The sleep disorder you might not know you have - Alayna Vaughan

Translator: Thadar Soe Reviewer: Sanntint Tint

A leather mask that clamps the mouth shut.

ပါးစပ်ကို လှုပ်မရအောင် ညှပ်ထားတဲ့ သားရေ နှာခေါင်းစည်း

A cannonball sewn into a soldier’s uniform.

စစ်သားတစ်ယောက်ရဲ့ ယူနီဖောင်းမှာ တွဲချုပ်ထားတဲ့ အမြှောက်ဆန်

And a machine that delivers sudden electrical pulses.

ပြီးတေ့ာ ရုတ်တရက် လျှပ်စစ်လှိုင်းတွေကို ထုတ်လွှတ်တဲ့ စက်

These old items were all intended treatments

ဒါတွေဟာ နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာ လူသားတွေကို ခြောက်လှန့်နေတဲ့ ပြဿနာကြီးကို

for a problem that has haunted humanity for millennia:

ကုသဖို့အတွက် နည်းလမ်းတွေပါ။

snoring.

ပြဿနာက ’ဟောက်ခြင်း’

It might seem harmless, but snoring can be a sign of something more dangerous.

အန္တရာယ်မရှိဘူးလို့ထင်ရပေမဲ့ ဟောက်ခြင်းဟာ

ပိုပြီး အန္တရာယ်ရှိတဲ့ အရာတစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

So, what exactly causes snoring? And when does it become a problem?

ဒါဆို ဘာက ‘ဟောက်ခြင်း’ကို ဖြစ်စေတာလဲ။ ပြီးတေ့ာ ဘယ်တုန်းက ပြဿနာစဖြစ်သွားတာလဲ။

A snore’s quality can range from a gentle mew to a stuttering chainsaw—

ဟောက်သံတွေကို ညင်သာတဲ့ ညည်းသံကနေ စပြီး

ချိန်းစော ထစ်သံအထိ အဆင့်ခွဲခြားလို့ ရပါတယ်။

but all snores originate from the respiratory tract,

ဒါပေမဲ့ ဟောက်သံတိုင်းဟာ နူးညံ့တဲ့ တစ်ရှူးတွေနဲ့ ကာရန်ထားတဲ့

အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပြွန်ကနေ စတင်ပါတယ်။

which is lined with soft tissues.

During sleep, the muscles around these tissues relax,

အိပ်နေချိန်မှာ ဒီတစ်ရှူးတွေ တစ်ဝိုက်က ကြွက်သားတွေဟာ ဖြေလျော့သွားပြီး

narrowing the airway.

အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဟာ ကျဥ်းသွားပါတယ်။

Many factors, including congestion, anatomical features,

အမျိုးမျိုးသော အကြောင်းရင်းတွေဖြစ်တဲ့ နှုတ်ခေါင်းပိတ်ခြင်း၊

ခန္ဓာပိုင်းဆိုင်ရာ သွင်ပြင်များနှင့် အိပ်စက်ပုံတွေဟာ

and the position you’re sleeping in,

can further constrict this passage and lead to or exacerbate snoring.

ဒီလမ်းကြောင်းကို ကျုံ့စေပြီး ဟောက်ခြင်းကို ဖြစ်စေ (သို့) ပိုဆိုးစေပါတယ်။

The narrower the respiratory tract is, the stronger the airflow,

အသက်ရှူလမ်းကြောင်းပြွန်ဟာ ကျဥ်းလေ အသက်ရှု လေစီးကြောင်းဟာ ပိုပြင်းလေဖြစ်ပြီး

and the more those relaxed tissues may vibrate,

ဖြေလျော့နေတဲ့ တစ်ရှူးတွေဟာ ပိုပြီး တုန်ခါရင်း

producing sound.

အသံထွက်လာပါတယ်။

Most of us will snore at some point in our lives.

လူ အများစုဟာ ဘဝရဲ့ တစ်ချိန်ချိန်မှာ ဟောက်ကိုဟောက်ကြမှာပါ။

But loud, chronic snoring is one sign of a sleep disorder

ဒါပေမဲ့ ကျယ်လောင်တဲ့နာတာရှည် ဟောက်ခြင်းဟာ အိပ်စက်ခြင်း ကစဥ့်ကလျားရောဂါ ဖြစ်ပြီး

known as obstructive sleep apnea.

Obstructive sleep apnea လို့ သိကြပါတယ်။

It affects about a quarter of all adults,

ဒါကို လူကြီးတွေရဲ့ လေးပုံတစ်ပုံခန့် ခံစားနေရပေမဲ့

but it’s estimated that around 80% of people who suffer from it

အကြမ်းအားဖြင့် ခံစားနေရသူတွေရဲ့ ၈၀% ဟာ

aren’t aware they have it.

ခံစားနေရမှန်း သတိမထားမိတတ်ကြပါဘူး။

This is especially troublesome because it can lead to serious cardiovascular issues.

ဒါဟာ နှလုံးသွေးကြောဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေကို ဖြစ်စေနိုင်တာကြောင့် ဒုက္ခ‌ရောက်စေပါတယ်။

Obstructive sleep apnea is usually caused by blockages in the airway

Obstructive sleep apnea ဟာ အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းမှာ ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် ဖြစ်ပြီး

and is mainly characterized by pauses in breathing during sleep.

အိပ်စက်နေစဥ် အသက်ရှူရပ်ခြင်းအနေနဲ့ အများအားဖြင့် တွေ့နိုင်ပါတယ်။

There's one other kind of sleep apnea called central sleep apnea,

အခြားတစ်မျိုးသော Sleep apnea ကိုတော့ Central sleep apnea လို့ ခေါ် ပြီး

which occurs when the brain temporarily fails to regulate the body's breathing.

ဦးနှောက်က အသက်ရှူခြင်းကို ပုံမှန်ဖြစ်အောင် ယာယီ မထိန်းသိမ်းနိုင်တဲ့အခါမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

This condition isn't as common,

ဒီ အ‌ခြေအနေဟာ သာမန်မဟုတ်ဘဲ

and snoring is usually a less prominent feature—

အများအားဖြင့် ဟောက်ခြင်းဟာ မထင်ရှားတဲ့ လက္ခဏာဖြစ်ပေမဲ့

though you can have both.

နှစ်ခုလုံးလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

If you’re experiencing obstructive sleep apnea,

အကယ်၍သာ Obstructive sleep apnea ကို ခံစားနေရမယ်ဆိုရင်

you might stop breathing for 10 or more seconds before waking,

မနိုးလာခင် ၁၀စက္ကန့်နဲ့ အထက် အသက်ရှူရပ်တန့်နိုင်ပြီး

sometimes without realizing it, to catch your breath.

ဒါဟာ ကိုယ်ကိုယ်တိုင်တောင် မသိလိုက်ဘဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

In doing so, you might make a snorting or a choking sound.

ဒီလို ဖြစ်နေတဲ့ အချိန်မှာ ရှိုက်သံ (သို့) တစ်ဆို့နေတဲ့ အသံမျိုးတွေ ထွက်လာနိုင်ပါတယ်။

This may happen five times an hour,

ဒါဟာ တစ်နာရီမှာ ၅ ခေါက်လောက် ဖြစ်နိုင်ပြီး

though in severe cases, it could occur more than 30.

ပိုမို ဆိုးရွားတဲ့ အ‌ခြေအနေမှာ အခါ ၃၀ အထက် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

And it's a problem because your tissues are getting less oxygen.

နောက်ပြီး ဒီပြဿနာဟာ တစ်ရှူးတွေက အောက်စီဂျင် နည်းနည်းပဲ ရရှိလို့ဖြစ်တယ်။

As you experience periods of low oxygen intake,

အောက်စီဂျင် အလုံအလောက် မရရှိတာကို ခံစားရတဲ့အခါမှာ

your body releases stress hormones.

ခန္ဓာကိုယ်ကနေ ဖိစီးမှုဟော်မုန်းတွေကို ထုတ်ပါတယ်။

And your blood vessels constrict to get oxygenated blood to your vital organs.

အရေးကြီး အတွင်းအင်္ဂါတွေဆီ အောက်စီဂျင်နဲ့ ပေါင်းထားတဲ့ သွေးကို

ပို့တဲ့သွေးကြောတွေဟာ ကျုံ့သွားပါတယ်။

This increases your blood pressure and puts additional stress on your heart.

ဒီလိုနှင့် သွေးပေါင်တက်စေပြီး နှလုံးအပေါ် အပို ဖိစီးမှုတွေကို သက်ရောက်စေပါတယ်။

And this is why obstructive sleep apnea can be linked to hypertension

ဒါဟာ Obstructive sleep apnea နဲ့ သွေးတိုး၊ အခြားနှလုံးသွေး‌ကြောရောဂါတို့

and other cardiovascular problems.

ဆက်စပ်နေနိုင်တဲ့ အကြောင်းရင်းပဲ ဖြစ်တယ်။

Your difficulty breathing and poor-quality rest may also lead to headaches,

အသက်ရှူရခက်ခြင်းနဲ့ ပုံစံမကျတဲ့ အနားယူခြင်းတို့ဟာ ခေါင်းကိုက်ခြင်း

decreased concentration, and chronic fatigue.

အာရုံစူးစိုက်မှုလျော့ကျခြင်းနဲ့ မောပန်းနွမ်းနယ်မှုတွေလည်း ဖြစ်စေပါတယ်။

So what puts someone at risk of developing obstructive sleep apnea?

ဒါဆို ဘာတွေက လူတစ်ဦးကို Obstructive sleep apnea ဖြစ်စေတာလဲ။

Features like larger tongues, thicker necks, and smaller jaws

ပုံမှန်ထက် ကြီးတဲ့ လျှာ၊ လည်ပင်းနဲ့ ပုံမှန်ထက် သေးတဲ့ မေးရိုးတို့ကြောင့်

can make people more susceptible.

ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်ခြေ ပိုများနိုင်ပါတယ်။

Older people are more at risk because, as we age,

သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ အဖြစ်များတဲ့ အကြောင်းရင်းဟာ အသက်ကြီးတာနှင့်အမျှ

our soft tissues loosen, further narrowing our airways.

တစ်ရှူးတွေဟာ လျေ့ာလာပြီး အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းကို ကျဥ်းသွားစေတာပဲ ဖြစ်တယ်။

Drinking alcohol before going to sleep can cause excessive relaxation

မအိပ်ခင် အရက်သောက်သုံးခြင်းဟာလည်း လည်ပင်းနှင့် မေးရိုးကြွက်သားတွေရဲ့

of our throat and jaw muscles.

အလွန်အကြူး လျေ့ာခြင်းကို ဖြစ်စေပါတယ်။

And one of the main contributors to obstructive sleep apnea is weight gain

နောက်ပြီး Obstructive sleep apnea ရဲ့

အဓိက အကြောင်းရင်းတစ်ခုကတော့ ဝလာခြင်းဘဲ ဖြစ်ပါတယ်။

because more tissue around the neck can constrict the airway.

လည်ပင်းတစ်ဝိုက် တစ်ရှူး များလာပြီး အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းကို ကျုံ့စေတာကြောင့် ဖြစ်တယ်။

Many researchers see weight loss as a solution to obstructive sleep apnea.

သုတေသီ အများစုဟာ ဝိတ်ချခြင်းကို

Obstructive sleep apneaရဲ့ ကုထုံးအနေနဲ့ ခံယူကြပါတယ်။

Certain behavioral shifts, like limiting your alcohol consumption before bed,

မအိပ်ခင် အရက်သောက်ခြင်းကို လျှော့ချခြင်း၊

ခေါင်းကို မြှင့်အိပ်ခြင်း၊ ပက်လက်အိပ်ခြင်းကို ‌ရှောင်ခြင်း

elevating your head, and avoiding sleeping on your back may also help.

အစရှိတဲ့ အမူအကျင့်ပြောင်းလဲမှုတွေကို ပြုလုပ်ခြင်းဟာလည်း အထောက်အကူပြုနိုင်ပါတယ်။

For people who have a milder condition,

မပြင်းထန်တဲ့ လက္ခဏာတွေ ခံစားရသူတွေအနေနှင့်

mouth and throat exercises have been shown to alleviate obstructive sleep apnea

ပါးစပ်နှင့် လည်ချောင်းလေ့ကျင့်ခန်းတွေဟာ မဆိုးရွားသေးတဲ့ အခြေအနေမှာ

Obstructive sleep apnea ကို သက်သာစေတာကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။

in some preliminary trials.

But these approaches, and devices like oral appliances,

ဒါပေမဲ့ ဒီ ဖြေရှင်းနည်းနဲ့ ခံတွင်းပိုင်းသုံးပစ္စည်းတွေဟာ

may not always be sufficient.

အမြဲတမ်းအတွက် မလုံလောက်နိုင်ပါဖူး။

Sleep apnea can be reliably treated using CPAP machines,

Sleep apnea ကို အသက်ရှူလမ်းကြောင်းထဲ ဖိအားပေးထားတဲ့ လေကို

which keep the airway open by delivering a constant stream of pressurized air.

အဆက်မပြတ် ပေးပြီး ပွင့်နေစေတဲ့ စီပီအေပီစက်နှင့် ကုသလို့ ရနိုင်ပါတယ်။

Doctors will usually aim to remedy sleep apnea with non-invasive treatments

ဆရာဝန်တွေဟာ အများအားဖြင့် ခွဲစိတ်ဖို့မလိုတဲ့ ကုသနည်းတွေနဲ့

Sleep apnea ကုသဖို့ကို ရည်ရွယ်ကြပေမဲ့

like these first, but if they don’t work, they may consider surgery.

အဆင်မပြေတဲ့ အခါတွေမှာတေ့ာ ခွဲစိတ်ဖို့အတွက် ထည့်စဥ်းစားနိုင်ပါတယ်။

Snores can be silly.

ဟောက်ခြင်းဟာ ကြောင်ပါတယ်။

But intense ones are well-worth investigating with a doctor.

ဒါပေမဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ဟောက်ခြင်းကတော့ ဆရာဝန်နှင့်ဆွေးနွေးသင့်တဲ့ အရာဖြစ်ပါတယ်။

After all, everyone needs a chance to catch their breath—

ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အကုန်လုံးဟာ အသက်ကောင်းကောင်းရှူဖို့နဲ့

and some z’s...

အသေအချာအိပ်နိုင်ဖို့ အခွင့်အရေး ရသင့်ကြပါတယ်။