Gibberish, urine, and utter chaos: What happens when you sleepwalk - Emmanuel During

Translator: Nguyễn Huệ Anh Reviewer: Ngoc Nguyen

Mumbling fantastical gibberish; devouring blocks of cheese in the nude;

Lẩm bẩm những điều kỳ quái vô nghĩa;

ăn ngấu nghiến miếng pho mát mà chẳng mặc áo quần;

peeing in places that aren’t toilets; and jumping out of windows.

tiểu tiện bên ngoài nhà vệ sinh; và nhảy qua cửa sổ.

These are all things people have reportedly done while sleepwalking,

Đây là những điều người ta thường làm khi mộng du,

a behavior that’s mostly benign but can be dangerous in rare cases.

hành vi tưởng chừng bình thường

nhưng có thể gây nguy hiểm trong các trường hợp đặc biệt.

It's estimated that around 18% of people sleepwalk at least once in their lives.

Ước tính khoảng 18% dân số từng mộng du ít nhất một lần trong đời.

So, what exactly is sleepwalking?

Vậy, mộng du chính xác là gì?

First, we have to understand just how many of our daily activities

Đầu tiên, cần hiểu bao nhiêu hoạt động thường ngày

do not require our active attention.

không cần sự tập trung có chủ ý.

Your prefrontal cortex is your brain's conscious,

Phần vỏ não trước trán là vùng não ý thức,

deliberate, decision-making control hub.

trung tâm kiểm soát quyết định có chủ ý.

You might decide to get up and walk using your prefrontal cortex,

Có thể dùng vùng não trước trán quyết định việc thức dậy và đi lại,

but the intricate coordination of sensory inputs and muscles

nhưng sự phối hợp phức tạp giữa cảm giác và cơ bắp đi kèm

that follows does not require any attention.

không đòi hỏi cần tập trung,

Instead, it’s mostly executed by a network of specialized nerve cells

mà chủ yếu được thực hiện nhờ mạng lưới tế bào thần kinh chuyên biệt

along the lower part of the brain and spinal cord,

dọc theo phần dưới não và tủy sống,

sometimes called “central pattern generators.”

đôi khi, còn được gọi là “bộ sinh động tác trung ương”,

These areas govern automatic movements and basic actions related to survival.

kiểm soát chuyển động tự động

và chức năng cơ bản liên quan đến sự sống còn.

People with a REM sleep behavior disorder may enact their dreams

Người bị rối loạn hành vi giấc ngủ REM có thể thực hiện hành vi trong giấc mơ

while they’re in REM sleep,

khi đang trong giấc ngủ REM, thuờng mắt vẫn nhắm lại.

usually keeping their eyes closed.

However, this is a separate condition.

Tuy nhiên, đây là chứng bệnh riêng.

Sleepwalking arises from a very different stage of sleep—

Mộng du xuất hiện ở một giai đoạn khác của giấc ngủ

the deepest stage of non-REM sleep, which is called “slow-wave sleep.”

giai đoạn ngủ sâu nhất của giấc ngủ non-REM,

gọi là “giấc ngủ sóng chậm”.

In this state, the cortex, including the prefrontal cortex,

Lúc này, vỏ não, như vỏ não trước trán,

is essentially turned off.

về cơ bản, đã dừng hoạt động.

When someone is roused from this stage,

Ở giai đoạn này, khi bị đánh thức,

they’ll usually appear groggy before either dozing off again

người ta thường có vẻ mơ hồ rồi ngủ trở lại

or becoming fully conscious.

hoặc thức dậy hoàn toàn.

For that moment, though, they’re in an intermediate state

Tuy nhiên, vào thời điểm đó, họ đang ở trạng thái trung gian

straddling sleep and wakefulness.

giữa ngủ và thức.

A sleepwalking episode is, essentially, an extreme, prolonged version of this.

Cơn mộng du, về cơ bản, là trạng thái này khi quá độ và kéo dài.

When sleepwalking, the prefrontal cortex remains inactive,

Khi mộng du, vùng vỏ não tước trán vẫn dừng hoạt động,

so the person doesn’t possess executive, deliberate control over their actions.

nên người ta không ý thức được hành động của mình.

But other parts of their brain are active.

Nhưng vì những phần khác của não vẫn hoạt động,

And, as we know, the body is capable of a lot

như ta biết, cơ thể có thể làm nhiều việc

without involving the prefrontal cortex.

không cần tới vùng trán trước não.

Sleepwalkers avoid obstacles, walk, and speak—

Người mộng du tránh được vật cản, đi lại và nói năng -

though it's often nonsense.

dù thường vô nghĩa.

Most sleepwalkers can do basic things,

Hầu hết người mộng du có thể làm những việc đơn giản,

operating in a peaceful, unemotional, dreamless state.

một cách bình lặng, vô hồn không mộng mị.

In rare cases, sleepwalkers perform more complex tasks like cooking and driving.

Trường hợp hiếm, người mộng du có thể làm những việc phức tạp như nấu ăn và lái xe.

They're occasionally guided by physical urges,

Thỉnh thoảng, bị các thôi thúc thể chất điều khiển

like eating or pursuing sexual activities.

như ăn uống hoặc theo đuổi hoạt động tình dục.

And some episodes involve the brain’s fight or flight system,

Vài cơn mộng du liên quan đến hệ thống chiến hay chạy của não,

during which the person might suddenly perceive an imminent danger,

người ta có thể đột nhiên cảm thấy nguy hiểm sắp xảy ra,

and vocalize, cry, or even jolt out of bed and run away.

nên la hét, khóc lóc, hoặc thậm chí, bật chạy khỏi giường.

These episodes, called “sleep terrors,”

Chúng được gọi là “giấc ngủ kinh hoàng”,

are more common in young children and usually result naturally.

phổ biến hơn ở trẻ nhỏ và thường xảy ra tự nhiên.

Indeed, sleepwalking is generally more common in children,

Thật ra, mộng du thường phổ biến hơn ở trẻ nhỏ,

perhaps because the brain areas that control the transition

có lẽ vì vùng não kiểm soát chuyển đổi giữa ngủ và thức vẫn còn đang phát triển.

between sleep and wakefulness are still developing.

But the exact mechanisms that cause sleepwalking remain unclear.

Nhưng cơ chế chính xác gây ra mộng du vẫn chưa rõ.

Many cases appear to run in families, while others are more mysterious.

Nhiều trường hợp do di truyền,

những trường hợp khác lại khó giải thích hơn.

Anything that could lead to partial awakening

Những điều dẫn đến thức giấc một phần

is thought to increase the likelihood.

được cho là làm tăng khả năng gây ra mộng du,

This includes factors that promote deeper slow-wave sleep—

như tác nhân thúc đẩy giấc ngủ sóng chậm sâu hơn

like sedatives, hot sleep environments, and operating on too little sleep—

như thuốc an thần, môi trường nóng, và ngủ không đủ giấc;

or things that disrupt sleep— like stress and other sleep disorders,

hoặc nguyên nhân gây gián đoạn giấc ngủ

như căng thẳng và các hội chứng rối loạn giấc ngủ khác

such as sleep apnea and restless leg syndrome.

như hội chứng ngưng thở khi ngủ và hội chứng chân không yên.

Doctors will usually evaluate these factors and promote habits

Bác sĩ thường đánh giá chúng và khuyến khích tạo ra thói quen

that aid in healthy sleep, such as exercise, stress management,

giúp tạo ra giấc ngủ ngon, như tập thể dục, kiểm soát căng thẳng,

and a consistent and sufficient sleep schedule.

và lịch ngủ nhất quán và đủ giấc.

They’ll also often recommend safety measures,

Cũng thường đề xuất các biện pháp an toàn,

like hiding dangerous items, installing door alarms and securing windows.

như giấu đồ vật nguy hiểm,

đặt chuông báo ở cửa ra vào và khoá chặt cửa sổ.

If this doesn't help, they'll consider certain medications.

Nếu vẫn không có tác dụng, sẽ cân nhắc dùng thuốc trị liệu.

But many of the available treatments for sleepwalking

Tuy vậy, nhiều phương pháp điều trị hiện thời

haven’t yet been rigorously studied,

vẫn chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng,

so how they work and how effective they are is not entirely clear.

nên cách hoạt động và độ hiệu quả vẫn chưa thực sự rõ ràng.

So, what should you do if you encounter a sleepwalker?

Vậy, nên làm gì khi gặp người mộng du?

A common misconception is that rousing a sleepwalker causes irreparable harm.

Một quan niệm sai lầm phổ biến là đánh thức người mộng du

gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Fortunately, this is not true.

May thay, điều này không đúng.

However, trying to forcefully wake them can cause confusion and distress.

Tuy nhiên, cố đánh thức họ, có thể gây bối rối và mệt mỏi.

The best practice seems to be to gently guide them back to bed;

Tốt nhất, có lẽ, là nhẹ nhàng hướng dẫn họ quay trở về giường;

and, if they resist, to simply ensure they’re safe until the episode resolves.

nếu họ kháng cự, đơn giản, hãy đảm bảo họ an toàn

cho đến khi cơn mộng du qua đi.