Gibberish, urine, and utter chaos: What happens when you sleepwalk - Emmanuel During

Çeviri: Ilayda Gokgoz Gözden geçirme: Burak Yildiz

Mumbling fantastical gibberish; devouring blocks of cheese in the nude;

Abuk-subuk mırıldanmalar; Çıplak şekilde küp küp peynir yemek;

peeing in places that aren’t toilets; and jumping out of windows.

tuvalette olduğunu sanıp altına yapmak; ve pencereden atlamak.

These are all things people have reportedly done while sleepwalking,

Söylenenlere göre insanlar genellikle uyurken insanlar bunları yapıyorlar.

a behavior that’s mostly benign but can be dangerous in rare cases.

Bunlar genellikle zararsız ama bazen tehlikeli olabilecek davranışlar.

It's estimated that around 18% of people sleepwalk at least once in their lives.

İnsanların %18′inin hayatında en az bir kere uyurgezerlik yaptığı tahmin ediliyor.

So, what exactly is sleepwalking?

Peki uyurgezerlik tam olarak ne olur?

First, we have to understand just how many of our daily activities

Öncelikle günlük aktivitelerimizin kaç tanesinin

do not require our active attention.

bilinçli gerçekleşmediğini bilmeliyiz.

Your prefrontal cortex is your brain's conscious,

Alın korteksiniz beyninizin bilinci olur.

deliberate, decision-making control hub.

Düşünme ve karar vermek için kontrol merkeziniz.

You might decide to get up and walk using your prefrontal cortex,

Alın korteksinizi kullanarak kalkıp yürüyebilirsiniz.

but the intricate coordination of sensory inputs and muscles

Ama duyusal girdilerin ve kasların karmaşık koordinasyonu

that follows does not require any attention.

herhangi bir dikkat gerektirmez.

Instead, it’s mostly executed by a network of specialized nerve cells

Bunun yerine, çoğunlukla beynin ve omuriliğin alt kısmı boyunca,

along the lower part of the brain and spinal cord,

bazen “merkezi model üreteçleri” olarak adlandırılan

sometimes called “central pattern generators.”

özelleşmiş sinir hücreleri ağı tarafından yürütülür.

These areas govern automatic movements and basic actions related to survival.

Bu alanlar refleksleri ve hayatta kalma ile ilgili temel eylemleri yönetir.

People with a REM sleep behavior disorder may enact their dreams

REM uykusu davranış bozukluğu olan kişiler rüyalarını gerçekleştirebilir.

while they’re in REM sleep,

Bu genellikle REM uykusundayken olur.

usually keeping their eyes closed.

Genellikle gözleri kapalı olur.

However, this is a separate condition.

Ancak bu bireysel bir durum.

Sleepwalking arises from a very different stage of sleep—

Uyurgezerlik uykunun farklı evrelerinde gerçekleşebilir.

the deepest stage of non-REM sleep, which is called “slow-wave sleep.”

“Yavaş-dalgalı uyku” olarak adlandırılan REM uykusunun en derin hali gibi

In this state, the cortex, including the prefrontal cortex,

Bu durumda alın korteksi dahil, korteksler

is essentially turned off.

aslında kapalı olur.

When someone is roused from this stage,

Biri bu aşamada uyandırıldığında

they’ll usually appear groggy before either dozing off again

genellikle tekrar uyuklamadan önce sersemlemiş veya

or becoming fully conscious.

tamamen bilinçli görünürler.

For that moment, though, they’re in an intermediate state

Ancak o an

straddling sleep and wakefulness.

uyku ve uyanıklık arasındalar.

A sleepwalking episode is, essentially, an extreme, prolonged version of this.

Uyurgezerlik esasen bunun aşırı uzun süreli bir versiyonu.

When sleepwalking, the prefrontal cortex remains inactive,

Uyurgezerken alın korteks aktif değil.

so the person doesn’t possess executive, deliberate control over their actions.

Bu yüzden kişi eylemlerini kontrol edemez.

But other parts of their brain are active.

Ama beyninin diğer bölümleri çalışır durumda.

And, as we know, the body is capable of a lot

Ve bildiğimiz gibi vücut alın korteksi olmadan

without involving the prefrontal cortex.

çok şey yapabilir.

Sleepwalkers avoid obstacles, walk, and speak—

Uyurgezerler engellerden kurtulabilir, yürüyebilir, konuşabilirler—

though it's often nonsense.

sıkça saçma konuşmalar olsa da.

Most sleepwalkers can do basic things,

Çoğu uyurgezer huzurlu, duygusuz ve amaçsız bir şekilde

operating in a peaceful, unemotional, dreamless state.

basit şeyleri yapabilirler.

In rare cases, sleepwalkers perform more complex tasks like cooking and driving.

Nadiren uyurgezerler yemek yapmak ve araç sürme gibi zor şeyleri de yapabilirler.

They're occasionally guided by physical urges,

Bazen fiziksel dürtülerle hareket ederler.

like eating or pursuing sexual activities.

Örneğin yemek yemek veya cinsel aktivitede bulunmak.

And some episodes involve the brain’s fight or flight system,

Beynin savaş veya kaç sistemi sayesinde bazı olaylarda,

during which the person might suddenly perceive an imminent danger,

kişi aniden yaklaşan bir tehlikeyi algılayıp

and vocalize, cry, or even jolt out of bed and run away.

ses çıkarabilir, ağlayabilir ve hatta yataktan fırlayıp kaçabilir.

These episodes, called “sleep terrors,”

Bu olaylar “uyku terörü” olarak adlandırılır.

are more common in young children and usually result naturally.

Küçük çocuklarda sıklıkla görülür ve genellikle kendiliğinden sonlanır.

Indeed, sleepwalking is generally more common in children,

Aslında uyurgezerlik çocuklarda daha yaygın olur.

perhaps because the brain areas that control the transition

Belki de uyku ve uyanıklık arasındaki geçişi

between sleep and wakefulness are still developing.

kontrol eden beyin bölgeleri gelişmekte olduğu için.

But the exact mechanisms that cause sleepwalking remain unclear.

Ama uyurgezerliğe neden olan asıl mekanizma hala bilinmiyor.

Many cases appear to run in families, while others are more mysterious.

Pek çok vaka genetik gibi görünürken kalan vakalar gizemini koruyor.

Anything that could lead to partial awakening

Kısmi uyanıklığa yol açabilecek herhangi bir şeyin

is thought to increase the likelihood.

olasılığı arttırdığı düşünülüyor.

This includes factors that promote deeper slow-wave sleep—

Bu, derin yavaş-dalga uykusunu etkileyen faktörleri içerir.

like sedatives, hot sleep environments, and operating on too little sleep—

Sakinleştiriciler, sıcak uyku ortamları ve çok az uykuyla çalışmak vs.

or things that disrupt sleep— like stress and other sleep disorders,

Ya da stres ve diğer uyku bozuklukları gibi uykuyu bölebilecek diğer faktörler.

such as sleep apnea and restless leg syndrome.

Örneğin uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu.

Doctors will usually evaluate these factors and promote habits

Doktorlar genellikle bu faktörleri değerlendirir

that aid in healthy sleep, such as exercise, stress management,

ve sağlıklı uykuya yardımcı olacak egzersiz, stres yönetimi

and a consistent and sufficient sleep schedule.

ile uyku planı gibi alışkanlıklara teşvik eder.

They’ll also often recommend safety measures,

Ayrıca zararlı maddeleri saklamak, kapı alarmı kurmak

like hiding dangerous items, installing door alarms and securing windows.

ve pencereleri güvenceye almak gibi önlemler önerirler.

If this doesn't help, they'll consider certain medications.

Bunlar işe yaramazsa ilaçla tedavi başlatırlar.

But many of the available treatments for sleepwalking

Ama uyurgezerlik için mevcut tedavilerin çoğu

haven’t yet been rigorously studied,

henüz tam olarak incelenmedi.

so how they work and how effective they are is not entirely clear.

Yani nasıl çalıştıkları ve nasıl etki gösterdikleri bilinmiyor.

So, what should you do if you encounter a sleepwalker?

Peki bir uyurgezer ile karşılaşırsanız ne yapmalısınız?

A common misconception is that rousing a sleepwalker causes irreparable harm.

Bir uyurgezeri uyandırmanın onarılamaz zararlara yol açtığına dair yanılgı var.

Fortunately, this is not true.

Neyse ki bu doğru değil.

However, trying to forcefully wake them can cause confusion and distress.

Ancak zorla onları uyandırmaya çalışmak şaşkınlık ve endişeye neden olabilir.

The best practice seems to be to gently guide them back to bed;

En iyi yöntem onların nazikçe yatağa dönmelerine yardım etmek gibi görünüyor.

and, if they resist, to simply ensure they’re safe until the episode resolves.

Ve buna direnirlerse sorun çözülene kadar güvende olduklarından emin olmak.