The pharaoh that wouldn't be forgotten - Kate Green

De farao die niet kon worden vergeten - Kate Narev

Vertaald door: Rita Bastiaensen Nagekeken door: Axel Saffran

Three and a half thousand years ago in Egypt,

3.500 jaar geleden was in Egypte

a noble pharaoh was the victim of a violent attack.

een nobele farao het slachtoffer van een gewelddadige aanval.

But the attack was not physical.

Maar die aanval was niet fysiek.

This royal had been dead for 20 years.

Deze farao was al 20 jaar dood.

The attack was historical,

De aanval was historisch,

an act of damnatio memoriae, the damnation of memory.

een daad van damnatio memoriae, de vervloeking van de nagedachtenis.

Somebody smashed the pharaoh's statues,

Iemand vernielde de standbeelden van de farao,

took a chisel and attempted to erase the pharaoh's name and image from history.

probeerde met een beitel diens naam en beeltenis voorgoed te verwijderen.

Who was this pharaoh, and what was behind the attack?

Wie was die farao en waarom die aanval?

Here's the key:

Wel hierom:

the pharaoh Hatshepsut was a woman.

farao Hatshepsut was een vrouw.

In the normal course of things, she should never have been pharaoh.

Normaal gesproken had ze nooit farao kunnen worden.

Although it was legal for a woman to be a monarch,

Hoewel een vrouw wettelijk gezien monarch kon worden,

it disturbed some essential Egyptian beliefs.

ging dit in tegen enkele essentiële Egyptische overtuigingen.

Firstly, the pharaoh was known as the living embodiment

Ten eerste werd de farao gezien als de levende verpersoonlijking

of the male god Horus.

van de mannelijke god Horus.

Secondly, disturbance to the tradition of rule by men

Ten tweede was het verstoren van het traditioneel mannelijke bestuur

was a serious challenge to Maat,

een ernstige aantasting van Maat,

a word for "truth," expressing a belief in order and justice,

een woord voor 'waarheid' dat het geloof in orde en gerechtigheid uitdrukt,

vital to the Egyptians.

cruciaal voor Egyptenaren.

Hatshepsut had perhaps tried to adapt

Mogelijk heeft ze geprobeerd om dit geloof

to this belief in the link between order and patriarchy through her titles.

in de link tussen orde en patriarchaat te eerbiedigen via haar titels.

She took the name Maatkare,

Zo nam ze de naam Maatkare aan

and sometimes referred to herself

en verwees ze soms naar zichzelf

as Hatshepsu, with a masculine word ending.

als Hatshepsu, met een mannelijk woordeinde.

But apparently, these efforts didn't convince everyone,

Maar blijkbaar kon ze niet iedereen overtuigen

and perhaps someone erased Hatshepsut's image

en misschien is het beeld van Hatshepsut vernietigd

so that the world would forget the disturbance to Maat,

opdat de wereld de verstoring van Maat zou vergeten

and Egypt could be balanced again.

en Egypte zijn evenwicht zou terugvinden.

Hatshepsut, moreover, was not the legitimate heir to the thrown,

Hatshepsut was bovendien niet de rechtmatige troonopvolgster,

but a regent, a kind of stand-in co-monarch.

maar een regentes, een soort plaatsvervangend co-monarch.

The Egyptian kingship traditionally passed from father to son.

Het Egyptische koningschap werd van oudsher doorgegeven van vader op zoon.

It passed from Thutmose I to his son Thutmose II,

Dus van Thutmose I naar zijn zoon Thutmose II,

Hatshepsut's husband.

de man van Hatshepsut.

It should have passed from Thutmose II directly to his son Thutmose III,

Thutmose II had het rechtstreeks moeten doorgeven aan zijn zoon Thutmose III,

but Thutmose III was a little boy when his father died.

maar Thutmose III was nog klein toen zijn vader overleed.

Hatshepsut, the dead pharaoh's chief wife and widow,

Hatshepsut, de hoogste koningsvrouw en weduwe van de dode farao,

stepped in to help as her stepson's regent

schoot te hulp als de regentes van haar stiefzoon,

but ended up ruling beside him as a fully fledged pharaoh.

maar regeerde uiteindelijk aan zijn zijde als een volwaardige farao.

Perhaps Thutmose III was angry about this.

Misschien was Thutmose III daarom boos.

Perhaps he was the one who erased her images.

En heeft hij haar beelden vernietigd.

It's also possible that someone wanted to dishonor Hatshepsut

Misschien wilde iemand Hatshepsut onteren

because she was a bad pharaoh.

omdat ze een slechte farao was.

But the evidence suggests she was actually pretty good.

Maar alles wijst erop dat ze eigenlijk wel goed was.

She competently fulfilled the traditional roles of the office.

Ze voerde de traditionele taken van het ambt bekwaam uit.

She was a great builder.

Ze was een geweldige bouwer.

Her mortuary temple, Djeser-Djeseru,

Haar dodentempel Djeser-Djeseru

was an architectural phenomenon at the time

was destijds een architecturaal wonder

and is still admired today.

en wordt vandaag nog steeds bewonderd.

She enhanced the economy of Egypt,

Ze heeft de economie van Egypte versterkt

conducting a very successful trade mission to the distant land of Punt.

met een erg succesvolle handelsmissie naar het verre land Punt.

She had strong religious connections.

Ze had sterke religieuze banden.

She even claimed to be the daughter of the state god, Amun.

Ze beweerde zelfs de dochter te zijn van de hoofdgod Amun.

And she had a successful military career, with a Nubian campaign,

Ze had een succesvolle militaire carrière met een Nubische veldtocht

and claims she fought alongside her soldiers in battle.

en beweert dat ze samen met haar soldaten heeft gestreden.

Of course, we have to be careful when we assess the success

Uiteraard moeten we voorzichtig zijn wanneer we het succes

of Hatshepsut's career,

van haar carrière beoordelen

since most of the evidence was written by Hatshepsut herself.

omdat zij het meeste bewijsmateriaal zelf heeft geschreven.

She tells her own story in pictures and writing

Ze vertelt haar eigen verhaal in tekeningen en geschriften

on the walls of her mortuary temple

op de muren van haar dodentempel

and the red chapel she built for Amun.

en de rode kapel voor Amun.

So who committed the crimes against Hatshepsut's memory?

Dus wie schond de nagedachtenis van Hatshepsut?

The most popular suspect is her stepson, nephew and co-ruler, Thutmose III.

De hoofdverdachte is haar stiefzoon, neef en co-heerser.

Did he do it out of anger because she stole his throne?

Handelde Thutmose III uit woede omdat zij zijn troon stal?

This is unlikely since the damage wasn't done

Waarschijnlijk niet omdat de schade pas

until 20 years after Hatshepsut died.

20 jaar na haar dood is aangericht.

That's a long time to hang onto anger and then act in a rage.

Dat is lang boos blijven om dan nog in razernij te handelen.

Maybe Thutmose III did it to make his own reign look stronger.

Mogelijk wilde hij zijn eigen heerschappij sterker doen lijken.

But it is most likely that he or someone else erased the images

Maar hoogstwaarschijnlijk heeft hij of iemand anders de beelden verwijderd

so that people would forget that a woman ever sat on Egypt's throne.

zodat iedereen zou vergeten dat er ooit een vrouw op de Egyptische troon zat.

This gender anomaly was simply too much of a threat to Maat

De gender-anomalie was gewoon een te grote bedreiging voor Maat

and had to be obliterated from history.

en moest voorgoed worden gewist.

Happily, the ancient censors were not quite thorough enough.

Gelukkig waren de oude censoren niet grondig genoeg.

Enough evidence survived for us to piece together what happened,

Er bleef genoeg bewaard om de gebeurtenissen te reconstrueren.

so the story of this unique powerful woman can now be told.

En zo kunnen wij nu het verhaal vertellen van deze unieke sterke vrouw.