How one person saved over 2,000 children from the Nazis - Iseult Gillespie

Çeviri: Emre Incel Gözden geçirme: Nihal Aksakal

In Warsaw, late October 1943,

Ekim 1943′ün sonlarında Varşova’da,

Irena Sendler and Janina Grabowska were enjoying a rare moment of peace

Irena Sendler ve Janina Grabowska savaşın parçaladığı kentlerinde

ender bir barış anının tadını çıkarıyorlardı.

in their war-torn city.

But their laughter froze when they heard the Gestapo pounding on Sendler’s door.

Ama Gestapo’nun Sendler’ın kapısına vurduğunu duyduklarında kahkahaları dondu.

Sendler rushed to the window to dispose of incriminating evidence—

Sendler, suç unsuru olabilecek delilleri ortadan kaldırmak için pencereye koştu—

only to see more police patrolling below.

aşağıda daha fazla polisin devriye gezdiğini gördü.

Knowing she was minutes from arrest,

Tutuklanmasına dakikalar kaldığını bilerek

she tossed Janina her most dangerous possession:

Janina’ya en tehlikeli eşyasını teslim etti:

a glass jar containing the names of over 2,000 Jewish children

Güvenli bir yere kaçırdığı 2000′den fazla Yahudi çocuğun

she’d smuggled to safety.

isimlerini içeren bir cam kavanoz.

This arrest wasn’t the first consequence Sendler had faced

Bu tutuklama, Sendler’ın anti-Semitizme karşı yaşamı boyunca

in her lifelong crusade against anti-Semitism.

sürdürdüğü mücadelede başına gelen ilk şey değildi.

Born to Catholic parents in 1910, she grew up in a predominantly Jewish town

1910′da Katolik bir anne babanın çocuğu olarak dünyaya geldi,

where her father treated poor Jewish patients other doctors refused to help.

babasının diğer doktorların yardım etmeyi reddettiği fakir Yahudi hastaları

Irena was furious at the constant discrimination against her Jewish friends.

tedavi ettiği, ağırlıklı olarak Yahudi bir kasabada büyüdü.

As a graduate student in social welfare at the University of Warsaw,

Varşova Üniversitesi’nde sosyal refah alanında yüksek lisans

Sendler publicly denounced the segregation of classrooms

öğrencisi olan Sendler, sınıfların ayrı tutulmasını alenen kınadı

and defaced her non-Jewish identity card—

ve Yahudi olmayan kimlik kartını tahrif ederek uzaklaştırma aldı

earning her a suspension and a reputation for troublemaking.

ve belalı bir itibar kazandı.

Buoyed by her socialist ideals and inspired by her fellow social workers,

Sosyalist ideallerinden güç alan ve sosyal alanda çalışan arkadaşlarından

Sendler assisted vulnerable Jewish families across Warsaw,

ilham alan Sendler, Varşova’daki savunmasız Yahudi ailelere yardım ederek

pushing back on the waves of anti-Semitism surging through Europe.

Avrupa’da yükselen anti-Semitizm dalgalarını geri püskürttü.

But in September 1939, Nazi Germany invaded Poland,

Ancak Eylül 1939′da Nazi Almanyası, Polonya’yı işgal ederek

bringing laws that further eroded Jewish rights.

Yahudilerin haklarını daha da aşındıran yasalar getirdi.

In 1940, Hitler announced that hundreds of thousands of Jews in Warsaw

1940′ta Hitler, Varşova’daki yüz binlerce Yahudi’nin

were to be forced into just over one square mile of land.

sadece bir iki kilometre karelik bir alana yerleştirilmeye zorlanacağını duyurdu.

Bordered by high walls and subject to constant surveillance,

Yüksek duvarlarla çevrili ve sürekli gözetime tabi olan

families living in the Warsaw Ghetto quickly became starving and sick.

Varşova Gettosu’nda yaşayan aileler bir anda aç kaldı ve hastalandı.

Appalled, Sendler and her colleagues secured passes to the ghetto

Dehşete düşen Sendler ve meslektaşları, tifüs salgınlarını kontrol etme

on the pretense of checking for typhus outbreaks.

bahanesiyle gettoya giriş izni aldı.

At first, her group worked to smuggle in resources

İlk başta, grubu, sempatik Polonyalı yetkililerin ve tıbbi yeraltı teşkilatının

with the help of sympathetic Polish officials and the medical underground.

yardımıyla erzak kaçakçılığı yapmaya çalıştı.

But as desperate parents began sending their children through sewers

Ancak çaresiz ebeveynler çocuklarını kanalizasyondan

and over walls,

ve duvarların üzerinden göndermeye başlayınca,

it became clear that to help these people survive,

bu insanların hayatta kalmasına yardımcı olmak için

Sendler needed to help them escape.

Sendler’ın kaçmalarına yardım etmesi gerektiği ortaya çıktı.

Sendler and her associates developed a coordinated campaign of rescue missions.

Sendler ve ortakları, koordineli bir kurtarma operasyonu geliştirdi.

Children were bundled into dirty laundry, packed into boxes on cargo trains,

Çocuklar kirli çamaşırlarla, yük renlerindeki kutulara konuldu

and carried beneath the Gestapo’s noses in coffins, toolboxes, and briefcases.

ve tabutlar, alet kutuları ve çantalarında Gestapo’nun burnunun dibinde taşındı.

Bigger children escaped through the courthouse and church,

Daha büyük çocuklar getto sınırları dışında olan

which straddled the ghetto’s boundaries.

adliye ve kilise üzerinden kaçtı.

Sendler helped ferry these children to safe houses,

Sendler, yeni belgeler hazırlayıp Polonya’daki yetimhanelere,

before forging them new documents and sending them to orphanages,

manastırlara ve koruyucu ailelere göndermeden önce

convents, and foster families across Poland.

bu çocukları güvenli evlere taşımaya yardım etti.

To retain their Jewish identities and keep track of every child,

Yahudi kimliklerini korumak ve her çocuğu takip etmek için

Sendler kept painstaking records on thin cigarette paper

Sendler, ince sigara kağıtlarında özenli kayıtlar tuttu

and stored them in glass jars.

ve bunları cam kavanozlarda sakladı.

This work was punishable by death.

Bu iş ölümle cezalandırılacaktı.

But for Sendler, such consequences paled in comparison

Ancak Sendler için bu tür sonuçlar, ebeveynleri çoğu zaman

to the pain of convincing parents to part with their children—

yeniden bir araya gelme vaadi olmadan çocuklarından

ayrılmaya ikna etmenin acısıyla karşılaştırıldığında sönük kalıyordu.

often with no promise of a reunion.

In 1942, the Nazis began transporting Jews from the ghetto

1942′de Naziler, Yahudileri gettodan

toplama kamplarına taşımaya başladı.

into concentration camps.

Sendler worked with new urgency,

Sendler, yeni bir aciliyetle çalıştı

joining forces with the Nazi resistance group called Zegota.

ve Zegota adlı Nazi direniş grubuyla güçlerini birleştirdi.

Zegota helped Sendler expand her operation by stashing money for her

Zegota, Varşova’daki posta kutularında onun için para saklayarak

Sendler’ın operasyonunu genişletmesine yardımcı oldu.

in post boxes across Warsaw.

But this system would also be Sendler’s downfall.

Ancak bu sistem aynı zamanda Sendler’ın çöküşünü getirecekti.

When the Gestapo threatened a laundry owner whose business

Gestapo, işyerinde Zegota posta kutusu bulunan

contained a Zegota post box,

bir çamaşırhane sahibini tehdit ettiğinde

she gave them Sendler’s name.

adam onlara Sendler’ın adını verdi.

At 3am on October 20th, the Gestapo burst into Sendler’s apartment,

20 Ekim sabahı saat üçte Gestapo, Sendler’ın dairesine girerek

arresting her for aiding Jews throughout the country.

onu ülke genelindeki Yahudilere yardım ettiği için tutukladı.

The police had captured Sendler, but her records remained safe.

Polis Sendler’ı yakalamıştı ama kayıtları güvendeydi.

Janina protected the children’s names with her life,

Janina, arkadaşının bir daha geri dönüp dönmeyeceğini bilmeden

all without knowing whether her friend would ever return.

çocukların isimlerini hayatı pahasına korudu.

Despite enduring months of physical and psychological torture,

Aylarca süren fiziksel ve psikolojik işkenceye rağmen

Sendler betrayed no information.

Sendler hiçbir bilgiyi açık etmedi.

Defiant to the end, she was sentenced to execution on January 20th, 1944.

Sonuna kadar meydan okudu ve 20 Ocak 1944′te idama mahkum edildi.

But as she walked to her death, a German officer diverted her course.

Ama ölümüne doğru yürürken bir Alman subayı onun rotasını değiştirdi.

Zegota had paid the Gestapo the modern equivalent of over $100,000

Zegota, Sendler’ın serbest bırakılması için Gestapo’ya günümüz eşdeğeri

100.000 dolar üzerinde para ödemişti.

for Sendler’s release.

That night as she listened to bullhorns proclaiming her death,

O gece, ölümünü ilan eden borazanları dinlerken

Sendler’s work began anew.

Sendler’ın işi yeniden başladı.

Remaining in hiding, she continued to oversee Zegota’s rescue missions

Saklanarak, Almanya’nın 1945′teki yenilgisine kadar Zegota’nın

until Germany’s defeat in 1945.

kurtarma görevlerini yönetmeye devam etti.

After the war, Sendler reconnected with the children she’d helped escape,

Savaştan sonra Sendler, kaçmasına yardım ettiği çocuklarla yeniden

bağlantı kurdu ve hayatının geri kalanında birçok kişiyle temas halinde kaldı.

remaining in contact with many for the rest of her life.

And while the new Polish government sought to suppress her story,

Yeni Polonya hükümeti hikayesinin yayılmasını engellemeye çalışırken

the children she rescued ensured she was recognized for her work.

çalışmalarıyla kurtardığı çocuklar tanınmasını sağladı.

Yet despite all the lives she saved,

Yine de kurtardığı tüm hayatlara rağmen,

Sendler remained hesitant to accept praise for her actions, remarking,

Sendler eylemleri için övgü almakta tereddüt etti

“I continue to have qualms of conscience that I did so little.”

ve “Çok az şey yaptığım için vicdan azabı çekmeye devam ediyorum” dedi.