What did people do before anesthesia? - Sally Frampton

Çeviri: Sara Ozturk Gözden geçirme: Ömer Faruk Zeren

With medical students restraining the patient and onlookers eagerly awaiting,

Tıp öğrencileri hastayı zapt ederken ve seyirciler istekle beklerken

Scottish surgeon Robert Liston poised himself to begin.

İskoç cerrah Robert Liston başlamak için kendini hazırladı.

In quick succession, he cut his patient’s flesh,

Hızlı bir şekilde sırayla hastasının vücudunu kesti,

sawed through their tibia and fibula and, within just a few minutes,

kaval kemiği ve kamış kemiğini dikti ve birkaç dakika içinde

the amputation was complete.

uzuv kesimi tamamlanmıştı.

It was the 1830s and Liston was renowned for his surgical speed.

1830 yılıydı ve Liston ameliyat etme hızıyla meşhurdu.

This was important because, before anesthesia was widely used,

Bu önemli bir şeydi çünkü anestezi sıkça kullanılmadan önce

patients had to consciously endure every moment of surgery.

hastalar bilinçli şekilde ameliyatın her anına dayanmak zorundaydı.

The quest for anesthetics that could induce unconsciousness

Bilinçsizliğe teşvik edebilen ve daha dikkatli ameliyatlara

and enable more meticulous surgeries launched long before Liston.

imkan sağlayacak anestetiklere olan istek Liston’dan çok önce ortaya çıkmıştı.

Around 200 CE, Chinese physician Hua Tuo described mixing alcohol

Milattan sonra 200 yılında Çinli doktor Hua Tuo hastaları uyutmak için

with a powder of various ingredients to anesthetize patients.

alkolü çeşitli içeriklerin tozlarıyla karıştırmayı öne sürdü.

And 13th century Arab surgeon Ibn al-Quff described patients taking anesthetics,

13. yüzyıl Arap cerrahı Ibn al-Quff, hastaların doygun süngerlerden

likely inhaling drugs like cannabis, opium, and mandrake,

kenevir, afyon ve adamotu gibi ilaçlara teneffüs ederek

from saturated sponges.

anestetik aldığını öne sürdü.

By the end of the 1700s, many scientists were pondering

1700′lerin sonunda birçok bilim insanı kimyasalların tıbbi uygulamaları

chemistry’s medical applications.

hakkında kafa yoruyordu.

This led to a profusion of anesthetic advancements involving three main players:

Bu durum üç ana oyuncuyu içeren çok fazla anestetik gelişmeye yol açtı:

nitrous oxide, ether, and chloroform.

Azot oksit, eter ve kloroform.

In 1799, English chemist Humphry Davy began experimenting with nitrous oxide,

1799 yılında İngiliz kimyacı Humphry Davy, kahkaha gazı olarak bilinen

azot oksitle teneffüs ederek ve arkadaşları üzerindeki etkisini

or laughing gas— inhaling it himself and observing its effects on friends.

gözlemleyerek deneylere başladı.

Davy noted that its pain-relieving abilities might make it useful

Davy, azot oksidin acıyı giderme özelliğinin

cerrahi operasyonlar için kullanışlı olabileceğini not etti

for surgical operations—

but it would be decades before that happened.

ancak bunun olması için onlarca yılın geçmesi gerekiyordu.

This was, at least in part, because some surgeons and patients

Bunun sebebi de bazı cerrahların ve hastaların

were skeptical of the effectiveness and safety of anesthetic drugs.

anestetik ilaçların güvenliği ve etkililiği konusunda şüpheci olmasıydı.

In 1804, Japanese surgeon Seishū Hanaoka successfully removed a breast tumor

1804 yılında Japon cerrah Seishü Hanaoka şifalı ot karışımıyla uyutulmuş

from a patient anesthetized with a mix of medicinal herbs.

bir hastadan başarılı bir şekilde göğüs tümörü çıkardı.

But the news stayed in Japan indefinitely.

Ama bu haber sonsuza kadar Japonya’da kaldı.

Eventually, ether started garnering medical attention.

Nihayetinde eter tıpta dikkat çekmeye başladı.

It was first formulated centuries before then came to be used recreationally.

İlk olarak yüzyıllar önce formüle edildi sonrasında eğlence amaçlı kullanıldı.

During the so-called “ether frolics” of the early 1800s,

“Eter eğlenceleri” denilen 1800′lerin başındaki dönemde

an American physician noted that the fall he suffered

Amerikan bir doktor eter kullanıp düştüğünde

while using ether was painless.

acı hissetmediğini not etti.

In 1842, he etherized a patient and successfully removed

1842 yılında bir hastayı eterle uyuttu

a tumor from his neck.

ve boynundan başarılı bir şekilde tümör çıkarttı.

In the meantime, dentists finally began recognizing nitrous oxide’s promise.

Bu sırada diş hekimleri azot oksidin vaat ettiklerini fark etmeye başlamıştı.

But, in 1845, when an American dentist attempted a public tooth extraction

Ama 1845 yılında Amerikan diş hekimi azot oksitle uyutulmuş bir hastada

on someone anesthetized with nitrous oxide,

halka açık bir diş çekimine yeltendiğinde

he apparently encountered a setback when his patient screamed.

hastasının çığlığını duyunca bir yenilgiyle karşılaştı.

It was probably just an insufficient dose—

Muhtemelen bu yetersiz doz yüzündendi

but it was a bad publicity moment for the drug.

ancak ilaç için kötü bir reklam olmuştu.

Meanwhile, dentists refined ether for tooth extractions.

Bu sırada diş hekimleri, diş çekimleri için eteri arıtmıştı.

And, in October 1846, an American dentist administered ether to a patient,

1846 yılı Ekim ayında Amerikan bir diş hekimi bir hastaya eter uyguladı

and a surgeon removed the man’s neck tumor.

ve bir cerrah hastanın boyun tümörünü çıkarttı.

Two months later, Liston himself performed an upper leg amputation

İki ay sonra Liston, eter uygulanmış hastanın

on an etherized patient,

üst bacağını ameliyatla kesti

who reportedly regained consciousness minutes after

ve hasta birkaç dakika sonra bilincini kazanıp

and asked when the procedure would begin.

ameliyatın ne zaman başlayacağını sordu.

Further ether-enabled successes followed from India, Russia, and beyond.

Bir başka şey ise eterin gerçekleştirdiği başarıların

Hindistan, Rusya ve diğer ülkelerde de devam etmesiydi.

But ether had issues, including unpleasant side effects.

Ancak eterin hoş olmayan yan etkiler dahil olmak üzere problemleri vardı.

Scottish obstetrician James Simpson heard about an alternative anesthetic

İskoç doğum uzmanı James Simpson, kloroform denilen

called chloroform.

alternatif bir anestetiği duymuştu.

And, in 1847, he and two colleagues decided to try some themselves

1847′de o ve iki iş arkadaşı kendileri üzerinde

denemeye karar verdiler ve hızlı bir şekilde kendilerinden geçtiler.

and promptly passed out.

Soon after, Simpson administered chloroform

Bir süre sonra Simpson, doğum sırasında hastalarından birisine

to one of his patients during childbirth.

kloroform uyguladı.

It quickly gained popularity because it was fast-acting

Hızlı bir şekilde popülerlik kazandı çünkü hızlı tepki veriyordu

and thought to be side-effect-free—

ve yan etkisinin olmadığı düşünülüyordu

though we now know it’s harmful and probably carcinogenic.

ancak şu an biliyoruz ki zararlı ve muhtemelen kanserojen.

Because anesthetics weren’t yet fully understood,

Anestetikler henüz tamamen anlaşılmadığı için

they sometimes had lethal consequences.

bazen ölümcül sonuçlar doğurdular.

And some doctors held sexist and racist beliefs that dictated

Bazı doktorlar kullanacakları anestetik miktarlarını belirleyen

the amount of anesthesia they’d provide, if any at all.

cinsiyetçi ve ırkçı fikirlere sahipti tabii o da anestetik kullanacaklarsa eğer.

American obstetrician Charles Meigs argued that the pain of childbirth

Amerikan doğum uzmanı Charles Meigs,

was a form of divine suffering

doğum acısının kutsal bir acı olduğunu söyledi

and was skeptical that doctors should interfere with it.

ve doktorların buna müdahale etmesi konusunda şüpheciydi.

Throughout the 1840s, American physician James Marion Sims

1840 yılı boyunca Amerikan doktor James Marison Sims

conducted experimental gynecological surgeries without pain relief,

öncelikli olarak esir edilmiş siyahi kadınlar üzerinde

primarily upon enslaved Black women.

acı giderimi olmaksızın deneysel jinekolojik ameliyatlar yaptı.

By the late 19th century, those who could access anesthetics

19. yüzyılın sonlarına doğru anestetiklere erişimi olanlar

were undergoing increasingly complex operations,

önceden yapılması mümkün olmayanlar da dahil olmak üzere

including some that were previously impossible.

oldukça karmaşık ameliyatlardan geçiyorlardı.

Chloroform came to be understood as a riskier, more toxic option,

Kloroform riskli ve daha zehirli bir seçenek olarak düşünüldü

and fell out of favor by the early 1900s.

ve 1900′lerin başında gözden düştü.

Alongside newer drugs, ether and nitrous oxide are still used today—

Yeni ilaçların yanı sıra eter ve azot oksit şu anda hala kullanılıyor

but in modified formulations that are safer and produce fewer side effects,

ancak değiştirilmiş daha güvenli ve az yan etkisi olan formüllerinde

while doctors closely monitor the patient’s state.

ve doktorlar yakın bir şekilde hastaların durumunu gözlemlerken.

Thanks to these advances,

Bu gelişmeler sayesinde

speed is not always of the essence and, instead of acute agony,

artık hız kritik öneme sahip değil ve şiddetli acılar yerine

surgery can feel like just a dream.

ameliyat tıpkı bir rüyaymış gibi hissettirebilir.