Why should you read Edgar Allan Poe? - Scott Peeples

Tłumaczenie: Karolina Deryło Korekta: Rysia Wand

A high forehead topped by disheveled black hair,

Czarne, rozczochrane włosy opadające na wysokie czoło,

a sickly pallor,

chorobliwa bladość,

and a look of deep intelligence and deeper exhaustion

inteligentne i pełne zmęczenia spojrzenie

in his dark, sunken eyes.

jego ciemnych, zapadniętych oczu.

Edgar Allan Poe’s image is not just instantly recognizable –

Wizerunek Edgara Allana Poego nie tylko jest od razu rozpoznawalny,

it’s perfectly suited to his reputation.

ale też idealnie pasuje do jego reputacji.

From the prisoner strapped under a descending pendulum blade,

Od więźnia związanego pod opadającym ostrzem wahadła

to a raven who refuses to leave the narrator’s chamber,

do kruka, który nie chce opuścić komnaty narratora,

Poe’s macabre and innovative stories of gothic horror

makabryczne i nowatorskie opowiadania grozy Poego

have left a timeless mark on literature.

zostawiły ponadczasowy ślad w literaturze.

But just what is it that makes Edgar Allan Poe

Co sprawia, że Edgar Allan Poe

one of the greatest American authors?

jest jednym z najlepszych amerykańskich autorów?

After all, horror was a popular genre of the period,

Horror był przecież wtedy popularnym gatunkiem

with many practitioners.

i miał wielu przedstawicieli.

Yet Poe stood out thanks to his careful attention to form and style.

Jednak Poego wyróżniała jego staranna dbałość o formę i styl.

As a literary critic,

Jako krytyk literacki

he identified two cardinal rules for the short story form:

ustanowił dwie główne zasady pisania krótkiego opowiadania.

it must be short enough to read in one sitting,

Musi być na tyle krótkie, żeby przeczytać je za jednym razem,

and every word must contribute to its purpose.

a każde słowo ma prowadzić do celu.

By mastering these rules,

Dzięki opanowaniu tych zasad

Poe commands the reader’s attention

Poe wzbudza zainteresowanie czytelników

and rewards them with an intense and singular experience –

i nagradza ich głębokim i szczególnym przeżyciem,

what Poe called the unity of effect.

które nazwał jednością efektu.

Though often frightening, this effect goes far beyond fear.

Efekt ten, choć często przerażający, wykracza daleko poza strach.

Poe’s stories use violence and horror to explore the paradoxes and mysteries

Opowieści Poego używają przemocy i grozy, żeby zgłębiać paradoksy i tajemnice

of love,

miłości,

grief,

żalu

and guilt,

i winy,

while resisting simple interpretations or clear moral messages.

opierając się prostym interpretacjom i jasnym przesłaniom moralnym.

And while they often hint at supernatural elements,

Choć często nawiązują do elementów nadprzyrodzonych,

the true darkness they explore is the human mind

tak naprawdę zgłębiają ciemną stronę umysłu człowieka

and its propensity for self-destruction.

i jego skłonność do samozniszczenia.

In “The Tell-Tale Heart,” a ghastly murder

W "Serce oskarżycielem" potworne morderstwo

is juxtaposed with the killer’s tender empathy towards the victim –

jest zestawione z empatią zabójcy wobec ofiary.

a connection that soon returns to haunt him.

Ta więź wkrótce zacznie go prześladować.

The title character of "Ligeia" returns from the dead

Tytułowa bohaterka "Ligei" powraca z martwych

through the corpse of her husband’s second wife –

przez zwłoki drugiej żony swojego męża,

or at least the opium-addicted narrator thinks she does.

a przynajmniej tak myśli uzależniony od opium narrator.

And when the protagonist of “William Wilson”

Gdy główny bohater "Williama Wilsona"

violently confronts a man he believes has been following him,

brutalnie stawia czoło mężczyźnie, który, jak mu się zdaje, śledzi go,

he might just be staring at his own image in a mirror.

być może patrzy na swoje własne odbicie w lustrze.

Through his pioneering use of unreliable narrators,

Poe, dzięki nowatorskiemu użyciu narratora niewiarygodnego,

Poe turns readers into active participants

zmienia czytelnika w aktywnego uczestnika,

who must decide when a storyteller might be misinterpreting

który sam musi zdecydować, kiedy narrator się myli

or even lying about the events they’re relating.

lub nawet kłamie na temat opowiadanych przez siebie wydarzeń.

Although he’s best known for his short horror stories,

Choć jest najbardziej znany ze swoich krótkich opowiadań grozy,

Poe was actually one of the most versatile

Poe był właściwie jednym z najbardziej wszechstronnych

and experimental writers of the nineteenth century.

i eksperymentalnych pisarzy XIX wieku.

He invented the detective story as we know it,

Stworzył powieść kryminalną w formie jaką znamy,

with “The Murders in the Rue Morgue,”

pisząc "Zabójstwo przy Rue Morgue",

followed by “The Mystery of Marie Roget”

następnie "Tajemnicę Marii Roget"

and “The Purloined Letter.”

i "Skradziony list".

All three feature the original armchair detective,

We wszystkich pojawia się pierwowzór fotelowego detektywa,

C. Auguste Dupin,

C. Auguste Dupin,

who uses his genius and unusual powers of observation and deduction

który używa swojego geniuszu

i niezwykłej umiejętności obserwacji i dedukcji

to solve crimes that baffle the police.

do rozwiązywania zbrodni, które zbijają z tropu policję.

Poe also wrote satires of social and literary trends,

Poe pisał też satyry trendów społecznych i literackich

and hoaxes that in some cases anticipated science fiction.

oraz żarty literackie, które czasami wyprzedzały science fiction.

Those included an account of a balloon voyage to the moon,

Jednym z nich była relacja z podróży balonem na Księżyc,

and a report of a dying patient put into a hypnotic trance

czy raport o umierającym pacjencie wprowadzonym w hipnozę,

so he could speak from the other side.

żeby mógł komunikować się z zaświatów.

Poe even wrote an adventure novel about a voyage to the South Pole

Poe napisał nawet powieść przygodową o wyprawie na biegun południowy

and a treatise on astrophysics,

oraz rozprawę o astrofizyce,

all while he worked as an editor,

jednocześnie pracując jako redaktor

producing hundreds of pages of book reviews and literary theory.

i tworząc setki stron recenzji książek i teorii literatury.

An appreciation of Poe’s career wouldn’t be complete without his poetry:

Uznanie dla dorobku Poego

nie może obyć się bez wspomnienia jego poezji,

haunting and hypnotic.

hipnotycznej i zapadającej w pamięć.

His best-known poems are songs of grief, or in his words,

Jego najsłynniejsze wiersze to pieśni żalu lub, w jego słowach,

“mournful and never-ending remembrance.”

"rozpaczliwe i niekończące się nigdy wspominanie".

“The Raven,” in which the speaker projects his grief onto a bird

"Kruk", w którym narrator przenosi swój żal na ptaka

who merely repeats a single sound,

powtarzającego zaledwie jedno słowo,

made Poe famous.

przyniósł Poemu sławę.

But despite his literary success,

Pomimo sukcesu literackiego

Poe lived in poverty throughout his career,

Poe przez całą karierę żył w biedzie,

and his personal life was often as dark as his writing.

a jego życie osobiste było często równie mroczne, jak jego twórczość.

He was haunted by the loss of his mother and his wife,

Dręczyła go utrata matki i żony,

who both died of tuberculosis at the age of 24.

które zmarły na gruźlicę w wieku 24 lat.

Poe struggled with alcoholism

Poe zmagał się z alkoholizmem

and frequently antagonized other popular writers.

i często zrażał do siebie innych znanych pisarzy.

Much of his fame came from posthumous – and very loose – adaptations of his work.

Sławę zdobył głównie

dzięki pośmiertnym, i bardzo swobodnym, adaptacjom swoich dzieł.

And yet, if he could’ve known how much pleasure and inspiration

Gdyby jednak wiedział, ile przyjemności i inspiracji

his writing would bring to generations of readers and writers alike,

jego twórczość przyniosła pokoleniom czytelników i pisarzy,

perhaps it may have brought a smile to that famously brooding visage.

być może wywołałoby to uśmiech na jego wiecznie ponurym obliczu.