What “Machiavellian” really means - Pazit Cahlon and Alex Gendler

Translator: Hoàng Trung Lê Reviewer: Hung Tran Phi

From Shakespeare’s plays to modern TV dramas,

Từ các vở kịch của Shakespeare đến hài kịch truyền hình hiện đại,

the unscrupulous schemer for whom the ends always justify the means

một kẻ mưu mô làm mọi cách để đạt được mục đích

has become a familiar character type we love to hate.

đã trở thành một kiểu nhân vật mà ta căm ghét.

So familiar, in fact, that for centuries

Thật tế, điều này quen thuộc đến nỗi, hàng thế kỷ,

we’ve had a single word to describe such characters: Machiavellian.

ta có riêng một từ để miêu tả hắn: Machiavellian.

But is it possible that we’ve been using that word wrong this whole time?

Nhưng liệu thuật ngữ này có bị dùng sai bấy lâu nay?

The early 16th century statesman Niccoló Machiavelli

Chính khách đầu thế kỉ 16, Niccoló Machiavelli

wrote many works of history, philosophy, and drama.

đã viết nhiều tác phẩm về lịch sử, triết học và kịch.

But his lasting notoriety comes from a brief political essay known as The Prince,

Nhưng tiếng tăm ông được lưu truyền vì bài chính luận ngắn Quân Vương,

framed as advice to current and future monarchs.

là khuôn mẫu cho các triều đại phong kiến bấy giờ và tương lai.

Machiavelli wasn’t the first to do this–

Machiavelli không phải là người đầu tiên làm việc này-

in fact there was an entire tradition of works known as “mirrors for princes”

thực tế, có cả một truyền thống cho việc gọi là "Gương cho Quân vương"

going back to antiquity.

đã xuất hiện từ xa xưa.

But unlike his predecessors,

Nhưng không như các tiền bối,

Machiavelli didn’t try to describe an ideal government

Machiavelli không cố miêu tả một vương triều lí tưởng

or exhort his audience to rule justly and virtuously.

hay hô hào cổ động độc giả của mình cai trị công bằng và anh minh.

Instead, he focused on the question of power–

Thay vào đó, ông tập trung vào câu hỏi về quyền lực

how to acquire it, and how to keep it.

làm sao để đạt được và giữ vững được nó.

And in the decades after it was published,

Và trong hàng thập kỉ sau khi được xuất bản,

The Prince gained a diabolical reputation.

Quân Vương bị mang danh tiếng xấu.

During the European Wars of Religion,

Trong Cuộc chiến Tôn giáo Châu Âu,

both Catholics and Protestants blamed Machiavelli

cả Công Giáo và Kháng Cách Giáo đều đổ lỗi cho Machiavelli

for inspiring acts of violence and tyranny committed by their opponents.

về những hành động bạo lực và chuyên chế mà đối thủ họ đã làm.

By the end of the century,

Vào cuối thế kỉ đó,

Shakespeare was using “Machiavel” to denote an amoral opportunist,

Shakespeare đã dùng từ "Machiavel" để biểu thị một kẻ cơ hội phi đạo đức,

leading directly to our popular use of “Machiavellian”

trực tiếp dẫn đến cách hiểu phổ biến của từ "Machiavellian"

as a synonym for manipulative villainy.

đồng nghĩa với một hành vi xấu có tính thao túng.

At first glance,

Thoạt nhìn, việc Quân Vương bị gọi là sổ tay của các bạo chúa

The Prince’s reputation as a manual for tyranny seems well-deserved.

nghe có vẻ thích đáng.

Throughout, Machiavelli appears entirely unconcerned with morality,

Xuyên suốt, Machiavelli hoàn toàn không quan tâm đến đạo đức,

except insofar as it’s helpful or harmful to maintaining power.

trừ phi nó có ích hay có hại đến việc duy trì quyền lực.

For instance, princes are told to consider all the atrocities necessary

Ví dụ, các quân vương được chỉ dẫn xem xét mọi sự tàn bạo cần thiết

to seize power,

để nắm lấy quyền lực,

and to commit them in a single stroke

và thực hiện qua một đòn tàn bạo duy nhất

to ensure future stability.

để đảm bảo sự ổn định sau này.

Attacking neighboring territories and oppressing religious minorities

Tấn công lãnh thổ láng giềng và đàn áp các tôn giáo thiểu số

are mentioned as effective ways of occupying the public.

được gợi ý là những cách hiệu quả để chiếm lĩnh quần chúng.

Regarding a prince’s personal behavior,

Dù cư xử cá nhân là gì,

Machiavelli advises keeping up the appearance of virtues

Machiavelli khuyên quân vương nên giữ hình tượng anh minh

such as honesty or generosity,

như tính chân thật và sự độ lượng,

but being ready to abandon them as soon as one’s interests are threatened.

nhưng sẵn sàng từ bỏ một khi quyền lợi bị đe dọa.

Most famously, he notes that for a ruler,

Đáng chú ý nhất, ông ghi chú với một nhà cầm quyền:

“it is much safer to be feared than loved.”

"Được kinh sợ an toàn hơn nhiều so với được kính yêu."

The tract even ends with an appeal to Lorenzo de’ Medici,

Bài luận còn kết thúc với lời kêu gọi Lorenzo de' Medici,

the recently installed ruler of Florence,

nhà cầm quyền mới của Florence,

urging him to unite the fragmented city-states of Italy under his rule.

đốc thúc ông thống nhất các bang thành nhỏ dưới ách thống trị.

Many have justified Machiavelli as motivated by unsentimental realism

Số đông bào chữa là Machiavelli bị cổ động bởi chủ nghĩa hiện thực không tình cảm

and a desire for peace in an Italy torn by internal and external conflict.

và khao khát hòa bình với một nước Ý bị chia rẽ từ bên trong lẫn bên ngoài.

According to this view,

Theo quan điểm này, Machiavelli là người đầu tiên hiểu sự thật phũ phàng:

Machiavelli was the first to understand a difficult truth:

mục đích cao cả của ổn định chính trị

the greater good of political stability

is worth whatever unsavory tactics are needed to attain it.

đáng giá hơn bất cứ mưu kế ghê tởm nào để đạt được nó.

The philosopher Isaiah Berlin suggested that rather than being amoral,

Nhà triết học Isaiah Berlin đề nghị rằng thay vì phi đạo đức,

The Prince hearkens back to ancient Greek morality,

Quân Vương lắng nghe giá trị đạo đức thời Hy Lạp,

placing the glory of the state above the Christian ideal of individual salvation.

đặt vinh quang của đất nước lên trên lí tưởng cứu rỗi cá nhân của Cơ Đốc giáo.

But what we know about Machiavelli might not fit this picture.

Nhưng những gì ta biết về Machiavelli có thể không đúng với toàn cảnh.

The author had served in his native Florence for 14 years as a diplomat,

Tác giả là một nhà đối ngoại cho quê hương Florence của mình trong 14 năm,

staunchly defending its elected republican government

trung thành bảo vệ chính quyền cộng hòa được bầu cử

against would-be monarchs.

trước những kẻ thân cận với phong kiến.

When the Medici family seized power,

Khi dòng tộc Medici lên nắm quyền,

he not only lost his position,

ông không chỉ mất chức quyền,

but was even tortured and banished.

thậm chí, bị tra tấn và trục xuất.

With this in mind,

Với điều này trong tâm trí,

it’s possible to read the pamphlet he wrote from exile

cuốn sách này có thể được ông viết khi bị trục xuất

not as a defense of princely rule,

với tâm thế, không phải bảo vệ vương quyền,

but a scathing description of how it operates.

mà là mô tả gay gắt về cách nó hoạt động.

Indeed, Enlightenment figures like Spinoza

Đúng vậy, các nhân vật trong Thời kì Khai sáng như Spinoza

saw it as warning free citizens

xem nó như lời cảnh báo đến người dân tự do

of the various ways in which they can be subjugated by aspiring rulers.

về rất nhiều cách mà họ có thể bị áp bức bởi những kẻ cầm quyền đầy tham vọng.

In fact, both readings might be true.

Thực ra, cả hai cách đọc đều đúng.

Machiavelli may have written a manual for tyrannical rulers,

Machiavelli có thể đã viết một cuốn sổ tay cho các bạo chúa,

but by sharing it, he also revealed the cards to those who would be ruled.

nhưng khi chia sẻ nó, ông cũng tiết lộ nước bài cho những người bị áp bức.

In doing so,

Bằng cách đó, ông đã cách mạng hóa triết lí chính trị,

he revolutionized political philosophy,

laying the foundations for Hobbes and future thinkers

đặt nền móng cho Hobbes và những nhà tư tưởng tương lai

to study human affairs based on their concrete realities

để nghiên cứu quan hệ con người dựa trên thực tế vững chắc của họ

rather than preconceived ideals.

hơn là những quan niệm trước đó.

Through his brutal and shocking honesty,

Chân thật một cách thô bạo và sửng sốt,

Machiavelli sought to shatter popular delusions about what power really entails.

Machiavelli đã phá vỡ những ảo tưởng phổ biến về sự đòi hỏi của quyền lực.

And as he wrote to a friend shortly before his death,

Và như đã viết cho một người bạn không lâu trước khi mất,

he hoped that people would “learn the way to Hell in order to flee from it."

ông hi vọng mọi người sẽ "học cách đến Địa ngục để trốn khỏi nó."