The history of keeping time - Karen Mensing

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

We check the time every day, all day long.

Her gün, gün boyu saati kontrol ederiz.

But did you ever wonder - where did telling time come from?

Ama saati söylemenin nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi?

Why does it matter what time it is?

Saatin kaç olduğu neden bu kadar önemli?

Who determined the clock

Saati kim belirledi

ve dünyada neden bu kadar farklı zaman dilimi var?

and why in the world are there so many different time zones?

The first form of telling time was the sundial

Zamanı tespit etmenin ilk formu güneş saatiydi

and the earliest sundials known from the archaeological record

ve bilinen en erken güneş saati arkeolojik kayıtlarda,

are obelisks from nearly 5,000 years ago.

5000 yıl öncesine ait dikili taşlardır.

Sundials indicate the time by casting a shadow

Güneş saatleri bir yüzeye gölge gelmesi ile saati belirtir.

onto a surface.

The object that casts the shadow is a stick in the center known as a gnomon.

Gölgeyi yaratan nesne, gnomon olarak bilinen merkezde bir çubuktur.

A well-constructed sundial can measure time with remarkable accuracy,

İyi inşa edilmiş bir güneş saati, olağanüstü hassasiyetle zamanı ölçebilir,

and sundials were used to monitor the performance of clocks until the modern era.

güneş saatleri modern çağa kadar saatlerin durumunu izlemekte kullanıldı.

Güneş saatlerinin de kendi kısıtlamaları var.

But sundials have their limitations too.

Obviously they require the sun to shine,

Güneşin parlaması gerekir,

bu yüzden gece olunca karanlıkta saati belirtemezler.

so they don't work at all during the night when it's dark.

Many different devices have been used over the years to estimate the passage of time:

Yılar boyunca zamanı belirtmek için birçok araç kullanıldı:

candles and sticks of incense that burn down at fairly predictable speeds

Kum saati ile birlikte oldukça öngörülebilir hızlarda yakılan

have been used, along with the hourglass.

mum ve tütsü çubukları kullanılmıştır.

Hourglasses are devices in which fine sand

Kum saatleri, ince kumun sabit oranda küçük bir delikten döküldüğü

pours through a tiny hole at a constant rate

ve keyfi bir zaman diliminin

and indicates a predetermined passage of an arbitrary period of time.

önceden belirlenmiş bir geçişini gösteren aygıtlardır.

The origin of the hourglass is uncertain,

14. yüzyıl başlarında özellikle gemilerde sıklıkla kullanılmasına karşın

although beginning in the 14th century, the hourglass was used commonly,

kum saatinin kökeni belli değildir.

especially on board ships.

The motion of the boat on the water did not affect the hourglass,

Diğer saat ölçme araçlarının aksine,

unlike other time-measuring devices.

gemide olan kum saatini suyun hareketi etkilemezdi.

The mechanical clock was invented in the 13th century

Geleneksel zaman tutma metotlarının büyük bir değişikliğe uğramasını sağlayan

which sparked a big change in traditional timekeeping methods.

mekanik saat 13. yüzyılda icat edildi.

This modern clock relied on the swing of a pendulum

Bu modern saat, bir sarkaçın salınımına

veya kuvars kristalinin titreşimine dayanıyordu;

or the vibration of a quartz crystal, which was far more accurate than sand

bu kumdan ya da mumlardan çok daha doğruydu.

or candles.

Today, the basis for scientific time

Günümüzde, bilimsel zamanın temeli,

is a continuous count of seconds

tüm dünyada atomik saatlere dayalı,

based on atomic clocks all around the world, known as the international atomic time.

uluslararası atomik zaman olarak bilinen, sürekli bir saniye sayısıdır.

Why does it matter that we keep track of time?

Zamanı takip etmemiz neden önemli?

Well, time regulates our daily lives

Zaman, günlük hayatımızı düzenler

and makes it possible to accurately communicate with people

ve tüm dünyadaki insanlarla

doğru bir şekilde iletişim kurmayı mümkün kılar.

all over the world.

Without a time system, we would have many challenges in farming,

Zaman sistemi olmadan, tarımda, sosyal yapılarda,

social structures, communication, and business.

iletişim, ve iş hayatında birçok zorlukla karşılaşırdık.

Take the American railroad system, for example.

Amerika'nın demir yolu sistemini örnek olarak ele alalım.

In the mid-19th century, each railroad used its own standard time

19. yüzyılın ortalarında her demir yolu,

genel olarak karargahın yerel saatine dayanan standart zamanı kullanırdı

generally based on the local time of its headquarters,

and the railroad's train schedules were published using its own time.

ve demir yolları zaman çizelgelerini kendi zamanına göre yayınlıyorlardı.

Some major railroad junctions

Birkaç farklı demir yolunun hizmet verdiği

served by several different railroads

bazı büyük demir yolu kavşaklarının,

had a separate clock for each railroad, each showing a different time.

her demir yolu için ayrı bir saati vardı ve her biri farklı bir zaman gösteriyordu.

The distance between New York and Boston is about 2 degrees, or 8 minutes,

New York ve Boston arasındaki mesafede tren bağlantınızı yapmak

which can be the difference between making or missing your train connection.

veya kaçırmak arasındaki fark yaklaşık 2 derece veya 8 dakikadır.

If the difference between New York and Boston

New York ve boston arasındaki mesafe 8 dakika ise,

is 8 minutes, imagine the difference

Boston ve Avustralya arasındaki farkı hayal edin.

between Boston and Australia.

Saat dilimlerinin kullanımı bu farklılıkları ortadan kaldırır

The use of time zones irons out these differences

ve iletişimi önemli ölçüde daha pürüzsüz hâle getirir.

and makes communication significantly smoother.

A time zone is a region on earth

Bir saat dilimi, dünyadaki standart bir zamana sahip olan bir bölgedir.

that has a uniform standard time.

There are 40 time zones on land

Dünyada 40 saat dilimi vardır

because the earliest and latest time zones

çünkü en erken ve en son saat dilimleri

are 26 hours apart.

26 saat aralıklıdır.

Any given calendar date exists at some point

Herhangi bir takvim tarihi,

50 saat boyunca dünyanın bir noktasında bulunmaktadır.

on the globe for 50 hours.

Bir dahaki sefere birisi size,

So the next time someone asks you

"What time is it?"

''Saat kaç?'' diye sorduğunda

cevabınız, eskiden olduğundan çok daha karmaşık olabilir.

Your answer may be a whole lot more complicated than it used to be.