How fast can a vaccine be made? - Dan Kwartler

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

When a new pathogen emerges,

ရောဂါပိုးသစ်တစ်ခု ပေါ်လာတဲ့အခါ

our bodies and healthcare systems are left vulnerable.

ခန္ဓာကိုယ်တွေ၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု စနစ်တွေဟာ ခုခံစွမ်းမဲ့နေတတ်ကြတယ်။

In times like these, there’s an urgent need for a vaccine

ဒီလိုမျိုး အချိန်တွေမှာ သေပျောက်မှု အနည်းဆုံးနဲ့

to create widespread immunity with minimal loss of life.

လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းထဲ ခုခံစွမ်း ကျယ်ပြန့် ဖန်တိုးဖို့ ကာကွယ်ဆေး အရေးတကြီး လိုအပ်တယ်။

So how quickly can we develop vaccines when we need them most?

ဒီတော့ အလိုအပ်ဆုံးအချိန်မှာ ကာကွယ်ဆေးတွေ ဘယ်လို အမြန် တီထွင်ထုတ်လုပ်နိုင်မလဲ။

Vaccine development can generally be split into three phases.

ကာကွယ်ဆေး တီထွင်ထုတ်လုပ်မှုကို ယေဘုယျ သုံးဆင့်ခွဲနိင်တယ်။

In exploratory research, scientists experiment with different approaches

စူးစမ်းမှု သုသေသနမှာ သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဘေးကင်းပြီး ပုံတူပွားနိုင်တဲ့

to find safe and replicable vaccine designs.

ကာကွယ်ဆေး ပုံစံတွေ ရှာတွေ့ဖို့ မတူတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ စမ်းသပ်တယ်။

Once these are vetted in the lab, they enter clinical testing,

ဒါတွေကို လက်တွေ့ခန်းမှာ စိစစ်ပြီးတာနဲ့ ကုသရေး စမ်းသပ်မှုဆီ ဝင်သွားတယ်။

where vaccines are evaluated for safety, efficacy, and side effects

အဲဒီမှာ လူမျိုးအသီးသီးအတွက် ဘေးကင်းမှု၊ ထိရောက်မှုနဲ့၊ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးအတွက်

across a variety of populations.

ကာကွယ်ဆေးတွေကို အကဲဖြတ်တယ်။

Finally, there’s manufacturing,

နောက်ဆုံးမှာ ထုတ်လုပ်ခြင်းပါ။

where vaccines are produced and distributed for public use.

ကာကွယ်ဆေးတွေကို ထုတ်လုပ်ပြီး အများပြည့်သူ သုံးဖို့ ဖြန့်ချီပါတယ်။

Under regular circumstances, this process takes an average of 15 to 20 years.

သာမန် အခြေအနေတွေမှာ ဒီလုပ်ငန်းစဉ်က ပျမ်းမျှ ၁၅ နှစ်ကနေ အနှစ် ၂၀ ကြာတယ်။

But during a pandemic, researchers employ numerous strategies

ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာကပ်ရောဂါ ကာလတွင်းမှာတော့ အဆင့်တိုင်းကနေ တတ်နိုင်သမျှ

to move through each stage as quickly as possible.

အမြန်ရွေ့ဖို့ သုတေသီတွေဟာ ဗျူဟာ များစွာကို အသုံးချကြတယ်။

Exploratory research is perhaps the most flexible.

လေ့လာမှု သုတေသနဟာ ပြင်လွယ် ပြောင်းလွယ် အရှိဆုံး ဖြစ်လောက်တယ်။

The goal of this stage is to find a safe way

ဒီအဆင့်ရဲ့ ပန်းတိုင်က ဗိုင်းရပ်စ် (သို့) ဘက်တီးရီးယား

to introduce our immune system to the virus or bacteria.

ခုခံအား စနစ်နဲ့ မိတ်ဆက်ဖို့ ဘေးကင်းတဲ့ နည်လမ်းတစ်ခု ရှာတွေ့ဖို့ပါ။

This gives our body the information it needs to create antibodies

ဒါက ခန္ဓာကိုယ်ကို တကယ့် ကူးစက်ရောဂါ တစ်ခုကို တိုက်ခိုက်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့

capable of fighting a real infection.

ပဋိပစ္စည်းတွေ ဖန်တီးဖို့ လိုအပ်တဲ့ သတင်းအချက်ကိုပေးတယ်။

There are many ways to safely trigger this immune response,

ဒီခုခံအား တုံ့ပြန်မှုကို ဘေးကင်းစွာ အစပျိုးပေးဖို့ နည်းလမ်းများစွာရှိပေမဲ့

but generally, the most effective designs are also the slowest to produce.

ယေဘုယျအနေနဲ့ အထိရောက်ဆုံး ပုံစံတွေက ထုတ်လုပ်ဖို့ အနှေးဆုံးတွေလည်း ဖြစ်နေတာပါ။

Traditional attenuated vaccines create long lasting resilience.

အစဉ်အလာ လျော့ပါးစေတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေက ရေရှည်ခံတဲ့ ခံနိုင်ရည်ရှိမှုကို ဖန်တီးတယ်။

But they rely on weakened viral strains

ဒါပေမဲ့ ဒါတွေက အချိန်ကြာကြာ လူသားမဟုတ်တဲ့

that must be cultivated in non-human tissue over long periods of time.

တစ်ရှူးထဲမှာ ပျိုးထောင်ရမယ့် အားလျော့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စရိုက်အပေါ် မူတည်တယ်။

Inactivated vaccines take a much faster approach,

လုပ်ဆောင်မှုမရှိတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေက အတော် ပိုမြန်တဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုလိုတယ်၊

directly applying heat, acid, or radiation to weaken the pathogen.

ရောဂါဖြစ်ပစ္စည်းကို အားနည်းဖို့ အပူ၊အက်ဆစ် (သို့)ဓာတ်ရောင်ခြည်ကို တိုက်ရိုက်သုံးတာပါ။

Sub-unit vaccines, that inject harmless fragments of viral proteins,

ဗိုင်းရပ် ပရိုတင်းရဲ့ ဘေးကင်းတဲ့ အပိုင်းအစတွေကို ထိုးသွင်းတဲ့ စံနှုန်းခွဲ

can also be created quickly.

ကာကွယ်ဆေးတွေကို အလျင်အမြန်လည်း ဖန်တီးလို့ရတယ်။

But these faster techniques produce less robust resilience.

ဒါပေမဲ့ ပိုမြန်တဲ့နည်းစနစ်တွေက ကြံခိုင်မှု နည်းတဲ့ ခံနိုင်ရည်ကို ထုတ်ပေးတယ်။

These are just three of many vaccine designs,

ဒါတွေက ကာကွယ်ဆေး ပုံစံများစွာရဲ့ သုံးခုပဲ ရှိသေးတာပါ။

each with their own pros and cons.

တစ်ခုစီမှာ ကိုယ်ပိုင် အကောင်း၊အဆိုးရှိတယ်။

No single approach is guaranteed to work,

နည်းလမ်းတစ်ခုတည်းက အလုပ်ဖြစ်ဖို့ အာမမခံဘဲ

and all of them require time-consuming research.

အားလုံးဟာ အချိန်ကုန်ခံရတဲ့ သုတေသန လိုအပ်တယ်။

So the best way to speed things up is for many labs

ဒီတော့ အရာတွေကို အရှိန်မြှင့်ဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းက

to work on different models simultaneously.

ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် လုပ်ဖို့ပါ။

This race-to-the-finish strategy

ဒီအဆုံးထိ ပြေးတဲ့ နည်းဗျူဟာက

produced the first testable Zika vaccine in 7 months,

၇ လအတွင်း ပထမဆုံး စမ်းသပ်နိုင်တဲ့ Zika ကာကွယ်ဆေးနဲ့

and the first testable COVID-19 vaccine in just 42 days.

ပထမဆုံး စမ်းသပ်နိုင်တဲ့ COVID-19 ကာကွယ်ဆေးကို ထုတ်လုပ်ပေးခဲ့တယ်။

Being testable doesn’t mean these vaccines will be successful.

စမ်းသပ်နိုင်တယ်ဆိုတာက ဒီဆေးတွေ အောင်မြင်မယ်လို့ မဆိုလိုဘူး။

But models that are deemed safe and easily replicable

ဒါပေမဲ့ ဘေးကင်ပြီး အလွယ်တကူ ပွားနိုင်တဲ့ ဒီပုံစံတွေက

can move into clinical testing while other labs continue exploring alternatives.

အခြား လက်တွေ့ခန်းတွေက အခြားနည်းတွေ ဆက်လက် စူးစမ်းစဉ် စမ်းသပ်မှုတွေထဲ ရွေ့နိုင်တယ်။

Whether a testable vaccine is produced in four months or four years,

စမ်းသပ်နိုင်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးကို လေးလ(သို့) လေးနှစ်အတွင်း ထုတ်တာဖြစ်ဖြစ်

the next stage is often the longest and most unpredictable stage of development.

နောက်တစ်ဆင့်က မကြာခဏတော့ တီထွင်မှုရဲ အရှည်ဆုံးနဲ့ မခန့်မှန်းနိုင်ဆုံး အဆင့်ပါ။

Clinical testing consists of three phases, each containing multiple trials.

ကုသမှု စမ်းသပ်ခြင်းမှာ အဆင့်သုံးဆင့် ပါဝင်တယ်။တစ်ခုစီမှာ စမ်းသပ်မှုအစုံပါတယ်။

Phase I trials focus on the intensity of the triggered immune response,

Phase I စမ်းသပ်မှုတွေဟာ အစပျိုးပေးတဲ့ ခုခံအား တုံပြန်မှု ပြင်းအားကို စူးစိုက်ကာ

and try to establish that the vaccine is safe and effective.

ကာကွယ်ဆေးဟာ ဘေးကင်းပြီး ထိရောက်မှုရှိ တာကို သက်သေပြဖို့ ကြိုးစားတယ်။

Phase II trials focus on determining the right dosage and delivery schedule

Phase II စမ်းသပ်မှုတွေက ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ လူတွေမှာ မှန်ကန်တဲ့ ဆေးပမာဏနဲ့

across a wider population.

ပို့ဆောင်မှုအစီအစဉ်ကို သတ်မှတ်ရာမှာစူးစိုက်တယ်။

And Phase III trials determine safety

Phase III စမ်းသပ်မှုတွေကတော့

across the vaccine’s primary use population,

ကာကွယ်ဆေးရဲ့ ဦးစားပေး အသုံးပြုမှု လူထုအသီးသီးကို ဆုံးဖြတ်ပေးစဉ်မှာ

while also identifying rare side effects and negative reactions.

ရှားပါးတဲ့ ဘေးထွက်ဆိုကျိုးတွေနဲ့ မကောင်းတဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေကိုပါ ရှာဖွေတယ်။

Given the number of variables and the focus on long-term safety,

ကိန်းရှင်တွေရဲ့ အရေအတွက်နဲ့ ရေရှည်ဘေး ကင်းမှုကို အာရုံစိုက်မှုကို ထောက်ဆရင်

it’s incredibly difficult to speed up clinical testing.

ကုသရေး စမ်းသပ်မှုကို အရှိန်မြှင့်ဖို့က မယုံနိုင်အောင် ခက်ခဲပါတယ်။

In extreme circumstances, researchers run multiple trials

ပြင်းထန်တဲ့ အခြေအနေတွေမှာ သုတေသီတွေဟာ စမ်းသပ်မှုပေါင်းစုံကို

within one phase at the same time.

တစ်ချိန်တည်းမှာ တစ်ဆင့်အတွင်း စမ်းသပ်တယ်။

But they still need to meet strict safety criteria before moving on.

ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ ရှေ့မဆက်ခင် တင်းကျပ်တဲ့ ဘေးကင်းမှု စံတွေနဲ့ ကိုက်ညီဖို့လိုအပ်ဆဲပါ။

Occasionally, labs can expedite this process by leveraging

တစ်ခါတစ်ရံ လက်တွေ့ခန်းတွေက အရင်က အတည်ပြုထားတဲ့ ကုသမှုတွေကို

previously approved treatments.

အသုံးချခြင်းက ဒီလုပ်ငန်းစဉ်ကို သွက်လက်စေနိုင်တယ်။

In 2009, researchers adapted the seasonal flu vaccine to treat H1N1—

၂၀၀၉ ခုနှစ်မှာ သုတေသီတွေဟာ ခြောက်လအတွင်း ကျယ်ပြန်စွာရရှိနိုင်တဲ့ ကာကွယ်ဆေး ထုတ်ရင်း

producing a widely available vaccine in just six months.

H1N1 ကိုကုသဖို့ ရာသီ တုပ်ကွေး ကာကွယ်ဆေးကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့တယ်။

However, this technique only works when dealing with familiar pathogens

သို့ပေမည့် ဒီနည်းစနစ်က ကောင်'မွန်စွာ အခြေကျပြီးဖြစ်တဲ့ ပုံစံတွေရှိတဲ့

that have well-established vaccine designs.

ရင်းနှီးနေတဲ့ ရောဂါဖြစ် ပစ္စည်းတွေကို ကိုယ်တွယ်ရာမှာသာ အလုပ်ဖြစ်တာပါ။

After a successful Phase III trial, a national regulatory authority

အောင်မြင်တဲ Phase III စမ်းသပ်မှုနောက်မှာ အမျိုးသား ထိန်းသိမ်ရေး အာဏာပိုင်တစ်ခုက

reviews the results and approves safe vaccines for manufacturing.

ရလဒ်တွေကို သုံးသပ်ပြီး ထုတ်လုပ်ရေးအတွက် ဘေးကင်းတဲ့ ဆေးတွေကို အတည်ပြုတယ်။

Every vaccine has a unique blend of biological and chemical components

ကာကွယ်ဆေးတိုင်းမှာ ထုတ်လုပ်ဖို့ အထူးပြု အစဉ်အတန်းတစ်ခု လိုအပ်တဲ့ ဇီဝဗေဒနဲ့

that require a specialized pipeline to produce.

ဓာတုဗေဒ ပါဝင်မှုတွေရဲ့ ထူးခြားတဲ့ အရောတစ်ခုရှိတယ်။

To start production as soon as the vaccine is approved,

ကာကွယ်ဆေးကို အတည်ပြုပြီးတာနဲ့ ထုပ်လုပ်ရေး စတင်ဖို့

manufacturing plans must be designed in parallel to research and testing.

ထုတ်လုပ်ရေး အစီအစဉ်တွေဟာ သုတေသနနဲ့ စမ်းသပ်ရေးတွေ အပြိုင် ပုံစံထုတ်ရမှာပါ။

This requires constant coordination between labs and manufacturers,

ဒါက လက်တွေ့ခန်းတွေနဲ့ ထုတ်လုပ်သူတွေကြားမှာ အစဉ်မပြတ် ညှိနှိုင်းမှု လိုအပ်တာတင်မက

as well as the resources to adapt to sudden changes in vaccine design—

ကာကွယ်ဆေး ပုံစံ ရုတ်တရက် ပြောင်းလဲမှု တွေကို ပြုပြင်ဖို့ ရင်းမြစ်တွေရောပါ။

even if that means scrapping months of work.

အလုပ်ရဲ့ နားလိုက် လုပ်လိုက် လတွေ ရှိတယ်ဆိုတာတောင်ပါ။

Over time, advances in exploratory research and manufacturing

အချိန်ကြာလာရင် လေ့လာမှု သုတေသနနဲ ထုတ်လုပ်ရေး တိုးတက်မှုတွဟာ

should make this process faster.

ဒီလုပ်ငန်းစဉ်ကို ပိုမြန်စေလိမ့်မယ်။

Preliminary studies suggest that future researchers

အနာဂတ် သုတေသီတွေဟာ မတူတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွကနေ

may be able to swap genetic material from different viruses

ဗီဇဆိုင်ရာ ပစ္စည်းကို အလားတူ ကာကွယ်ဆေး ပုံစံအဖြစ် ဖလှယ်ပေးနိုင်လောက်မယ်လို့

into the same vaccine design.

ပဏာမ လေ့လာမှုတွေက ညွှန်းတယ်။

These DNA and mRNA based vaccines could dramatically expedite

DNA နဲ့ mRNA အခြေခံတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေဟာ ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်မှု သုံးဆင့်စလုံးကို

all three stages of vaccine production.

သိသာစွာ အလုပ်တွင်စေနိုင်တယ်။

But until such breakthroughs arrive,

ဒါပေမဲ့ ဒီလိုကျော်လွှားမှုတွေမတိုင်ခင်တော့

our best strategy is for labs around the world to cooperate

ကမ္ဘာတစ်လွှားက လက်တွေ့ခန်းတွေအတွက် အကောင်းဆုံး ဗျူဟာက ခြားနားတဲ့

and work in parallel on different approaches.

နည်းလမ်းတွေမှာ အတူပူးပေါင်းပြီး အပြိုင် လုပ်ကိုင်ကြဖို့ပါ။

By sharing knowledge and resources,

အသိပညာနဲ့ ရင်းမြစ်တွေကို မျှဝေခြင်းကနေ

scientists can divide and conquer any pathogen.

သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ရောဂါပိုးဟူသမျှကို ခွဲထုတ်ပြီး အောင်မြင်နိုင်ပါတယ်။