The philosophy of Stoicism - Massimo Pigliucci

Triết lý của chủ nghĩa Khắc Kỷ - Massimo Pigliucci

Translator: Thái Sơn Nguyễn Reviewer: Ly Nguyễn

You've been stranded thousands of miles from home

Bạn bị mắc kẹt cách quê nhà cả ngàn dặm

with no money or possessions.

mà không có lấy một đồng xu hay của cải.

Such a predicament would make many people despair and curse their awful fate.

Tình thế gay go vậy sẽ làm nhiều người đau khổ và chửi rủa cái số phận tồi tệ của họ.

But for Zeno of Cyprus, it became the foundation of his life's work and legacy.

Nhưng với Zeno của Cyprus, nó đã trở thành nền móng cho sự nghiệp và di sản của ông.

The once wealthy merchant lost everything when he was shipwrecked in Athens

Một gã thương nhân một thời giàu có đã mất hết tất cả khi ông bị đắm tàu ở Athens

around 300 BCE.

vào khoảng năm 300 trước công nguyên.

With not much else to do, he wandered into a book shop,

Không có gì khác để làm, ông ta lang thang vào một tiệm sách,

became intrigued by reading about Socrates,

trở nên hứng thú khi đọc về Socrates,

and proceeded to seek out and study with the city's noted philosophers.

và bắt đầu tìm hiểu cũng như học hỏi cùng những triết gia nổi tiếng trong thành phố.

As Zeno began educating his own students,

Khi Zeno bắt đầu dạy các học trò của mình,

he originated the philosophy known as Stoicism,

ông đã sáng lập ra một triết lý được biết đến với cái tên chủ nghĩa Khắc Kỷ,

whose teachings of virtue, tolerance, and self-control

những lời giáo huấn về đức hạnh, bao dung, và sự tự chủ

have inspired generations of thinkers and leaders.

đã truyền cảm hứng cho biết bao thế hệ các nhà tư tưởng và lãnh đạo.

The name Stoicism comes from the Stoa Poikile,

Cái tên Stocicism bắt nguồn từ Stoa Poikile,

the decorated public colonnade

là hành lang sơn màu

where Zeno and his disciples gathered for discussion.

nơi Zeno and các môn đệ của mình tập hợp cho các cuộc thảo luận.

Today, we colloquially use the word stoic

Ngày nay, theo thông tục chúng ta sử dụng chữ "stoic" - người khắc kỷ

to mean someone who remains calm under pressure

để chỉ một ai đó có khả năng giữ được sự bình tĩnh trước áp lực

and avoids emotional extremes.

và không bộc lộ những cảm xúc cực đoan.

But while this captures important aspects of Stoicism,

Nhưng mặc dù điều đó diễn đạt được các khía cạnh quan trọng của sự khắc kỷ,

the original philosophy was more than just an attitude.

triết lý ban đầu chứa đựng nhiều hơn là chỉ một thái độ.

The Stoics believed that everything around us

Người khắc kỷ tin rằng mọi thứ xung quanh ta

operates according to a web of cause and effect,

hoạt động theo một mạng lưới của nguyên nhân và kết quả,

resulting in a rational structure of the universe,

dẫn đến một cấu trúc phải lẽ của vũ trụ,

which they called logos.

cái mà họ gọi là thần ngôn.

And while we may not always have control over the events affecting us,

Và dù không phải lúc nào ta cũng kiểm soát được những sự kiện ảnh hưởng mình,

we can have control over how we approach things.

ta vẫn có thể tự quyết định được cái cách mà ta tiếp cận mọi thứ.

Rather than imagining an ideal society,

Thay vì hình dung đến một xã hội lý tưởng,

the Stoic tries to deal with the world as it is

người khắc kỷ cố gắng đối phó với thế giới theo đúng bản chất của nó

while pursuing self-improvement through four cardinal virtues:

trong lúc theo đuổi sự tự cải tiến thông qua bốn đức tính căn bản:

practical wisdom,

sự khôn ngoan thực tiễn,

the ability to navigate complex situations in a logical, informed, and calm manner;

khả năng định hướng những tình huống phức tạp một cách hợp lý, am hiểu và điềm tĩnh;

temperance,

sự điều độ,

the exercise of self-restraint and moderation in all aspects of life;

việc rèn luyện của sự tự chủ và tiết độ trong mọi khía cạnh của cuộc sống

justice,

sư công bằng,

treating others with fairness even when they have done wrong;

đối xử với người khác một cách công bằng ngay cả khi họ đã làm điều sai trái;

and courage,

và lòng dũng cảm,

not just in extraordinary circumstances,

không chỉ trong nghịch cảnh,

but facing daily challenges with clarity and integrity.

mà còn trong công việc thường ngày, với sự rõ ràng và liêm chính.

As Seneca, one of the most famous Roman Stoics wrote,

Theo Seneca, một trong những nhà khắc kỷ La Mã nổi tiếng nhất đã viết,

"Sometimes, even to live is an act of courage."

"Đôi khi, chỉ sống thôi cũng là một cử chỉ của lòng dũng cảm."

But while Stoicism focuses on personal improvement,

Nhưng mặc dù sự khắc kỷ tập trung vào sự tự cải thiện bản thân,

it's not a self-centered philosophy.

nó không phải là một triết lý tự xoay quay mình.

At a time when Roman laws considered slaves as property,

Vào thời điểm mà luật pháp La Mã coi nô lệ như một vật sở hữu,

Seneca called for their humane treatment

Seneca đã kêu gọi sự đối xử nhân đạo cho họ

and stressed that we all share the same fundamental humanity.

và nhấn mạnh rằng tất cả chúng ta đều có chung một lòng nhân đạo cơ bản.

Nor does Stoicism encourage passivity.

Sự khắc kỷ cũng không khuyến khích tính thụ động.

The idea is that only people who have cultivated

Quan niệm đó nằm ở việc chỉ những ai đã tu dưỡng

virtue and self-control in themselves can bring positive change in others.

đức hạnh và sự tự chủ mới có thể mang đến sự thay đổi tích cực cho người khác.

Một trong số Stoic trứ danh nhất cũng là một trong các hoàng đế vĩ đại nhất La Mã.

One of the most famous Stoic writers was also one of Rome's greatest emperors.

Over the course of his 19-year reign,

Trong suốt 19 năm trị vì của ông,

Stoicism gave Marcus Aurelius the resolve to lead the Empire through two major wars,

Sự khắc kỷ đã cho Marcus Aurelius ý chí để lãnh đạo đế quốc qua hai cuộc chiến lớn,

while dealing with the loss of many of his children.

trong lúc phải đối phó với cái chết của những đứa con mình.

Centuries later, Marcus's journals would guide and comfort Nelson Mandela

Hàng thế kỷ sau, nhật ký của Marcus đã dẫn đường và khuyên giải Nelson Mandela

through his 27-year imprisonment

xuyên suốt 27 năm bị cầm tù của ông

during his struggle for racial equality in South Africa.

trong cuộc đấu tranh đòi bình đẳng sắc tộc ở Nam Phi.

After his release and eventual victory, Mandela stressed peace and reconciliation,

Sau khi ra tù và cuối cùng là thắng lợi, Mandela đã nhấn mạnh hoà bình và hoà giải,

believing that while the injustices of the past couldn't be changed,

ông tin rằng mặc dù sự bất công trong quá khứ không thể bị thay đổi,

his people could confront them in the present

người dân của ông có thể đối diện với nó trong ngày nay

and seek to build a better, more just future.

và tìm cách xây dựng một tương lai tốt đẹp và công bằng hơn.

Stoicism was an active school of philosophy for several centuries

Sự khắc kỷ đã từng là một trường phái triết học hoạt động trong vài thế kỷ

in Greece and Rome.

ở Hy Lạp và La Mã.

As a formal institution, it faded away,

Với tư cách là một cựu thể chế, nó đã biến mất,

but its influence has continued to this day.

nhưng ảnh hưởng của nó vẫn còn lưu truyền đến ngày nay.

Christian theologians, such as Thomas Aquinas,

Những nhà thần học Cơ-đốc, điển hình như Thomas Aquinas,

have admired and adopted its focus on the virtues,

đã thán phục và làm theo sự tập trung của nó lên những đức hạnh,

and there are parallels between Stoic Ataraxia, or tranquility of mind,

và có những sự tương đồng giữa Stoic Ataraxia, hay sự tĩnh tâm,

and the Buddhist concept of Nirvana.

và khái niệm về "Nirvana" - cõi niết bàn của đạo Phật.

One particularly influential Stoic was the philosopher Epictetus

Một nhà khắc kỷ có ảnh hưởng đặc biệt là triết gia Epictetus

who wrote that suffering stems

người đã viết rằng sự đau khổ nảy sinh

not from the events in our lives, but from our judgements about them.

không phải từ những sự kiện trong cuộc đời ta nhưng từ cách nhìn của ta về nó.

This has resonated strongly with modern psychology

Điều này đã ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý học hiện đại

and the self-help movement.

và phong trào tự lực.

For example, rational emotive behavioral therapy

Một ví dụ là liệu pháp hành vi cảm xúc hợp lý

focuses on changing the self-defeating attitudes

tập trung vào việc thay đổi thái độ tự chuốc lấy thất bại

people form about their life circumstances.

mà con người tự tạo nên về hoàn cảnh cuộc sống của họ.

There's also Viktor Frankl's logotherapy.

Ngoài ra còn có liệu pháp ý nghĩa của Viktor Frankl.

Informed by Frankl's own time as a concentration camp prisoner,

Được bắt nguồn từ chính khoảng thời gian Frankl làm tù nhân ở một trại tập trung,

logotherapy is based on the Stoic principle

liệu pháp ý nghĩa được dựa trên nguyên lý của sự khắc kỷ

that we can harness our will power to fill our lives with meaning,

cho rằng chúng ta có thể khai thác ý chí của mình để làm cho cuộc sống có ý nghĩa,

even in the bleakest situations.

ngay cả trong những hoàn cảnh khó khăn nhất.