History vs. Genghis Khan - Alex Gendler

Translator: Kelwalin Dhanasarnsombut Reviewer: Rawee Ma

He was one of the most fearsome warlords who ever lived,

เขาเป็นหนึ่งในนักรบที่น่าเกรงขามที่สุด ผู้ซึ่งเคยมีชีวิตอยู่

waging an unstoppable conquest across the Eurasian continent.

ที่ชนะศึกสงครามทั่วทั้งภูมิภาคยูเรเชีย

But was Genghis Khan a vicious barbarian

แต่เจงกิสข่านเป็นคนเถื่อนผู้โหดร้าย

or a unifier who paved the way for the modern world?

หรือเป็นผู้รวมแผ่นดินให้เป็นปึกแผ่น เพื่อกรุยทางให้กับโลกยุคใหม่

We'll see in "History vs. Genghis Khan."

มาพบกับ "ประวัติศาสตร์ ปะทะ เจงกิสข่าน"

"Order, order. Now who's the defendant today?

"อยู่ในความสงบด้วย เอาล่ะ วันนี้ใครเป็นจำเลยกันล่ะ

Khan!"

ข่าน!"

"I see Your Honor is familiar with Genghis Khan,

"ผมคาดว่าศาลที่เคารพ คงจะรู้จักเจงกิสข่านเป็นอย่างดี"

the 13th century warlord whose military campaigns killed millions

ขุนศึกแห่งศตวรรษที่ 13 เจ้าของกองทัพที่สังหารคนหลายล้าน

and left nothing but destruction in their wake."

และไม่เหลืออะไรทิ้งไว้ นอกจากทิ้งความเสียหายไว้เบื้องหลัง"

"Objection. First of all, it's pronounced Genghis Kahn."

"ขอค้านครับ อย่างแรกเลย มันต้องอ่านว่า เชงกิส ข่านห์"

"Really?"

"งั้นหรือ"

"In Mongolia, yes.

"ในภาษามองโกล ครับ

Regardless, he was one of the greatest leaders in human history.

ไม่ว่ายังไง เขาก็เป็นหนึ่งในผู้นำ ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์

Born Temüjin, he was left fatherless and destitute as a child

ชื่อเกิดของเขาคือ เตมูจิน เขาถูกทิ้งให้ไร้พ่อ และถูกทิ้งให้เป็นเด็กอดอยาก

but went on to overcome constant strife to unite warring Mongol clans

แต่แล้วก็เอาชนะความขัดแย้งที่มีมานาน เพื่อรวมเผ่ามองโกลเข้าด้วยกัน

and forge the greatest empire the world had seen,

และหลอมรวมจักรวรรดิ์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุด เท่าที่โลกเคยพบเห็น

eventually stretching from the Pacific to Europe's heartland."

ที่ในที่สุดขยายตัวออกไปจากแปซิฟิก จนถึงใจกลางยุโรป"

"And what was so great about invasion and slaughter?

"แล้วการรุกรานและสังหาร มันยิ่งใหญ่ตรงไหน

Northern China lost 2/3 of its population."

ทางตอนเหนือของจีนเสียประชากรไป 2/3"

"The Jin Dynasty had long harassed the northern tribes,

"ราชวงศ์จินก่อกวนเผ่าทางตอนเหนือมานานแล้ว

paying them off to fight each other and periodically attacking them.

สนับสนุนให้พวกเขาฆ่าฟันกันเอง และจากนั้นก็โจมตีพวกเขา

Genghis Khan wasn't about to suffer the same fate

เจงกิสข่านไม่ได้จะต้องมารับชะตากรรมเดียวกัน

as the last Khan who tried to unite the Mongols,

เช่นเดียวกับข่านคนก่อน ที่พยายามจะรวมมองโกล

and the demographic change may reflect poor census keeping,

และการเปลี่ยนแปลงทางประชากร อาจเป็นการบ่งบอกถึงการทำสำมโนครัวที่ไม่ดี

not to mention that many peasants were brought into the Khan's army."

นี่ยังไม่รวมถึงชาวบ้านมากมาย ที่เข้ามาร่วมกับกองทัพของข่าน"

"You can pick apart numbers all you want,

"คุณสามารถที่จะจำแนกจำนวนอะไรก็ได้ตามใจ

but they wiped out entire cities, along with their inhabitants."

แต่พวกเขากวาดล้างเมืองทั้งเมือง รวมทั้งชาวเมืองด้วย"

"The Khan preferred enemies to surrender and pay tribute,

"ข่านชอบที่จะให้ศัตรูยอมแพ้ และมอบบรรณาการให้

but he firmly believed in loyalty and diplomatic law.

แต่เขาเชื่อมั่นมากในความภักดี และกฎการทูต

The cities that were massacred were ones that rebelled after surrendering,

เมืองต่าง ๆ ที่ถูกฆ่าล้าง คือเมืองที่แข็งข้อหลังจากยอมแพ้แล้ว

or killed as ambassadors.

หรือฆ่าทูต

His was a strict understanding of justice."

เขาเป็นผู้ที่เข้มงวด เข้าใจความยุติธรรมอย่างลึกซึ้ง"

"Multiple accounts show his army's brutality going beyond justice:

"หลายต่อหลายครั้ง มันแสดงให้เห็นว่า กองทัพของเขาเถื่อนเกินกว่าความยุติธรรม

ripping unborn children from mothers' wombs,

อย่างการผ่าเอาทารกที่ยังไม่เกิด ออกมาจากท้องแม่

using prisoners as human shields,

ใช้นักโทษเป็นดั่งเกาะมนุษย์

or moat fillers to support siege engines,

หรือใช้กองถมคูเมืองเพื่อให้กองทัพบุกข้ามไป

taking all women from conquered towns--"

เอาผู้หญิงทั้งหมดจากเมืองที่ตีได้ --"

"Enough! How barbaric!"

"พอแล้ว ป่าเถื่อนสิ้นดี"

"Is that really so much worse than other medieval armies?"

"แล้วนั่นมันแย่ไปกว่ากองทัพยุคกลางงั้นหรือ"

"That doesn't excuse Genghis Khan's atrocities."

"นั่นไม่ใช่ข้ออ้างความป่าเถื่อนของเจงกิสข่าน"

"But it does make Genghis Khan unexceptional for his time

"แต่มันทำให้เจงกิสข่าน เป็นที่ยอมรับได้ในช่วงเวลานั้น

rather than some bloodthirsty savage.

แทนที่จะเป็นผู้ที่กระหายเลือด

In fact, after his unification of the tribes abolished bride kidnapping,

อันที่จริง หลังจากการรวมเผ่าต่างๆ ยุติการลักพาตัวเจ้าสาว

women in the Mongol ranks had it better than most.

ผู้หญิงในมองโกลมีศักดิ์สูงกว่าผู้หญิงส่วนใหญ่

They controlled domestic affairs,

พวกเขาควบคุมกิจการงานในครัวเรือน

could divorce their husbands,

สามารถหย่ากับสามีของพวกเขาได้

and were trusted advisors.

และเป็นที่ปรึกษาที่เป็นที่ไว้เนื้อเชื่อใจ

Temüjin remained with his first bride all his life,

เตมูจินอยู่กับเจ้าสาวคนเดียวของเขาทั้งชีวิต

even raising her possibly illegitimate son as his own."

กระทั่งเลี้ยงลูกชายที่อาจเป็นลูกนอกสมรสของเธอ ราวกับเป็นลูกของตัวเอง"

"Regardless, Genghis Khan's legacy was a disaster:

"ไม่ว่าอย่างไร มรดกที่เจงกิสข่านทิ้งไว้ ก็คือหายนะ

up to 40 million killed across Eurasia during his descendents' conquests.

คนกว่า 40 ล้าน ทั่วยูเรเซียถูกสังหาร ในช่วงการพิชิตดินแดนของลูกหลานของเขา

10% of the world population.

คิดเป็น 10% ของประชากรโลก

That's not even counting casualties from the Black Plague

นั่นยังไม่รวมถึงต้นเหตุของกาฬโรค

brought to Europe by the Golden Horde's Siege of Kaffa."

ที่ถูกนำไปยังยุโรป โดยกองทัพแห่งคาฟคาของโกลเดนฮอร์ด

"Surely that wasn't intentional."

"แต่แน่นอนว่านั่นไม่ได้จงใจสักหน่อย"

"Actually, when they saw their own troops dying of the Plague,

"อันที่จริง เมื่อพวกเขาเห็นกองกำลังของตัวเอง ตายด้วยกาฬโรค

they catapulted infected bodies over the city walls."

พวกเขายิงร่างที่ติดเชื้อนั้นข้ามกำแพงไป"

"Blech."

"แหวะ"

"The accounts you're referencing

"เรื่องที่คุณกำลังอ้างอยู่นี้

were written over a hundred years after the fact.

ถูกเขียนขึ้นมากว่าร้อยปีหลังจากเกิดเรื่อง

How reliable do you think they are?

คุณคิดว่ามันน่าเชื่อถือแค่ไหนกัน

Plus, the survivors reaped the benefits of the empire Genghis Khan founded."

อีกอย่าง ผู้รอดชีวิตได้เก็บเกี่ยวผลประโยชน์ ของจักรวรรดิ์ที่เจงกิสข่านได้ก่อตั้ง"

"Benefits?"

"ผลประโยชน์หรือ"

"The Mongol Empire practiced religious tolerance among all subjects,

"จักรวรรดิ์มองโกลยอมรับศาสนาของทุก ๆ คน

they treated their soldiers well, promoted based on merit, rather than birth,

พวกเขาปฏิบัติกับทหารเป็นอย่างดี เลื่อนยศ ตามความดีความชอบ ไม่ใช่ตามชาติกำเนิด

established a vast postal system,

ก่อตั้งระบบการไปรษณีย์ที่กว้างไกล

and inforced universal rule of law,

และบังคับใช้กฎสากลทางกฎหมาย

not to mention their contribution to culture."

นี่ยังไม่รวมถึงการมีส่วนร่วมต่อวัฒนธรรม"

"You mean like Hulagu Khan's annihilation of Baghdad,

"คุณหมายถึงอย่างที่ฮูลากู ข่าน การทำลายล้างแบกแดด

the era's cultural capital?

ที่เป็นเมืองหลวงทางวัฒนธรรมในยุคนั้น น่ะหรือ

Libraries, hospitals and palaces burned, irrigation canals buried?"

ห้องสมุด โรงพยาบาล และวังต่าง ๆ ถูกเผา คลองต่าง ๆ ถูกฝังอย่างไรเหตุผล

"Baghdad was unfortunate,

"แบกแดดน่ะโชคไม่ดี

but its Kalif refused to surrender,

แต่คาลิฟของพวกเขาปฏิเสธที่จะยอมแพ้

and Hulagu was later punished by Berke Khan for the wanton destruction.

และฮูลากูต่อมาก็ถูกลงโทษโดยเบอร์ก ข่าน เพราะการทำลายล้างอย่างไม่เชื่อฟัง

It wasn't Mongol policy to destroy culture.

มันไม่ใช่นโยบาลของมองโกล ที่จะทำลายวัฒนธรรม

Usually they saved doctors, scholars and artisans from conquered places,

โดยปกติแล้วพวกเขาไว้ชีวิตหมอ นักวิชาการ และผู้มีความรู้จากสถานที่ถูกเอาชนะ

and transferred them throughout their realm,

และย้ายพวกเขาไปยังทั่วอาณาจักรของพวกเขา

spreading knowledge across the world."

เป็นการกระจายความรู้ไปทั่วโลก"

"What about the devastation of Kievan Rus,

"แล้วการทำลายล้าง คีแวน รัส (Kievan Rus)

leaving its people in the Dark Ages

ปล่อยให้คนเหล่าตกอยู่ในยุคมืดล่ะ

even as the Renaissance spread across Western Europe?"

แม้แต่ตอนนั้นยุคฟื้นฟูได้แผ่ขยาย ไปทั่วยุโรปตะวันตกแล้ว"

"Western Europe was hardly peaceful at the time.

"ยุโรปตะวันตกแทบจะไม่สงบสุขเลย

The stability of Mongol rule made the Silk Road flourish once more,

เสถียรภาพของกฎหมายมองโกล ทำให้เส้นทางสายไหมรุ่งเรืองอีกครั้ง

allowing trade and cultural exchange between East and West,

ทำให้เกิดการค้าและการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม ระหว่างตะวันออกและตะวันตก

and its legacy forged Russia and China from warring princedoms

และมรดกของมันก็หล่อหลอมรัสเซียและจีน จากการปกครองแบบเจ้าผู้ครองแคว้น

into unified states.

มาเป็นรัฐที่รวมกันเป็นหนึ่ง

In fact, long after the Empire,

อันที่จริง นานหลังจากจักรวรรดิ์

Genghis Khan's descendants could be found

ลูกหลานของ เจงกิส ข่าน สามารถพบได้

among the ruling nobility all over Eurasia."

ท่ามกลางขุนนางผู้ปกครองทั่วทั้งยูเรเซีย"

"Not surprising that a tyrant would inspire further tyrants."

"ไม่น่าแปลกใจที่ทรราชจะให้แรงบันดาลใจ กับทรราชในอนาคต"

"Careful what you call him. You may be related."

"เรียกเขาให้ระวังหน่อย คุณอาจเกี่ยวข้องกับเขาก็ได้นะ"

"What?"

"ว่าไงนะ"

"16 million men today are descended from Genghis Khan.

"คน 16 ล้านคนทุกวันนี้ เป็นลูกหลานของเจงกิส ข่าน

That's one in ever 200."

นั่นคือหนึ่งใน 200 คน"

For every great conqueror, there are millions of conquered.

จะมีผู้พิชิตที่ยิ่งใหญ่สักคน ต้องมีคนเป็นผู้พิชิตอีกล้าน ๆ

Whose stories will survive?

เรื่องราวของใครล่ะที่จะยังอยู่รอด

And can a leader's historical or cultural signifigance

และความโดดเด่นทางประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมของผู้นำ

outweigh the deaths they caused along the way?

มีน้ำหนักไปมากกว่าความตาย ที่พวกเขาเป็นต้นเหตุหรือเปล่า

These are the questions that arise when we put history on trial.

นี่คือคำถามที่เกิดขึ้น เมื่อเรานำประวัติศาสตร์ขึ้นมาพิจารณาสอบสวน