Why should you read Edgar Allan Poe? - Scott Peeples

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

A high forehead topped by disheveled black hair,

အနက်ရောင် ဆံပင်ဖရိုဖရဲ ဖုံးထားတဲ့ နဖူးမြင့်မြင့်တစ်ခု၊

a sickly pallor,

မသတီဖွယ် ဖြူရော်မှုတစ်ခု၊

and a look of deep intelligence and deeper exhaustion

နက်ရှိုင်းတဲ့ အသိဉာဏ်ရဲ့ အသွင်နဲ့
 မည်းနက်ပြီး ချောင်နေတဲ့ မျက်လုံးတွေထဲက

in his dark, sunken eyes.

ပိုနက်ရှိုင်းတဲ့ နွမ်းနယ်မှု၊

Edgar Allan Poe’s image is not just instantly recognizable –

Edgar Allan Poe ရဲ့ပုံရိပ်ကို ချက်ချင်းတော့ ဖမ်းမရနိုင်ဘူး။

it’s perfectly suited to his reputation.

၎င်ဟာ သူရဲ့ဂုဏ်သတင်းနဲ့ လုံးဝကို ကိုက်ညီပါတယ်။

From the prisoner strapped under a descending pendulum blade,

လွှဲကျလာနေတဲ့ စားသွား အောက်မှာ တုတ်နှောင်ခံထားရတဲ့ အကျဉ်းသားကနေ

to a raven who refuses to leave the narrator’s chamber,

ဇာတ်ကြောင်းပြောသူရဲ့ အခန်းကထွက်ဖို့ ငြင်းဆန်တဲ့ ကျီးနက်ကြီးတစ်ကောင်အထိ

Poe’s macabre and innovative stories of gothic horror

Poe ရဲ့ အနိဌာရုံဆန်ပြီး ဆန်းသစ်တဲ့ သည်းထိတ်ရင်ဖို သရဲဝတ္ထုတွေဟာ စာပေမှာ

have left a timeless mark on literature.

ထာဝရ အမှတ်အသားတစ်ခု ထင်ကျန်ခဲ့ပါပြီ။

But just what is it that makes Edgar Allan Poe

ဒါပေမဲ့ ဘယ်က Edgar Allan Poe ကို အကြီးကျယ်ဆုံး အမေရိကန် စာရေးဆရာတွေထဲက

one of the greatest American authors?

တစ်ယောက်ဖြစ်စေတာလဲ။

After all, horror was a popular genre of the period,

အဆုံးမတော့ ထိတ်လန့်မှုဟာ အတ်ပညာသမားတွေနဲ့ အစေးကပ်ခဲ့တဲ့

with many practitioners.

အနုပညာအမျိုးအစား ခေတ်တစ်ခုပေါ့။

Yet Poe stood out thanks to his careful attention to form and style.

ရှိသေးတာက သူ့ရဲ့ ပုံစံနဲ့ ဟန်ကို အသေအချာ အာရုံစိုက်တာကြောင့် ပိုပေါ်လွင်ခဲ့တာပါ။

As a literary critic,

စာပေဝေဖန်ရေးသမားတစ်ဦးအနေနဲ့

he identified two cardinal rules for the short story form:

သူဟာ ဝတ္ထုတိုပုံစံတစ်ခုအတွက် အခြေခံ စည်းမျဉ်းနှစ်ခုကို ရှာတွေ့ခဲ့တယ်

it must be short enough to read in one sitting,

တစ်ထိုင်တည်း ဖတ်နိုင်လောက်တဲ့အထိ တိုတေင်းရမယ်။

and every word must contribute to its purpose.

စကားလုံးတိုင်းဟာ ၎င်းရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကို ပံ့ပိုးပေးရမယ်။

By mastering these rules,

ဒီစည်းမျဉ်းတွေကို ပိုင်နိုင်ရင်း

Poe commands the reader’s attention

Poe ဟာ စာဖတ်သူတွေ အာရုံစိုက်မှုကို သိမ်းယူကာ

and rewards them with an intense and singular experience –

သူတို့ ပြင်းပြပြီး တမူထူးတဲ့အတွေ အကြုံတစ်ခုကို ချီးမြှင့်ပေးပါတယ်။

what Poe called the unity of effect.

Poe က ရသရဲ့ ဖွဲ့စည်းမှုလို့ ခေါ်ခဲ့တယ်။

Though often frightening, this effect goes far beyond fear.

မကြာခဏတော့ ထိတ်လန့်စရာဆိုပေမဲ့ ဒီရသက ကြောက်စိတ်ကို ကျော်လွန်သွားပါတယ်

Poe’s stories use violence and horror to explore the paradoxes and mysteries

Poe ရဲ့ ဝတ္ထုတွေဟာ ချစ်မေတ္တာ၊ သောက၊ အပြစ်ရဲ့ ဝိရောဓိတွေ၊ ဆန်းပြားမှုတွေကို

of love,

စူးစမ်းဖို့

grief,

ကြမ်းတမ်းမှုနဲ့

and guilt,

အနိဌာရုံကို သုံးပေမဲ့

while resisting simple interpretations or clear moral messages.

ရိုးရှင်းတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ကောက်တာတွေ(သို့) ရှင်းလင်းတဲ့ ကျင့်ဝတ် အာဘော်တော့ ထိန်းတယ်။

And while they often hint at supernatural elements,

၎င်းတို့ဟာ မကြာခဏ သဘာဝလွန် အရိပ်အယောင်တွေ သန်းပေမဲ့

the true darkness they explore is the human mind

၎င်းတို့ စူးစမ်းတဲ့ အမှောင်ထုက လူသားစိတ်နဲ့

and its propensity for self-destruction.

မိမိဘာသာဖျက်ဆီးမှုအတွက် ၎င်းရဲ့ အထုံပါမှုပါ။

In “The Tell-Tale Heart,” a ghastly murder

"The Tell-Tale Heart" က ကြောက်စရာ လူသတ်မှုဟာ

is juxtaposed with the killer’s tender empathy towards the victim –

လူသတ်သမားရဲ့ အသတ်ခံရသူအပေါ် သိမ်မွေ့တဲ့ စာနာမှုရှိမှုနဲ့ ယှဉ်တွဲပြတယ်။

a connection that soon returns to haunt him.

မကြာခင် သူ့ကို ခြောက်လှန့်ဖို့ ပြန်လာတဲ့ ဆက်သွယ်မှုတစ်ခုပါ။

The title character of "Ligeia" returns from the dead

"Ligeia"ရဲ့ ခေါင်းစဉ် ဇာတ်ကောင်ဟာ သေရာကနေ ပြန်လာတယ်၊

through the corpse of her husband’s second wife –

သူမခင်ပွန်းရဲ့ ဒုတိယဇနီးရဲ့ အလောင်းကနေ

or at least the opium-addicted narrator thinks she does.

(သို့) အနည်းဆုံး ဘိန်းစွဲနေတဲ့ ဇာတ်ကြောင်း ပြောသူက သူမလို့ထင်တာပေါ့။

And when the protagonist of “William Wilson”

“William Wilson”ဆိုတဲ့ ဇာတ်လိုက်က သူ့နောက်ကို​

violently confronts a man he believes has been following him,

လိုက်နေတယ်လို့ သူထင်တဲ့လူတစ်ယောက်ကို ကြမ်းတမ်းစွာ ရင်ဆိုင်တဲ့အခါ

he might just be staring at his own image in a mirror.

မှန်ထဲမှာ သူ့ပုံရိပ်ကို စိုက်ကြည့်နေတာ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်မယ်။

Through his pioneering use of unreliable narrators,

သူ့ရဲ့ စိတ်မချရတဲ့ ဇာတ်ကြောင်းပြောသူတွေရဲ့ မြေစမ်းခရမ်းမျိုး အသုံးပြုမှုကနေ

Poe turns readers into active participants

Poe ဟာ စာဖတ်သူတွေကို တက်ကြွတဲ့ ပါဝင်သူတွေအဖြစ်ပြောင်းတယ်

who must decide when a storyteller might be misinterpreting

ဘယ်အခါမှာ ပုံပြောသူတစ်ယောက်ဟာ အနက်ကောက်လွဲနေလောက်တယ်၊

or even lying about the events they’re relating.

(သို့) ပြောနေတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေအကြောင်းကို လိမ်နေတာကိုတောင် ဆုံးဖြတ်ရမယ့်သူတွေပေါ့

Although he’s best known for his short horror stories,

သူ့ဟာ သရဲဝတ္ထုတိုတွေးအတွက် အသိအများဆုံးဆိုပေမဲ့

Poe was actually one of the most versatile

Poe ဟာ တကယ်တော့ ၁၉ ရာစုရဲ့ စွယ်စုံအရဆုံ၊

and experimental writers of the nineteenth century.

စမ်းသပ်လေ့လာနေတဲ့ စာရေးဆရာတွေထဲက တစ်ယောက်ပါ။

He invented the detective story as we know it,

သိတဲ့အတိုင်း “The Murders in the Rue Morgue,”နဲ့

with “The Murders in the Rue Morgue,”

စုံထောက်ဝတ္ထုတို သူတီထွင်ခဲ့တယ်။

followed by “The Mystery of Marie Roget”

နောက်တော့ The Mystery of Marie Roget”
နဲ့

and “The Purloined Letter.”

The Purloined Letter' ပါ။

All three feature the original armchair detective,

ဒီသုံးခုလုံး မူလ ထိုင်ရာမထ စုံထောက်ကို အသားပေးထားတယ်။

C. Auguste Dupin,

C. Auguste Dupin ဟာ

who uses his genius and unusual powers of observation and deduction

သူ့ရဲ့ ထူးချွန်မှုနဲ့ လေ့လာမှုနဲ့ ဆင်ခြင်မှုရဲ့ ထူးခြားတဲ့အစွမ်းတွေကို

to solve crimes that baffle the police.

ရဲတွေ ဦးနှောက်စားစေတဲ့ မှုခင်းတွေကို ဖြေရှင်းဖို့ အသုံးပြုတယ်

Poe also wrote satires of social and literary trends,

Poe လည်း လူမှုရေးနဲ့ စာပေ အလားအလားတွေနဲ့ တစ်ချို့အမှုတွေမှာ

and hoaxes that in some cases anticipated science fiction.

သိပ္ပံဇာတ်လမ်းကိုမျှော်လင့်တဲ့ လှည့်ကွက် တွေအကြောင်း သရော်စာတွေရေးခဲ့တယ်။

Those included an account of a balloon voyage to the moon,

ဒါတွေဟာ ကပွဲခန်းမကနေ ကမ္ဘာကို ခရီးထွက်တဲ့ မှတ်တမ်းတစ်ခုနဲ့

and a report of a dying patient put into a hypnotic trance

အခြားတစ်ဘက်ကနေ စကားပြောနိုင်ဖို့ သေခါနီးလူမမာကို အိပ်မွေ့ချတဲ့

so he could speak from the other side.

အစီရင်ခံစာတစ်ခု မှာပါဝင်ခဲ့တယ်။

Poe even wrote an adventure novel about a voyage to the South Pole

Poe ဟာ တောင်ဝင်ရိုးစွန်း ခရီးစဉ်တစ်ခု အကြောင်း စွန့်စာခန်းဝတ္ထုတစ်ပုဒ်နဲ့

and a treatise on astrophysics,

နက္ခတ်ရူပဗေဒ ကျမ်းတစ်စောင်တောင် ပြုစုခဲ့တယ်။

all while he worked as an editor,

တည်းဖြတ်သူ လုပ်နေစဉ်အတွင်းမှာ

producing hundreds of pages of book reviews and literary theory.

စာအုပ်ဝေဖန်ချက်တွေနဲ့ စာပေအယူအဆ အကြောင်း ရာချီတဲ့ စာမျက်နှာတွေရေးခဲ့တယ်။

An appreciation of Poe’s career wouldn’t be complete without his poetry:

Poe ရဲ့ အသက်မွေးမှုအလုပ်ကို နှစ်သက် ခံစားမှုဟာ စွဲလမ်း၊ ညှို့ယူဖမ်းစားတဲ့

haunting and hypnotic.

သူရဲ့ ကဗျာစာပေ မပါပဲတော့ ပြည်စုံမှာမဟုတ်ပါ။

His best-known poems are songs of grief, or in his words,

သူ့ရဲအကျော်ကြားဆုံးကဗျာတွေဟာ သောကရဲ့ သီချင်းများ (သို့) သူ့စကားနဲ့ဆို

“mournful and never-ending remembrance.”

ကြေကွဲဖွယ်၊ အဆုံးမဲ့ သတိရမှု'ပါ။

“The Raven,” in which the speaker projects his grief onto a bird

Poe ကို နာမည်ကြီးသွားစေတဲ့
“The Raven” မှာဆို ပြောသူဟာ သူ့ရဲ့သောကကို

who merely repeats a single sound,

စကားလုံးတစ်လုံးတည်းကို အထပ်ထပ်ရွတ်ရုံရွတ်တဲ့

made Poe famous.

ငှက်တစ်ကောင်ဆီမှာ ပြလိုက်တယ်။

But despite his literary success,

စာပေဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုရှိပေမဲ့ Poe ဟာ

Poe lived in poverty throughout his career,

သူ့အလုပ်သက်တမ်းတစ်လျှောက် ဆင်းရဲစွာနေထိုင်ခဲ့ပြီး

and his personal life was often as dark as his writing.

သူ့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်ဘဝက သူ့အရေးအသားလိုပဲ မှောင်မည်းခဲ့တာပါ။

He was haunted by the loss of his mother and his wife,

သူ့မိခင်နဲ့ဇနီး ဆုံးပါးမှုရဲ့ ခြောက်လှန့်တာခံခဲ့ရတယ်၊

who both died of tuberculosis at the age of 24.

နှစ်ဦးစလုံး အဆုတ်ရောဂါနဲ့ အသက် ၂၄ နှစ်မှာ သေဆုံးခဲ့တာပါ။

Poe struggled with alcoholism

Poe ဟာ အရက်စွဲတာနဲ့ ရုန်းကန်ခဲ့ရပြီး

and frequently antagonized other popular writers.

မကြာခဏဆိုသလို အခြားလူကြိုက်များတဲ့ စာရေးစရာတွေကို ရန်လုပ်တယ်။

Much of his fame came from posthumous – and very loose – adaptations of his work.

ကျော်ကြားမှုအများက သူ့ရဲ့လက်ရာတွေကို လျော့ ရဲရဲ ပြင်ထားတဲ့ ကွယ်လွန်မှထုတ်တာတွေကပါ။

And yet, if he could’ve known how much pleasure and inspiration

ရှိသေးတာက သူ့အရေးအသားက စာဖတ်သူတွေနဲ့ စာရေးဆရာလိုလူတွေရဲ့ မျိုးဆက်တွေကို

his writing would bring to generations of readers and writers alike,

ဘယ်လောက်တောင် ကြည်နူးမှု၊ စေ့ဆော်မှု ယူဆောင်ပေးလိမ်မယ်ဆိုတာ သူသိနိုင်မယ်ဆိုရင်

perhaps it may have brought a smile to that famously brooding visage.

ဖြစ်နိုင်တာက စိတ်ညှိုးငယ်စရာလို့ သိကြတဲ့ ဒီ မျက်နှာဆီ အပြုံး ယူလာနိုင်ကောင်းရဲ့။