How one person saved over 2,000 children from the Nazis - Iseult Gillespie

Translator: Mau Mau Reviewer: Nhu PHAM

In Warsaw, late October 1943,

Ở Warsaw, vào cuối tháng Mười năm 1943,

Irena Sendler and Janina Grabowska were enjoying a rare moment of peace

Irena Sendler và Janina Grabowska đang tận hưởng một khoảnh khắc bình yên hiếm có

in their war-torn city.

ở thành phố bị tàn phá của họ.

But their laughter froze when they heard the Gestapo pounding on Sendler’s door.

Nhưng tiếng cười của họ vụt tắt khi họ nghe thấy Gestapo gõ cửa nhà Sendler.

Sendler rushed to the window to dispose of incriminating evidence—

Sendler chạy đến cửa sổ để vứt đi bằng chứng có thể buộc tội họ -

only to see more police patrolling below.

nhưng chỉ thấy nhiều cảnh sát đang đi tuần bên dưới.

Knowing she was minutes from arrest,

Biết rằng mình sẽ sớm bị bắt,

she tossed Janina her most dangerous possession:

cô ném cho Janina vật sở hữu nguy hiểm nhất của mình:

a glass jar containing the names of over 2,000 Jewish children

một hũ thủy tinh chứa tên của hơn 2.000 đứa trẻ Do Thái

she’d smuggled to safety.

mà cô đã đưa đến nơi an toàn.

This arrest wasn’t the first consequence Sendler had faced

Lần bị bắt này không phải hậu quả đầu tiên mà Sendler đối mặt

in her lifelong crusade against anti-Semitism.

trong hành trình dài đấu tranh chống chủ nghĩa bài Do Thái.

Born to Catholic parents in 1910, she grew up in a predominantly Jewish town

Sinh ra trong gia đình Công giáo năm 1910, cô lớn lên ở thị trấn đông người Do Thái

where her father treated poor Jewish patients other doctors refused to help.

nơi bố cô chữa trị cho người Do Thái nghèo mà các bác sĩ khác từ chối.

Irena was furious at the constant discrimination against her Jewish friends.

Irena luôn phẫn nộ vì bạn bè Do Thái của mình bị sự phân biệt đối xử.

As a graduate student in social welfare at the University of Warsaw,

Là cử nhân ngành phúc lợi xã hội ở Đại học Warsaw,

Sendler publicly denounced the segregation of classrooms

Sendler công khai lên án việc phân tách phòng học

and defaced her non-Jewish identity card—

và chối bỏ thẻ chứng minh không phải người Do Thái của mình -

earning her a suspension and a reputation for troublemaking.

khiến cô bị đình chỉ và bị gắn mác là kẻ gây rối.

Buoyed by her socialist ideals and inspired by her fellow social workers,

Được thúc đẩy bởi lý tưởng xã hội chủ nghĩa

và được truyền cảm hứng từ những người đồng nghiệp,

Sendler assisted vulnerable Jewish families across Warsaw,

Sendler hỗ trợ những gia đình Do Thái khó khăn trên khắp Warsaw,

pushing back on the waves of anti-Semitism surging through Europe.

đẩy lùi làn sóng bài Do Thái đang hoành hành khắp châu Âu.

But in September 1939, Nazi Germany invaded Poland,

Nhưng vào tháng Chín năm 1983, Đức Quốc xã xâm chiếm Ba Lan,

bringing laws that further eroded Jewish rights.

đưa ra những luật lệ áp bức quyền của người Do Thái.

In 1940, Hitler announced that hundreds of thousands of Jews in Warsaw

Năm 1940, Hitler công bố rằng hàng ngàn người Do Thái ở Warsaw

were to be forced into just over one square mile of land.

sẽ phải sống tập trung trên gần 2km vuông đất.

Bordered by high walls and subject to constant surveillance,

Bị ngăn cách bởi những bức tường cao và giám sát ngày đêm,

families living in the Warsaw Ghetto quickly became starving and sick.

những gia đình sống ở Warsaw Ghetto nhanh chóng bị đói và ốm yếu.

Appalled, Sendler and her colleagues secured passes to the ghetto

Kinh hãi, Sendler và đồng nghiệp lẻn vào khu ổ chuột

on the pretense of checking for typhus outbreaks.

viện lí do kiểm tra bệnh sốt phát ban bùng phát.

At first, her group worked to smuggle in resources

Lúc đầu, nhóm cô lén đưa vào tài nguyên

with the help of sympathetic Polish officials and the medical underground.

với sự giúp đỡ của một số viên chức và y tế ngầm Ba Lan.

But as desperate parents began sending their children through sewers

Nhưng vì tuyệt vọng, cha mẹ bắt đầu gửi con cái của họ qua đường cống rãnh

and over walls,

và vượt tường.

it became clear that to help these people survive,

Để giúp họ sốn sót,

Sendler needed to help them escape.

Sendler quyết định giúp họ trốn thoát.

Sendler and her associates developed a coordinated campaign of rescue missions.

Sendler và những người đồng hành phối hợp giải cứu.

Children were bundled into dirty laundry, packed into boxes on cargo trains,

Những đứa trẻ bị bó vào trong những quần áo bẩn,

rồi cho vào các thùng trên tàu chở hàng

and carried beneath the Gestapo’s noses in coffins, toolboxes, and briefcases.

và được vận chuyển trước mũi Gestapo trong quan tài, hộp đồ dụng và cặp.

Bigger children escaped through the courthouse and church,

Những đứa lớn hơn thì trốn thoát qua tòa án và nhà thờ

which straddled the ghetto’s boundaries.

giáp ranh với khu ổ chuột.

Sendler helped ferry these children to safe houses,

Sendler giúp chúng đến nơi an toàn,

before forging them new documents and sending them to orphanages,

trước khi làm giả tài liệu và đưa chúng vào trại trẻ mồ côi,

convents, and foster families across Poland.

tu viện và những gia đình có thể nuôi dưỡng khắp Ba Lan.

To retain their Jewish identities and keep track of every child,

Để giữ được danh tính Do Thái của chúng và theo dõi mọi đứa trẻ,

Sendler kept painstaking records on thin cigarette paper

Sendler lưu giữ hồ sơ cẩn thận trên giấy thuốc lá mỏng

and stored them in glass jars.

và bảo quản chúng trong lọ thủy tinh.

This work was punishable by death.

Công việc này có thể khiến cô bị tử hình.

But for Sendler, such consequences paled in comparison

Nhưng với Sendler, hậu quả như vậy không là gì so với

to the pain of convincing parents to part with their children—

nỗi đau khi thuyết phục cha mẹ chia tay với con cái họ

often with no promise of a reunion.

mà không biết liệu có ngày đoàn tụ.

In 1942, the Nazis began transporting Jews from the ghetto

Năm 1942, Đức Quốc xã bắt đầu di chuyển Người Do Thái từ khu ổ chuột

into concentration camps.

đến trại tập trung.

Sendler worked with new urgency,

Sendler càng phải gấp rút,

joining forces with the Nazi resistance group called Zegota.

cô gia nhập lực lượng chống Đức Quốc xã được gọi là Zegota.

Zegota helped Sendler expand her operation by stashing money for her

Zegota đã giúp Sendler mở rộng hoạt động bằng cách gửi tiền cho cô

in post boxes across Warsaw.

trong các hộp thư trên khắp Warsaw.

But this system would also be Sendler’s downfall.

Nhưng hệ thống này cũng là điểm yếu của Sendler.

When the Gestapo threatened a laundry owner whose business

Khi Gestapo đe dọa chủ tiệm giặt là,

người quản lí doanh nghiệp chứa hộp thư Zegota,

contained a Zegota post box,

she gave them Sendler’s name.

bà ta đã khai ra tên của Sendler.

At 3am on October 20th, the Gestapo burst into Sendler’s apartment,

Lúc 3 giờ sáng ngày 20 tháng Mười, Gestapo xông vào căn hộ của Sendler,

arresting her for aiding Jews throughout the country.

bắt cô vì giúp đỡ người Do Thái khắp cả nước.

The police had captured Sendler, but her records remained safe.

Cảnh sát bắt giữ Sendler nhưng hồ sơ của cô vẫn an toàn.

Janina protected the children’s names with her life,

Janina đã tận lực bảo vệ tên của bọn trẻ,

all without knowing whether her friend would ever return.

mà không biết khi nào bạn mình mới quay trở lại.

Despite enduring months of physical and psychological torture,

Bất chấp những tháng ngày bị tra tấn cả về thể chất lẫn tinh thần,

Sendler betrayed no information.

Sendler không hề hé răng.

Defiant to the end, she was sentenced to execution on January 20th, 1944.

Bất khuất đến cùng, cô bị kết án tử hình vào ngày 20 tháng Một năm 1944.

But as she walked to her death, a German officer diverted her course.

Nhưng khi cô bước ra pháp trường, một sĩ quan người Đức đã ra lệnh hủy.

Zegota had paid the Gestapo the modern equivalent of over $100,000

Zegota đã trả Gestapo với số tiền tương đương bây giờ là 100.000 đô la

for Sendler’s release.

để Sendler được thả ra.

That night as she listened to bullhorns proclaiming her death,

Đêm hôm đó khi cô nghe phán án tử của chính mình,

Sendler’s work began anew.

công việc của Sendler lại bắt đầu.

Remaining in hiding, she continued to oversee Zegota’s rescue missions

Vẫn lẩn trốn, cô vẫn tiếp tục giám sát nhiệm vụ giải cứu của Zegota

until Germany’s defeat in 1945.

cho đến khi Đức bại trận vào năm 1945.

After the war, Sendler reconnected with the children she’d helped escape,

Sau chiến tranh, Sendler liên lạc với những đứa trẻ cô đã từng giúp trốn thoát,

remaining in contact with many for the rest of her life.

giữ liên lạc với chúng suốt phần còn lại của đời mình.

And while the new Polish government sought to suppress her story,

Và trong khi chính phủ Ba Lan mới tìm cách ém nhẹm câu chuyện của cô,

the children she rescued ensured she was recognized for her work.

lũ trẻ mà cô cứu đã giúp đưa việc làm của cô ra ánh sáng.

Yet despite all the lives she saved,

Dù đã cứu rất nhiều sinh mạng,

Sendler remained hesitant to accept praise for her actions, remarking,

Sendler vẫn ái ngại trước những lời tung hô.

“I continue to have qualms of conscience that I did so little.”

“Tôi vẫn cảm thấy cắn rứt vì đã làm được quá ít”, cô nói.