Why should you read Edgar Allan Poe? - Scott Peeples

2,310,863 views ・ 2018-09-18

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Saliha Karatepeli
00:06
A high forehead topped by disheveled black hair,
0
6663
4142
Geniş bir alnın üzerindeki dağınık siyah saçlar,
00:10
a sickly pallor,
1
10805
1748
hastalıklı bir solgunluk
00:12
and a look of deep intelligence and deeper exhaustion
2
12553
4056
ve derin bir zeka ile daha da derin bir yorgunluğu yansıtan
00:16
in his dark, sunken eyes.
3
16609
3440
siyah ve çökük gözler.
00:20
Edgar Allan Poe’s image is not just instantly recognizable –
4
20049
4233
Edgar Allan Poe'nun görünüşü hemen fark edilebilir değildir,
00:24
it’s perfectly suited to his reputation.
5
24282
3028
bu nedenle şöhretine gayet uymaktadır.
00:27
From the prisoner strapped under a descending pendulum blade,
6
27310
3704
İnen sarkaç palanın altına bağlanmış mahkumdan,
00:31
to a raven who refuses to leave the narrator’s chamber,
7
31014
3937
anlatıcının odasını terk etmeyi reddeden kuzguna kadar
00:34
Poe’s macabre and innovative stories of gothic horror
8
34951
4439
Poe'nun korkunç ve çığır açıcı gotik hikayeleri
00:39
have left a timeless mark on literature.
9
39390
3668
edebiyat üzerinde kalıcı bir iz bıraktı.
00:43
But just what is it that makes Edgar Allan Poe
10
43058
3405
Peki Edgar Allan Poe'yu en iyi Amerikan yazarlardan
00:46
one of the greatest American authors?
11
46463
2264
biri yapan şey tam olarak nedir?
00:48
After all, horror was a popular genre of the period,
12
48727
3507
Sonuçta korku o dönemde pek çok yazar tarafından denenen
00:52
with many practitioners.
13
52234
2052
popüler bir türdü.
00:54
Yet Poe stood out thanks to his careful attention to form and style.
14
54286
5975
Ama Poe biçim ve biçeme verdiği önem sayesinde ön plana çıktı.
01:00
As a literary critic,
15
60261
1323
Bir edebiyat eleştirmeni olarak
01:01
he identified two cardinal rules for the short story form:
16
61584
3918
kısa hikaye biçimi için iki ana kural belirledi:
01:05
it must be short enough to read in one sitting,
17
65502
2622
Bir oturuşta okunacak kadar kısa olmalıydı
01:08
and every word must contribute to its purpose.
18
68124
3573
ve her kelimesi amacına hizmet etmeliydi.
01:11
By mastering these rules,
19
71697
1683
Bu kurallarda uzmanlaşarak
01:13
Poe commands the reader’s attention
20
73380
2167
Poe okuyucunun dikkatini topluyor
01:15
and rewards them with an intense and singular experience –
21
75547
4317
ve onları yoğun ve eşsiz bir tecrübeyle ödüllendiriyor.
01:19
what Poe called the unity of effect.
22
79864
3355
Poe buna etkinin birliği adını veriyor.
01:23
Though often frightening, this effect goes far beyond fear.
23
83219
3868
Korkutucu olsa da bu etki korkunun ötesine geçiyor.
01:27
Poe’s stories use violence and horror to explore the paradoxes and mysteries
24
87087
4810
Poe'nun hikayeleri şiddet ve korkuyu; aşkın, kederin ve suçluluğun
01:31
of love,
25
91897
989
paradoks
01:32
grief,
26
92886
807
ve
01:33
and guilt,
27
93693
1109
gizemlerini
01:34
while resisting simple interpretations or clear moral messages.
28
94802
4649
basit yorumlar ve kesin ahlaki mesajlar vermeden açıklamak için kullanıyor.
01:39
And while they often hint at supernatural elements,
29
99451
2624
Sık sık doğaüstü öğelere işaret etse de
01:42
the true darkness they explore is the human mind
30
102075
4161
keşfettikleri asıl karanlık insan zihni
01:46
and its propensity for self-destruction.
31
106236
2793
ve kendine zarar verme eğilimi.
01:49
In “The Tell-Tale Heart,” a ghastly murder
32
109029
2759
"Gammaz Yürek"te korkunç bir cinayet
01:51
is juxtaposed with the killer’s tender empathy towards the victim –
33
111788
4176
katilin kurbana duyduğu şefkat ve empati ile yan yana yer alıyor.
01:55
a connection that soon returns to haunt him.
34
115964
3275
Bu bağ kısa sürede katilin peşine düşmeye başlıyor.
01:59
The title character of "Ligeia" returns from the dead
35
119239
3882
"Ligeia"nın ana karakteri
kocasının ikinci eşinin cesediyle ölümden dönüyor-
02:03
through the corpse of her husband’s second wife –
36
123121
2847
02:05
or at least the opium-addicted narrator thinks she does.
37
125968
3575
ya da afyon bağımlısı yazar öyle olduğunu düşünüyor.
02:09
And when the protagonist of “William Wilson”
38
129543
2562
“William Wilson”un kahramanı,
02:12
violently confronts a man he believes has been following him,
39
132105
3566
onu takip ettiğini düşündüğü bir insana şiddetle karşı çıktığında
02:15
he might just be staring at his own image in a mirror.
40
135671
3844
sadece kendi görüntüsüne aynada bakmaya başlamış olabilir.
02:19
Through his pioneering use of unreliable narrators,
41
139515
3673
Güvenilir olmayan anlatıcıların öncü kullanımıyla Poe,
02:23
Poe turns readers into active participants
42
143188
2997
okuyucuları bir hikaye anlatıcısının yanlış yorumlayabileceği
02:26
who must decide when a storyteller might be misinterpreting
43
146185
3239
ya da ilgili oldukları olaylar hakkında yalan söylediğinde
02:29
or even lying about the events they’re relating.
44
149424
3757
karar vermesi gereken aktif katılımcılara dönüştürüyor.
02:33
Although he’s best known for his short horror stories,
45
153181
3102
Kısa korku hikayeleriyle tanınmasına rağmen,
02:36
Poe was actually one of the most versatile
46
156283
2522
Poe aslında on dokuzuncu yüzyılın
02:38
and experimental writers of the nineteenth century.
47
158805
3463
en çok yönlü ve deneysel yazarlarından biriydi.
02:42
He invented the detective story as we know it,
48
162268
2460
Dedektif hikâyesini bildiğimiz şekliyle,
02:44
with “The Murders in the Rue Morgue,”
49
164728
2129
“Morgue Sokağı Cinayeti”,
02:46
followed by “The Mystery of Marie Roget”
50
166857
2795
“Marie Roget'in Gizemi”
02:49
and “The Purloined Letter.”
51
169652
2292
ve “Çalınan Mektup” ile icat etti.
02:51
All three feature the original armchair detective,
52
171944
2910
Her üçü de dehasını ve olağandışı güçlerini kullanan
02:54
C. Auguste Dupin,
53
174854
2044
ve polisin
02:56
who uses his genius and unusual powers of observation and deduction
54
176898
4603
kafasını karıştıran suçları çözmek için kararlı olan,
03:01
to solve crimes that baffle the police.
55
181501
2917
akıl veren dedektif C. Auguste Dupin'i karakterize ediyor.
03:04
Poe also wrote satires of social and literary trends,
56
184418
3349
Poe ayrıca, sosyal ve edebi eğilimlerin hicivlerini de yazdı
03:07
and hoaxes that in some cases anticipated science fiction.
57
187767
4211
ve bazı durumlarda öngörülen bilim kurguyla dalga geçti.
03:11
Those included an account of a balloon voyage to the moon,
58
191978
3431
Bunlar ay için bir balon seferinin hesabını
03:15
and a report of a dying patient put into a hypnotic trance
59
195409
3897
ve ölen bir hastayı hipnotik bir transa soktuğu,
03:19
so he could speak from the other side.
60
199306
2927
böylece diğer taraftan konuşabildiği bir raporu içeriyordu.
03:22
Poe even wrote an adventure novel about a voyage to the South Pole
61
202233
4827
Poe, Güney Kutbu'na bir yolculuk ve astrofizik üzerine
bir inceleme hakkında macera romanı bile yazdı,
03:27
and a treatise on astrophysics,
62
207060
2259
03:29
all while he worked as an editor,
63
209319
1781
editör olarak çalışırken
03:31
producing hundreds of pages of book reviews and literary theory.
64
211100
4569
yüzlerce sayfa kitap eleştirisi ve edebi teori üretiyordu.
03:35
An appreciation of Poe’s career wouldn’t be complete without his poetry:
65
215669
4395
Poe’nun kariyerinin takdiri şiirleri olmadan tamamlanmayacaktır:
03:40
haunting and hypnotic.
66
220064
2115
Unutulmaz ve hipnotik.
03:42
His best-known poems are songs of grief, or in his words,
67
222179
4208
Onun en tanınmış şiirleri kederin şarkıları ya da kendi sözleriyle
03:46
“mournful and never-ending remembrance.”
68
226387
3458
“kederli ve hiç bitmeyen hatıra”.
03:49
“The Raven,” in which the speaker projects his grief onto a bird
69
229845
3787
Konuşmacının sadece tek bir sesi tekrarlayan bir kuş üzerine
03:53
who merely repeats a single sound,
70
233632
2411
üzüntüsünü yansıttığı “The Raven”,
Poe'yi ünlü yaptı.
03:56
made Poe famous.
71
236043
1767
03:57
But despite his literary success,
72
237810
1884
Edebi başarısına rağmen,
03:59
Poe lived in poverty throughout his career,
73
239694
2316
Poe kariyeri boyunca sefalet içinde yaşadı
04:02
and his personal life was often as dark as his writing.
74
242010
3910
ve kişisel hayatı yazılarındaki gibi karanlıktı.
04:05
He was haunted by the loss of his mother and his wife,
75
245920
3537
İkisi de 24 yaşında tüberkülozdan ölen karısı
04:09
who both died of tuberculosis at the age of 24.
76
249457
3597
ve annesinin kayıpları Poe'ya musallat olmuştu.
04:13
Poe struggled with alcoholism
77
253054
1994
Poe alkol bağımlığı ile mücadele etti
04:15
and frequently antagonized other popular writers.
78
255048
2964
ve sıklıkla diğer yazarlar tarafından sinirlendirildi.
04:18
Much of his fame came from posthumous – and very loose – adaptations of his work.
79
258012
5823
Şöhretinin büyük bir kısmı, öldükten sonra yapılan çok dağınık uyarlamalardan geldi.
04:23
And yet, if he could’ve known how much pleasure and inspiration
80
263835
4229
Yine de yazılarının benzer okuyucu ve yazarların nesillerine
04:28
his writing would bring to generations of readers and writers alike,
81
268064
4505
ne kadar zevk ve ilham kaynağı getireceğini bildiyse de,
04:32
perhaps it may have brought a smile to that famously brooding visage.
82
272569
5148
o ünlü göz kamaştırıcı vecize bir gülümseme getirmiş olabilir.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7