Should you care what your parents think?

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

If I told you not to press this big red button,

ဒီအနီရောင်ခလုတ်ကြီးကို မနှိပ်ပါနဲ့လို့ ပြောခဲ့မယ်ဆိုရင်

what would you do?

သင် ဘာလုပ်မလဲ။

For many people, there’s no greater motivation to do something

လူများစွာအတွက် လုပ်လို့မရဘူးလို့ ပြောခံရတာထက် တစ်ခုခုလုပ်ဖို့

than being told they can’t.

ပိုလှုံ့ဆော်တာ မရှိပါဘူး။

So, what is it about being told “no” that triggers this response?

ဒီတော့ ဒီတုံ့ပြန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ “နိုး” လို့ ပြောခံရတာက ဘာလဲ။

One of the most enduring explanations for this behavior

ဒီအပြုအမူအတွက် ကြာရှည်အခံဆုံး ရှင်းပြချက်တစ်ခုကို စိတ်ပညာရှင်တွေက

is what psychologists call reactance theory.

တုံ့ပြန်မှုသီအိုရီလို့ ခေါ်ကြတယ်။

Reactance is a motivational state that occurs

တုံ့ပြန်မှုက လွတ်လပ်ခွင့်ကို ခြိမ်းခြောက် ခံနေရတယ်လို့ လူတွေခံစားရတဲ့အခါ

when people feel their freedom is being threatened,

ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ လှုံ့ဆော်မှု အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်ပြီး

and it compels them to take actions they see as restoring that freedom.

ဒီလွတ်လပ်ခွင့်ကို ပြန်လည်ရယူတာလို့မြင်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို လုပ်ဖို့လှုံ့ဆော်တာပါ။

Sometimes this emerges as general frustration or direct argument,

တစ်ခါတစ်ရံ ဒါက ယေဘုယျ စိတ်ပျက်စရာ သို့မဟုတ် တိုက်ရိုက် အငြင်းအခုံအဖြစ်

but the most straightforward response

ပေါ်ပေါက်လာပေမဲ့ အရိုးရှင်းဆုံး တုံ့ပြန်မှုက

is to simply do the thing they were told not to.

သူတို့ကို မလုပ်ခိုင်းတာကို လုပ်တာသက်သက်ပါ။

This behavior plays out in public spaces,

ဒီအပြုအမူက အများပိုင်နေရာတွေမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတယ်၊

like when people ignore health campaigns they perceive as overbearing,

ကျန်းမာရေးလှုံ့ဆော်မှုတွေကို ခြယ်လှယ် လွန်းတာအဖြစ် လူတွေက ရှုမြင်သလို

and in private spaces, like parent-child relationships.

မိဘနဲ့ ကလေးဆက်ဆံရေးတွေလို သီးသန့်နေရာတွေမှာရောပါ။

However, there are situations where something being forbidden

ဒါပေမဲ့ တားမြစ်ထားတဲ့ အရာက တကယ့်ကို ဆွဲဆောင်မှုနည်းပါးစေတဲ့

actually makes it less tempting.

အခြေအနေတွေရှိနေတယ်။

In 1972, psychologists at the University of Colorado

၁၉၇၂ ခုနှစ်မှာ ကော်လိုရာဒိုတက္ကသိုလ်က စိတ်ပညာရှင်တွေဟာ

wanted to know if a romantic relationship facing parental disapproval

မိဘရဲ့သဘောမတူမှုကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အချစ်ရေးဆက်ဆံရေးဟာ ဖိအားတွေအောက်မှာ

was more likely to strengthen or crumble under the pressure.

ပိုခိုင်မြဲနိုင်လား သို့မဟုတ် ပြိုလဲနိုင်ခြေရှိလားလို့ သိချင်ခဲ့ကြတယ်။

To answer this question, they surveyed 140 couples,

ဒီမေးခွန်းကိုဖြေဆိုဖို့ စုံတွဲ ၁၄၀ ကို စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့ပြီး

varying widely in measures of happiness,

ပျော်ရွှင်မှုအတိုင်းအတာ အမျိုးမျိုးကွဲပြားပေမဲ့

but all fairly serious in terms of commitment.

အားလုံးက ကတိကဝတ်ပြုမှုမှာ အတော်လေး လေးနက်ကြတယ်။

Only some couples reported perceived parental opposition to their relationship

လေ့လာမှု ခြောက်လတာကာလအတွင်း သူတို့ရဲ့ဆက်ဆံရေးအပေါ် မိဘဆန့်ကျင်မှုကို

over the study’s six-month period.

စုံတွဲတချို့ကသာ အစီရင်ခံတင်ပြကြတယ်။

But those that did also reported a steady increase in love for one another.

ဒါပေမဲ့ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် ချစ်မေတ္တာ ဆက်တိုက်တိုးလာတယ်လို့လည်း ဆိုကြတယ်။

The researchers named this trend the Romeo and Juliet Effect

သုတေသီတွေက စာပေရဲ့ အကျော်ကြားဆုံး တားမြစ်ထားတဲ့ ချစ်သူတွေကို မှီးကာ

after literature’s most famous forbidden lovers

ဒီလားရာကို Romeo and Juliet Effect လို့ အမည်ပေးပြီး

and concluded that the results were largely motivated by reactance.

ရလဒ်တွေက တုံ့ပြန်မှုအရ ကြီးမားတဲ့ လှုံ့ဆော်မှုဖြစ်တယ်လို့ ကောက်ချက်ချခဲ့တယ်။

But in the decades since this publication,

ဒါပေမဲ့ ဒီထုတ်ဝေမှုနောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ်တွေအတွင်း

most follow-up studies have suggested the opposite is true.

နောက်ဆက်တွဲ လေ့လာမှုအများစုက ဆန့်ကျင်ဘက် မှန်တယ်လို့ အကြံပြုခဲ့တယ်။

In fact, the long-term success of a romantic relationship

တကယ်တော့ အချစ်ရေး ဆက်ဆံရေးတစ်ခုရဲ့ ရေရှည်အောင်မြင်မှုကို စုံတွဲရဲ့

can be predicted by the perceived approval or disapproval

သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ မိသားစုက ရိပ်မိတဲ့ သဘောတူမှု ဒါမှမဟုတ်

of the couple’s friends and family.

မနှစ်သက်မှုကနေ ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။

This trend is known as the Social Network Effect.

ဒီလားရာကို Social Network Effect လို့ခေါ်ပါတယ်။

So why doesn’t reactance win out over the Social Network Effect?

ဒါဆို Social Network Effect ကို တုံ့ပြန်မှုက ဘာကြောင့် မအောင်မြင်တာလဲ။

You might think it’s because we value our existing relationships

ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့လက်ရှိဆက်ဆံရေးတွေကို အလားအလာရှိတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေထက်

over our potential relationships.

ပိုတန်ဖိုးထားတာကြောင့်လို့ ထင်ကောင်းထင်နိုင်တယ်။

But in most cases, disapproving friends and family

ဒါပေမဲ့ ဖြစ်ရပ်အများစုမှာ သဘောမတူကြတဲ့ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ မိသားစုက

are just voicing negative opinions or passively not supporting a relationship.

အဆိုးမြင်တွေကို ထုတ်ပြောတာ သို့မဟုတ် ဆက်ဆံရေးကို ဘာသိဘာသာ မထောက်ခံရုံသာပါ။

It’s rarely a dramatic choice of us or them.

ကျွန်ုပ်တို့ သို့မဟုတ် သူတို့အတွက် သိသာတဲ့ ရွေးချယ်မှုက ရှားရှားပါးပါးပါ။

And when it comes to parents,

မိဘတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင်

most people with good relationships with their parents

မိဘနဲ့ ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်သူ အများစုဟာ ကြီးလေးတဲ့

feel they can ignore their parent’s advice without serious consequences,

အကျိုးဆက်တွေ မရှိဘဲ သူတို့ မိဘရဲ့အကြံဉာဏ် ကို လျစ်လျူရှုနိုင်တယ်လို့ ခံစားမိကြပြီး

while people with bad parental relationships

မိဘနဲ့ ဆက်ဆံရေး ညံ့ဖျင်းတဲ့သူတွေက

often don’t care what they think anyway.

သူတို့ဘယ်လို ထင်ထင် ဂရုမစိုက်ကြဘူး။

So if disapproved relationships are more likely to fail,

တကယ်လို့ သဘောမတူတဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေက ပျက်ကွက်နိုင်ခြေပိုများရင်

does this mean we’re not willing to fight to date who we want?

အလိုရှိတဲ့သူကို ချိန်းဖို့ တိုက်ခိုက်လိုစိတ်မရှိဘူးလို့ဆိုလိုလား။

Well, it might vary from person to person.

ကောင်းပြီ၊ လူတစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် ကွဲပြားနိုင်ပါတယ်။

One theory is that there’s actually two types of reactance:

သီအိုရီတစ်ခုမှာ တကယ့်တုံ့ပြန်မှု နှစ်မျိုးတယ်။

defiant reactance, which is impulsively doing the opposite of what we’re told,

ဖီဆန်တဲ့ တုံ့ပြန်မှု၊ ပြောထားတာနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် စိတ်မြန်လက်မြန် လုပ်ဆောင်တာနဲ့

and independent reactance, which reflects our deeper desire to make our own choices.

လွတ်လပ်တဲ့တုံ့ပြန်မှု၊ ကိုယ်ပိုင်ရွေးချယ် မှုလုပ်ဖို့ ပိုလေးနက်တဲ့ဆန္ဒကိုထင်ဟပ်တာပါ။

For example, if you tell someone with high defiant reactance to lower their voice,

ဥပမာ ဖီဆန်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုရှိတဲ့ တစ်စုံ တစ်ယောက်ကို သူ့အသံကို နှိမ့်ဖို့ ပြောရင်

they’ll probably start shouting.

သူတို့က စပြီး အော်ကြလောက်တယ်။

Whereas someone with high independent reactance is more likely

လွတ်လပ်တဲ့ တုံ့ပြန်မှု မြင့်မားသူ တစ်ယောက်က တောင်းဆိုချက်ကို လျစ်လျူရှုပြီး

to simply ignore the request and do what they believe is appropriate.

သူယုံကြည်တဲ့အရာကို လုပ်ဖို့ အလားအလာပိုများတယ်။

So when it comes to relationship disapproval,

ဒါကြောင့် ဆက်ဆံရေးအဆင်မပြေတဲ့အခါ

a defiant person might respond by pursuing their romance in secret,

ဖီဆန်တဲ့သူက သူ့ရဲ့အချစ်ဇာတ်လမ်းကို လျှို့ဝှက်လုပ်ဆောင်ရင်း တုံ့ပြန်နိုင်ပေမဲ့

but that doesn’t change how the group’s opinion

အဖွဲ့ရဲ့ထင်မြင်ချက်က သူတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးအပေါ်

negatively impacts their relationship.

အပျက်သဘော သက်ရောက်ပုံကို မပြောင်းလဲစေဘူး။

Conversely, someone with a particularly independent personality might be capable

ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ အထူး လွတ်လပ်တဲ့ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးရှိသူက သူငယ်ချင်းတွေရဲ့

of ignoring their friends’ concerns and loving whomever they want.

စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေကို လျစ်လျူရှုကာ သူ အလိုရှိသူကို ချစ်နိုင်လောက်တယ်။

The idea of defiant and independent reactance is fairly new,

ဖီဆန်ပြီး လွတ်လပ်တဲ့ တုံ့ပြန်ခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆက အသစ်အဆန်းဖြစ်ပြီး

and researchers are still working to uncover all the motivations

လူမှု ကွန်ရက်သက်ရောက်မှု နောက်ကွယ်က စေ့ဆော်မှုအားလုံးကို ဖော်ထုတ်ဖို့

behind the Social Network Effect.

သုတေသီတွေ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေကြတယ်။

But these theories help illuminate the important relationship

ဒါပေမဲ့ ဒီသီအိုရီတွေက တုံ့ပြန်မှုနဲ့ လွတ်လပ်မှု၊ ပါဝင်မှုအတွက်

between reactance and our competing needs for independence and inclusion.

ပြိုင်ဆိုင်မှု လိုအပ်ချက်တွေကြားက အရေးပါ တဲ့ ဆက်ဆံရေးကို တောက်ပစေဖို့ကူညီတယ်။

How we balance these desires varies across individuals and cultures.

ဒီဆန္ဒတွေကို ဟန်ချက်ညီစေပုံက လူတစ်ဦး စီနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေအလိုက် ကွဲပြားပါတယ်။

But no matter how prone to reactance we may be,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်ုပ်တို့ ဘယ်လ်ိုပင် တုံ့ပြန်ဖို့ အလားအလာရှိပါစေ၊

our social networks are vital to our sense of identity and well-being.

လူမှုကွန်ရက်တွေက ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာနဲ့ သုခချမ်းသာအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။

This is especially true in our romantic relationships.

အထူးသဖြင့် အချစ်ရေးမှာ ဒါက မှန်ပါတယ်။

Studies have found that support from a few close companions

ရင်းနှီးတဲ့ အဖော်တချို့ဆီက ပံ့ပိုးကူညီမှု က အခြားသူတွေဆီက သဘောမတူမှုကို

can help buffer against disapproval from others.

တားဆီးနိုင်တယ်လို့ လေ့လာမှုတွေက တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

And most relationships do better once the individuals involved

ပါဝင်ပတ်သက်သူတွေက ပံ့ပိုးကူညီတဲ့ လူမှုကွန်ရက်တွေကို ရှာတွေ့တဲ့အခါ

find supportive social networks.

ဆက်ဆံရေးအများစုက ပိုကောင်းလာပါတယ်။

This outcome might not seem as romantic as a forbidden love affair,

ဒီရလဒ်က တားမြစ်ထားတဲ့ အချစ်ရေးကိစ္စလို ရိုမန်တစ်ဆန်ပုံမပေါ်ပေမဲ့

but it’s actually in keeping with the story of Romeo and Juliet,

တကယ်တော့ ဒါက ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်နေတဲ့ အချစ်ရေးမှာ အလွန်အမင်း သဘောမတူတဲ့

whose embattled relationship couldn't endure the threats of extreme disapproval.

ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို မခံနိုင်တဲ့ Romeo နဲ့ Juliet ဇာတ်လမ်းနဲ့ ကိုက်ညီနေတယ်။