The philosophy of Stoicism - Massimo Pigliucci

Translator: Sona Martirossian Reviewer: Tamara Shanoyan

You've been stranded thousands of miles from home

Դուք տնից հարյուր մղոն հեռու եք

with no money or possessions.

առանց փողի ու սեփականության:

Such a predicament would make many people despair and curse their awful fate.

Նման հանգամանքները շատերին կհիասթափեցնեին ու կստիպեին հայհոյել իրենց չար բախտը:

But for Zeno of Cyprus, it became the foundation of his life's work and legacy.

Բայց Զենոն Կիտիացու համար սա դարձավ իր կյանքի իմաստն ու ժառանգությունը:

The once wealthy merchant lost everything when he was shipwrecked in Athens

Երբեմնի հարուստ վաճառականը կորցրել էր ամեն ինչ, երբ ենթարկվել էր նավաբեկման՝

around 300 BCE.

Աթենքում Ք.ա 300 թվականին:

With not much else to do, he wandered into a book shop,

Չունենալով անելու ոչ մի բան, նա թափառելով մտավ գրախանութ,

became intrigued by reading about Socrates,

համակվեց Սոկրատեսի գաղափարախոսությամբ,

and proceeded to seek out and study with the city's noted philosophers.

որոշեց փնտրել և ուսանել քաղաքի ականավոր փիլիսոփաների մոտ:

As Zeno began educating his own students,

Երբ Զենոնը սկսեց ուսուցանել իր աշակերտներին,

he originated the philosophy known as Stoicism,

նա ստեղծեց ստոիցիզմի փիլիսոփայությունը՝

whose teachings of virtue, tolerance, and self-control

ուսմունքը առաքինության, հանդուրժողակա- նության, ինքնակառավարման մասին,

have inspired generations of thinkers and leaders.

որը ոգեշնչել է մտածողների և առաջնորդների հետագա սերունդները:

The name Stoicism comes from the Stoa Poikile,

«Ստոիցիզմ» տերմինը գալիս է Ստոա Պոիկիլե անունից,

the decorated public colonnade

որը հրապարակում տեղադրված զարդանախշ սյունաշարք էր,

where Zeno and his disciples gathered for discussion.

որտեղ հավաքվում էին բանավիճելու Զենոնն ու իր աշակերտները:

Today, we colloquially use the word stoic

Ներկայումս մենք օգտագործում ենք «ստոիկ» բառը ասոցացնելով մի մարդու հետ

to mean someone who remains calm under pressure

ով հանգիստ է մնում ճնշման պայմաններում

and avoids emotional extremes.

և խուսափում է չափազանց զգացմունքային թվալուց:

But while this captures important aspects of Stoicism,

Սա ներառում է ստոիցիզմի կարևոր կողմերը,

the original philosophy was more than just an attitude.

սակայն սկզբնական գաղափարախոսությունը միայն վերաբերմունքային չէր:

The Stoics believed that everything around us

Ստոիկները հավատում էին, որ ամեն ինչ մեր շուրջ

operates according to a web of cause and effect,

գործում է համապատասխան որոշակի պատճառների և ազդեցության՝

resulting in a rational structure of the universe,

կազմելով տիեզերքի բանական հիմքը,

which they called logos.

որը նրանք կոչում էին լոգոս:

And while we may not always have control over the events affecting us,

Գուցե մենք ոչ միշտ ենք կարողանում կառավարել մեզ շրջապատող դեպքերը,

we can have control over how we approach things.

բայց մենք կարող ենք կառավարել նրանց հանդեպ մեր վերաբերմունքը:

Rather than imagining an ideal society,

Կատարյալ հասարակության մասին երազելու փոխարեն,

the Stoic tries to deal with the world as it is

ստոիկները փորձում էին համակերպվել իրական աշխարհին՝

while pursuing self-improvement through four cardinal virtues:

հետապնդելով ինքնազարգացում 4 հիմնական առաքինությունների միջոցով՝

practical wisdom,

գործնական իմաստություն՝

the ability to navigate complex situations in a logical, informed, and calm manner;

խրթին իրավիճակներում տրամաբանական, տեղեկացված և հանգիստ մնալու կարողություն,

temperance,

ինքնատիրապետում՝

the exercise of self-restraint and moderation in all aspects of life;

ինքնակառավարում և չափավորվածություն կյանքի բոլոր ասպարեզներում,

justice,

արդարություն՝

treating others with fairness even when they have done wrong;

անկողմնակալ վերաբերմունք անգամ նրանց հանդեպ, ովքեր մեղանչել են,

and courage,

և արիություն՝

not just in extraordinary circumstances,

ոչ միայն աննախադեպ հանգամանքներում,

but facing daily challenges with clarity and integrity.

այլև առօրեական մարտահրավերների՝ շիտակ ու բարոյական առերեսում:

As Seneca, one of the most famous Roman Stoics wrote,

Ինչպես գրել է Սենեկան՝ հռոմեացի նշանավոր ստոիկներից մեկը.

"Sometimes, even to live is an act of courage."

«Երբեմն անգամ ապրելն արիության նշան է»:

But while Stoicism focuses on personal improvement,

Ստոիցիզմը, չնայած կետրոնանում է ինքնազարգացման վրա,

it's not a self-centered philosophy.

եսասիրության փիլիսոփայություն չէ:

At a time when Roman laws considered slaves as property,

Երբ հռոմեական օրենքը ճորտերին դեռ սեփականություն էր համարում,

Seneca called for their humane treatment

Սենեկան փառաբանում էր մարդկային վերաբերմունքը և նշում,

and stressed that we all share the same fundamental humanity.

որ մենք բոլորս կիսում ենք նույն հիմնական մարդկայնությունը:

Nor does Stoicism encourage passivity.

Ստոիցիզմը չի խրախուսում նաև անգործությունը:

The idea is that only people who have cultivated

Վերջինիս հիմնական դրույթն այն է, որ մարդիկ, ովքեր զարգացրել են

virtue and self-control in themselves can bring positive change in others.

առաքինություն ու ինքնատիրապետում, կարող են դրական ազդեցություն ունենալ ուրիշների վրա:

One of the most famous Stoic writers was also one of Rome's greatest emperors.

Ամենաականավոր ստոիկ գրողներից մեկը եղել է նաև Հռոմի կայսր:

Over the course of his 19-year reign,

Իր տասնիննամյա կառավարության ընթացքում ստոիկ Մարկուս Ավրելիուսը

Stoicism gave Marcus Aurelius the resolve to lead the Empire through two major wars,

կարողացավ կայսրությունը գլխավորել երկու մեծ պատերազների ժամանակ՝

while dealing with the loss of many of his children.

հաղթահարելով իր բազմաթիվ զավակների կորստի վիշտը:

Centuries later, Marcus's journals would guide and comfort Nelson Mandela

Դարեր անց, Մարկուսի ձեռագրերը առաջնորդեցին և ոգեշնչեցին Նելսոն Մանդելային

through his 27-year imprisonment

իր քսանյոթամյա բանտարկության ընթացքում,

during his struggle for racial equality in South Africa.

երբ նա պայքարում էր Աֆրիկայում ռասսայական խտրականության դեմ:

After his release and eventual victory, Mandela stressed peace and reconciliation,

Իր՝ ազատ արձակումից և հաղթանակից հետո,

Մանդելան նշել է խաղաղության և հաշտեցման անհրաժեշտությունը՝

believing that while the injustices of the past couldn't be changed,

հավատալով, որ մինչդեռ անցյալի անարդարությունները չեն կարող հաղթահարվել,

his people could confront them in the present

նրա ժողովուրդը կբախվի ներկայի հետ,

and seek to build a better, more just future.

կփնտրի եղանակներ կառուցելու ավելի բարեկեցիկ, արդար ապագա:

Stoicism was an active school of philosophy for several centuries

Ստոիցիզմը փիլիսոփայության գործուն դպրոց էր դարեր շարունակ

in Greece and Rome.

Հունաստանում և Հռոմում:

As a formal institution, it faded away,

Որպես ձևական հաստատություն, այն կազմալուծվել է,

but its influence has continued to this day.

սակայն իր ազդեցությունը պահպանել է մինչ օրս:

Christian theologians, such as Thomas Aquinas,

Քրիստոնյա աստվածաբանները, որոնցից էր Թոմաս Աքվինասը,

have admired and adopted its focus on the virtues,

ոգեշնչվել և որդեգրել է դրա կետրոնացվածությունը բարոյականության վրա,

and there are parallels between Stoic Ataraxia, or tranquility of mind,

և մի շարք զուգահեռներ կարելի է տանել ստոի- կական Ատարաքսիայի կամ մտքի խաղաղության

and the Buddhist concept of Nirvana.

և բուդդայական Նիրվանայի հետ:

One particularly influential Stoic was the philosopher Epictetus

Ականավոր ստոիկներից ՝ Էպիկտետուսը,

who wrote that suffering stems

կարծում էր, տառապանքը ծագում է

not from the events in our lives, but from our judgements about them.

ոչ թե մեր կյանքում տեղի ունեցած դեպքերից, այլ դրանց հանդեպ մեր վերաբերմունքից:

This has resonated strongly with modern psychology

Սա լայնորեն է կիրառվում ժամանակակից հոգեբանության

and the self-help movement.

և ինքնաօգնության մեջ:

For example, rational emotive behavioral therapy

Օրինակ, բանական-զգացմունքային վարքաբանական թերապիան ուշադրությունը

focuses on changing the self-defeating attitudes

սևեռում է մարդկանց զարգացրած և նրանց կյանքի պայմաններին ուղղված

people form about their life circumstances.

ինքնավարկաբեկող վերաբերմունքը փոխելու վրա:

There's also Viktor Frankl's logotherapy.

Գոյություն ունի նաև Վիկտոր Ֆրանքլի լոգոթերապիան:

Informed by Frankl's own time as a concentration camp prisoner,

Հիմնվելով Ֆրանքլի կետրոնացման ճամբարում ձեռք բերած փորձառության վրա ՝

logotherapy is based on the Stoic principle

լոգոթերապիան իր հիմքն է համարում ստոիկ այն գաղափարը,

that we can harness our will power to fill our lives with meaning,

ըստ որի, մենք կարող ենք կառավարել մեր կամքը՝ մեր իսկ կյանքը իմաստավորելու համար

even in the bleakest situations.

անգամ ամենակասկածելի հանգամանքներում: