How fast can a vaccine be made? - Dan Kwartler

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Esra Çakmak

When a new pathogen emerges,

Bir patojen ortaya çıktığında

our bodies and healthcare systems are left vulnerable.

vücutlarımız ile sağlık sistemleri savunmasız kalır.

In times like these, there’s an urgent need for a vaccine

Bu gibi zamanlarda,

minimum düzeyde can kaybıyla

to create widespread immunity with minimal loss of life.

yaygın bağışıklık tesis etmek için acilen bir aşıya ihtiyaç duyulur.

So how quickly can we develop vaccines when we need them most?

Peki, aşılara en çok ihtiyaç duyduğumuzda onları ne kadar hızlı geliştirebiliriz?

Vaccine development can generally be split into three phases.

Aşı geliştirilmesi genellikle üç evreye ayrılır.

In exploratory research, scientists experiment with different approaches

Keşif araştırmasında,

güvenli ve yinelenebilen aşı yapıları bulmak amacıyla

to find safe and replicable vaccine designs.

bilim insanları farklı yaklaşımlara dair deneyler yaparlar.

Once these are vetted in the lab, they enter clinical testing,

Bunlar laboratuvarda bir kez incelendiğinde klinik testlere girerler;

where vaccines are evaluated for safety, efficacy, and side effects

burada aşıların güvenliği, tesiri ve yan etkileri,

across a variety of populations.

çeşitli kitleler temel alınarak değerlendirilir.

Finally, there’s manufacturing,

Son aşamada da üretim gelir,

where vaccines are produced and distributed for public use.

burada, aşılar kamu kullanımı için üretilip dağıtılır.

Under regular circumstances, this process takes an average of 15 to 20 years.

Normal şartlar altında bu süreç ortalama 15 ile 20 yıl alır.

But during a pandemic, researchers employ numerous strategies

Fakat bir küresel salgın esnasında,

araştırmacılar her bir aşamayı olabildiğince hızlı geçebilmek için

to move through each stage as quickly as possible.

çok sayıda strateji kullanırlar.

Exploratory research is perhaps the most flexible.

Keşif araştırması belki de en esnek olan aşamadır.

The goal of this stage is to find a safe way

Bu aşamanın amacı,

bağışıklık sistemimizi virüs veya bakteriye tanıtmak için

to introduce our immune system to the virus or bacteria.

güvenli bir yol bulmaktır.

This gives our body the information it needs to create antibodies

Bu aşama, vücudumuza antikor üretebilmesi için bilgi verir,

antikorlar gerçek bir enfeksiyonla savaşma yetisine sahiptirler.

capable of fighting a real infection.

There are many ways to safely trigger this immune response,

Bu bağışıklık tepkisini güvenli biçimde tetiklemek için birçok yol vardır

but generally, the most effective designs are also the slowest to produce.

fakat genellikle en etkili yapılar, üretimi en yavaş olanlardır.

Traditional attenuated vaccines create long lasting resilience.

Geleneksel atenüe aşılar dayanıklı direnç oluştururlar.

But they rely on weakened viral strains

Fakat bu aşılar, zayıflatılmış viral türlere dayanırlar,

that must be cultivated in non-human tissue over long periods of time.

bu türler, insan dışındaki bir dokuda uzun süre işlenmelidir.

Inactivated vaccines take a much faster approach,

Etkisizleşmiş aşılar ise çok daha hızlı bir yaklaşıma sahiptir,

directly applying heat, acid, or radiation to weaken the pathogen.

bu aşılar, patojeni zayıflatmak için

doğrudan ısı, asit veya radyasyon uygularlar.

Sub-unit vaccines, that inject harmless fragments of viral proteins,

Alt birim aşılar, viral proteinlerin zararsız parçacıklarını enjekte ederler

can also be created quickly.

ve bu aşılar da hızlıca üretilebilir.

But these faster techniques produce less robust resilience.

Fakat bu hızlı teknikler daha az dayanıklı bir direnç üretirler.

These are just three of many vaccine designs,

Bunlar, birçok aşı yapısından sadece üçü,

each with their own pros and cons.

her birinin artısı ve eksisi var.

No single approach is guaranteed to work,

Sadece tek bir yaklaşımın işe yarayacağının garantisi yok

and all of them require time-consuming research.

ve bunların hepsi zaman alan araştırmalar gerektiriyor.

So the best way to speed things up is for many labs

Yani, birçok laboratuvar için işleri hızlandırmanın en iyi yolu

to work on different models simultaneously.

farklı modeller üzerinde eş zamanlı olarak çalışmak.

This race-to-the-finish strategy

Sona doğru yarış stratejileri

produced the first testable Zika vaccine in 7 months,

test edilebilir ilk Zika aşısını 7 ayda üretti

and the first testable COVID-19 vaccine in just 42 days.

ve test edilebilir ilk COVID-19 aşısını da sadece 42 günde üretti.

Being testable doesn’t mean these vaccines will be successful.

Test edilebilir olmak, bu aşıların başarılı olacağı anlamına gelmiyor.

But models that are deemed safe and easily replicable

Fakat güvenli addedilen ve kolaylıkla yinelenebilen modeller

can move into clinical testing while other labs continue exploring alternatives.

klinik testlere alınabilir,

bu sırada diğer laboratuvarlarda alternatif yollar araştırılır.

Whether a testable vaccine is produced in four months or four years,

Test edilebilir bir aşı dört ayda veya dört yılda üretilse de

the next stage is often the longest and most unpredictable stage of development.

sonraki aşama, geliştirmenin sıklıkla en uzun ve en öngörülemez olanıdır.

Clinical testing consists of three phases, each containing multiple trials.

Klinik testler üç aşamadan oluşur ve her biri çok sayıda deneme içerir.

Phase I trials focus on the intensity of the triggered immune response,

Birinci evre denemelerinde,

tetiklenmiş bağışıklık tepkisinin yoğunluğuna odaklanılır,

and try to establish that the vaccine is safe and effective.

aşının güvenli ve etkili olduğunu saptamak için denemeler yapılır.

Phase II trials focus on determining the right dosage and delivery schedule

İkinci evre denemeleri,

daha geniş bir kitledeki doğru dozaj ile teslimat programını belirlemeye odaklanır.

across a wider population.

And Phase III trials determine safety

Üçüncü aşama denemeleri ise

across the vaccine’s primary use population,

aşının kullanıldığı birincil kitledeki güvenliği belirler,

while also identifying rare side effects and negative reactions.

ayrıca seyrek görülen yan etkiler ile olumsuz tepkileri de tanımlar.

Given the number of variables and the focus on long-term safety,

Değişkenlerin sayısı ve uzun dönem güvenliğe dair odaklanma

dikkate alındığında

it’s incredibly difficult to speed up clinical testing.

klinik testi hızlandırmak inanılmaz derecede zorlaşır.

In extreme circumstances, researchers run multiple trials

Olağanüstü durumlarda araştırmacılar,

aynı anda bir evrede çok sayıda deneme yaparlar.

within one phase at the same time.

But they still need to meet strict safety criteria before moving on.

Fakat buna devam etmeden önce,

sıkı güvenlik kriterlerini yine de karşılamaları gerekir.

Occasionally, labs can expedite this process by leveraging

Bazen laboratuvarlar, daha önce onaylanan tedavilerinin gücü yoluyla

previously approved treatments.

bu süreci hızlandırabilirler.

In 2009, researchers adapted the seasonal flu vaccine to treat H1N1—

2009'da araştırmacılar mevsimsel grip aşısını,

H1N1 virüsünü tedavi etmek için ona uyarladılar,

producing a widely available vaccine in just six months.

böylece yaygın olarak erişilebilen bir aşıyı sadece altı ayda ürettiler.

However, this technique only works when dealing with familiar pathogens

Yine de bu teknik sadece bilinen patojenlerle uğraşıldığında işe yarar,

that have well-established vaccine designs.

bu patojenlerin iyi yapılandırılmış aşı yapıları var.

After a successful Phase III trial, a national regulatory authority

Başarılı olan üçüncü evre denemesinden sonra,

bir ulusal düzenleme kurulu sonuçları gözden geçirir

reviews the results and approves safe vaccines for manufacturing.

ve güvenli aşıları üretim için onaylar.

Every vaccine has a unique blend of biological and chemical components

Her aşının eşsiz olan biyolojik ve kimyasal karışım ögeleri vardır,

that require a specialized pipeline to produce.

üretim için bu ögelerin özelleşmiş iletişim hatlarının olması gerekir.

To start production as soon as the vaccine is approved,

Aşı onaylanır onaylanmaz üretime başlamak için

manufacturing plans must be designed in parallel to research and testing.

üretim planları, araştırmalar ile denemelere paralel olarak tasarlanmalıdır.

This requires constant coordination between labs and manufacturers,

Bu da laboratuvarlar ile üreticiler arasında

daimi bir koordinasyon gerektirir.

Bunun yanı sıra, aşı yapımıyla ilgili ani değişikliklere

as well as the resources to adapt to sudden changes in vaccine design—

kaynakların uyum sağlaması için de daimi bir koordinasyon gerektirir,

even if that means scrapping months of work.

bu durum aylarca süren çalışma rafa kaldırılsa bile böyledir.

Over time, advances in exploratory research and manufacturing

Zamanla keşif araştırmasındaki ve üretimdeki gelişmelerin

should make this process faster.

bu süreci hızlandırması gerekir.

Preliminary studies suggest that future researchers

Ön çalışmalar, farklı virüslerdeki genetik materyaller ile aynı aşı yapısını

may be able to swap genetic material from different viruses

belki de gelecekteki araştırmacıların takas edebileceğini ileri sürüyor.

into the same vaccine design.

These DNA and mRNA based vaccines could dramatically expedite

Bu DNA ve mRNA temelli aşılar,

aşı üretiminin üç evresini de önemli ölçüde hızlandırabilir.

all three stages of vaccine production.

But until such breakthroughs arrive,

Fakat böyle atılımlar gerçekleşene kadar,

our best strategy is for labs around the world to cooperate

dünya çapındaki laboratuvarlar için en iyi stratejimiz, iş birliği yapmak

and work in parallel on different approaches.

ve farklı yaklaşımlarda paralel olarak çalışmak.

By sharing knowledge and resources,

Bilgiyi ve kaynakları paylaşarak

scientists can divide and conquer any pathogen.

bilim insanları her patojeni parçalarına ayırabilir ve ele geçirebilir.