The history of keeping time - Karen Mensing

Historia sprawdzania czasu - Karen Mensing

Tłumaczenie: Maciej Dowgiałło Korekta: Krystian Aparta

We check the time every day, all day long.

Ciągle sprawdzamy, która godzina.

But did you ever wonder - where did telling time come from?

Zastanawialiście się, skąd wzięło się sprawdzanie czasu?

Why does it matter what time it is?

Dlaczego musimy wiedzieć, która godzina?

Who determined the clock

Kto stworzył zegar

and why in the world are there so many different time zones?

i czemu jest tyle różnych stref czasowych na świecie?

The first form of telling time was the sundial

Na początku mieliśmy zegary słoneczne.

and the earliest sundials known from the archaeological record

Najstarszymi według archeologów zegarami słonecznymi

are obelisks from nearly 5,000 years ago.

są obeliski sprzed niemal 5 tysięcy lat.

Sundials indicate the time by casting a shadow

Zegar słoneczny pokazuje czas, rzucając cień.

onto a surface.

Zegar słoneczny pokazuje czas, rzucając cień.

The object that casts the shadow is a stick in the center known as a gnomon.

Wskaźnik rzucający cień nazywa się gnomon.

A well-constructed sundial can measure time with remarkable accuracy,

Dobre zegary słoneczne mierzą czas ze znakomitą dokładnością,

and sundials were used to monitor the performance of clocks until the modern era.

dlatego do czasów nowożytnych służyły do sprawdzania innych zegarów.

But sundials have their limitations too.

Ale zegary słoneczne mają też ograniczenia.

Obviously they require the sun to shine,

Oczywiście wymagają światła słonecznego,

so they don't work at all during the night when it's dark.

więc nie działają w nocy.

Many different devices have been used over the years to estimate the passage of time:

Upływ czasu określano za pomocą wielu różnych urządzeń:

candles and sticks of incense that burn down at fairly predictable speeds

świec i pałeczek kadzidła, wypalających się z przewidywalną prędkością,

have been used, along with the hourglass.

a także klepsydr.

Hourglasses are devices in which fine sand

Klepsydry to urządzenia, w których drobny piasek

pours through a tiny hole at a constant rate

przesypuje się małym otworem ze stałą prędkością

and indicates a predetermined passage of an arbitrary period of time.

i wskazuje upływ określonego odcinka czasu.

The origin of the hourglass is uncertain,

Pochodzenie klepsydry nie jest pewne,

although beginning in the 14th century, the hourglass was used commonly,

ale poczynając od XIV wieku klepsydr używano powszechnie,

especially on board ships.

głównie na pokładach statków.

The motion of the boat on the water did not affect the hourglass,

Ruch statku po wodzie nie wpływał na działanie klepsydry,

unlike other time-measuring devices.

w przeciwieństwie do innych urządzeń mierzących czas.

The mechanical clock was invented in the 13th century

Zegar mechaniczny wynaleziono w XIII wieku,

which sparked a big change in traditional timekeeping methods.

co znacznie zmieniło sposób odmierzania czasu.

This modern clock relied on the swing of a pendulum

Nowoczesny zegar opierał się na ruchu wahadła

or the vibration of a quartz crystal, which was far more accurate than sand

lub wibracjach kryształków kwarcowych, dokładniejszych niż piasek

or candles.

czy świece.

Today, the basis for scientific time

Dzisiaj podłożem mierzenia czasu w nauce

is a continuous count of seconds

jest ciągłe przeliczanie sekund.

based on atomic clocks all around the world, known as the international atomic time.

Używa się zegarów atomowych, liczących międzynarodowy czas atomowy.

Why does it matter that we keep track of time?

Dlaczego mierzenie czasu jest takie istotne?

Well, time regulates our daily lives

Czas reguluje nasze życie codzienne

and makes it possible to accurately communicate with people

oraz umożliwia dokładną komunikację z ludźmi

all over the world.

na całym świecie.

Without a time system, we would have many challenges in farming,

Bez czasowego systemu napotykalibyśmy wiele trudności w rolnictwie,

social structures, communication, and business.

strukturach społecznych, komunikacji czy biznesie.

Take the American railroad system, for example.

Weźmy na przykład system kolei amerykańskich.

In the mid-19th century, each railroad used its own standard time

W połowie XIX wieku każda kolej korzystała z własnego standardu czasu,

generally based on the local time of its headquarters,

określanego głównie przez czas lokalny w ich głównej siedzibie.

and the railroad's train schedules were published using its own time.

Również rozkłady jazdy opierały się na tym czasie.

Some major railroad junctions

Kilka największych węzłów kolejowych

served by several different railroads

obsługiwanych przez kilka różnych kolei

had a separate clock for each railroad, each showing a different time.

musiało mieć oddzielny zegar dla każdej firmy kolejowej.

The distance between New York and Boston is about 2 degrees, or 8 minutes,

Odległość między Nowym Jorkiem a Bostonem wynosi 2 stopnie lub 8 minut,

which can be the difference between making or missing your train connection.

co może decydować o zdążeniu lub spóźnieniu się na przesiadkę.

If the difference between New York and Boston

Jeżeli różnica między Nowym Jorkiem a Bostonem

is 8 minutes, imagine the difference

to 8 minut, to wyobraźmy sobie różnicę

between Boston and Australia.

między Bostonem i Australią.

The use of time zones irons out these differences

Używanie stref czasowych likwiduje takie różnice

and makes communication significantly smoother.

i sprawia, że komunikacja jest znacznie płynniejsza.

A time zone is a region on earth

Strefa czasowa to region na ziemi

that has a uniform standard time.

mający jeden standard czasowy.

There are 40 time zones on land

Mamy w sumie aż 40 stref czasowych,

because the earliest and latest time zones

bo najwcześniejsze i najpóźniejsze

are 26 hours apart.

oddziela 26 godzin różnicy.

Any given calendar date exists at some point

Każdy dzień kalendarzowy trwa na świecie

on the globe for 50 hours.

przez okres 50 godzin.

So the next time someone asks you

Więc kiedy ktoś zapyta:

"What time is it?"

"Która godzina?",

Your answer may be a whole lot more complicated than it used to be.

twoja odpowiedź może być teraz dużo bardziej skomplikowana.