The science behind the myth: Homer's "Odyssey" - Matt Kaplan

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Homer's "Odyssey",

Batı edebiyatının en eski

one of the oldest works of Western literature,

eserlerinden biri olan Homeros'un Odise'si

recounts the adventures of the Greek hero Odysseus

Yunan kahraman Odysseus'un Truva Savaşı'ndan

during his ten-year journey home from the Trojan War.

on yıl süren eve dönüş yolculuğu esnasındaki maceralarını anlatır.

Though some parts may be based on real events,

Bazı bölümler gerçek olaylara dayansa da,

the encounters with strange monsters, terrifying giants and powerful magicians

garip canavarlar, korkutucu devler ve güçlü büyücülerle karşılaşmaların

are considered to be complete fiction.

tamamen kurgu olduğu düşünülmektedir.

But might there be more to these myths than meets the eye?

Ancak bu efsanelerde gözle görünenden fazlası olabilir mi?

Let's look at one famous episode from the poem.

Destandan ünlü bir bölüme bakalım.

In the midst of their long voyage,

Uzun yolculuğunun ortasında

Odysseus and his crew find themselves on the mysterious island of Aeaea.

Odysseus ve tayfası kendilerini esrarlı ada Aiaia'da bulurlar.

Starving and exhausted, some of the men stumble upon a palatial home

Aç ve bitkin düşmüş adamlardan bazıları, çok güzel bir kadının içeri

where a stunning woman welcomes them inside for a sumptuous feast.

şaşaalı bir şölene davet ettiği görkemli bir eve rastlar.

Of course, this all turns out to be too good to be true.

Elbette bunların hepsi gerçek olamayacak kadar güzeldir.

The woman, in fact, is the nefarious sorceress Circe,

Aslında kadın kötü büyücü Kirke'dir

and as soon as the soldiers have eaten their fill at her table,

ve askerler masasında doyana kadar yedikten sonra,

she turns them all into animals with a wave of her wand.

değneğini sallayarak onları hayvana çevirir.

Fortunately, one of the men escapes,

Şans eseri adamlardan biri kaçar,

finds Odysseus and tells him of the crew's plight.

Odysseus'u bulur ve ona tayfasının durumunu anlatır.

But as Odysseus rushes to save his men,

Ancak Odysseus adamlarını kurtarmaya koşarken,

he meets the messenger god, Hermes,

haberci tanrı Hermes'e rastlar,

who advises him to first consume a magical herb.

Hermes ona önce tılsımlı bir otu almasını öğütler.

Odysseus follows this advice,

Odysseus bu öğüde uyar

and when he finally encounters Circe, her spells have no effect on him,

ve sonunda Kirke'yle karşılaşınca, büyüsünün ona etkisi olmaz,

allowing him to defeat her and rescue his crew.

onu yenerek tayfasını kurtarır.

Naturally, this story of witchcraft and animal transformations

Doğal olarak yüzyıllardır bu büyücülük ve hayvana dönüştürme hikâyesinin

was dismissed as nothing more than imagination for centuries.

hayal gücünden ötesi olduğu düşünülmedi.

But in recent years, the many mentions of herbs and drugs throughout the passage

Ancak son senelerde, bölümde geçen otlar ve ilaçlarla ilgili ifadeler

have piqued the interest of scientists,

bilim insanlarının ilgisini çekerek,

leading some to suggest

içlerinden bazılarının mitlerin

the myths might have been fictional expressions of real experiences.

gerçek deneyimlerin kurgusal ifadeleri olabileceğini öne sürmelerine yol açtı.

The earliest versions of Homer's text

Homeros'un metninin ilk versiyonları

say that Circe mixed baneful drugs into the food

Kirke'nin yiyeceklere zehirli ilaçlar karıştırdığını söyler,

such that the crew might utterly forget their native land.

böylece tayfa tamamen kendi memleketlerini unutur.

As it happens, one of the plants growing in the Mediterranean region

Tesadüfen Akdeniz bölgesinde büyüyen bitkilerden biri olan

is an innocent sounding herb known as Jimson weed,

boru otu adında kulağa masum gelen bir bitkinin

whose effects include pronounced amnesia.

etkilerinden biri kati hafıza kaybıdır.

The plant is also loaded with compounds that disrupt the vital neurotransmitter

Bitki, asetilkolin adı verilen hayati nörotransmitterin yapısını bozan

called acetylcholine.

bileşiklerle de yüklüdür.

Such disruption can cause vivid hallucinations,

Böylesine bir bozulma canlı halüsinasyonlara,

bizarre behaviors,

garip davranışlara

and general difficulty distinguishing fantasy from reality,

gerçekle düşü ayırt etmekte güçlüğe,

just the sorts of things

insanları hayvanlara

which might make people believe they've been turned into animals,

dönüşmüş olduklarına inandıracak türden şeylere sebep olabilir ki

which also suggests that Circe was no sorceress,

bu aynı zamanda Kirke'nin büyücü değil,

but in fact a chemist who knew how to use local plants to great effect.

aslında yerel bitkileri yüksek etkiyle kullanmayı bilen

bir kimyager olduğunu akla getirir.

But Jimson weed is only half the story.

Ancak boru otu hikâyenin sadece bir kısmı.

Unlike a lot of material in the Odyssey,

Odise'deki çoğu malzemenin aksine,

the text about the herb that Hermes gives to Odysseus is unusually specific.

metinde Hermes'in Odysseus'a verdiği otun olağan dışı şekilde ne olduğu belli.

Called moly by the gods,

Tanrıların "Moly" dediği otun,

it's described as being found in a forest glen,

orman koyaklarında bulunduğu,

black at the root and with a flower as white as milk.

kökünün kara, çiçeğinin ise süt kadar beyaz olduğu anlatılır.

Like the rest of the Circe episode,

Kirke'yle ilgili bölüm gibi,

moly was dismissed as fictional invention for centuries.

"Moly"nin yüzyıllar boyunca spekülatif bir uydurma olduğu düşünüldü.

But in 1951, Russian pharmacologist Mikhail Mashkovsky

Ancak 1951'de Rus farmakolog Mikhail Mashkovsky,

discovered that villagers in the Ural Mountains

Ural Dağları'ndaki köylülerin

used a plant with a milk-white flower and a black root

çocuk felcinden muzdarip çocukları iyileştirmek için

süt beyazı çiçekleri ve kara bir kökü olan bir bitki kullandığını keşfetti.

to stave off paralysis in children suffering from polio.

The plant, called snowdrop,

Adı kardelen olan bu bitkinin

turned out to contain a compound called galantamine

nörotransmitter asetilkolinin bozulmasını önleyerek

that prevented the disruption of the neurotransmitter acetylcholine,

sadece çocuk felci değil, aynı zamanda Alzheimer gibi diğer hastalıkların da

making it effective in treating not only polio

but other disease, such as Alzheimer's.

adı verilen bileşikleri içerdiği ortaya çıktı.

At the 12th World Congress of Neurology,

12. Dünya Nöroloji Kongresi'nde

Doctors Andreas Plaitakis and Roger Duvoisin

doktorlar Andreas Plaitakis ve Roger Duvoisin ilk kez

first proposed that snowdrop was, in fact, the plant Hermes gave to Odysseus.

Hermes'in Odysseus'a verdiği bitkinin aslında kardelen olduğunu iddia ettiler.

Although there is not much direct evidence that people in Homer's day

Homeros zamanında insanların anti-halüsinasyon etkilerini

would have known about its anti-hallucinatory effects,

bildiklerine dair çok fazla direkt bir kanıt olmasa da,

we do have a passage from 4th century Greek writer Theophrastus

4. yüzyılda Yunan yazar Teofrastos'un "Moly"nin zehirlere karşı

stating that moly is used as an antidote against poisons.

panzehir olarak kullanıldığını belirten bir metni bulunmaktadır.

So, does this all mean

O zaman bütün bunlar Odise'deki

that Odysseus, Circe, and other characters in the Odyssey were real?

Odysseus, Kirke ve diğer karakterlerin gerçek olduğu anlamına mı geliyor?

Not necessarily.

Tam olarak değil.

But it does suggest that ancient stories may have more elements of truth to them

Ancak antik hikâyelerin önceden düşündüğümüzden daha fazla

than we previously thought.

gerçek öge barındırabileceğini akla getiriyor.

And as we learn more about the world around us,

Çevremizdeki dünyayı daha fazla öğrendikçe,

we may uncover some of the same knowledge

çağlar boyunca mitler ve efsanelerin içinde

hidden within the myths and legends of ages passed.

saklı olan bu tür bilgilerin bir kısmını ortaya çıkarabiliriz.