What “Machiavellian” really means - Pazit Cahlon and Alex Gendler

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

From Shakespeare’s plays to modern TV dramas,

ရှိတ်စပီးယားပြဇာတ်တွေကနေ ခေတ်ပေါ် ရုပ်သံဇာတ်လမ်းတွေအထိ

the unscrupulous schemer for whom the ends always justify the means

အဆုံးသတ်ပုံ နည်းလမ်းတွေဟာ အမြဲတမ်း မှန်ကန်တယ်လို့ ခံယူကြတဲ့

has become a familiar character type we love to hate.

မသမာတဲ့ အကြံသမားဟာ မုန်းဖို့ကောင်းတဲ့ ပုံမှန် ဇာတ်ကောင်အမျိုးအစားဖြစ်လာပါပြီ။

So familiar, in fact, that for centuries

တကယ်တော့ ရာစုနှစ်တွေချီပြီး ရင်းနှီးနေတော့

we’ve had a single word to describe such characters: Machiavellian.

ဒီလိုဇာတ်ကောင်မျိုးတွေကို သရုပ်ဖော်ဖို့ တစ်ခုတည်းသော စကားလုံးက Machiavellian ပါ။

But is it possible that we’ve been using that word wrong this whole time?

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့တွေဟာ ဒီစကားလုံးကို တစ်ချိန်လုံး မှားသုံးနေတာများလား။

The early 16th century statesman Niccoló Machiavelli

၁၆ ရာစု အစောပိုင်း နိုင်ငံရေးသုခမိန် Niccoló Machiavelli ဟာ

wrote many works of history, philosophy, and drama.

သမိုင်း၊ ဒဿန၊ နဲ့ ပြဇာတ်လက်ရောတွေ အများကြီးရေးခဲ့တယ်။

But his lasting notoriety comes from a brief political essay known as The Prince,

ဒါပေမဲ့ ရှည်ကြာတဲ့ နာမည်ဆိုးက လက်ရှိနဲ့ အနာဂတ် ဘုရင်တွေအတွက် အကြံပေးအဖြစ်ဆွဲထားတဲ့

framed as advice to current and future monarchs.

The Prince လို့ လူသိများတဲ့ နိုင်ငံရေး ရသစာတမ်းတို တစ်ပုဒ်ကနေ လာပါတယ်၊

Machiavelli wasn’t the first to do this–

ဒါမျိုးလုပ်တာ Machiavelli ဟာ ပထမဆုံး မဟုတ်ဘူး၊

in fact there was an entire tradition of works known as “mirrors for princes”

တကယ်က ရှေးပဝေသဏီကို ပြန်သွားရင် “mirrors for princes”လို့ လူသိများတဲ့

going back to antiquity.

လက်ရာတွေရဲ့ ထုံးစံကြီးတစ်ခု ရှိခဲ့တာပါ။

But unlike his predecessors,

ဒါပေမဲ့ သူ့အရင်လူတွေနဲ့ မတူတာက

Machiavelli didn’t try to describe an ideal government

Machiavelli ဟာ စံပြအစိုးရတစ်ရပ်ကို သရုပ်မဖော်ခဲ့တာ (သို့)

or exhort his audience to rule justly and virtuously.

ပရိတ်သတ်ကို တရာမျှတစွာ၊ ကောင်းမြတ်စွာ အုပ်ချုပ်ဖို့ မတိုက်တွန်းခဲ့တာပါ။

Instead, he focused on the question of power–

ဒီအစား အာဏာရဲ့ အရေးကို အလေးထားခဲ့တာပါ။

how to acquire it, and how to keep it.

ဘယ်လို ရယူဖို့၊ ဘယ်လို ထိန်းထားဖို့ပါ။

And in the decades after it was published,

ထုတ်ဝေပြီး ဆယ်စုနှစ်တွေအကြာမှာ

The Prince gained a diabolical reputation.

The Prince ဟာ ဆိုးယုတ်တဲ့ ဂုဏ်သတင်းတစ်ခု ရရှိခဲ့တယ်။

During the European Wars of Religion,

ဥရောပ ဘာသာရေးစစ်ပွဲတွေအတွင်း

both Catholics and Protestants blamed Machiavelli

ဘရင်ဂျီဂိုဏ်းနဲ့ ပရိုတက်စတင့်ဂိုဏ်း နှစ်ခုစလုံးက သူတို့ရန်ဘက်တွေက

for inspiring acts of violence and tyranny committed by their opponents.

ကျူးလွန်တဲ့ နိုင်လိုမင်းထက်ပြုမှုအတွက် Machiavelli ကို အပြစ်တင်ကြတယ်။

By the end of the century,

ရာစုနှစ် မဆုံးခင်မှာ

Shakespeare was using “Machiavel” to denote an amoral opportunist,

Shakespeare က “Machiavel”ကို ကိုယ်ကျင့် မဲ့တဲ့ အချောင်သမားကို ညွှန်းဖို့သုံးနေတာက

leading directly to our popular use of “Machiavellian”

ခြယ်လှယ်တတ်တဲ့ လူဆိုးအတွက် အနက်တူတစ်ခုအဖြစ် “Machiavellian”ရဲ့

as a synonym for manipulative villainy.

အသုံးများမှုကို တိုက်ရိုက် ဦးတည်ပေးနေတယ်။

At first glance,

အပေါ်ယံအားဖြင့်

The Prince’s reputation as a manual for tyranny seems well-deserved.

The Prince ရဲ့ ကျော်ကြားမှုဟာ အနိုင်ကျင့် မှုအတွက် ထိုက်တန်တဲ့ လက်စွဲလို့ထင်ရတယ်။

Throughout, Machiavelli appears entirely unconcerned with morality,

တစ်လျှာက်လုံး Machiavelli ဟာ ကိုယ်ကျင့်တရားကို လုံးဝ အရေးမစိုက်ပုံပါ၊

except insofar as it’s helpful or harmful to maintaining power.

အာဏာကို ထိန်းထားဖို့ အသုံးကျတယ် (သို့) ထိခိုက်တယ်ဆိုတာကတော့ ခြွင်းချက်ပါ။

For instance, princes are told to consider all the atrocities necessary

ဥပမာ မင်းသားတွေကို အာဏာသိမ်းယူဖို့ လိုအပ်တဲ့ ယုတ်မာမှုတွေကို ထည့်စဉ်းစားဖို့၊

to seize power,

အနာဂတ် တည်ငြိမ်စေဖို့၊

and to commit them in a single stroke

ဒါတွေကို တစ်ချက်တည်းနဲ့

to ensure future stability.

ကျုးလွန်ဖို့ ခိုင်းတာပေါ့၊

Attacking neighboring territories and oppressing religious minorities

အိမ်နီးချင်းပိုက်နက်တွေကို တိုက်ခြင်းနဲ့ ဘာသာရေး လူနည်းစုတွေကို ဖိနှိပ်ခြင်းတွေကို

are mentioned as effective ways of occupying the public.

ပြည်သူတွေကို သိမ်းပိုက်ရာမှာ ထိရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတွေအဖြစ် ဖေါ်ပြထားတယ်။

Regarding a prince’s personal behavior,

မင်းသားတစ်ပါးရဲ့ တစ်ကိုယ်ရေ အပြုအမူတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး

Machiavelli advises keeping up the appearance of virtues

Machiavelli က ရိုးသားမှု၊ ရက်ရောမှုတို့လို ကောင်းမြတ်တဲ့

such as honesty or generosity,

ဟန်ပန်တွေလုပ်ဖို့ အကြံပေးပေမဲ့

but being ready to abandon them as soon as one’s interests are threatened.

တစ်ဦးဦရဲ့အကျိုးတွေကို ခြိမ်းခြောက်ခံရတာနဲ့ ဒါတွေကို စွန့်လွတ်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်ပါတဲ့။

Most famously, he notes that for a ruler,

အထင်ရှားဆုံးက အုပ်ချုပ်သူတစ်ဦး အတွက် မှတ်ချက်ပြုတားက

“it is much safer to be feared than loved.”

"အချစ်ခံရတာထက်၊ ကြောက်အောင် လုပ်တာက ပိုစိတ်ချရတယ်"တဲ့။

The tract even ends with an appeal to Lorenzo de’ Medici,

ဒီကျမ်းငယ်က မကြာခင်က ဖလောရင့်ရဲ့ အုပ်ချုပ်သူအဖြစ် ရာထူးခန့်ခံရတဲ့

the recently installed ruler of Florence,

Lorenzo de’ Medici ကို ဆွဲဆောင်တာနဲ့တောင် အဆုံးသတ်တယ်၊

urging him to unite the fragmented city-states of Italy under his rule.

အီတလီရဲ့ကွဲနေတဲ့ မြို့ပြနိုင်ငံတွေကို အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ စုစည်းဖို့ အားပေးတယ်။

Many have justified Machiavelli as motivated by unsentimental realism

အများပြားက Machiavelli ကို အသည်းမာတဲ့ ယထာဘူဝါဒကနေ တွန်းအားပေးတာအဖြစ်နဲ့

and a desire for peace in an Italy torn by internal and external conflict.

အတွင်း၊အပြင်ပဋိပက္ခနဲ့ ပြိုကွဲနေတဲ့ အီတလီမှာ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆန္ဒလို့ဆိုတယ်။

According to this view,

ဒိအမြင်အရ

Machiavelli was the first to understand a difficult truth:

Machiavelli ဟာ ခက်ခဲတဲ့ အမှန်တရားကို ပထမဆုံး နားလည်သူဖြစ်ခဲ့တယ်၊

the greater good of political stability

နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုရဲ့ ကောင်းမွန်မှုရဖို့

is worth whatever unsavory tactics are needed to attain it.

လိုအပ်တဲ့ ဘယ်မသတီစရာ နည်းဗျူဟာ ဖြစ်ဖြစ် လုပ်ထိုက်တယ်လို့ဆိုတာပါ။

The philosopher Isaiah Berlin suggested that rather than being amoral,

ဒဿနပညာရှင် Isaiah Berlin က ကိုယ်ကျင့်တရား ကင်းမဲ့တာထက် ပိုတယ်လို့ ညွှန်းပါတယ်။

The Prince hearkens back to ancient Greek morality,

The Prince ဟာ ရှေးဟောင်း ဂရိ ကျင့်ဝတ်ကို လိုက်နာတယ်၊

placing the glory of the state above the Christian ideal of individual salvation.

နိုင်ငံရဲ့ ဂုဏ်ကို တစ်ဦးချင်း လွတ်မြောက် မှုရဲ့ ခရစ်ယာန်စံရဲ့ အထက်မှာ ထားတာပါ။

But what we know about Machiavelli might not fit this picture.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့သိတဲ့ Machiavelli က ဒီပုံနဲ့ အံမဝင်လောက်ဘူး။

The author had served in his native Florence for 14 years as a diplomat,

စာရေးသူဟာ သူ့ဇာတိ ဖလော့ရင့်စ်မှာ သံတမန်အဖြစ် ၁၄ နှစ် အမှုထမ်းခဲ့တယ်။

staunchly defending its elected republican government

ဘုရင်လောင်းတွေနဲ့ဆန့်ကျင်တဲ့ ၎င်းရဲ့ ရွေးကောက်ခံ သမ္မတ အစိုးရကို

against would-be monarchs.

စွဲမြဲစွာ ကာကွယ်ခြင်းပါ။

When the Medici family seized power,

Medici famil မိသားစု အာဏာကို သိမ်းပိုက်တဲ့အခါ

he not only lost his position,

သူဟာ ရာထူးဆုံးရှုံးရုံမက

but was even tortured and banished.

နှိပ်စက်ခံရပြီး ပြည်နှင်ဒဏ်တောင် ပေးခံရတယ်။

With this in mind,

ဒါကို စိတ်ထဲမှာထားပြီး

it’s possible to read the pamphlet he wrote from exile

ပြည်နှင်ဒဏ်ကနေ သူရေးခဲ့တဲ့ လက်ကမ်းစာစောင်ကို ဖတ်ဖို့ဖြစ်နိုင်တာက

not as a defense of princely rule,

မင်းသားကြီးစိုးတဲ့ အုပ်ချုပ်မှုရဲ့ ခုခံမှုမဟုတ်ပဲ

but a scathing description of how it operates.

၎င်း လုပ်ဆောင်ပုံရဲ့ ပက်ပက်စက်စက် ဝေဖန်တဲ့ ဖော်ပြချက်ပါ။

Indeed, Enlightenment figures like Spinoza

အမှန်က Spinoza လို့ အသိအမြင်ကြွယ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေက

saw it as warning free citizens

ဆန္ဒပြင်းတဲ့ အုပ်ချုပ်သူတွေက နည်းလမ်းစုံနဲ့

of the various ways in which they can be subjugated by aspiring rulers.

သွတ်သွင်းတာခံရတဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို သတိပေးခြင်းလို့ မြင်တယ်။

In fact, both readings might be true.

တကယ်က သဘောထားနှစ်ရပ်စလုံး မှန်လောက်ပါတယ်။

Machiavelli may have written a manual for tyrannical rulers,

Machiavelli ဟာ အနိုင်ကျင့်တဲ့ အုပ်ချုပ်သူ တွေအတွက် လက်စွဲ ရေးခဲ့လောက်ပေမဲ့

but by sharing it, he also revealed the cards to those who would be ruled.

ဒါကို မျှဝေခြင်းအားဖြင့် အုပ်ချုပ်ခံရမယ့် သူတွေကို အောက်ဖဲလှန်ပြတာရောပါ။

In doing so,

ဒီလို လုပ်ခြင်းနဲ​့

he revolutionized political philosophy,

သူဟာ နိုင်ငံရေး ဒဿနကို တော်လှန်ခဲ့တယ်၊

laying the foundations for Hobbes and future thinkers

Hobbes နဲ့ အနာဂတ် အတွေးအခေါ်ရှင်တွေအတွက် ကြိုတင်မှန်းဆထားတဲ့ စံတွေထက်

to study human affairs based on their concrete realities

ခိုင်မာတဲ့ ဒိဌဖြစ်ရပ်တွေကိုအခြေခံတဲ့ လူသား ရေးရာတွေကို လေ့လာဖို့

rather than preconceived ideals.

အုတ်မြစ်တွေချပေးခြင်းပါ။

Through his brutal and shocking honesty,

သူ့ရဲ့ ရက်စက်၊ ထိတ်လန့်စရာ ရိုးသားမှုကနေ Machiavelli ဟာ

Machiavelli sought to shatter popular delusions about what power really entails.

အာဏာက လိုတာနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အများကြိုက် ယုံမှားမှုကို ဖျက်ဆီးဖို့ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်။

And as he wrote to a friend shortly before his death,

သူမသေခင်လေးမှာ မိတ်ဆွေတစ်ဦးဆီ ရေးခဲ့သလို

he hoped that people would “learn the way to Hell in order to flee from it."

လူတွေ ငရဲကနေလွတ်ဖို့ ငရဲကို သွားတဲ့လမ်းကို သိကြလိမ့်မယ် မျှော်လင့်တယ်တဲ့။