The philosophy of Stoicism - Massimo Pigliucci

ဥပက္ခာဝါဒ၏ ဒဿန။ Massimo Pigliucci

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

You've been stranded thousands of miles from home

အိမ်ကနေ မိုင်ထောင်ချီဝေးရာမှာ ကိုယ်က သောင်တင်နေတယ်။

with no money or possessions.

ပိုက်ဆံ (သို့) ဘာပိုင်ဆိုင်မှုမှမရှိဘူး။

Such a predicament would make many people despair and curse their awful fate.

ဒီလိုအကျပ်အတည်းက လူအများကို လက်မှိုင်ချကာ ကြမ္မာဆိုးကို ကျိန်ဆဲမိအောင်လုပ်လိမ့်မယ်။

But for Zeno of Cyprus, it became the foundation of his life's work and legacy.

ဒါပေမဲ့ Cyprus က Zeno ကျတော့ သူ့ဘဝ လက်ရာနဲ့ အမွေအနှစ်ရဲ့ အုတ်မြစ်ဖြစ်လာခဲ့တယ်

The once wealthy merchant lost everything when he was shipwrecked in Athens

တစ်ခါက ချမ်းသာတဲ့ ကုန်သည်ဟာ ဘီစီ ၃၀၀ လောက်က

around 300 BCE.

Athens မှာ သင်္ဘောပျက်ရာပါသွားတော့ အကုန်လုံးဆုံးရှုံးသွားတယ်။

With not much else to do, he wandered into a book shop,

အခြားလုပ်စရာသိပ်မရှိတော့ စာအုပ်ဆိုင် တစ်ဆိုင် ယောင်တောင်ရောက်သွားမိကာ

became intrigued by reading about Socrates,

Socrates အကြောင်းစာအုပ်ဖတ်ရင်း စိတ်ဝင်စားမိသွားတယ်။

and proceeded to seek out and study with the city's noted philosophers.

ဆက်လက် ရှာဖွေပြီးမြို့ရဲ့ ထင်ရှားတဲ့ ဒဿနပညာရှင်တွေနဲ့အတူ ဆည်းပူးခဲ့တယ်။

As Zeno began educating his own students,

Zeno ဟာ သူ့တပည့်တွေကို စတင်သင်ကြားစဉ်မှာ

he originated the philosophy known as Stoicism,

ဥပက္ခာဝါဒလို့ သိကြတဲ့ ဒဿနကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

whose teachings of virtue, tolerance, and self-control

သူ့သင်ကြားမှုတွေ သုစရိုက်၊ သည်းခံမှုနဲ့ မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှုတို့ဟာ

have inspired generations of thinkers and leaders.

အတွေးအခေါ်ပညာရှင်တွေနဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ မျိုးဆက်တွေကို စေ့ဆော်ပေးခဲ့တယ်။

The name Stoicism comes from the Stoa Poikile,

Stoicism ဆိုတဲ့အမည်က အလှဆင်ထားတဲ့ လူထုတိုင်လုံးအစဉ်

the decorated public colonnade

Stoa Poikile ကနေ ဆင်းသက်လာတာပါ။

where Zeno and his disciples gathered for discussion.

Zeno နဲ့ သူ့ရဲ့ နောက်လိုက်တွေ ဆွေးနွေးဖို့ စုဝေးရာပေါ့။

Today, we colloquially use the word stoic

ယနေ့ခေတ်မှာ အရပ်သုံးအနေနဲ့ ဥပက္ခာဝါဒခြင်းဆိုတဲ့ စကားလုံးကို

to mean someone who remains calm under pressure

ဖိအားတွေအောက်မှာ တည်ငြိမ်နေပြီး စိတ်ခံစားမှု အစွန်းတရားတွေကို

and avoids emotional extremes.

ရှောင်ရှားသူဆိုတဲ့ အနက်ဆောင်ဖို့ သုံးကြတယ်။

But while this captures important aspects of Stoicism,

ဒါပေမဲ့ ဒါက ဥပက္ခာဝါဒရဲ့ အရေးပါတဲ့ လက္ခဏာသွင်ပြင်တွေကို တင်ပြတာပေမဲ့

the original philosophy was more than just an attitude.

မူလဒဿနကဟာ သဘောထားတစ်ခုထက် ပိုပါတယ်။

The Stoics believed that everything around us

ဥပက္ခာဝါဒီတွေယုံကြည်တာက ကျွန်ုပ်တို့ဝန်းကျင်ရှိ

operates according to a web of cause and effect,

အရာတိုင်းဟာ ကိုယ်ပိုင်တံဆိပ်လို့ခေါ်တဲ့

resulting in a rational structure of the universe,

စကြာဝဠာရဲ့ ယုတ္တိတန်တဲ့တည်ဆောက်မှု တစ်ခုမှာ အကျိုးဆက်ပေါ်တဲ့

which they called logos.

အကြောင်းနဲ့အကျိုးရဲ့ ကွန်ရက်တစ်ခုအတိုင်း လုပ်ဆောင်တာပါ။

And while we may not always have control over the events affecting us,

ကျွန်ုပ်တို့ကို ထိခိုက်စေတဲ့ အဖြစ်ပျက် တွေကို အမြဲ မထိန်းချုပ်နိုင်လောက်ပေမဲ့

we can have control over how we approach things.

အကြောင်းအရာတွေကို ချဉ်းကပ်ပုံကိုတော့ ထိန်းချုပ်နိုင်ပါတယ်။

Rather than imagining an ideal society,

စံပြလူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို စိတ်ကူးယဉ်နေခြင်းထက်

the Stoic tries to deal with the world as it is

ဥပက္ခာဝါဒီတွေဟာ ကမ္ဘာကြီးကို အရှိအတိုင်း ရင်ဆိုင်ဖို့ ကြိုးစားပါတယ်၊

while pursuing self-improvement through four cardinal virtues:

အခြေခံအကျဆုံး သုစရိုက် လေးပါးကနေ မိမိတိုးတက်ရေးအတွက် လိုက်စားရင်းပါ။

practical wisdom,

လက်တွေကျတဲ့ ဉာဏ်ပညာ

the ability to navigate complex situations in a logical, informed, and calm manner;

ရှုပ်ထွေးတဲ့ အခြေအနေတွေကို ဆီလျော်၊ အသိ များ၊ အေးဆေးတဲ့အမူအရာနဲ့ ရှာဖွေနိုင်စွမ်း

temperance,

ခြိုးခြံခြင်း

the exercise of self-restraint and moderation in all aspects of life;

မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှု အလေ့အကျင့်နဲ့ ဘဝရှုထောင့် အာလုံးမှာ အစွန်းမရောက်ခြင်း

justice,

တရာမျှတမှု

treating others with fairness even when they have done wrong;

သူတို့တွေ အမှားလုပ်မိတဲ့အခါမှာတောင် အခြားသူတွေအေပါ် မျှတမှုနဲ့ ဆက်ဆံခြင်း။

and courage,

ပြီးတော့ သတ္တိပါ၊

not just in extraordinary circumstances,

ထူးခြားတဲ့ အခြအနေတွေမှာတင်မဟုတ်ပဲ

but facing daily challenges with clarity and integrity.

နေ့စဉ် စိန်ခေါ်မှုတွေကိုပါ ပြတ်သားမှု၊ တည်ကြည်မှုနဲ့ ရင်ဆိုင်ခြင်းပါ။

As Seneca, one of the most famous Roman Stoics wrote,

အထင်ရှားဆုံးတစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ ရိုမန် ဥပက္ခာဝါဒီ Seneca ရေးထားတာက

"Sometimes, even to live is an act of courage."

"တစ်ခါတစ်လေမှာ ရှင်သန်ဖို့ဆိုတာတောင် သတ္တိရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်ပါ"တဲ့

But while Stoicism focuses on personal improvement,

ဒါပေမဲ့ ဥပက္ခာဝါဒဟာ တစ်ကိုယ်ရေ တိုးတက်မှုကို အာရုံစိုက်ပေမဲ့

it's not a self-centered philosophy.

ဒါဟာ အတ္တဗဟိုပြု ဒဿနတော့မဟုတ်ဘူး။

At a time when Roman laws considered slaves as property,

တစ်ချိန်မှာ ရိုမန် ဥပဒေတွေက ကျွန်တွေကို ပစ္စည်းအဖြစ်သဘောထားတော့

Seneca called for their humane treatment

Seneca က သူတို့ရဲ့ လူသားဆန်တဲ့ အရေးယူမှု တောင်းဆိုပြီး

and stressed that we all share the same fundamental humanity.

အားလုံးဟာ တူညီတဲ့ အခြေခံ လူသားသဘာဝ ရှိတာကို အလေးပေးခဲ့တယ်။

Nor does Stoicism encourage passivity.

ဥပက္ခာဝါဒဟာ ပြုသမျှနုတာကိုလည်း အားမပေးပါဘူး။

The idea is that only people who have cultivated

အယူအဆက သုစရိုက်နဲ့ မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှု ပျိုးထောင်တဲ့လူတွေပဲ

virtue and self-control in themselves can bring positive change in others.

အခြားသူတွေအတွက် အပြုသဘောပြောင်းလဲမှုတွေ ဆောင်ကြဉ်းနိုင်တယ်ဆိုတာပါ။

One of the most famous Stoic writers was also one of Rome's greatest emperors.

ထင်ရှားတဲ့ဥပက္ခာဝါဒီ စာဆိုတစ်ယောက်ကတော့ ရောမရဲ့ အကြီးကျယ်ဆုံး ဧကရာဇ်တစ်ယောက်ပါ။

Over the course of his 19-year reign,

သူ့ရဲ့ ၁၉ နှစ်အုပ်ချုပ်မှုတစ်လျောက်မှာ

Stoicism gave Marcus Aurelius the resolve to lead the Empire through two major wars,

ဥပက္ခာဝါဒက Marcus Aurelius ကို များပြားတဲ့ သူ့ကလေးတွေ ဆုံးရှုံးတာကိုရင်ဆိုင်နေစဉ်

while dealing with the loss of many of his children.

စစ်ပွဲကြီးနှစ်ခုကနေ အင်ပါရာကိုဦးဆောင်ဖို့ စိတ်ကြံ့ခိုင်မှုကိုပေးခဲ့တယ်၊

Centuries later, Marcus's journals would guide and comfort Nelson Mandela

ရာစုနှစ်တွေအကြာ Marcus ရဲ့မှတ်တမ်းဟာ Nelson Mandela ကို တောင်အာဖရိကမှာ

through his 27-year imprisonment

လူမျိုးရေး တန်းတူညီမျှဖို့ ရုန်းကန်လှုပ်ရှားစဉ်အတွင်း

during his struggle for racial equality in South Africa.

သူရဲ့ ၂၇ နှစ် အကျဉ်းကျတာကနေ လမ်းညွှန်၊ နှစ်သိမ့်ပေးလိမ့်မပေါ့။

After his release and eventual victory, Mandela stressed peace and reconciliation,

လွတ်ပြီး နောက်ဆုံးအောင်ပွဲမှာ Mandela ဟာ ငြိမ်းချမ်းမှုရေး၊ ရင်ကြားစေ့မှုကို အလေးထား

believing that while the injustices of the past couldn't be changed,

အတိတ်ရဲ့ မတရားမှုတွေဟာ မပြောင်းလဲနိုင်ပေမဲ့

his people could confront them in the present

ပြည်သူတွေကို ၎င်းတို့ကို လက်ရှိ ရင်ဆိုင်ပြီး ပိုကောင်း၊ ပိုမျှတတဲ့

and seek to build a better, more just future.

အနာဂတ်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ဖို့ ကြိုးပမ်းနိုင်လို့ယုံကြည်ရင်းပါ။

Stoicism was an active school of philosophy for several centuries

ဥပက္ခာဝါဒဟာ ရာစုများစွာတိုင် ဂရိနဲ့ ရောမမှာ

in Greece and Rome.

တက်ကြွတဲ့ ဒဿနအဖွဲ့ဖြစ်ခဲ့တယ်

As a formal institution, it faded away,

သမားရိုကျ အဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့ မှေးမှိန်ခဲ့ပေမဲ့

but its influence has continued to this day.

၎င်းရဲ့ ဩဇာကတော့ ယနေ့တိုင် တည်ရှိဆဲပါ။

Christian theologians, such as Thomas Aquinas,

Thomas Aquinas လို ခရစ်ယာန် ဘာသာရေးစူးစမ်းသူတွေဟာ

have admired and adopted its focus on the virtues,

သုစရိုက်တွေမပေါ် ၎င်းရဲ့ ဆုံချက်တွေကို လေးစားပြီး မွေးစားခဲ့ပြီး

and there are parallels between Stoic Ataraxia, or tranquility of mind,

Stoic Ataraxia (သို့) စိတ်ရဲ့အေးချမ်းမှု နဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ နိဗ္ဗာန်သဘောအကြားမှာ

and the Buddhist concept of Nirvana.

နှိုင်းယှဉ်ချက်တွေရှိခဲ့တယ်။

One particularly influential Stoic was the philosopher Epictetus

ထူးထူးခြားခြား ဩဇာရှိတဲ့ ဥပက္ခာဝါဒီ ကတော့ ဒဿနပညာရှင် Epictetus ပါ၊

who wrote that suffering stems

ဝေဒနာခံစားခြင်းဟာ ကျွန်ုပ်တို့ဘဝတွေထဲက

not from the events in our lives, but from our judgements about them.

အဖြစ်အပျက်တွေမှာ အရင်းမခံပဲ ဒါတွေကို အကဲဖြတ်တာကပါလို့ ရေးခဲ့သူပါ။

This has resonated strongly with modern psychology

ဒါဟာ ခေတ်သစ်စိတ်ပညာနဲ့ မိမိကိုယ်ကို ကူညီမှု လှုပ်ရှားမှုနဲ့အတူ

and the self-help movement.

ပြင်းထန်စွာ ဟိန်းထွက်ခဲ့တယ်။

For example, rational emotive behavioral therapy

ဥပမာ မူမှန် စိတ်လှုပ်ရှားမှု အပြုအမူဆိုင်ရာကုထုံးဟာ

focuses on changing the self-defeating attitudes

လူတွေဟာ သူတို့ဘဝအြခအနေတွေ အကြောင်းဖြစ်တည်တဲ့

people form about their life circumstances.

မိမိဘာသာ အရှုံးပေးတဲ့ သဘောထားတွေ ပြောင်းလဲခြင်းကို အ၊ရုံစိုက်တယ်။

There's also Viktor Frankl's logotherapy.

Viktor Frankl ရဲ့ logotheraphy ဆိုတာလည်း ရှိပါသေးတယ်။

Informed by Frankl's own time as a concentration camp prisoner,

စစ်အကျဉ်းသားအဖြစ်နဲ့ Frankl ရဲ့ ကိုယ်တွေ့အချိန်ကနေ သိခဲ့တဲ့

logotherapy is based on the Stoic principle

logotheraphy ဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ စိတ်စွမ်းအားကို

that we can harness our will power to fill our lives with meaning,

စိတ်ဓာတ်အကျဆုံး အခြေအနေတွေမှာတောင် ဘဝတွေကို အဓိပ္ပါယ်နဲ့ဖြည့်ဖို့ ထိန်းချုပ်

even in the bleakest situations.

အသုံးပြုနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ဥပက္ခာ မူကို အခြေခံပါတယ်။