What “Machiavellian” really means - Pazit Cahlon and Alex Gendler

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor

From Shakespeare’s plays to modern TV dramas,

لە شانۆکانی شکسپیرەوە تا شانۆکانی سەردەم،

the unscrupulous schemer for whom the ends always justify the means

تێڕوانینی ئەوەی ئامانج پاساو بۆ ڕێچکە دەھۆنێتەوە

has become a familiar character type we love to hate.

یەکێکە لە خاسڵەتی ڕۆڵگێرە باوەکان کە لەوانەیە خۆشت بوێت یان ڕقت لێی بێت.

So familiar, in fact, that for centuries

لە ڕاستیدا، بە درێژایی مێژوو تەنیا

we’ve had a single word to describe such characters: Machiavellian.

یەک وشەمان ھەبووە بۆ ناونانی ئەم جۆرە کەسانە: میکاڤیلی.

But is it possible that we’ve been using that word wrong this whole time?

بەڵام ئایا ڕێگەی تێدەچێت چەند لەکەیەوە ئێمە ئەم ناوەمان بە ھەڵە بەکار ھێنا بێت؟

The early 16th century statesman Niccoló Machiavelli

دەوڵەتمەداری سەدەی شانزەھەم، نیکۆڵا میکاڤیلێ

wrote many works of history, philosophy, and drama.

چەندین کتێبی لە بواری مێژوو، فەلسەفە، و شانۆ نووسیوە.

But his lasting notoriety comes from a brief political essay known as The Prince,

بەڵام ناوبانگە خراپەکەی لە وتارێک بە ناوی شازادە سەرھەڵ دەدات،

framed as advice to current and future monarchs.

وەک ئامرازێکی حوکومداری دەکەوێتە دەست شا و دەسەڵاتدارانی داھاتوو.

Machiavelli wasn’t the first to do this–

میکاڤیلی یەکەم کەس نەبوو ئەم کارە بکات،

in fact there was an entire tradition of works known as “mirrors for princes”

لە ڕاستیدا کەلتورێکی گەورە لەسەر ئەم بنیاتنراوە بە ناوی ئاوێنەی شازادەکان

going back to antiquity.

کە مێژوویەکی دوور و درێژی ھەیە.

But unlike his predecessors,

بەڵام بە پێچەوانەی ئەوانەی پێش خۆی،

Machiavelli didn’t try to describe an ideal government

میکاڤیلی ھەوڵی ڕوون کردنەوەی حوکمڕانی ڕێکی نەدا

or exhort his audience to rule justly and virtuously.

یان ھانی خەڵک بدات تا حوکمڕانێکی پاک و دادوەر بن.

Instead, he focused on the question of power–

بەڵام، لە پرسی دەسەڵات دەوەستێت

how to acquire it, and how to keep it.

و لە چۆنیەتی بە دەست ھێنان و پاراستنی قسە دەکات.

And in the decades after it was published,

چەندە دەیەیەک دوای بڵاو بوونەوە،

The Prince gained a diabolical reputation.

وتاری شازادە ناوبانگێکی ئەھریمەنی بە دەست دەھێنێت.

During the European Wars of Religion,

لە سەردەمی شەڕی ئاینی لە ئەوروپا،

both Catholics and Protestants blamed Machiavelli

کاتۆلیک و پڕۆتستانتەکان لۆمەی میکاڤیلیان دەکرد

for inspiring acts of violence and tyranny committed by their opponents.

کە ھاندەری بەرھەڵستکارانیان بووە بۆ توندڕەوی و تاکڕەوی.

By the end of the century,

لە کۆتایی سەدە،

Shakespeare was using “Machiavel” to denote an amoral opportunist,

شکسپیر وشەی میکاڤیلی بۆ ڕۆڵگێرە ھەلپەرستە نامۆڕاڵەکان بەکار دەھێنا،

leading directly to our popular use of “Machiavellian”

کە بووە ھۆکاری بڵاو بوونەوەی وشەی میکاڤیلی

as a synonym for manipulative villainy.

بە مانایی مرۆڤێکی خراپی پاوانخواز دێت.

At first glance,

لە یەکەم نیگادا،

The Prince’s reputation as a manual for tyranny seems well-deserved.

ناوبانگی وتاری شازادە بۆ ھاندانی تاکڕەوی لە جێگەی خۆیەتی.

Throughout, Machiavelli appears entirely unconcerned with morality,

لەگەڵ ئەوەی مۆڕال لای میکاڤیلی جێگەی بایەخ نەبووە،

except insofar as it’s helpful or harmful to maintaining power.

تەنھا لەو کاتە نەبێت کە خزمەت بە گرتنە دەسەڵات دەکات یان نا.

For instance, princes are told to consider all the atrocities necessary

بۆ نموونە، شازادەکان ئامۆژگاری کراون کە ھەر توندوتیژیەکی پێویست ھەیە

to seize power,

بیگرنەبەر بۆ وەرگرتنی دەسەڵات،

and to commit them in a single stroke

و بە یەک جار ئەنجام بدرێن،

to ensure future stability.

بۆ بەدیھێنانی سەقامگیری لە داھاتوو.

Attacking neighboring territories and oppressing religious minorities

پەلاماردانی وڵاتە دراوسێکان و چەوساندنەوەی کەمینە ئاینیەکان

are mentioned as effective ways of occupying the public.

وەک ئامرازێکی باشی دەست بەسەر داگرتنی فەزای گشتی بەکار دێن.

Regarding a prince’s personal behavior,

سەبارەت بە ھەڵسوکەوتی کەسیی شازادە،

Machiavelli advises keeping up the appearance of virtues

میکاڤیلی ئامۆژگاری باشە دەرکەوتنیان دەکات

such as honesty or generosity,

وەک ڕاستگۆیی و بەخشین،

but being ready to abandon them as soon as one’s interests are threatened.

بەڵام ئامۆژگاریان دەکات کە ئەم شتانە وەلا بنێن لە یەکەم دەرکەوتی ئاماژەی مەترسی.

Most famously, he notes that for a ruler,

شتێکی بەناوبانگ ھەیە، بۆ دەسەڵاتدار،

“it is much safer to be feared than loved.”

باشترە خەڵک لێت بترسن وەک ئەوەی خۆشەویست بیت.

The tract even ends with an appeal to Lorenzo de’ Medici,

کار دەگاتە ئەوەی کە داوا لە لۆرینزۆ دە میدچی بکات،

the recently installed ruler of Florence,

دەسەڵاتداری تازەی فلۆرەنسا،

urging him to unite the fragmented city-states of Italy under his rule.

بۆ یەکخستنی لایەنە ناکۆکەکانی ئیتاڵیا لە ژێر دەسەڵاتی خۆی.

Many have justified Machiavelli as motivated by unsentimental realism

خەڵکانێک بیر و تێڕوانینەکانی میکاڤیلی بە ڕاستەقینەخواز دەبینن

and a desire for peace in an Italy torn by internal and external conflict.

کە ئاواتی ئاشتی بۆ ئیتالیا دەخوازن کە بەھۆی جەنگە ناوەخۆییەکان تێکشکا بوو.

According to this view,

بە پێی ئەم تێڕوانینە،

Machiavelli was the first to understand a difficult truth:

میکاڤیلی یەکەم کەس بوو کە لە ڕاستیە تاڵەکە تێبگات:

the greater good of political stability

زیاترین سود لە سەقامگیری سیاسی بەدەست دێت

is worth whatever unsavory tactics are needed to attain it.

بۆیە بە ھەر شێوازێکی خوازراو و نەخوازراو بێت دەبێت بە دەست بھێنرێت.

The philosopher Isaiah Berlin suggested that rather than being amoral,

ئایزا بەرلینی فەیلەسوف، پێی وایە لە جێگەی ئەوەی بە نامۆڕال سەیر بکرێت،

The Prince hearkens back to ancient Greek morality,

وتاری شازادە لە ئەخلاقیاتی گریکەکان سەرچاوە دەگرێت،

placing the glory of the state above the Christian ideal of individual salvation.

کە بریتیە لە خستنە پێشی شکۆی وڵات لە سەرەو ئامۆژگاریە ئایدڵەکانی مەسیحیەکان.

But what we know about Machiavelli might not fit this picture.

بەڵام ئەوەی ئێمە سەبارەت بە میکاڤیلی دەیزانین بەم شێوەیە نییە.

The author had served in his native Florence for 14 years as a diplomat,

میکاڤیلی بۆ ماوەی ١٤ ساڵ وەک دیپلۆمات لە فلۆرەنسا کاری کردووە،

staunchly defending its elected republican government

سەرسەختانەی پشتگیری حکومەتە کۆماریە ھەڵبژێردراوەکەی دەکرد

against would-be monarchs.

لە دژی ئەوەی ببێتە شانشین.

When the Medici family seized power,

کاتێک بنەماڵەی مادیچی دەسەڵات دەگرنە دەست،

he not only lost his position,

ئەو نەک تەنھا پۆستەکەی لە دەست دەدات،

but was even tortured and banished.

بەڵکو ئازار دەدرێت و دور دەخرێتەوە.

With this in mind,

ئەمەی لە مێشک بوو،

it’s possible to read the pamphlet he wrote from exile

کاتێک ئەم وتارە لە دورەدەستی دەنوسێت

not as a defense of princely rule,

نەک وەک پاڵپشتی شازادەکان،

but a scathing description of how it operates.

بەڵکو وەک ڕوون کردنەوەی چۆنیەتی بەڕێوەچوونی دەسەڵات.

Indeed, Enlightenment figures like Spinoza

لە ڕاستیدا، کەسایەتی سەدەمی ڕۆشەنگەری، سپینۆزا،

saw it as warning free citizens

ئەم وتارە وەک ئاگادار کردنەوەی خەڵکی ئازدیخواز دەبینێت

of the various ways in which they can be subjugated by aspiring rulers.

کە لەوانەیە بە چەندین شێواز لە لایەن دەسەڵاتداران بچەوسێنرێنەوە.

In fact, both readings might be true.

لە ڕاستیدا، ھەردوو تێڕوانین دەشێ ڕاست بن.

Machiavelli may have written a manual for tyrannical rulers,

لەوانەیە میکاڤیلی ئەم وتارەی بۆ دەسەڵاتدارە تاکڕەوەکان نووسی بێت،

but by sharing it, he also revealed the cards to those who would be ruled.

بەڵام بە بڵاو کردنەوەی ئەم نووسینە، بە خەڵک دەڵێت کێ و چۆن بەڕێوە دەبرێن.

In doing so,

بەم کارەی،

he revolutionized political philosophy,

شۆڕشێکی فەلسەفەی سیاسی بەرپا دەکات،

laying the foundations for Hobbes and future thinkers

کە دەبێتە بناغەی فەلسەفەی ھۆبی و بیرکەرەوەکانی داھاتووش

to study human affairs based on their concrete realities

بۆ لێکۆڵینەوە لە سروشتی مرۆڤ بە پشت بەستن بە ڕاستی

rather than preconceived ideals.

نەک خەیاڵپڵاوی و ئایدڵەکان.

Through his brutal and shocking honesty,

بەھۆی ڕاستگۆییە هەژەند و ئازاییەکەی،

Machiavelli sought to shatter popular delusions about what power really entails.

میکاڤیلیی ئەفسانەکانی چییەتی دەسەڵات تێکدەشکێنێت و ڕاستیەکان ئاشکرا دەکات.

And as he wrote to a friend shortly before his death,

ھەر وەک پێش ئەوەی بمرێت بۆ ھاوڕێیەکی دەنوسێت،

he hoped that people would “learn the way to Hell in order to flee from it."

خۆزگە خەڵک شارەزایی ڕێگەی دۆزەخ دەبن بۆ ئەوەی خۆیانی لێ ڕزگار بکەن.