The rise and fall of the Kingdom of Man - Andrew McDonald

Çeviri: Gökçe Nur Pulat Gözden geçirme: Nihal Aksakal

On a small island in the middle of the Irish Sea,

İrlanda Denizin ortasındaki küçük bir adada

fortresses preside over the rugged shores.

engebeli kıyılara kaleler hakim.

This unlikely location was the birthplace of a medieval empire

Bu alışılmadık yer, 200 yıl süren ve bir deniz krallığı hanedanı tarafından

that lasted 200 years, ruled by a dynasty of sea kings.

yönetilen bir ortaçağ imparatorluğunun doğum yeriydi.

The first of these kings was Godred Crovan,

Bu kralların ilki Godred Crovan’dı,

a notorious warlord descended from Irish and Viking rulers.

kendisi İrlandalı ve Viking hükümdarların soyundan gelen ünlü bir savaş lorduydu.

Starting in 1079, Godred consolidated power

1079′dan itibaren Godred, İskoçya’nın batı kıyısındaki

over the Isle of Man and the Hebrides,

bir adalar topluluğu olan Man Adası

a collection of islands off the west coast of Scotland.

ve Hebridler üzerindeki gücünü pekiştirdi.

He seized control of important sea routes between the British Isles,

İngiliz adaları, İskandinavya ve Kuzey Atlantik arasındaki

Scandinavia, and the North Atlantic.

önemli deniz rotasının kontrolünü ele geçirdi.

A turbulent period followed Godred’s death,

Godred’in ölümünü, Norveç ve İrlanda’dan gelen istilalar

characterised by invasions from Norway and Ireland,

ve prensler arasındaki yoğun kan davası ile karakterize edilen

and intense feuding between princes.

çalkantılı bir dönem izledi.

But his descendants held on to power,

Ama torunları gücü elinde tuttu,

building coastal fortresses, roving the seaways,

kıyılara kaleler inşa ederek deniz yollarını dolaşarak

throwing themselves into epic battles,

kendilerini epik savaşlara atarak

and consolidating control over an impressive maritime kingdom.

ve etkileyici deniz krallığının kontrolünü sağlamlaştırarak sağladılar.

The inhabitants of this kingdom had both Gaelic and Norse roots,

Krallığın sakinleri Gal ve İskandinav köklere sahipti

and many probably spoke both languages.

ve büyük ihtimalle iki dili de konuşuyorlardı.

Those on the Isle of Man were known as the Manx people,

Man Adası’ndakiler Manx halkı olarak bilinirken,

while those in the Hebrides were known as Islanders or People of the Isles.

Hebridler’dekiler, Adalılar veya Ada Halkı olarak biliniyordu.

Though we still don’t know for sure how many there were,

Ne kadar olduklarını hâlâ bilmememize rağmen,

we do know this relatively small group had an outsize impact on the region.

bu göreceli küçük grubun bölge üzerinde çok büyük bir etkisi olduğunu biliyoruz.

Perched on cliffs with sweeping views and safe harbors,

Nefes kesici manzaralara ve güvenli limanlara sahip olan sahil kaleleri,

seaside fortresses helped the kings control shipping, commerce, and resources.

kralların nakliye, ticaret ve kaynakları kontrol etmesine yardımcı oldu.

The empire commanded vast fleets of Viking-style long ships,

İmparatorluk Viking tarzındaki geniş ve uzun gemi filolarını ticaret,

which they used for trading, raiding, and plundering the seas.

yağma ve baskın için kullanırlardı.

Observing this prowess, many neighboring rulers sought their aid.

Bu cesurluğu gözlemleyen birçok komşu hükümdar onlardan yardım istedi.

The brothers Rognvald and Olaf each solved neighbors’ maritime woes:

Olaf ve Rognvald kardeşler komşularının denizdeki sıkıntılarını çözdü:

King Rognvald supplied military assistance to the Scottish king,

Kral Rognvald İskoç krala askerî yardım sağladı

and King Olaf’s forces served as a Coast Guard

ve Kral Olaf’ın güçleri İngiliz kralı III. Henry’nin isteği üzerine

at the English King Henry III’s request— for a hefty fee.

yüklü bir ücret karşılığında Sahil Güvenlik olarak çalıştı.

The sea kings also sparred with their powerful neighbors,

Deniz krallarının güçlü komşularıyla ayrılıkları olsa da

but they had a particularly bitter rivalry with another dynasty in their own isles:

kendi adalarındaki diğer bir hanedan ile daha sert bir rekabetleri vardı:

a line of rulers in the Hebrides.

Hebridler’de bir hükümdarlar çetesi.

In the 1150s, a chieftain of this line, Somerled,

1150′ler de, bu çetenin reisi, Somerled,

defeated the Manx King, his brother-in-law, in a naval battle

bir deniz savaşında, kayınbiraderini, Manx Kralını yendi

and formed a rival Kingdom of the Isles, fracturing the old kingdom.

ve eski krallığı parçalayarak rakip bir Adalar Krallığı kurdu.

This began a century-long rivalry between Somerled’s line,

Bir yüzyıl boyunca Somerled’in çetesiyle arasında kimin Hebridler’in güney

who ruled the southern and central Hebrides,

ve merkezine hükümdarlık edeceği, Man Adası’nı ve kuzey Hebridleri yöneten

and the Manx Kings, who ruled the Isle of Man and northern Hebrides,

Manx krallarıyla deniz yollarını kontrol etme konusundaki rekabet devam etti.

to control the seaways.

Family feuds often blossomed into bitter civil wars.

Aile içi kavgalar çoğunlukla sert iç savaşlara dönüştü.

In 1223, King Rognvald sent a letter to his son

1223′te, Kral Rognvald oğluna

commanding him to murder his uncle Olaf.

amcası Olaf’ı öldürme emrini verdiği bir mektup gönderdi.

When Olaf discovered the plot, he launched a vicious attack on his nephew,

Olaf komployu anladığında, yeğenine karşı şiddetli bir saldırıya başladı,

blinding and mutilating him.

onu kör etti ve sakatladı.

After Rognvald’s death several years later,

Rognvald’ın ölümünden sonra, birkaç yıl geçtiğinde

people realized the letter ordering the attack might have been forged.

insanlar saldırı emrini veren mektubun sahte olabileceğini anladı.

The Manx kings attempted to resolve disagreements at Tynwald,

Manx kralları, meclislerin adalet ve diğer konularda karar verdiği

an open-air parliament centered on a mound,

höyük merkezli bir açık hava parlamentosunda

where assemblies ruled on matters of justice and other issues.

Tynwald’daki anlaşmazlıkları çözmeye çalıştı.

Such sites were commonly used in the Viking world

Bu tür siteler, Viking dünyasında yerel anlaşmazlıklardan, kralları ilgilendiren

for resolving anything from local disputes to matters involving kings.

konulara kadar her şeyi çözmek için yaygın olarak kullanılıyordu.

These meetings didn’t always go smoothly—

Bu toplantılar hep sorunsuz olmuyordu—

sometimes violence erupted,

bazen şiddet patlak veriyordu,

and in 1237, two rival factions squabbled to the point

ve 1237′de iki rakip grup, Tynwald’daki meclisi

of breaking up the assembly at Tynwald.

dağıtma noktasına kadar tartıştı.

The four-tiered mound at Tynwald survives to this day,

Tynwald’daki dört katmanlı höyük bugüne kadar varlığını sürdürdü

and the modern Manx parliament still holds an annual meeting there.

ve modern Manx parlamentosu hâlâ orada yıllık bir toplantı düzenliyor.

In 1248, King Harald of Man died in a shipwreck

1248′de, Man kralı Harald deniz kazasında öldü

and was succeeded by his brother.

ve yerine kardeşi geçti.

Weeks into the new king’s reign, a rebel knight assassinated him.

Yeni kralın hükümdarlığına haftalar kala, asi bir şövalye ona suikast düzenledi.

His brother Magnus died in 1265 at Castle Rushen— without an heir.

Kardeşi Magnus 1265′de Rushen kalesinde öldüğünde bir varisi yoktu.

According to one scribe, his death marked the day that

Bir katibe göre, ölümü “kralların Man’da

“kings ceased to reign in Man.”

hüküm sürmeyi bıraktığı” günü belirtti.

Scotland annexed Man and the Isles the next year, in 1266.

İskoçya, ertesi yıl, 1266′da Man Adaları’nı topraklarına kattı.

We know about the exploits of the sea kings primarily from a chronicle

Deniz krallarının kahramanlıklarını öncelikle Man Adası’nda yaşayan

written by Christian scribes living on the Isle of Man,

Hristiyan katipler tarafından yazılan bir vakayinameden

and from the praise poems composed to celebrate the kings’ victories.

ve kralların zaferlerini kutlamak için yazılan övgü şiirlerinden biliyoruz.

Today, although the sea kings are long gone,

Bugün, deniz kralları uzun süredir olmamalarına rağmen,

their presence remains etched onto the landscape.

onların varlığı manzaraya kazınmış halde.