The strangest summer in recorded history - David Biello

Çeviri: Emel Çırakoğlu Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

It’s April 10th, 1815, and in just a few moments,

10 Nisan 1815, ve birkaç dakika sonra,

the sun is going to disappear.

Güneş kaybolacak.

On an island in present-day Indonesia,

Günümüzde Endonezya’da bulunan bir adada,

Mount Tambora erupts with a boom that can be heard over 2,000 kilometers away.

Tambora Dağı, 2000 kilometre mesafeden duyulabilecek derecede patlıyor.

Sulfurous plumes of steam and ash billow thousands of meters into the sky,

Kükürtlü buhar ve kül bulutları havada binlerce metre dalgalanıyor,

forming dark storm clouds of soot and lightning.

yıldırımın kara fırtına bulutlarını oluşturuyor.

This eruption will go down as the largest in recorded history,

Bu patlama, tarihteki en büyük olan patlama olarak kayıtlara geçecek,

but, at this point, its impact is only just beginning.

ama, bu noktada, bu etki yalnızca bir başlangıç.

Ascending high into the atmosphere,

Atmosfere doğru yükselerek,

Tambora’s emissions spread across the globe,

Tambora’nın emisyonları dünya etrafında yayıldı,

blotting out the sun for almost an entire year.

bu da neredeyse bütün yıl boyunca güneşi kararttı.

The hazy skies and cold weather of 1816 wreak havoc on agriculture,

1816′nın puslu gökyüzüsü ve puslu havası tarımı mahvetti.

leading to famines all across the Northern Hemisphere.

Kuzey Yarımküre’de her yerde kıtlıklara yol açtı.

Nations struggle with epidemics,

Bu kıyamet gibi görünen zamanlarda,

and artists craft bleak tributes to these seemingly apocalyptic times.

milletler salgın hastalıklarla mücadele eder,

sanatçılar kasvetli anma törenleri yapar.

This was the year without summer—

Bu yıl, yaz olmadan geçen bir yıldı—

literally one of the darkest periods in human history.

tam anlamıyla, insanlık tarihindeki en karanlık zamanlardan biriydi.

So why are some modern researchers looking for ways to repeat it?

O zaman neden bazı modern araştırmacılar

tekrarlanması için yollar bulmaya çalışıyor?

Obviously, no one wants to replicate this period’s famine and despair.

Açıkçası, kimse bu periyodun kıtlığını ve umutsuzluğunu yeniden yaşamak istemez.

But some scientists are interested in using sulfurous haze to block out the sun,

Ama bazı bilim insanları güneşi bloke etmek için

sülfürlü pus kullanmakla ilgileniyor,

and hopefully, slow the effects of global warming.

ve umut verici bir şekilde, küresel ısınmanın etkilerini azaltmayı.

This is one of many proposals in the realm of geoengineering—

Bu, jeomühendislik alanında yapılan birçok tekliften biriydi—

a class of deliberate, large-scale interventions in Earth’s natural systems

kasıtlı, Dünya’nın doğal sisteminde iklim değişikliğini sınırlamak amacıyla

yapılan büyük ölçekli bir alandır.

intended to help restrain climate change.

Different geoengineering schemes intervene in different systems.

Farklı jeomühendislik planları farklı sistemlerde kullanılır.

Any plans to cool the planet by blocking the amount of sunlight reaching the earth

Gezegeni, dünyaya ulaşan güneş ışınlarını bloke ederek soğutmayı planlayan her plan

would fall in the category of solar radiation management.

solar radyasyon yönetimi kategorisine girer.

Some of these proposals are massive in scale,

Bazı tasarılar büyük bir ölçekte,

such as suggestions to create a helpful version of volcanic plumes

mesela, volkanik küllerin yararlı bir versiyonunu yapmak ya da

or build a giant sunshade in Earth’s orbit.

Dünya’nın yörüngesinde kocaman bir güneşlik inşa etmek gibi öneriler.

Others are more limited, focusing on enhancing natural cooling systems.

Diğerleri daha çok sınırlı, doğal soğutma sistemlerini geliştirmeye odaklanıyor.

For example, researchers might enlarge marine clouds

Örneğin, araştırmacılar deniz bulutlarını belki büyütebilir veya

or make Earth reflect more sunlight by building huge swaths of white surfaces.

büyük beyaz yüzeyler inşa ederek,

Dünya’nın daha fazla güneş ışığı yansıtmasını sağlayabilirler.

Many of these plans sound more than a little strange.

Bu planların çoğu azıcık tuhaf olmaktan daha çok kulağa tuhaf geliyor.

But there’s reason to believe they might work,

Ama bunların işe yarayabileceğini inanmamız için bir neden var,

not least because of natural events like the eruption of Tambora.

Tambora volkanik patlaması gibi doğal olaylardan dolayı değil.

Scientists know that volcanic eruptions have periodically cooled the climate.

Bilim insanları, volkanik patlamaların

periyodik olarak iklimi soğuttuklarını biliyorlar.

Both the Pinatubo eruption in 1991

Hem 1991′deki Pinatubo patlaması

and 1883′s blast of Krakatoa reduced global average temperatures

hem de 18832′teki Krakatoa’nın püskürtmesi ortalama küresel sıcaklıkları düşürdü,

by at least half-a-degree Celsius for up to a year.

en az yıllık yarı derece Celsius kadar.

These cooling effects are global and fast acting—

Bu soğutma etkileri küresel ve hızlı davranıyor—

but they're also incredibly risky.

ama aynı zamanda da oldukça riskliler.

The Earth is a chaotic system where even the smallest changes

Dünya bir kaotik sistem, en küçük değişikliklerin bile

can create countless unpredictable ripple effects.

sayısız tahmin edilemez

dalgalanma etkileri yaratabilecekleri bir yer.

We know that cooling temperatures impacts precipitation,

Sıcaklıkları düşürmenin yağışları etkilediğini biliyoruz,

extreme weather, and other climate phenomena,

şiddetli hava ve diğer iklim olayları,

but it’s difficult for even the most advanced computer models

ama en üst düzey bilgisayar modelleri için bile

to predict how or where these consequences will occur.

bu sonuçların nerede veya nasıl olacağını tahmin etmek zor.

One country’s solar radiation management

Bir ülkenin solar radyasyon yönetimi

might be another country’s unnatural disaster,

diğer ülkenin yapay felaketi olabilir,

causing extreme weather or crop failures like those following Tambora’s eruption.

aynı Tambora patlamasında olduğu gibi

şiddetli havaya veya tarımsal çöküşe neden olabilir.

And even if these schemes did safely cool the planet,

Bu planlar gerçekten de gezegeni güvenli bir şekilde soğutsa bile,

solar radiation management doesn’t address the greenhouse gases

solar radyasyon yönetimi küresel ısınmaya neden olan

that are causing global warming.

sera gazlarına yönelik değil.

These solutions are just highly experimental band-aids

Bu çözümler sadece Dünya’yı,

that the world would have to endure for at least a few decades

biz CO2 gerçekten havadan kaldırmak için uğraşırken,

while we work on actually removing CO2 from the air.

en azından birkaç on yıl dayandıracak yüksek deneysel yara bantları.

And if we pulled that band-aid off prematurely,

Eğer bu yara bantlarını vaktinden önce çıkartırsak,

global temperatures could rapidly rebound,

küresel sıcaklıklar hızla geri teper,

causing a period of intense super warming.

bu da yoğun süper bir ısınma periyoduna neden olur.

For these reasons and more solar radiation management is risky.

Bu nedenlerden ve fazlasından dolayı, solar radyasyon yönetimi riskli.

Today, researchers are running small-scale experiments,

Günümüzde, araştırmacılar küçük ölçekli deneyler yapıyor,

such as enhancing marine clouds to protect the Great Barrier Reef

Büyük Bariyer Resifini daha fazla ısınmadan ve ağartmadan korumak için

from further heating and bleaching.

deniz bulutlarını büyütmek gibi.

And most scientists agree that we should pursue ways to cut emissions

Bilim insanların çoğu emisyonları kesecek yollar bulmamız

and remove atmospheric CO2 first and foremost.

ve atmosferdeki CO2, öncelikli ve en önemli olarak,

ortadan kaldırma konusunda hemfikir.

However, there are reasons to keep studying these more aggressive approaches.

Yine de, bu daha fazla agresif yöntemleri

araştırmaya devam etmemiz için nedenler var.

Desperate times call for desperate measures, and in the future,

Çaresiz zamanlar çaresiz yöntemelere ihtiyaç duyar ve gelecekte

geoengineering might be civilization’s last resort.

jeomühendislik belki de medeniyetlerin son çaresi olacak.

Furthermore, some of these plans would be shockingly easy to execute

Dahası, bu planların bazılarını şok edici şekilde,

yeterli parası olan birkaç muzip aktör ile

by some rogue actor with enough cash.

uygulaması oldukça kolay.

So we’ll want to be prepared if someone starts geoengineering

Yani eğer biri hükümetin izni olmadan

without governmental approval.

jeomühendislik yaparsa diye tedbirli olmak isteyebiliriz.

But perhaps the most important reason to investigate the impacts of geoengineering

Ama öyle ki jeomühendisliğin etkilerini araştırmak için en önemli neden

is that people are already making large scale interventions in the atmosphere.

insanların halihazırda atmosefere büyük ölçekte girişimlerde bulunmaları.

In many ways, climate change is an unintended geoengineering project

Birçok yoldan, iklim değişikliği isteyerek yapılmayan,

fueled by the emissions

yüzyıllar boyunca fosil yakıtların yakılması sonucu

generated from centuries of burning fossil fuels.

ortaya çıkan emisyonlarla sağlanan bir jeomühendislik projesidir.

And unless we take action to curb emissions

Eğer emisyonları zapt etmek için harekete geçmezsek

and draw CO2 out of the atmosphere soon,

ve CO2′i atmosferden yakında çıkartmazsak,

summer may never be the same again.

yaz bir daha aynı olmayabilir.