The science behind the myth: Homer's "Odyssey" - Matt Kaplan

Khoa học đằng sau thần thoại: Sử thi "Odyssey" của Homer - Matt Kaplan

Translator: Linh Nguyen Reviewer: Trinh Le

Homer's "Odyssey",

Sử thi Odyssey của Homer

one of the oldest works of Western literature,

một trong các tác phẩm cổ nhất của văn học phương Tây,

recounts the adventures of the Greek hero Odysseus

kể về những cuộc phiêu lưu của vị anh hùng Hy Lạp Odysseus

during his ten-year journey home from the Trojan War.

trong suốt chuyến hành trình mười năm trở về nhà từ cuộc chiến thành Troy.

Though some parts may be based on real events,

Dù một vài phần có thể được dựa vào các sự kiện có thật,

the encounters with strange monsters, terrifying giants and powerful magicians

cuộc chạm trán với lũ quái vật kì lạ, kẻ khổng lồ đáng sợ và các pháp sư quyền lực

are considered to be complete fiction.

được cho là hoàn toàn hư cấu.

But might there be more to these myths than meets the eye?

Liệu đằng sau những thần thoại này, có bí ẩn nào mà chúng ta chưa biết?

Let's look at one famous episode from the poem.

Hãy xem thử một đoạn điển hình trong bài thơ.

In the midst of their long voyage,

Giữa chuyến hành trình dài của họ,

Odysseus and his crew find themselves on the mysterious island of Aeaea.

Odysseus và các thuỷ thủ trên tàu nhận ra họ đang ở trên một hòn đảo bí ẩn của Aeaea

Starving and exhausted, some of the men stumble upon a palatial home

Đói và kiệt sức, vài người đàn ông tìm thấy một căn nhà nguy nga tráng lệ

where a stunning woman welcomes them inside for a sumptuous feast.

nơi có một người phụ nữ lộng lẫy chào đón họ bên trong với một bữa ăn thịnh soạn.

Of course, this all turns out to be too good to be true.

Dĩ nhiên, điều này trở nên quá khó tin.

The woman, in fact, is the nefarious sorceress Circe,

Người phụ nữ đó, thật ra, là mụ phù thuỷ Circe đáng ghê tởm,

and as soon as the soldiers have eaten their fill at her table,

và ngay khi các chiến binh ăn uống no nê

she turns them all into animals with a wave of her wand.

bà ta biến họ thành những con vật chỉ với một cái vung đũa phép.

Fortunately, one of the men escapes,

May mắn thay, một trong số họ trốn thoát,

finds Odysseus and tells him of the crew's plight.

tìm Odysseus và kể với ông ấy về cảnh ngộ của đoàn thuỷ thủ.

But as Odysseus rushes to save his men,

Nhưng khi Odysseus vội vã đi cứu đoàn người của ông,

he meets the messenger god, Hermes,

ông ấy gặp vị sứ thần, Hermes,

who advises him to first consume a magical herb.

vị đã khuyên ông ấy dùng cây thảo mộc thần kì.

Odysseus follows this advice,

Odysseus nghe theo lời khuyên đó,

and when he finally encounters Circe, her spells have no effect on him,

và khi ông ấy chạm mặt Circe, bùa chú của bà ta trở nên vô hiệu với ông

allowing him to defeat her and rescue his crew.

giúp ông có thể đánh bại được bà ta và giải cứu đoàn thuỷ thủ.

Naturally, this story of witchcraft and animal transformations

Vốn dĩ, câu chuyện về ma thuật quỷ quái cùng sự biến thân thành động vật

was dismissed as nothing more than imagination for centuries.

chỉ được xem là sản phẩm của trí tưởng tượng hàng thế kỉ không hơn không kém.

But in recent years, the many mentions of herbs and drugs throughout the passage

Nhưng những năm gần đây, sự nhắc đến các cây thảo mộc và thuốc xuyên suốt đoạn thơ

have piqued the interest of scientists,

đã thu hút được sự chú ý từ các nhà khoa học,

leading some to suggest

dẫn đến việc vài nhà khoa học cho rằng

the myths might have been fictional expressions of real experiences.

câu chuyện thần thoại có thể là sản phẩm hư cấu dựa trên câu chuyện có thật.

The earliest versions of Homer's text

Những bản thảo đầu tiên của Homer

say that Circe mixed baneful drugs into the food

nói rằng Circe trộn thuốc độc vào thức ăn

such that the crew might utterly forget their native land.

làm cho đoàn thuỷ thủ có thể hoàn toàn quên đi quê nhà họ.

As it happens, one of the plants growing in the Mediterranean region

Khi sự việc xảy ra, có một loại cây mọc ở vùng Địa Trung Hải

is an innocent sounding herb known as Jimson weed,

là một loại cây tưởng chừng như vô hại có tên là cây cà độc dược

whose effects include pronounced amnesia.

mà tác dụng của nó bao gồm cả chứng hay quên rõ rệt.

The plant is also loaded with compounds that disrupt the vital neurotransmitter

Loại cây này có chứa rất nhiều hợp chất gây cản trở chất dẫn truyền xung thần kinh

called acetylcholine.

được gọi là a-xê-tin cô-lin

Such disruption can cause vivid hallucinations,

Sự cản trở đó có thể gây ra những ảo giác mạnh mẽ,

bizarre behaviors,

các hành động kỳ quặc,

and general difficulty distinguishing fantasy from reality,

và khó khăn nói chung về mặt phân biệt giữa tưởng tượng và hiện thực.

just the sorts of things

những thứ đại loại như thế

which might make people believe they've been turned into animals,

làm con người có thể tin rằng họ bị biến thành động vật,

which also suggests that Circe was no sorceress,

việc đó dẫn đến một giả thuyết Circe không phải là phù thuỷ

but in fact a chemist who knew how to use local plants to great effect.

nhưng thực chất là một nhà hoá học, người biết tác dụng của các cây thuốc địa phương

But Jimson weed is only half the story.

Nhưng cây cà độc dược chỉ là một phần của câu chuyện.

Unlike a lot of material in the Odyssey,

Không giống các phần khác trong sử thi Odyssey

the text about the herb that Hermes gives to Odysseus is unusually specific.

phân đoạn nói về cây thảo dược Hermes đưa cho Odysseus chi tiết đến khác thường.

Được các vị thần gọi là loài thảo dược thần kì,

Called moly by the gods,

it's described as being found in a forest glen,

Nó được miêu tả được tìm thấy trong một thung lũng hẹp trong rừng,

black at the root and with a flower as white as milk.

đen ở phần rễ và có hoa trắng như sữa.

Like the rest of the Circe episode,

Cũng như phân đoạn nói về Circe

moly was dismissed as fictional invention for centuries.

cây thảo dược thần kì từ lâu chỉ được xem là sản phẩm của trí tượng tượng

But in 1951, Russian pharmacologist Mikhail Mashkovsky

Nhưng năm 1951, một dược sĩ người Nga Mikhail Mashkovsky

discovered that villagers in the Ural Mountains

phát hiện ra rằng người làng ở vùng núi Ural

used a plant with a milk-white flower and a black root

đã sử dụng một loại cây có hoa trắng sữa và rễ đen

to stave off paralysis in children suffering from polio.

để ngăn ngừa chứng tê liệt ở trẻ em mắc phải chứng bại liệt.

The plant, called snowdrop,

Loài cây được gọi là hoa giọt tuyết

turned out to contain a compound called galantamine

hoá ra có chứa hợp chất được gọi là galantamine

that prevented the disruption of the neurotransmitter acetylcholine,

có thể ngăn chặn chất gây cản trở dẫn truyền xung thần kinh a-xê-tin cô-lin,

making it effective in treating not only polio

làm nó hiệu quả không chỉ trong việc chữa trị bại liệt

but other disease, such as Alzheimer's.

mà còn các loại bệnh khác, như chứng mất trí nhớ do não suy thoái.

Vào đại hội thế giới lần thứ 12 của khoa thần kinh

At the 12th World Congress of Neurology,

Doctors Andreas Plaitakis and Roger Duvoisin

Các bác sĩ Andreas Plaitakis và Roger Duvoisin

first proposed that snowdrop was, in fact, the plant Hermes gave to Odysseus.

lần đầu đề xuất rằng hoa giọt tuyết, thực chất là loài cây Hermes đưa cho Odysseus

Although there is not much direct evidence that people in Homer's day

Dù không có nhiều bằng chứng cụ thể về việc người thời Homer

would have known about its anti-hallucinatory effects,

biết về tác dụng chống ảo giác của nó

we do have a passage from 4th century Greek writer Theophrastus

chúng ta có một đoạn văn từ thế kỉ thứ 4 của nhà văn Hy Lạp Theophrastus

stating that moly is used as an antidote against poisons.

nó rõ rằng loài thảo dược thần kì đó được dùng như thuốc giải độc.

So, does this all mean

Vậy, liệu tất cả điều đó có nghĩa là

that Odysseus, Circe, and other characters in the Odyssey were real?

Odysseus, Circe và các nhân vật khác trong trường ca Odyssey là có thật?

Not necessarily.

Không nhất thiết phải như vậy.

But it does suggest that ancient stories may have more elements of truth to them

Nhưng nó có ám chỉ rằng những câu chuyện cổ xưa có thể có nhiều yếu tố hiện thực

than we previously thought.

hơn chúng ta từng nghĩ.

And as we learn more about the world around us,

Và khi chúng ta tìm tòi nhiều hơn về thế giới ở quanh ta,

we may uncover some of the same knowledge

chúng ta có thể giải mã những thông tin

hidden within the myths and legends of ages passed.

ẩn giấu trong chuyện thần thoại và truyền thuyết thời xưa cũ.