The fascinating history of cemeteries - Keith Eggener

Çeviri: Gözde Zülal Solak Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Spindly trees,

Uzun ince ağaçlar,

rusted gates,

pas tutmuş kapılar,

crumbling stone,

ufalanmış taşlar,

a solitary mourner—

tek başına yas tutan biri -

these things come to mind when we think of cemeteries.

mezarlık dediğimizde, aklımıza bunlar gelir.

But not so long ago,

Fakat kısa bir zaman önce

many burial grounds were lively places,

çoğu mezarlık hareketli yerlerdi,

with blooming gardens and crowds of people

mezar taşlarının etrafında dolaşan insan kalabalıkları

strolling among the headstones.

ve çiçek açan bahçeleri vardı.

How did our cemeteries become what they are today?

Peki mezarlıklar bugünkü hâllerine nasıl geldiler?

Some have been around for centuries,

Bazıları yüzyıllardır var;

like the world’s largest, Wadi al-Salaam,

tıpkı beş milyondan fazla insanın gömülü olduğu

where more than five million people are buried.

dünyanın en büyük mezarlığı Wadi al-Salaam gibi.

But most of the places we’d recognize as cemeteries are much younger.

Fakat mezarlık olarak bildiğimiz yerlerin çoğu, çok daha yeniler.

In fact, for much of human history,

Aslında, insan tarihinin büyük kısmında

we didn’t bury our dead at all.

ölülerimizi asla gömmedik.

Our ancient ancestors had many other ways of parting with the dead loved ones.

Atalarımızın, sevdiklerinin ölülerinden ayrılmak için birçok başka yolu vardı.

Some were left in caves,

Kimileri mağarada bırakılırdı,

others in trees

diğerleri ağaçlarda

or on mountaintops.

veya dağ tepelerinde.

Still others were sunk in lakes,

Diğerleri hâlâ göllere bırakılıyor,

put out to sea,

denize bırakılıyor,

ritually cannibalized,

etleri ayinlerle yeniyor

or cremated.

veya yakılıyor.

All of these practices,

Tüm bu uygulamalar,

though some may seem strange today,

bazıları bugün garip görünse de,

were ways of venerating the dead.

ölüye saygı gösterme yollarıydı.

By contrast, the first known burials

Buna karşın, yaklaşık 120.000 yıl önceki

about 120,000 years ago

bilinen ilk ölü gömme uygulamaları

were likely reserved for transgressors,

muhtemelen günahkârlara mahsustu,

excluding them from the usual rites

ölüyü onurlandırma amaçlı

intended to honor the dead.

olağan törenlerden, onlar dışlanıyordu.

But the first burials revealed some advantages over other practices:

Ancak ilk gömülerin, diğer uygulamalar üzerinde bazı avantajları vardı:

they protected bodies from scavengers and the elements,

Sevilenlerin çürüyüp gitmesini gözlerden ırak kılıyorken,

while shielding loved ones from the sight of decay.

bedenleri leş yiyen hayvanlardan ve elementlerden koruyorlardı.

These benefits may have shifted ancient people’s thinking

Bu faydalar, antik dönemde insanların düşüncelerini

toward graves designed to honor the dead,

ölüyü onurlandıran mezarlara yönlendirmiştir

and burial became more common.

ve gömmek daha yaygın hâle gelmiştir.

Sometimes, these graves contained practical or ritual objects,

Bu mezarlar bazen nesnel veya ritüel objeleri de içeriyordu,

suggesting belief in an afterlife

bu objeler de ölülerin böyle şeylere

ihtiyaç duyabileceği öbür dünyayı öne sürüyordu.

Communal burials first appeared in North Africa and West Asia

Toplu definler, 10 ila 15.000 yıl önce ilk kez Kuzey Afrika

around 10 to 15,000 years ago,

ve Batı Asya'da ortaya çıktı,

around the same time as the first permanent settlements in these areas.

yani bu bölgelerde ilk kalıcı yerleşimler ile aynı zamanda.

These burial grounds created permanent places to commemorate the dead.

Bu mezarlıklar, ölüleri anmak için kalıcı yerler yaratmıştı.

The nomadic Scythians littered the steppes

Göçebe İskitler, stepleri kurgan adı verilen

with grave mounds known as kurgans.

mezar topraklarıyla karıştırıyorlardı.

The Etruscans built expansive necropoles,

Etrüskler geniş mezarlar inşa ettiler,

their grid-patterned streets lined with tombs.

örgü desenli sokaklarında mezarlıklar diziliydi.

In Rome, subterranean catacombs housed

Roma'da yeraltı mezarlıklarında hem ölü yakma kapları,

both cremation urns and intact remains.

hem de el değmemiş cesetler bulunuyordu.

The word cemetery, or “sleeping chamber,”

Mezarlık kelimesi veya "uyku odası",

was first used by ancient Greeks,

ilk olarak şehirlerinin kıyılarındaki

who built tombs in graveyards

mezarlıklara lahitler inşa eden

at the edges of their cities.

antik Yunanlar tarafından kullanıldı.

In medieval European cities,

Orta çağ Avrupa şehirlerinde

Christian churchyards provided rare, open spaces

Hristiyan kilise mezarlıkları ölüye yer temin eden seyrek, açık

that accommodated the dead,

alanlar sağlıyordu

but also hosted markets, fairs, and other events.

ve ayrıca pazar, fuar ve diğer etkinliklere de ev sahipliği yapıyorlardı.

Farmers even grazed cattle in them,

Hatta çiftçiler orada sığırları otlatırdı,

believing graveyard grass made for sweeter milk.

çünkü mezar otlarının, sütü daha tatlı yaptığına inanıyorlardı.

As cities grew during the industrial revolution,

Sanayi devrimiyle şehirler büyüdükçe,

large suburban cemeteries replaced smaller urban churchyards.

küçük şehir kilise mezarlıklarının yerini büyük kenar kent mezarlıkları aldı.

Cemeteries like the 110-acre Père-Lachaise in Paris

Paris'teki 43,93 hektar Père-Lachaise veya Massachusetts, Cambridge'deki

or the 72-acre Mt. Auburn in Cambridge, Massachusetts

29 hektar Mount Auburn mezarlığı gibi mezarlıklar,

were lushly landscaped gardens

heykelleri ve süslü mezarlarıyla birlikte

filled with sculpted stones

yemyeşil düzenlenmiş

and ornate tombs.

bahçelerdi.

Once a luxury reserved for the rich and powerful,

Bir zamanlar lüks, zengin ve güçlüler için ayrılmıştı,

individually marked graves

bireysel işaretlenmiş mezarlar

became available to the middle and working classes.

orta ve işçi sınıflara da mevcut hâle gelmişti.

People visited cemeteries for funerals,

İnsanlar mezarlıkları sadece cenazeler için değil,

but also for anniversaries, holidays,

ayrıca kutlamalar, tatiller

or simply an afternoon outdoors.

veya bir akşamüstü yürüyüşü için de ziyaret ediyorlardı.

By the late 19th century, as more public parks and botanical gardens appeared,

19.yy'ın sonlarında şehir parkları ve botanik bahçeler ortaya çıktıkça,

cemeteries began to lose visitors.

mezarlık ziyaretçileri azaldı.

Today, many old cemeteries are lonely places.

Günümüzde çoğu eski mezarlık, artık yalnız yerler.

Some are luring visitors back with tours,

Bazıları turlarla, konserlerle veya diğer programlarla

concerts, and other attractions.

ziyaretçileri cezbediyor.

But even as we revive old cemeteries,

Fakat eski mezarlıkları canlandırdıkça,

we’re rethinking the future of burial.

cenaze törenlerinin geleceğini düşünüyoruz.

Cities like London, New York, and Hong Kong

Londra, New York ve Hong Kong gibi şehirlerde

are running out of burial space.

mezarlık alanı bitmek üzere.

Even in places where space isn’t so tight,

Alanların çok sıkışık olmadığı yerlerde bile

cemeteries permanently occupy land

mezarlıklar sonrasında işlenemeyecek

that can’t be otherwise cultivated or developed.

veya geliştirelemeyecek alanları kalıcı olarak kaplıyorlar.

Traditional burial consumes materials

Geleneksel gömülerde metal, taş

like metal, stone, and concrete,

ve beton gibi maddeler kullanılıyor

and can pollute soil and groundwater

ve bunlar, toprağı ve yeraltı suyunu zehirli

with toxic chemicals.

kimyasallarla kirletebilirler.

With increasing awareness of the environmental costs,

Artan çevresel maliyetler farkındalığıyla birlikte

people are seeking alternatives.

insanlar alternatif arıyorlar.

Many are turning to cremation and related practices.

Çoğu, ölü yakma ve bağlantılı uygulamalara yöneliyor.

Along with these more conventional practices,

Bu daha geleneksel uygulamalarla birlikte

people can now have their remains shot into space,

insanlar kalıntılarını uzaya gönderebiliyor,

used to fertilize a tree,

ağaç yetiştirmek için kullanabiliyor

or made into jewelry,

veya bir takıya, havai fişeğe

fireworks,

and even tattoo ink.

ve hatta dövme mürekkebine

dönüştürebiliyor.

In the future, options like these may replace burial completely.

Gelecekte bu tür seçenekler gömü uygulamasının yerini tamamen alabilir.

Cemeteries may be our most familiar monuments to the departed,

Mezarlıklar aramızdan ayrılanlara dair en bilindik anıtlarımız olabilir,

but they’re just one step

fakat gittikçe gelişen ölüyü hatırlama

in our ever-evolving process

ve onurlandırma sürecimizde

of remembering and honoring the dead.

mezarlıklar yalnızca bir adımdır.