How fiction can change reality - Jessica Wise

Hoe fictie de werkelijkheid kan veranderen | Jessica Wise

Vertaald door: Bonnie Dekker Nagekeken door: Valérie Boor

Emily Dickinson said over a century ago

Emily Dickinson zei meer dan een eeuw geleden

that "There is no frigate like a book to take us lands away ..."

dat geen fregat ons zo ver weg brengt als een boek,

And it's true.

en dat is waar.

When we pick up a book, turn on the TV, or watch a movie,

Als we een boek oppakken, de tv aandoen of een film kijken,

we're carried away down the currents of story into a world of imagination.

dan voert de stroming van een verhaal ons mee naar een wereld van verbeelding.

And when we land, on a shore that is both new and familiar,

Wanneer we aankomen op een kust die zowel nieuw is als bekend,

gebeurt er iets vreemds.

something strange happens.

Stepping onto the shore, we're changed.

Als we aan land stappen, zijn we veranderd.

We don't retrace the footsteps of the authors

We treden niet in de voetsporen

van de auteurs of personages die ons hier brachten: nee.

or characters we followed here.

No; instead, we walk a mile in their shoes.

We staan in hun schoenen.

Researchers in psychology, neuroscience, child development and biology

Onderzoekers in de psychologie, biologie, neurowetenschap en kinderontwikkeling

are finally starting to gain quantifiable scientific evidence,

beginnen eindelijk bewijs te vinden

voor wat schrijvers en lezers altijd hebben geweten:

showing what writers and readers have always known:

that stories have a unique ability to change a person's point of view.

Dat verhalen het unieke vermogen hebben om iemands gezichtspunt te veranderen.

Scholars are discovering evidence that stories shape culture,

Geleerden zijn aan het ontdekken dat verhalen cultuur vormgeven

and that much of what we believe about life comes not from fact,

en dat veel van wat we geloven over het leven

niet gebaseerd is op feiten, maar op fictie,

but from fiction -

dat onze ideeën over over klasse, trouwen en zelfs geslacht relatief nieuw zijn,

that our ideas of class, marriage and even gender are relatively new,

en dat veel ideologieën die eeuwenlang hadden standgehouden

and that many ideologies which held fast for centuries

were revised within the 18th century,

in de achttiende eeuw werden herzien en werden herschreven in de vroege roman.

and redrafted in the pages of the early novel.

Stel je een wereld voor waarin je waarde wordt bepaald

Imagine a world where class, and not hard work,

decides a person's worth;

door klasse in plaats van hard werken.

a world where women are simply men's more untamed copy;

Een wereld waarin vrouwen simpelweg de ongetemdere versie van mannen zijn.

Een wereld waarin trouwen uit liefde een nieuw concept is.

a world where marriage for love is a novel notion.

Well, that was the world in which Samuel Richardson's "Pamela"

Zo was de wereld waarin "Pamela" van Samuel Richardson uitkwam.

first appeared.

Richardson's love story starred a poor, serving-class heroine,

De hoofdpersoon van dit liefdesverhaal was een arme bediende

who is both more superior and smarter than her upper-class suitor.

die zowel deugdzamer als slimmer was dan haar aanbidder uit de bovenklasse.

The book, challenging a slew of traditions,

Het boek, dat een heleboel tradities in twijfel trok,

caused quite a ruckus.

veroorzaakte nogal wat opschudding.

De pers schreef meer over Pamela dan over het parlement.

There was more press for "Pamela" than for Parliament.

Het leidde tot intense discussie en verscheidene tegen-romans.

It spawned intense debate and several counter-novels.

Still, for all those who couldn't accept "Pamela,"

Maar ondanks iedereen die Pamela niet kon accepteren

others were eager for this new fictional world.

waren er anderen die verlangden naar deze fictieve wereld.

This best seller and all its literary heirs -

Deze bestseller en al zijn literaire erfgenamen --

"Pride and Prejudice," "Jane Eyre," and yes, even "Twilight" -

Pride and Prejudice, Jane Eyre en ja, zelfs Twilight --

have continuously shared the same tale and taught similar lessons,

hebben continu hetzelfde verhaal gedeeld en ons vergelijkbare lessen geleerd

which are now conventional and commonplace.

die nu conventioneel en alledaags zijn.

Op dezelfde manier hebben romans de denkwijze gevormd

Similarly, novels have helped shape the minds of thought leaders

van toonaangevende denkers uit de geschiedenis.

across history.

Some scholars say that Darwin's theory of evolution

Sommige geleerden zeggen dat Darwins evolutietheorie

is highly indebted to the plots he read and loved.

veel te danken heeft aan de plots die hij graag las.

His theory privileges intelligence, swiftness, and adaptability to change -

Zijn theorie bevoorrecht intelligentie, snelheid en aanpassingsvermogen --

allemaal kerneigenschappen van een held.

all core characteristics in a hero.

Whether you're reading "Harry Potter" or "Great Expectations,"

Of je nou Harry Potter leest of Great Expectations,

you're reading the kind of plot that inspired Darwin.

je leest het soort plot waardoor Darwin werd geïnspireerd.

Maar recent onderzoek suggereert dat zijn theorie niet het hele verhaal is.

Yet, recent studies show that his theory might not be the whole story.

Our sense of being a hero - one man or one woman

Ons idee van een held -- één man of één vrouw of zelfs één diersoort

or even one species taking on the challenges of the world -

die de uitdagingen van de wereld aangaat --

might be wrong.

Instead of being hardwired for competition

klopt misschien niet.

In plaats van gemaakt voor competitie,

for being the solitary heroes in our own story,

als de enige held in ons eigen verhaal,

zijn we misschien juist onderdeel van een gezamenlijke zoektocht.

we might instead be members of a shared quest.

More Hobbit than Harry.

Meer Hobbit dan Harry.

Soms kunnen de schoenen waarin we staan natuurlijk versleten raken.

Sometimes, of course, the shoes we've been walking in

can get plain worn out.

After all, we haven't walked just one mile

We hebben immers niet alleen gestaan in de schoenen van Austen of Twain,

in Jane Austen's or Mark Twain's shoes -

we've walked about 100 trillion miles in them.

we hebben ze helemaal afgedragen.

Dit wil niet zeggen dat we niet van klassiekers mogen genieten;

This isn't to say that we can't read and enjoy the classics;

we should travel with Dickens,

we moeten reizen met Dickens,

let Pip teach us what to expect from ourselves,

Pip ons laten leren wat we van onszelf moeten verwachten,

have a talk with Austen and Elizabeth about our prides and prejudices.

met Austen en Elizabeth praten over onze trots en vooroordelen.

We should float with Twain down the Mississippi,

We moeten met Twain de Mississippi afdrijven,

and have Jim show us what it means to be good.

en Jim ons laten leren wat het betekent om goed te zijn.

But on our journey, we should also keep in mind

Maar op onze reis moeten we ook onthouden

that the terrain has changed.

dat het terrein is veranderd.

We'll start shopping around for boots

We zullen op zoek gaan naar laarzen waarin we een nieuw tijdperk binnen kunnen lopen.

that were made for walking into a new era.

Take, for instance, Katniss Everdeen and her battle with the Capitol.

Neem bijvoorbeeld Katniss Everdeen en haar strijd tegen het Capitool.

Kan De Hongerspelen onze denkwijze over kapitalisme laten veranderen?

Can "Hunger Games" lead us into thinking about capitalism in a new way?

Can it teach us a lesson

Ons leren waarom het individu haar belang niet voor dat van de groep mag stellen?

about why the individual should not put herself before the group?

Will "Uglies" reflect the dangers of pursuing a perfect body

Waarschuwt Uglies tegen het streven naar een perfect lichaam

and letting the media define what is beautiful?

en tegen de media schoonheid laten definiëren?

Will "Seekers" trod a path beyond global warming?

Zal Seekers een pad betreden voorbij klimaatopwarming?

Will the life-and-death struggles of Toklo, Kallik, Lusa and the other bears

Zullen de worstelingen om te overleven van Toklo, Kallik, Lusa en de andere beren

chart a course for understanding animals and our place in their world?

een koers uitzetten om dieren te begrijpen en onze plaats in hun wereld?

Only the future will tell which stories will engage our imagination,

Alleen de tijd zal leren welke verhalen onze verbeelding zullen grijpen,

which tales of make-believe we'll make tomorrow.

welke fantasievertellingen we morgen zullen maken,

maar dit is het goede nieuws:

But the good news is this:

there are new stories to venture in every day,

Elke dag zijn er nieuwe verhalen om je aan te wagen.

Nieuwe verhalen die zullen beïnvloeden, creëren en verandering veroorzaken.

new tales that promise to influence, to create and to spark change -

stories that you might even write yourself.

Verhalen die jij misschien wel zelf zult schrijven.

Dus de laatste vraag is als volgt:

So I guess the final question is this:

Wat wordt het volgende verhaal waarin jij binnenstapt?

What story will you try on next?