Aphasia: The disorder that makes you lose your words - Susan Wortman-Jutt

Afazi: Kelimelerinizi kaybetmenize yol açan rahatsızlık - Susan Wortman-Jutt

Çeviri: Berfin Nur Şahin Gözden geçirme: Yunus ASIK

Language is an essential part of our lives that we often take for granted.

Dil sık sık hafife aldığımız, hayatımızın önemli bir parçasıdır.

With it, we can communicate our thoughts and feelings,

Onunla, düşüncelerimizi ve hislerimizi iletebiliriz,

lose ourselves in novels,

kendimizi romanlarda kaybedebiliriz,

send text messages,

mesaj atabiliriz

and greet friends.

ve arkadaşlarımızla selamlaşabiliriz.

Düşünceleri kelimelere dönüştürememeyi hayal etmesi zordur.

It's hard to imagine being unable to turn thoughts into words.

But if the delicate web of language networks in your brain

Ama beyninizdeki dil ağının hassas dokusu,

became disrupted by stroke, illness, or trauma,

felç, hastalık veya travmadan dolayı bozulursa,

you could find yourself truly at a loss for words.

kendinizi tam olarak kelime kaybına uğramış bulabilirsiniz.

This disorder, called aphasia, can impair all aspects of communication.

Afazi olarak adlandırılan bu rahatsızlık iletişime tüm açılardan zarar verebilir.

People who have aphasia remain as intelligent as ever.

Afazili bireyler her zaman oldukları kadar zeki olmaya devam ederler.

They know what they want to say,

Ne söylemek istediklerini bilirler,

but can't always get their words to come out correctly.

ama her zaman doğru şekilde söyleyemezler.

They may unintentionally use substitutions called paraphasias,

İstemsiz olarak parafazi denilen

switching related words, like saying "dog" for "cat,"

bağlantılı kelimeleri, kedi yerine köpek demek gibi

or words that sound similar, such as "house" for "horse."

ya da kulağa benzer gelen kelimeleri, ''at'' yerine ''konut'' gibi

birbiri yerine kullanabilirler.

Sometimes, their words may even be unrecognizable.

Bazen kullandıkları kelimeler anlamsız bile olabilir.

There are several types of aphasia grouped into two categories:

Farklı afazi türleri iki kategori altında gruplandırılmıştır,

fluent, or receptive, aphasia

akıcı veya algısal afazi

and non-fluent, or expressive, aphasia.

ve tutuk veya ifadesel afazi.

People with fluent aphasia may have normal vocal inflection

Akıcı afazili insanlar konuşurken, çekimleri normal olarak kullanabilirler

but use words that lack meaning.

ama anlamsız kelimeler kullanırlar.

They have difficulty comprehending the speech of others

Başkalarının konuşmasını anlamakta güçlük çekerler

and are frequently unable to recognize their own speech errors.

ve çoğu zaman kendi konuşmalarındaki hataları fark edemezler.

People with non-fluent aphasia, on the other hand,

Tutuk afazili insanlarınsa, diğer bir yandan

may have good comprehension

anlamlandırmaları iyidir

but will experience long hesitations between words and make grammatical errors.

ama kelimeler arasında uzun duraklamalar yaşarlar ve dilbilgisi hataları yaparlar.

We all have that tip-of-the-tongue feeling from time to time

Zaman zaman hepimiz bir kelimeyi aklımıza getiremediğimizde,

when we can't think of a word,

dilinin ucunda olma hissini yaşarız

but having aphasia can make it hard to name simple, everyday objects.

ama afazili olmak basit, günlük kullanılan cisimleri adlandırmayı zor hâle getirir.

Even reading and writing can be difficult and frustrating.

Yazmak ve okumak bile zor ve sinir bozucu olabiliir.

So how does this language loss happen?

Peki bu dil kaybı nasıl oluşur?

The human brain has two hemispheres.

İnsan beyninin iki yarımküresi vardır.

In most people, the left hemisphere governs language.

Çoğu insanda beynin sol yarımküresi dili yönetir.

We know this because in 1861,

Bunu biliyoruz çünkü 1861'de,

the physician Paul Broca studied a patient

fizikçi Paul Broca, ''esmer'' kelimesi harici

tüm kelimeleri kullanma yetisini kaybeden bir hastayı incelemişti.

who lost the ability to use all but a single word, "tan."

During a postmortem study of that patient's brain,

Hastanın beyniyle ilgili yapılan postmodern bir araştırmada,

Broca discovered a large lesion in the left hemisphere

Broca, sol yarımkürede, şimdi Broca alanı olarak bilinen yerde,

now known as Broca's area.

büyük bir lezyon keşfetti.

Scientists today believe that Broca's area is responsible in part for naming objects

Billim adamları bugün Broca alanının nesneleri isimlendirmeden

ve konuşmada yer alan kasların koordinasyonundan

and coordinating the muscles involved in speech.

sorumlu olduğuna inanıyor.

Broca alanının arkasında, işitme korteksinin yakınında

Behind Broca's area is Wernicke's area near the auditory cortex.

Wernicke alanı vardır.

That's where the brain attaches meaning to speech sounds.

Burası beynin anlamla sesi bağladığı yerdir.

Damage to Wernicke's area impairs the brain's ability to comprehend language.

Wernicke alanı hasarı, beynin dili kavramasını zayıflatır.

Afazi, bu özelleşmiş dil alanlarından birinin

Aphasia is caused by injury to one or both of these specialized language areas.

veya her ikisinin de hasar görmesinden kaynaklanır.

Fortunately, there are other areas of the brain

Neyse ki, beyinde bu dil merkezlerini destekleyen

which support these language centers

ve iletişime yardım edebilen

and can assist with communication.

başka alanlar da var.

Even brain areas that control movement are connected to language.

Beyinde, hareketin kontrolünü sağlayan alanlar bile dil ile bağlantılıdır.

FMRI studies found that when we hear action words, like "run" or "dance,"

FMRG araştırmaları, ''koş'' veya ''dans et'' gibi hareket kelimelerini

parts of the brain responsible for movement light up

duyduğumuzda, vücut gerçekten koşuyor ya da dans ediyormuş gibi,

as if the body was actually running or dancing.

beynin hareketten sorumlu kısımları aydınlanır.

Our other hemisphere contributes to language, too,

Diğer yarım küremiz de ritim ve tonlamayı geliştirerek

enhancing the rhythm and intonation of our speech.

dile katkıda bulunur.

Bazen, iletişim zor olduğunda, bu dilsel olmayan alanlar

These non-language areas sometimes assist people with aphasia

when communication is difficult.

afazili insanlara yardımda bulunur.

So how common is aphasia?

Peki afazi ne kadar yaygın?

Approximately 1 million people in the U.S. alone have it,

Sadece ABD'de, yaklaşık 1 milyon afazili birey

with an estimated 80,000 new cases per year.

ve her yıl tahmini 80.000 yeni afazi vakası var.

About one-third of stroke survivors suffer from aphasia

Felç atlatan insanların üçte biri afaziden muzdarip,

making it more prevalent than Parkinson's disease

bu onu Parkinson hastalığından

or multiple sclerosis,

yada daha az bilinen multipl sklerozdan

yet less widely known.

daha yaygın yapıyor.

There is one rare form of aphasia called primary progressive aphasia, or PPA,

Afazinin, felç ya da beyin yaralanmasından dolayı oluşmayan

which is not caused by stroke or brain injury,

ama ilk semptomlarından birinin

but is actually a form of dementia

dil kaybı olduğu bir bunama çeşidi olan,

in which language loss is the first symptom.

ender görülen bir türü primer progresif afazi ya da PPA'dır.

The goal in treating PPA is to maintain language function for as long as possible

PPA'yı tedavi etmekteki amaç bunamanın diğer semptomları ortaya çıkana kadar,

before other symptoms of dementia eventually occur.

mümkün olduğunca, dil fonksiyonlarını devam ettirmektir.

However, when aphasia is acquired from a stroke or brain trauma,

Ancak, felçten ya da beyin travmasından dolayı afazi edinildiğinde

language improvement may be achieved through speech therapy.

dil gelişimi, konuşma terapisiyle geri kazanılabilir.

Our brain's ability to repair itself, known as brain plasticity,

Beynimizin, beyin plastisitesi olarak bilinen kendini onarma kabiliyeti,

permits areas surrounding a brain lesion

beyin lezyonu etrafındaki alanların, iyileşme işlemi sırasında

to take over some functions during the recovery process.

bazı fonksiyonları üstlenmesine izin verir.

Scientists have been conducting experiments using new forms of technology,

Bilim adamları, yeni teknolojiyi kullanarak

which they believe may encourage brain plasticity in people with aphasia.

afazili insanlarda, beyin plastisitesini

destekleyebileceğine inandıkları deneyler yürütüyorlar.

Meanwhile, many people with aphasia remain isolated,

Aynı zamanda, afazili insanlar, diğerlerinin onları anlamayacağı

ya da konuşmaları için fazladan süre vermeyeceklerinden korktukları için

afraid that others won't understand them or give them extra time to speak.

toplumdan izole oluyorlar.

By offering them the time and flexibility to communicate in whatever way they can,

Onlara iletişime geçebilmeleri için zaman ve esneklik sunarak,

you can help open the door to language again,

afazinin sınırlarının ötesine geçip

moving beyond the limitations of aphasia.

dilin kapılarını yeniden açmalarına yardım edebilirsiniz.