, such as Polidori's "The Vampyre,"

Böylece kendisini edebiyatta gösterdi; Polidori'nin ''The Vampyre''ı,

the Gothic novel "Carmilla,"

gotik roman olan ''Carmilla'',

and, most famously, Bram Stoker's "Dracula."

ve en bilindik Bram Stoker'ın ''Dracula''sı.

Although Stoker incorporated historical material,

Stoker'ın, Elizabeth Báthory'nin bakire kan banyoları,

like Elizabeth Báthory's virgin blood baths

Vlad Dracul'un vahşi infazı gibi

and the brutal executions of Vlad Dracul,

tarihi elementleri derlemesine karşın,

it was these local myths

hikâyesinin ana yapılarını

that inspired the main elements of his story:

yerli efsaneler şekillendirdi:

the Transylvanian setting,

Transilvanya mekânı,

using garlic to defend oneself,

kendini korumak için sarımsak kullanılması

and the staking of the heart.

ve kalbe kazık çakma gibi.

While these attributes are certainly familiar to us,

Bu atıflar bizlere kesinlikle tanıdık gelse de,

elements he invented himself have also lasted over the years:

kendi çizdiği özellikler de günümüze gelmeyi başardı:

fear of crucifixes,

haçtan korkma,

weakness in sunlight,

gün ışığı hassasiyeti

and the vampire's inability to see their reflection.

ve vampirlerin kendi yansımalarını görememeleri.

By inventing new traits,

Stroker yeni özellikler ekleyerek,

Stoker perfectly enacted the age-old tradition

detaylandırarak ve derinleştirerek

of elaborating upon and expanding the myth of vampires.

çağlardır süregelen vampir efsanesini yeniden çizdi.

As we saw, maybe you met my relatives,

Belki akrabalarımı görmüşsünüzdür,

a huge of variety of creatures stalked the night before Dracula,

Dracula'dan önce, birçok türde yaratık geceye hâkim oldu

and many more will continue to creep through our nightmares.

ve daha fazlası da kâbuslarımıza süzülmeye devam ediyor.

Yet, so long as they subsist off a living being's life force,

Yine de, bir yaşam gücü üzerinden var olmayı sürdürüyorlarsa,

they are part of my tribe.

benim kabilemdendirler.

Even sparkling vampires can be included.

Parlayan vampirler de buna dahil.

After all, it's the continued storytelling and reimagining of the vampire legend

Nihayetinde, devam eden hikâye anlatma sanatı ve vampir efsanelerinin yeniden

that allows us to truly live

tasvir edilmeleri, bizleri sonsuzluğa

forever.

taşıyan yegâne şeydir.

(Ominous laughter)

(Kötü kahkaha)