Should you care what your parents think?

Аудармашы: Bakytgul Salykhova Редактор: Askhat Yerkimbay

If I told you not to press this big red button,

Егер мен саған мына үлкен қызыл түймені баспа десем,

what would you do?

сен не істер едің?

For many people, there’s no greater motivation to do something

Көп адамға бірдеңе жасауға мотивация қажет болса, оны

than being told they can’t.

“мұны істеуге болмайды” деген сөз береді.

So, what is it about being told “no” that triggers this response?

Сонымен, осындай әрекетке итермелейтіндей “жоқ” сөзінің күші неде?

One of the most enduring explanations for this behavior

Бұл мінез-құлықты түсіндіретін ең тұрақты жолының бірі

is what psychologists call reactance theory.

психологтар қолданатын қарсылық білдіру теориясы.

Reactance is a motivational state that occurs

Реактив – мотивациялық күй, ол адамдар

when people feel their freedom is being threatened,

өз еркіндігіне қауіп төніп тұрғанын сезгенде пайда болады

and it compels them to take actions they see as restoring that freedom.

және оларды еркіндікті қалпына келтіруге мәжбүрлейді.

Sometimes this emerges as general frustration or direct argument,

Кейде бұл жалпы көңілсіздік немесе тікелей аргумент ретінде көрінеді,

but the most straightforward response

бірақ ең қарапайым жауап

is to simply do the thing they were told not to.

жай ғана болмайды деп айтылған нәрсені істеу ғана.

This behavior plays out in public spaces,

Бұл мінез-құлық қоғамдық орындарда көрінеді, мысалы,

like when people ignore health campaigns they perceive as overbearing,

адамдар денсаулыққа немқұрай қарағанда не шектен шыққанда,

and in private spaces, like parent-child relationships.

жеке кеңістікке қол сұққанда, ата-ана мен бала қарым-қатынасында.

However, there are situations where something being forbidden

Дегенмен, тыйым салынған нәрселер

actually makes it less tempting.

шын мәнінде еліктірмейтін кездер де болады.

In 1972, psychologists at the University of Colorado

1972 жылы Колорадо университетінің психологтары ата-ананың қарсылығына

wanted to know if a romantic relationship facing parental disapproval

кезіккен романтикалық қарым-қатынастағы адамдардың байланысы

was more likely to strengthen or crumble under the pressure.

қысымнан кейін күшейіп немесе айырылысуға әкелгенін білгісі келді.

To answer this question, they surveyed 140 couples,

Бұл сұраққа жауап алу үшін олар 140 жұпқа, бақыт өлшемдерінің

varying widely in measures of happiness,

түрлері бойынша сауалнама жүргізді,

but all fairly serious in terms of commitment.

бірақ сұрақтар міндеттеме тұрғысынан өте маңызды болды.

Only some couples reported perceived parental opposition to their relationship

Кейбір жұптар ғана қарым-қатынасына ата-аналардың қарсылығы болғанын айтты

over the study’s six-month period.

зерттеу жүргізілген алты ай ішінде.

But those that did also reported a steady increase in love for one another.

Бірақ басқалары бір-біріне деген сүйіспеншіліктің тұрақты өскенін айтты.

The researchers named this trend the Romeo and Juliet Effect

Зерттеушілер бұл тенденцияны Ромео мен Джульетта эффектісі деп

after literature’s most famous forbidden lovers

әдебиеттегі ең танымал қосыла алмаған ғашықтар атымен атады

and concluded that the results were largely motivated by reactance.

және нәтижелер көбіне реактивтікке негізделген деген қорытындыға келді.

But in the decades since this publication,

Бірақ бұл зерттеуден кейінгі ондаған жыл ішінде

most follow-up studies have suggested the opposite is true.

жүргізілген зерттеулер қарама-қарсы пікірдің де шындық екенін көрсетті.

In fact, the long-term success of a romantic relationship

Шын мәнінде, ұзақ мерзімді романтикалық қарым-қатынастың табысты болуын

can be predicted by the perceived approval or disapproval

жұптың достары мен отбасы қабылдау немесе қабылдамауын

of the couple’s friends and family.

болжау арқылы білуге болады.

This trend is known as the Social Network Effect.

Бұл үрдіс әлеуметтік желі эффектісі ретінде белгілі.

So why doesn’t reactance win out over the Social Network Effect?

Ендеше әлеуметтік желі эффектісі арқылы шыққан реактив неге жеңбейді?

You might think it’s because we value our existing relationships

Сіз мұны болуы мүмкіннен гөрі бар қарым-қатынасымызды

over our potential relationships.

бағалайтындықтан деп ойлауыңыз мүмкін.

But in most cases, disapproving friends and family

Бірақ көп жағдайда, достары мен отбасының жақтырмауы

are just voicing negative opinions or passively not supporting a relationship.

негатив пікір айту немесе қарым-қатынасты қолдамаудан көрінеді.

It’s rarely a dramatic choice of us or them.

Бұл біз немесе олар деген сирек драмалық таңдау.

And when it comes to parents,

Ал ата-анаға келсек,

most people with good relationships with their parents

ата-анасымен жақсы қарым- қатынастағылардың көпшілігі

feel they can ignore their parent’s advice without serious consequences,

ата-анасының кеңесін жанжал шығармай елемеуге болады деп санайды,

while people with bad parental relationships

ал ата-анасымен қатынасы нашар адамдар үшін көбінесе

often don’t care what they think anyway.

олардың не ойлайтыны маңызды емес.

So if disapproved relationships are more likely to fail,

Сондықтан қолдау таппаған қатынастардың сәтсіз болу ықтималдығы жоғары, бұл

does this mean we’re not willing to fight to date who we want?

“кездескім келетін адам үшін күреске дайын емес” дегенді білдіре ме?

Well, it might vary from person to person.

Әрине, түрлі адамда түрліше болуы мүмкін.

One theory is that there’s actually two types of reactance:

Бұл теорияда, шын мәнінде, реактивтіктің екі түрі бар:

defiant reactance, which is impulsively doing the opposite of what we’re told,

импульсивті қарсылық реакциясы айтылғанға керісінше әрекет ету

and independent reactance, which reflects our deeper desire to make our own choices.

және тәуелсіз реакция - өз таңдауын жасауға деген терең тілегіміз.

For example, if you tell someone with high defiant reactance to lower their voice,

Мысалы, сіз біреуге дауысын төмендетуді қарсылық танытып қатты айтсаңыз,

they’ll probably start shouting.

олар да айғайлай бастауы мүмкін.

Whereas someone with high independent reactance is more likely

Ал тәуелсіздігі жоғары деңгейдегі адам қатынасы жоғарырақ болады, ол

to simply ignore the request and do what they believe is appropriate.

жай ғана елемей және өзі орынды деп санайтын нәрсені жасайды.

So when it comes to relationship disapproval,

Сондықтан қарым-қатынасты қабылдамауға келгенде,

a defiant person might respond by pursuing their romance in secret,

қабылдамайтын адам олардың романтикасын жасырын ұстауы мүмкін,

but that doesn’t change how the group’s opinion

бірақ бұл топтың пікірі қарым-қатынасқа

negatively impacts their relationship.

кері әсерін тигізетіндей өзгермейді.

Conversely, someone with a particularly independent personality might be capable

Керісінше, ерекше тәуелсіз тұлға достарының алаңдаушылығын елемей

of ignoring their friends’ concerns and loving whomever they want.

кімді қаласа соны жақсы көруге қабілетті болуы мүмкін.

The idea of defiant and independent reactance is fairly new,

Қарсы болу және тәуелсіз болу идеясының шыққанына көп болған жоқ

and researchers are still working to uncover all the motivations

және зерттеушілер барлық мотивтерін ашу үшін әлі де жұмыс істеп жатыр,

behind the Social Network Effect.

әсіресе әлеуметтік желі әсері бойынша.

But these theories help illuminate the important relationship

Бірақ бұл теория маңызды қатынастарды ашық көрсетуге көмектеседі:

between reactance and our competing needs for independence and inclusion.

реакция мен бәсекелес қажеттіліктер арасындағы тәуелсіздік пен инклюзия.

How we balance these desires varies across individuals and cultures.

Бұл тілектерді қалай теңестіретініміз жеке адам мен мәдениет арасында өзгереді.

But no matter how prone to reactance we may be,

Бірақ реакцияға қаншалықты бейім болуымыз мүмкін болса да,

our social networks are vital to our sense of identity and well-being.

әлеуметтік желілер жеке бас пен әл-ауқатты сезінуіміз үшін өте маңызды.

This is especially true in our romantic relationships.

Бұл әсіресе романтикалық қарым- қатынасымызда дұрыс екені көрінеді.

Studies have found that support from a few close companions

Зерттеулер бірнеше жақын таныстың қолдауы

can help buffer against disapproval from others.

басқалардың мақұлдамауына қарсы көмектесе алатынын көрсетеді.

And most relationships do better once the individuals involved

Ал қарым-қатынастардың көпшілігі әлеуметтік желілерде қолдау тапқанда,

find supportive social networks.

жақсырақ бола бастайды.

This outcome might not seem as romantic as a forbidden love affair,

Нәтижесі тыйым салынған махаббат сияқты романтикалық болып көрінбеуі мүмкін,

but it’s actually in keeping with the story of Romeo and Juliet,

бірақ іс жүзінде Ромео мен Джульетта хикаясы сақталады,

whose embattled relationship couldn't endure the threats of extreme disapproval.

олардың қиын қарым-қатынасы шектен тыс қарсылыққа төтеп береді.