What did people do before anesthesia? - Sally Frampton

Translator: Trang Do Nu Gia Reviewer: Uy Tran

With medical students restraining the patient and onlookers eagerly awaiting,

Khi các sinh viên y giữ chặt bệnh nhân và khán giả háo hức chờ đợi,

Scottish surgeon Robert Liston poised himself to begin.

bác sĩ phẫu thuật người Scotland Robert Liston sẵn sàng vào việc.

Ông ấy liên tục cắt thịt bệnh nhân, cưa xuyên qua xương chày và xương mác,

In quick succession, he cut his patient’s flesh,

sawed through their tibia and fibula and, within just a few minutes,

và chỉ trong vài phút, thủ thuật cắt cụt chi đã hoàn tất.

the amputation was complete.

It was the 1830s and Liston was renowned for his surgical speed.

Vào những năm 1830, Liston nổi danh với tốc độ phẫu thuật của mình.

This was important because, before anesthesia was widely used,

Điều này quan trọng vì trước khi gây mê được sử dụng rộng rãi,

patients had to consciously endure every moment of surgery.

bệnh nhân phải tỉnh táo và chịu đau suốt ca phẫu thuật.

The quest for anesthetics that could induce unconsciousness

Công cuộc tìm kiếm các loại thuốc gây mê gây bất tỉnh và tăng độ chính xác

and enable more meticulous surgeries launched long before Liston.

đã bắt đầu từ lâu trước thời Liston.

Around 200 CE, Chinese physician Hua Tuo described mixing alcohol

Vào khoảng năm 200 sau Công nguyên, thầy thuốc Trung Quốc, Hoa Đà

mô tả việc trộn rượu với một loại bột đa thành phần để gây mê bệnh nhân.

with a powder of various ingredients to anesthetize patients.

And 13th century Arab surgeon Ibn al-Quff described patients taking anesthetics,

Vào thế kỷ 13, bác sĩ phẫu thuật Ả Rập, Ibn al-Quff mô tả việc gây mê bệnh nhân

likely inhaling drugs like cannabis, opium, and mandrake,

bằng cách cho họ hít miếng bông tẩm thuốc như cần sa, thuốc phiện, và khoai ma.

from saturated sponges.

By the end of the 1700s, many scientists were pondering

Vào cuối những năm 1700,

nhiều nhà khoa học đã cân nhắc ứng dụng hóa học vào y khoa.

chemistry’s medical applications.

This led to a profusion of anesthetic advancements involving three main players:

Việc này dẫn đến một loạt các tiến bộ về thuốc gây mê gồm ba loại chính:

nitrous oxide, ether, and chloroform.

nitơ oxit, ête, và clorofom.

In 1799, English chemist Humphry Davy began experimenting with nitrous oxide,

Năm 1799, nhà hóa học người Anh Humphry Davy bắt đầu thử nghiệm với N20,

or laughing gas— inhaling it himself and observing its effects on friends.

còn gọi là khí cười— bằng cách tự hít khí này

và quan sát tác động của nó trên những người bạn của mình.

Davy noted that its pain-relieving abilities might make it useful

Davy nhận thấy khả năng giảm đau của N2O có thể hữu ích cho các ca phẫu thuật—

for surgical operations—

but it would be decades before that happened.

nhưng sẽ mất nhiều thập kỷ nữa thì điều đó mới xảy ra.

This was, at least in part, because some surgeons and patients

Việc này phần nào là do một số bác sĩ phẫu thuật và bệnh nhân

were skeptical of the effectiveness and safety of anesthetic drugs.

còn hoài nghi về độ hiệu quả và an toàn của các loại thuốc gây mê.

In 1804, Japanese surgeon Seishū Hanaoka successfully removed a breast tumor

Năm 1804, bác sĩ phẫu thuật người Nhật Seishū Hanaoka thành công cắt bỏ khối u vú

from a patient anesthetized with a mix of medicinal herbs.

khi bệnh nhân đã được gây mê bằng hợp chất thảo dược.

But the news stayed in Japan indefinitely.

Nhưng tin này không lan ra ngoài Nhật Bản.

Eventually, ether started garnering medical attention.

Rốt cuộc thì ête bắt đầu thu hút sự chú ý của giới y khoa.

It was first formulated centuries before then came to be used recreationally.

Ête được tổng hợp lần đầu từ nhiều thập kỷ trước,

sau đó được dùng để giải khuây.

During the so-called “ether frolics” of the early 1800s,

Trong thời kỳ gọi là “các cuộc vui ête” vào đầu những năm 1800,

an American physician noted that the fall he suffered

một bác sĩ người Mỹ nhận thấy khi dùng ete, ông ngã mà chẳng thấy đau.

while using ether was painless.

In 1842, he etherized a patient and successfully removed

Năm 1842, ông ấy cho một bệnh nhân hít ête

và thành công cắt bỏ khối u khỏi cổ anh ta.

a tumor from his neck.

In the meantime, dentists finally began recognizing nitrous oxide’s promise.

Đồng thời, các nha sĩ bắt đầu nhận thấy triển vọng của nitơ oxit.

But, in 1845, when an American dentist attempted a public tooth extraction

Nhưng vào 1845, khi một nha sĩ người Mỹ tiến hành ca nhổ răng công khai

on someone anesthetized with nitrous oxide,

và bệnh nhân đã được gây mê bằng nitơ oxit,

he apparently encountered a setback when his patient screamed.

một sự cố xảy ra khi bệnh nhân hét lên.

It was probably just an insufficient dose—

Có lẽ chỉ vì liều lượng không đủ—

but it was a bad publicity moment for the drug.

nhưng khoảnh khắc đó kéo tai tiếng về cho loại thuốc này.

Meanwhile, dentists refined ether for tooth extractions.

Trong khi đó, các nha sĩ cải tiến ête để phục vụ việc nhổ răng.

Và vào tháng 10 năm 1846, một nha sĩ người Mỹ đã tiêm ête cho bệnh nhân,

And, in October 1846, an American dentist administered ether to a patient,

and a surgeon removed the man’s neck tumor.

và một bác sĩ phẫu thuật đã loại bỏ khối u cổ cho anh ta.

Two months later, Liston himself performed an upper leg amputation

Hai tháng sau, chính Liston phẫu thuật cắt cụt trên khớp gối

on an etherized patient,

cho một bệnh nhân được tiêm ête nhưng sau đó vẫn tỉnh táo

who reportedly regained consciousness minutes after

and asked when the procedure would begin.

và hỏi rằng liệu khi nào mới bắt đầu phẫu thuật.

Further ether-enabled successes followed from India, Russia, and beyond.

Nhờ ête, có thêm nhiều thành công ở Ấn Độ, Nga và hơn thế nữa.

But ether had issues, including unpleasant side effects.

Nhưng ête có các mặt trái, gồm tác dụng phụ gây khó chịu.

Scottish obstetrician James Simpson heard about an alternative anesthetic

Bác sĩ sản khoa người Scotland James Simpson

nghe nói về loại thuốc gây mê khác có tên là clorofom.

called chloroform.

And, in 1847, he and two colleagues decided to try some themselves

Và vào năm 1847, ông cùng hai đồng nghiệp quyết định tự hít thử ít clorofom

and promptly passed out.

và ngất đi ngay lập tức.

Soon after, Simpson administered chloroform

Ngay sau đó, Simpson đã tiêm clorofom cho một trong số bệnh nhân đang lâm bồn.

to one of his patients during childbirth.

It quickly gained popularity because it was fast-acting

Clorofom nhanh chóng trở nên phổ biến vì mang lại hiệu quả nhanh

and thought to be side-effect-free—

và được cho là không có tác dụng phụ—

though we now know it’s harmful and probably carcinogenic.

dù giờ chúng ta đều biết nó có hại và gây ung thư.

Because anesthetics weren’t yet fully understood,

Do thời này chưa có đủ nhiều thông tin về thuốc gây mê,

they sometimes had lethal consequences.

đôi khi chúng gây ra hậu quả chết người.

And some doctors held sexist and racist beliefs that dictated

Một số bác sĩ quyết định liều lượng thuốc gây mê sẽ dùng, nếu có,

the amount of anesthesia they’d provide, if any at all.

theo đức tin chủ quan về giới tính và chủng tộc.

American obstetrician Charles Meigs argued that the pain of childbirth

Bác sĩ sản khoa người Mỹ Charles Meigs lập luận rằng

đau đớn khi sinh nở là loại cơn đau thiêng liêng

was a form of divine suffering

and was skeptical that doctors should interfere with it.

và ông hoài nghi việc các bác sĩ can thiệp vào quá trình này.

Throughout the 1840s, American physician James Marion Sims

Suốt những năm 1840, bác sĩ người Mỹ James Marion Sims

conducted experimental gynecological surgeries without pain relief,

tiến hành các ca phẫu thuật phụ khoa thí nghiệm không dùng thuốc giảm đau,

primarily upon enslaved Black women.

chủ yếu trên phụ nữ da đen bị bắt làm nô lệ.

By the late 19th century, those who could access anesthetics

Vào cuối thế kỷ 19, các bác sĩ có cơ hội dùng thuốc gây mê

were undergoing increasingly complex operations,

đã tiến hành các ca phẫu thuật ngày càng phức tạp hơn,

including some that were previously impossible.

gồm một số ca bất khả thi trước đây.

Chloroform came to be understood as a riskier, more toxic option,

Người ta dần nhận thấy clorofom rủi ro và độc hại hơn,

and fell out of favor by the early 1900s.

và không còn ưa chuộng nó vào đầu những năm 1900.

Alongside newer drugs, ether and nitrous oxide are still used today—

Bên cạnh các loại thuốc mới hơn, ête và oxit nitơ hiện vẫn được sử dụng—

but in modified formulations that are safer and produce fewer side effects,

nhưng các công thức đã được sửa đổi để tăng độ an toàn và giảm tác dụng phụ

while doctors closely monitor the patient’s state.

trong khi bác sĩ theo dõi sát sao tình trạng bệnh nhân.

Thanks to these advances,

Nhờ những tiến bộ này, tốc độ không phải luôn là chính yếu,

speed is not always of the essence and, instead of acute agony,

và phẫu thuật có thể tựa như mơ, thay vì đau thấu tâm can.

surgery can feel like just a dream.