Gibberish, urine, and utter chaos: What happens when you sleepwalk - Emmanuel During

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Mumbling fantastical gibberish; devouring blocks of cheese in the nude;

ဆန်းပြားတဲ့ ကယောက်ကယက် တတွတ်တွတ်ရွတ်တာ၊ ဝတ်လစ်စားလစ်နဲ့ ဒိန်ခဲတုံးတွေကို ဝါမြိုတာ၊

peeing in places that aren’t toilets; and jumping out of windows.

ရေအိမ်မဟုတ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ဆီးသွားတာ ပြတင်းပေါက်ကနေ ခုန်ထွက်တာ။

These are all things people have reportedly done while sleepwalking,

ဒါတွေက လူပြောသူပြောအရ အိပ်ပျော်နေတုန်း လမ်းလျှောက်နေစဥ်မှာ လူတွေ လုပ်တာတွေပါ။

a behavior that’s mostly benign but can be dangerous in rare cases.

တချို့ဖြစ်ရပ်တွေမှာ အန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်တဲ့ အပြုအမူတစ်ခုပါ။

It's estimated that around 18% of people sleepwalk at least once in their lives.

လူတွေ ၁၈ % ခန့်ဟာ ဘဝမှာ အနည်းဆုံးတစ်ကြိမ် အိပ်နေစဥ် လမ်းလျှောက်တယ်လို့ ခန့်မှန်းတယ်။

So, what exactly is sleepwalking?

ဒါဆို အိပ်နေစဥ် လမ်းလျှောက်တာက အတိအကျ ဘာလဲ။

First, we have to understand just how many of our daily activities

ပထမဆုံး နေ့စဉ်လုပ်ဆောင်မှုတွေက တက်ကြွတဲ့ အာရုံစိုက်မှုမလိုအပ်တာကို

do not require our active attention.

နားလည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

Your prefrontal cortex is your brain's conscious,

အရှေ့ပိုင်း ဦးနှောက် အပြင်လွှာက ဦးနှောက်ရဲ့ သိစိတ်ရှိတဲ့၊ တမင်တကာ

deliberate, decision-making control hub.

ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့ ထိန်းချုပ်မှု ဗဟိုပါ။

You might decide to get up and walk using your prefrontal cortex,

အရှေ့ပိုင်း ဦးနှောက် အပြင်လွှာကို သုံးကာ ထပြီး လမ်းလျှောက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်နိုင်ပေမဲ့

but the intricate coordination of sensory inputs and muscles

အာရုံခံ ဖြည့်သွင်းမှုတွေနဲ့ ကြွက်သားတွေရဲ့ နောက်ကလိုက်တဲ့

that follows does not require any attention.

အနုစိတ် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုက အာရုံစိုက်မှု မလိုအပ်ဘူး။

Instead, it’s mostly executed by a network of specialized nerve cells

ဒါအစား အများစုကို ဦးနှောက် အောက်ပိုင်းနဲ့ ကျောရိုးတစ်လျှောက်က အထူးပြု

along the lower part of the brain and spinal cord,

အာရုံကြောဆဲလ်တွေရဲ့ ကွန်ရက်ကနေ လုပ်ဆောင်ကြပြီး

sometimes called “central pattern generators.”

တစ်ခါတစ်ရံ “ဗဟို ပုံစံ လျှပ်ထုတ်စက်တွေ” လို့ ခေါ်တာတွေပါ။

These areas govern automatic movements and basic actions related to survival.

ဒါတွေက အလိုလို လှုပ်ရှားမှုနဲ့ ရှင်သန်မှု အခြေခံ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို လွှမ်းမိုးတယ်။

People with a REM sleep behavior disorder may enact their dreams

REM အိပ်စက်မှု အမူအကျင့်ဆိုင်ရာ ရောဂါရှိသူတွေဟာ REM အိပ်စက်မှုအတွင်းမှာ

while they’re in REM sleep,

အိပ်မက်တွေကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ပြီး

usually keeping their eyes closed.

များသောအားဖြင့် မျက်လုံးတွေကို မှိတ်ထားလေ့ရှိတယ်။

However, this is a separate condition.

ဒါပေမဲ့ ဒါက သီးခြားအခြေအနေတစ်ခုပါ။

Sleepwalking arises from a very different stage of sleep—

အိပ်ပျော်နေစဥ် လမ်းလျှောက်တာက အလွန်ကွဲပြား သော အိပ်စက်ခြင်းအဆင့်ကနေ ဖြစ်ပေါ်တာပါ။

the deepest stage of non-REM sleep, which is called “slow-wave sleep.”

“အslow-wave sleep” ဆိုတဲ့ REM မဟုတ်တဲ့ အိပ်စက်မှုအနက်ရှိုင်းဆုံးအဆင့်ကနေပါ။

In this state, the cortex, including the prefrontal cortex,

ဒီအခြေအနေမှာ အရှေ့ပိုင်း ဦးနှောက်အပြင်လွှာအပါအဝင် ဦးနှောက်လွှာကို

is essentially turned off.

အဓိက ပိတ်ထားတယ်။

When someone is roused from this stage,

တစ်စုံတစ်ယောက်က ဒီအဆင့်ကနေ နိုးလာတဲ့အခါ

they’ll usually appear groggy before either dozing off again

သူဟာ နောက်တစ်ကြိမ် တစ်မှေးအိပ်တာ သို့မဟုတ် သတိအပြည့် ဖြစ်မလာခင်မှာ

or becoming fully conscious.

မူးနောက်နေပုံရတယ်။

For that moment, though, they’re in an intermediate state

ဒါပေမဲ့ အဲဒီအချိန်မှာ သူဟာ အိပ်စက်တာနဲ့ နိုးထတာကို ခွထားတဲ့

straddling sleep and wakefulness.

အလယ်အလတ်အခြေအနေမှာ ရှိနေတယ်။

A sleepwalking episode is, essentially, an extreme, prolonged version of this.

အိပ်ပျော်နေစဥ် လမ်းထလျှောက်တဲ့ ဖြစ်ရပ်က အခြေခံအရ ဒါရဲ့လွန်ကဲ ရှည်လျားတဲ့ မူကွဲပါ။

When sleepwalking, the prefrontal cortex remains inactive,

အိပ်ပျော်နေစဥ် လမ်းထလျှောက်တဲ့အခါ အရှေ့ပိုင်း ဦးနှောက် အလွှာက

so the person doesn’t possess executive, deliberate control over their actions.

မလှုပ်ရှားတော့ လူက လုပ်ဆောင်ချက်တွေ အပေါ် စီမံ၊လုပ်ဆောင် တမင် ထိန်းချုပ်တာ မရှိဘူး။

But other parts of their brain are active.

ဒါပေမဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့ တခြား အစိတ်အပိုင်းတွေက လှုပ်ရှားနေတယ်။

And, as we know, the body is capable of a lot

သိတဲ့အတိုင်း ခန္ဓာကိုယ်က အရှေ့ပိုင်း ဦးနှောက်အလွှာ မပါဝင်ဘဲ

without involving the prefrontal cortex.

အများကြီး လုပ်ဆောင်နိုင်တယ်။

Sleepwalkers avoid obstacles, walk, and speak—

အိပ်ပျော်စဥ် လမ်းလျှောက်သူတွေဟာ အတားအဆီး၊ လမ်းလျှောက်၊ စကားပြောတာကို

though it's often nonsense.

ရှောင်ပေမဲ့ မကြာခဏ အဓိပ္ပာယ်မရှိတာပါ။

Most sleepwalkers can do basic things,

အိပ်ပျော်စဥ် လမ်းလျှောက်သူ အများစုဟာ ငြိမ်းချမ်းတဲ့၊

operating in a peaceful, unemotional, dreamless state.

စိတ်မလှုပ်ရှားတဲ့၊ အိမ်မက်ကင်းမဲ့တဲ့ အခြေအနေမှာ အခြေခံ အရာတွေကို လုပ်နိုင်တယ်။

In rare cases, sleepwalkers perform more complex tasks like cooking and driving.

ရှားပါးတဲ့အဖြစ်တွေမှာ ချက်တာ၊ကားမောင်း တာလို ပိုရှုပ်ထွေးသော အလုပ်တွေကို လုပ်တယ်။

They're occasionally guided by physical urges,

စားတာ သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်း လိုက်စားတာလို

like eating or pursuing sexual activities.

ရုပ်ပိုင်းတွန်းအားတွေက သူတို့တို့ ရံဖန်ရံခါ လမ်းညွှန်တယ်။

And some episodes involve the brain’s fight or flight system,

တချို့ဖြစ်ရပ်တွေမှာ ဦးနှောက်ရဲ့ တိုက်၊မတိုက်ရင် ပြေးဆိုတဲ့ စနစ်ပါ၀င်ပြီး

during which the person might suddenly perceive an imminent danger,

ဒီကာလအတွင်း လူဟာ မကြာမီ အန္တရာယ်ကို သတိပြုမိနိုင်ပြီး

and vocalize, cry, or even jolt out of bed and run away.

အသံထွက်တာ၊ ငိုတာ သို့မဟုတ် အိပ်ယာကနေ ထကာ ထွက်ပြေးတာတောင်ပါ။

These episodes, called “sleep terrors,”

“sleep terrors” ဆိုတဲ့ ဒီဖြစ်ရပ်တွေက

are more common in young children and usually result naturally.

ငယ်ရွယ်တဲ့ ကလေးတွေမှာ ပိုအဖြစ်များပြီး များသောအားဖြင့် သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်တယ်။

Indeed, sleepwalking is generally more common in children,

အမှန်ကတော့ အိပ်စက်တာနဲ့ နိုးတာကြားက အပြောင်းအလဲကို ထိန်းချုပ်တဲ့

perhaps because the brain areas that control the transition

ဦးနှောက်နေရာတွေက ဖွံ့ဖြိုးဆဲဖြစ်တာကြောင့် ယေဘုယျအနေနဲ့

between sleep and wakefulness are still developing.

ကလေးတွေမှာ အိပ်ပျော်စဥ် လမ်းလျှောက်တာက ပိုအဖြစ်များတယ်။

But the exact mechanisms that cause sleepwalking remain unclear.

ဒါပေမဲ့ အိအိပ်ပျော်စဥ် လမ်းလျှောက်တာကို ဖြစ်စေတဲ့ ယန္တရားတွေက မရှင်းမလင်းဖြစ်ဆဲပါ။

Many cases appear to run in families, while others are more mysterious.

ဖြစ်ရပ်များစွာက မျိုးရိုးလိုက် လေ့ရှိပြီး တချို့ ပိုလျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တယ်။

Anything that could lead to partial awakening

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း နိုးထမှုကို ဦးတည်စေ နိုင်တဲ့ အရာတိုင်းက

is thought to increase the likelihood.

ဖြစ်နိုင်ခြေကိုတိုးမြင့်စေတယ်လို့ ယူဆတယ်။

This includes factors that promote deeper slow-wave sleep—

ဒါက ပိုနက်ရှိုင်းတဲ့ လှိုင်းနှေး အိပ်စက်တာ ကို အားပေးတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေ ပါဝင်တယ်၊

like sedatives, hot sleep environments, and operating on too little sleep—

ဥပမာ စိတ်ငြိမ်ဆေးတွေ၊ ပူတဲ့ အိပ်စက်မှု ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ အအိပ်နည်းလွန်းတာ

or things that disrupt sleep— like stress and other sleep disorders,

သို့မဟုတ် စိတ်ဖိစီးမှုနဲ့ အခြား အိပ်စက်မှု ရောဂါတွေလို အအိပ်ပျက်စေတာတွေပါ၊

such as sleep apnea and restless leg syndrome.

ဥပမာ အိပ်မပျော်ရောဂါနဲ့ ဂနာမငြိမ်တဲ့ ခြေထောက်ရောဂါတွေပါ။

Doctors will usually evaluate these factors and promote habits

ဆရာဝန်တွေက ပုံမှန်အားဖြင့် ဒီအချက်တွေကို အကဲဖြတ်ပြီး ကျန်းမာတဲ့ အိပ်စက်မှုကို

that aid in healthy sleep, such as exercise, stress management,

ထောက်ကူတဲ့ အလေ့အတွေဖြစ်တဲ့ လေ့ကျင့်ခန်း၊ စိတ်ဖိစီးမှုစီမံမှုနဲ့ တစ်သမတ် လုံလောက်တဲ့

and a consistent and sufficient sleep schedule.

အိပ်ချိန်ဇယားလို ကျန်းမာတဲ့ အိပ်စက်မှုကို မြှင့်တင်မှာပါ။

They’ll also often recommend safety measures,

အန္တရာယ်ရှိတာတွေကို ဖုံးတာ၊ တံခါး သတိပေးချက်တွေ တပ်တာ၊

like hiding dangerous items, installing door alarms and securing windows.

ပြတင်းပေါက် လုံခြုံမှုလို ဘေးကင်းရေး အစီအမံတွေကို မကြာခဏ အကြံပြုကြမှာပါ။

If this doesn't help, they'll consider certain medications.

ဒါက အကူအညီမဖြစ်ရင် တချို့ဆေးတွေကို စဉ်းစားမှာပါ။

But many of the available treatments for sleepwalking

ဒါပေမဲ့ အိပ်ပျော်စဥ် လမ်းလျှောက်တာအတွက် ရနိုင်တဲ့

haven’t yet been rigorously studied,

ကုသမှုများစွာကို စေ့စေ့စပ်စပ် မလေ့လာရသေးတော့

so how they work and how effective they are is not entirely clear.

ဒါတွေ အလုပ်လုပ်ပုံ၊ ထိရောက်ပုံက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိသေးဘူး။

So, what should you do if you encounter a sleepwalker?

ဒီတော့ အိပ်ပျော်စဥ် လမ်းလျှောက်သူနဲ့ တွေ့ရင် ဘာလုပ်သင့်လဲ။

A common misconception is that rousing a sleepwalker causes irreparable harm.

ယေဘူယျ အယူအဆမှားတစ်ခုက အိပ်ပျော်စဥ် လမ်း လျှောက်သူကို နှိုးတာက ပြင်မရတဲ့အန္တရာယ်ပါ။

Fortunately, this is not true.

ကံကောင်းတာက ဒါက မမှန်ဘူး။

However, trying to forcefully wake them can cause confusion and distress.

ဒါပေမဲ့ အတင်းနှိုးဖို့ ကြိုးစားတာက စိတ် ရှုပ်ထွေးမှု၊ ပူပန်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်တယ်။

The best practice seems to be to gently guide them back to bed;

အကောင်းဆုံးအလေ့အကျင့်က သူတို့ကို အိပ်ရာဆီ ညင်သာစွာ လမ်းညွှန်ဖို့ ဖြစ်ပုံရပြီး

and, if they resist, to simply ensure they’re safe until the episode resolves.

ခုခံနေရင် ဖြစ်စဥ်မပြီးမချင်း သူတို့ ဘေးကင်းနေတာကို သေချာစေဖို့ပါ။