The hidden treasures of Timbuktu - Elizabeth Cox

Nagekeken door: Dick Stada

On the edge of the vast Sahara desert,

Aan de rand van de enorme Saharawoestijn,

citizens snuck out of the city of Timbuktu

slopen burgers de stad Timboektoe uit

and took to the wilderness.

en trokken de wildernis in.

They buried chests in the desert sand, hid them in caves,

Ze begroeven kisten in het woestijnzand, verstopten ze in grotten,

and sealed them in secret rooms.

en deden ze in geheime kamers achter slot en grendel.

Inside these chests was a treasure more valuable than gold:

In deze kisten zat een schat die meer waard was dan goud:

the city’s ancient books.

de oude boeken van de stad.

Founded around 1100 CE in what is now Mali,

Opgericht rond 1100 na Christus in wat nu Mali is,

the city of Timbuktu started out as an unremarkable trading post.

begon de stad Timboektoe als een onopvallende handelspost.

But its unique location soon changed that.

Maar door zijn unieke locatie kwam daar snel verandering in.

Timbuktu marked the intersection of two essential trade routes,

Timboektoe lag op een kruispunt van twee essentiële handelsroutes,

where caravans bringing salt across the Sahara

waar karavanen die zout door de Sahara vervoerden,

met with traders bringing gold from the African interior.

handelaren tegenkwamen die goud uit het Afrikaanse binnenland meebrachten.

By the late 1300s, these trade routes made Timbuktu rich,

Eind 14e eeuw werd Timboektoe rijk van deze handelsroutes,

and the city’s rulers, the kings of the Mali Empire,

en de leiders van de stad, de koningen van het Koninkrijk Mali,

built monuments and academies that drew scholars

bouwden monumenten en scholen die geleerden aantrokken

from Egypt, Spain, and Morocco.

uit Egypte, Spanje en Marokko.

The city’s prime location also made it a target for warlords and conquerors.

De unieke locatie van de stad trok ook krijgsheren en veroveraars aan.

As the Mali Empire declined, one of its domains, Songhai,

Toen het Koninkrijk Mali afliep, begon één van z’n gebieden, Songhai,

began to gain power.

meer macht te krijgen.

In 1468, the Songhai king conquered Timbuktu,

In 1468 veroverde de koning van Songhai Timboektoe

burning buildings and murdering scholars.

door gebouwen in brand te steken en geleerden te vermoorden.

But in time, intellectual life in the city flourished again.

Maar na verloop van tijd bloeide het intellectuele leven weer op in de stad.

The reign of the second king of the Songhai Empire,

Met de heerschappij van de tweede koning van het Songhairijk,

Askia Mohammed Toure,

Askia Mohammed Toure,

marked the beginning of a golden age in Timbuktu.

begon een gouden eeuw in Timboektoe.

He reversed his predecessor’s regressive policies

Hij maakte het beleid van zijn voorgangers ongedaan

and encouraged learning.

en moedigde het leren weer aan.

The Songhai rulers and most of Timbuktu’s population were Muslim,

De heersers van Songhai en de meeste inwoners van Timboektoe waren moslim,

and the scholars of Timbuktu studied Islam

en de geleerden van Timboektoe bestudeerden de Islam

alongside secular topics like mathematics and philosophy.

naast niet-religieuze onderwerpen zoals wiskunde en filosofie.

In the libraries of Timbuktu,

In de bibliotheken van Timboektoe

tracts of Greek philosophy stood alongside the writings

stond Griekse filosofie naast de geschriften van lokale historici,

of local historians, scientists, and poets.

wetenschappers en dichters.

The city’s most prominent scholar, Ahmed Baba,

De meest vooraanstaande geleerde van de stad, Ahmed Baba,

challenged prevailing opinions on subjects

sprak zich uit tegen heersende opvattingen

ranging from smoking to slavery.

over onderwerpen die liepen van roken tot slavernij.

Gold and salt trade had funded the city’s transformation

Handel in goud en zout had de stad getransformeerd

into a center of learning.

tot een centrum van educatie.

Now, the products of that intellectual culture

De producten van die intellectuele cultuur

became the most sought-after commodity.

werden het meest gewilde handelsartikel.

With paper from faraway Venice

Met papier uit het verre Venetië

and vibrant ink from local plants and minerals,

en inkt van plaatselijke planten en mineralen,

the scribes of Timbuktu produced texts in both Arabic

maakten de schrifgeleerden uit Timboektoe teksten in zowel het Arabisch

and local languages.

als in lokale talen.

Written in calligraphy and decorated with intricate geometric designs,

Gekalligrafeerd en versierd met ingewikkelde geometrische vormen

the books of Timbuktu were in demand among the wealthiest members of society.

was er veel vraag naar de boeken bij de rijkste leden van de samenleving.

In 1591, the golden age came to an abrupt end

In 1591 kwam plotseling een eind aan de gouden eeuw

when the Moroccan king captured Timbuktu.

toen Timboektoe werd veroverd door de Marokkaanse koning.

Moroccan forces imprisoned Ahmed Baba and other prominent scholars

Marokkaanse autoriteiten sloten Ahmed Baba en andere geleerden op

and confiscated their libraries.

en namen hun bibliotheken in beslag.

In the centuries that followed, the city weathered a succession of conquests.

In de daaropvolgende eeuwen werd de stad meerdere keren veroverd.

In the mid-1800s, Sufi Jihadists occupied Timbuktu

Midden 19e eeuw bezetten soefistische jihadisten Timboektoe

and destroyed many non-religious manuscripts.

en vernietigden veel niet-religieuze manuscripten.

1894, French colonial forces seized control of the city,

In 1894 grepen Franse kolonialen de macht over de stad

stealing even more manuscripts and sending them to Europe.

en stalen nog meer manuscripten die ze naar Europa stuurden.

French became the official language taught in schools,

Frans werd de officiële taal op school,

and new generations in Timbuktu

en nieuwe generaties in Timboektoe

couldn’t read the Arabic manuscripts that remained.

konden de overgebleven Arabische manuscripten niet meer lezen.

Through it all, the literary tradition of Timbuktu didn’t die—

Ondanks alles stierf de literaire traditie van Timboektoe niet uit.

it went underground.

Hij ging ondergronds.

Some families built secret libraries in their homes,

Sommige families bouwden een geheime bibliotheek in hun huis,

or buried the books in their gardens.

of begroeven de boeken in hun tuin.

Others stashed them in abandoned caves or holes in the desert.

Anderen borgen ze op in verlaten grotten of gaten in de woestijn.

The priceless manuscripts of Timbuktu

De onbetaalbare manuscripten van Timboektoe

dispersed to villages throughout the surrounding area,

werden verspreid naar dorpen in het hele gebied eromheen,

where regular citizens guarded them for hundreds of years.

waar gewone burgers ze honderden jaren beschermden.

As desertification and war impoverished the region,

Toen het gebied verarmde door verwoestijning en oorlog,

families held on to the ancient books

bleven de families aan de boeken vasthouden,

even as they faced desperate poverty and near-starvation.

ook al hadden ze te maken met schrijnende armoede en ondervoeding.

Even today, the struggle to protect the books continues.

Zelfs nu nog gaat de strijd om de boeken te beschermen door.

From the 1980s to the early 2000s,

Van de jaren ’80 tot het begin van de 21e eeuw,

Timbuktu scholar Abdel Kader Haidara painstakingly retrieved hidden manuscripts

vond de geleerde Abdel Kadar Haidara goed verstopte manuscripten terug

from all over northern Mali and brought them back to Timbuktu.

uit heel Noord-Mali, en bracht ze terug naar Timboektoe.

But in 2012, civil war in Mali once again threatened the manuscripts,

Maar in 2012 bracht een burgeroorlog in Mali de manuscripten opnieuw in gevaar.

most of which were evacuated to nearby Bamako.

Ze werden geëvacueerd naar het nabije Bamako.

Their future remains uncertain,

Hun toekomst blijft onzeker,

as they face both human and environmental threats.

omdat er zowel menselijk als natuurlijk gevaar dreigt.

These books represent our best— and often only—

Deze boeken bevatten onze beste, en soms zelfs enige bronnen

sources on the pre-colonial history of the region.

over de pre-koloniale geschiedenis van het gebied.

Many of them have never been read by modern scholars,

Vele ervan zijn nooit gelezen door hedendaagse geleerden,

and still more remain lost or hidden in the desert.

en nog meer zijn kwijt of in de woestijn verstopt.

At stake in the efforts to protect them is the history they contain—

Terwijl wordt geprobeerd ze te beschermen, staat hun historische inhoud het spel

and the efforts of countless generations to protect that history from being lost.

en de moeite van vele generaties,

om te voorkomen dat deze historie verloren gaat.