Why should you read Tolstoy's "War and Peace"? - Brendan Pelsue

ကျွန်ုပ်တို့ တောလ်စတွိုင်းရဲ့ "စစ်နဲ့ငြိမ်းချမ်းရေး" ဘာလို့ ဖတ်သင့်လဲ? - Brendan Pelsue

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

"War and Peace,"

"စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး"

a tome,

အတွဲထူကြီး၊

a slog,

မပြီးနိုင်မဆုံးနိုင်၊

the sort of book you shouldn't read in bed because if you fall asleep,

အိမ်နေစဉ် အဖတ်အပ်တဲ့ စာအုပ်မျိုးဘဲ၊ ဖတ်နေရင်း အိပ်ပျော်သွားရင်

it could give you a concussion, right?

ဝန်ပိလျက် ဒဏ်ရာတောင် ရနိုင်လို့ပါ။

တစ်စိတ်တစ်ဒေသ မှန်ပါတယ်။

Only partly.

"စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး"ဟာ ရှည်လျားလှတဲ့ စာအုပ်ဖြစ်တာ အမှန်ပါ။

"War and Peace" is a long book, sure,

but it's also a thrilling examination of history,

တချိန်တည်းမှာ ၎င်းဟာ သမိုင်းဆိုင်ရာ ကျောချမ်းဖွယ် ဝတ္ထုကြီးပါ၊

populated with some of the deepest, most realistic characters you'll find anywhere.

တွေ့မြင်နိုင်တဲ့ လူစားမျိုးစုံကို သဘာဝကျကျ နက်ရှိုင်းစွာ ရေးချယ်ထားတဲ့ စာအုပ်ကြီးပါ။

And if its length intimidates you, just image how poor Tolstoy felt.

စာအုပ် ရှည်လျားလှခြင်းက ကြောက်စရာမှန်ပေမဲ့ တော်လ်စတွိုင်း ဘဝကို စိတ်ကူးကြည့်သင့်တယ်။

In 1863, he set out to write a short novel about a political dissident

၁၈၆၃ ခုနှစ်မှာ ဆိုက်ဘေးရီးယားက ပြန်လာတဲ့ အစိုးရကို ဆန့်ကျင်တဲ့ နိုင်ငံရေးသမားတွေ

returning from exile in Siberia.

အကြောင်း စာရေးရန် သူစိတ်ကူး ရခဲ့တယ်။

Five years later, he had produced a 1,200 page epic

ငါးနှစ်အကြာတွင် သူဟာ စာမျက်နှာ ၁၂၀၀ ပါတဲ့ မော်ကွန်းစာအုပ်ကြီးကို ရေးဖြစ်ခဲ့ရာ

featuring love stories,

ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၊

battlefields,

bankruptcies,

စစ်မြေပြင်၊

ဒေဝါလီခံရမှု၊

firing squads,

လူသတ် တပ်သားတွေ၊

religious visions,

ဘာသာရေး အမြင်တွေ၊

မော်စကိုမြို့တော် မီးလောင်မှုကြီး၊

the burning of Moscow,

and a semi-domesticated bear,

နဲ့ အိမ်မှာ မွေးထားတဲ့ ဝက်ဝံ၊

but no exile and no political dissidents.

စုံလင်အောင် ပါခဲ့ပေမဲ့ ဆန့်ကျင်နေတဲ့ နိုင်ငံရေးသမား မပါခဲ့ပါ။

Here's how it happened.

လက်တွေ့ ဖြစ်ပျက်ခဲ့ပုံက ဒီလိုပါ။

Tolstoy, a volcanic soul,

ထစ်ခနဲဆို ပေါက်ကွဲတတ်တဲ့ စိတ်ရှိသူ တော်လ်စတွိုင်းဟာ

was born to a famously eccentric aristocratic family in 1828.

၁၈၂၈ ခုနှစ်တွင် နာမည်ကြီး မင်းမျိုးနွယ်ဝင် မိသားစုထဲ မွေးခဲ့ပါတယ်။

By the time he was 30, he had already dropped out of Kazan University,

သူ အသက် ၃၀ ရှိချိန်မှာ သူဟာ Kazan University မှ အထုတ်ခံလိုက်ရပြီ၊

မိသားစုရဲ့ ငွေကြေးတွေကို လောင်းကစားပစ်လိုက်တယ်၊

gambled away the family fortune,

joined the army,

စစ်တပ်ထဲ အမှုထမ်းတယ်၊

written memoirs,

ကိုယ်တွေ့မှတ်တမ်းတွေ ရေးခဲ့တယ်၊

and rejected the literary establishment to travel Europe.

စာပေ အသိုင်းအဝိုင်းကို စွန့်ပစ်လျက် ဥရောပကို ခရီးထွက်သွားတယ်။

He then settled into Yasnaya Polyana, his ancestral mansion,

အဲဒီနောက်မှာ သူဟာ ဘိုးဘွားပိုင် Yasnaya Polyana ဆိုတဲ့ အိမ်မှာ အခြေချလိုက်ကာ

to write about the return of the Decembrists,

နှစ် ၃၀ ကျော် နယ်နှင်ခံခဲ့ကြရတဲ့ ဒီဇင်ဘာဝါဒီတွေနဲ့ အထက်တန်းစား

a band of well-born revolutionaries pardoned in 1856 after 30 years in exile.

တော်လှန်ရေးသမားတွေ အကြောင်းရေးမယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကူးနဲ့ပါ။

ဒါပေမဲ့ တော်လ်စတွိုင်း စဉ်းစားမိတာက

But, Tolstoy thought,

how could he tell the story of the Decembrists return from exile

ဒီဇင်ဘာဝါဒီတွေ နယ်နှင်ဒဏ်မှ ပြန်လာမှာကို ရေးမယ်ဆိုရင် သူတို့က

without telling the story of 1825,

ရှေးရိုးဝါဒီ Tsar Nicholas II အား ပုန်ကန်ခဲ့ကြတဲ့

when they revolted against the conservative Tsar Nicholas I?

၁၈၂၅ ခုနှစ်တုန်းက ဖြစ်ခဲ့တာတွေ မရေးဘဲနဲ့ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတာကို သဘောပေါက်လိုက်တယ်။

And how could he do that without telling the story of 1812,

တဖန် အဲဒါကိုရော ၁၈၁၂ ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ခဲတာကို ​ပြောမပြဘဲ ဘယ်လို လုပ်နိုင်ခဲ့မလဲ၊

when Napoleon's disastrous invasion of Russia

နပိုလီယံက ရုရှားနိုင်ငံကို ဆိုးဝါးစွာ ကျူးကျော်ခဲ့လို့

helped trigger the authoritarianism the Decembrists were rebelling against?

Decembrist တွေ ဆန့်ကျင်နေခဲ့ကြတဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ကို ပေါ်ပေါက်လာခဲ့တယ်။

And how could he tell the story of 1812 without talking about 1805,

တဖန် ၁၈၁၂ ခုနှစ် အဖြစ်အပျက်ကိုကော ၁၈၀၅ ခုနှစ်မှာ ဖြစ်ခဲ့တာမ​​ပြောဘဲ ဘယ်ရမလဲ၊

when the Russians first learned of the threat Napoleon posed

နပိုလီယံ ဆိုတဲ့ အန္တရာယ်ကို ရုရှားက ပထမဦးသိလာခဲ့ရတဲ့

after their defeat at the Battle of Austerlitz?

Austerlitz တိုက်ပွဲမှာ သူတို့ရဲ့ ရှုံးနိမ့်မှု ကြုံခဲ့ရတဲ့ နှစ်လေ။

So Tolstoy began writing,

အဲဒါကြောင့် တော်စတွိုင်းဟာ စပြီး

both about the big events of history

သမိုင်းလာ ဖြစ်ရပ်ကြီးတွေ အ​ကြောင်းကို ရေးလာခဲ့တယ်၊

and the small lives that inhabit those events.

ဖြစ်ရပ်ကြီးတွေထဲက လူတွေရဲ့ ဘဝတွေ အ​ကြောင်းလည်း ရေခဲ့ပါတယ်။

He focused on aristocrats, the class he knew best.

သူဟာ သူ သိခဲ့တဲ့ မင်းမျိုးနွယ်တွေ အ​ကြောင်း အလေးပေးခဲ့ပါတယ်။

The book only occasionally touches

ရံဖန်ရံခါ ဆိုသလို

on the lives of the vast majority of the Russian population,

ရုရှား ပြည်သူလူထု အများစုရဲ့ ဘဝအ​ကြောင်း ရေးထားတာ ပါတယ်၊

who were peasants, or even serfs,

တောင်သူ လယ်သမားတွေ မြေကျွန်တွေ၊

farmers bound to serve the owners of the land on which they lived.

သူတို့ နေထိုင်ရာ မြေရဲ့ ပိုင်ရှင်တွေကို လုပ်ကျွေးဖို့ တာဝန်ရှိခဲ့တဲ့ သူတွေပါ။

"War and Peace" opens on the eve of war between France and Russia.

"စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး"ကို ပြင်သစ်နှင့် ရုရှား စစ်ပွဲ အကြိုကာလတွင် စတင်ထားတယ်။

Aristocrats at a cocktail party fret about the looming violence,

မင်းမျိုးနွယ်တွေရဲ့ စားသောက်ပွဲ တစ်ခုမှာ စိတ်ညစ်ဖွယ် အကြမ်းဖက်မှုကို ဆွေးနွေးရင်း

but then change the topic to those things aristocrats always seem to care about:

မင်းမျိုးနွယ်ဝင်တွေ အမြဲဂရုစိုက်လေ့ ရှိကြတဲ့ အ​ကြောင်းဆီကို ​ပြောင်းလဲသွားတယ်-

money,

ငွေကြေး၊

sex,

လိင်ဆက်ဆံမှု၊

and death.

နှင့် သေဆုံးခြင်း အ​ကြောင်းပါ။

This first scene is indicative

ပထမဦးဆုံး ဇာတ်ခန်းဟာ မှတ်သားစရာပါပဲ၊

of the way the book bounces between the political and personal

စာအုပ်ဟာ နိုင်ငံရေးနှင့်ပုဂ္ဂိုလ်ရေးတွေ အကြားမှာ တချိန်လုံး ခုန်နေသလိုပဲ

over an ever-widening canvas.

ဇာတ်ကား ကားချပ်ဟာ ကျယ်ပြန့်လာနေတယ်။

There are no main characters in "War and Peace."

"စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး"တွင် အဓိက ဇာတ်ကောင်များ မရှိပါ။

Instead, readers enter a vast interlocking web

အဲဒီအစား စာဖတ်သူဟာ အပြန်အလှန် ဆက်နေတဲ့ ဆက်ဆံမှုများနဲ့ မေးခွန်းများရဲ့

of relationships and questions.

ကွန်ရက်ကြီးထဲတွင် လည်နေရပါတယ်။

Will the hapless and illegitimate son of a count

မြို့စားကြီးရဲ့ တရားမဝင်တဲ့ သားဖြစ်သူ ကံဆိုးရှာသူဟာ

marry a beautiful but conniving princess?

လှပပေမဲ့ သု့ကို ဂရုမစိုက်တဲ့ မင်းသမီးနှင့် လက်ထပ် ဖြစ်မလား။

Will his only friend survive the battlefields of Austria?

သူ့ရဲ့ မိတ်ဆွေ တစ်ဦးတည်း သြစတြီးယား စစ်​မြေပြင်မှာ အသက်ရှင် ကျန်ရစ်မလား။

And what about that nice young girl falling in love with both men at once?

တချိန်တည်းမှာ အမျိုးသား နှစ်ယောက်ကို ချစ်ကြိုက်မိတဲ့ ကလေးမကော ဘယ်လို ဖြစ်မလဲ။

Real historical figures mix and mingle with all these fictional folk,

ရေးဖွဲ့ထားတဲ့ ဝတ္ထုကြီးထဲတွင် သမိုင်းဝင် ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ပုံပြင်ထဲက သူတွေနဲ့ ရောနေတယ်၊

Napoleon appears several times,

နပိုလီယံကို အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ရပါတယ်၊

and even one of Tolstoy's ancestors plays a background part.

တော်စတွိုင်းရဲ့ ဘိုးဘေး တစ်ယောက်လည်း နောက်ခံ တစ်နေရာတွင် ပါပါသေးတယ်။

ဇာတ်ကောင်တွေရဲ့ စရိုက်များနှင့် စိတ်ထားတွေ စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတာမှန်ပေမဲ့၊

But while the characters and their psychologies are gripping,

Tolstoy is not afraid to interrupt the narrative

တော်စတွိုင်းဟာ မိမိ စာအုပ်ကြီးကို ရေးဖွဲ့ရင်း

to pose insightful questions about history.

သမိုင်းဆိုင်ရာ အတွင်းကျကျ မေးခွန်းတွေကို ထုတ်မေးဖို့ကိုလည်း မမေ့ပါဘူး။

Why do wars start?

စစ်မက်တွေ စကြတာ ဘာ​ကြောင့်လဲ?

What are good battlefield tactics?

စစ်ဆင်ရေး နည်းဗျူဟာကောင်းတွေက ဘာတွေလဲ?

Do nations rise and fall on the actions of so-called great men like Napoleon,

နိုင်ငံတွေ နပိုလီယံလို မဟာပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ အတူ တက်လိုက် ကျလိုက်လား၊

or are there larger cultural and economic forces at play?

ဒါမှမဟုတ် ယဉ်ကျေးမှု နှင့် စီးပွားရေး အင်အားစုတွေက ဆုံးဖြတ်ကြတာလား?

These extended digressions are part of what make "War and Peace"

ဘေးကို ချော်ထွက်သွားတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကမှ "စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး"အပိုင်းတွေ ဖြစ်ကာ

so panoramic in scope.

မြင်ကွင်းကျယ် ကားချုပ်ပုံကြီးပါ။

But for some 19th century critics,

ဒါပေမဲ့ ၁၉ ရာစုက တချို့ စာပေ ဝေဖန်သူများကျတော့

this meant "War and Peace" barely felt like a novel at all.

"စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး"ကို လုံးချင်း ဝတ္ထုနဲ့ရယ်လို့ မခံယူကြပါ။

It was a "large, loose, baggy monster," in the words of Henry James.

"ကြီးမားပြီး ပျော့အိလှတဲ့ စာအုပ်ထူကြီး" ဆိုပြီး Henry James က ရေးခဲ့တယ်။

Tolstoy, in fact, agreed.

တော်စတွိုင်း ကိုယ်တိုင်တောင် သဘောတူခဲ့တယ်။

To him, novels were a western European form.

သူ့အမြင်ထဲမှာ အနောက်နိုင်ငံများက ဝတ္ထုဟာ ပုံစံတစ်မျိုးပါ။

Russian writers had to write differently because Russian people lived differently.

ရုရှား ပြည်သူ နေထိုင်ပုံက တမျိုးဆိုတော့ ရုရှား စာရေးဆရာတွေဟာ တမျိုး ရေးကြရမှာပါ။

''စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး''က ဘာများလဲလို့ သူကမေးခဲ့တယ်။

"What is 'War and Peace'?" he asked.

"It is not a novel.

"ဒါဟာ ဝတ္ထုမဟုတ်ပါဘူး။

Still less an epic poem.

ဂန္ဓဝင် ကဗျာလည်း မဟုတ်ပါဘူး။

Still less a historical chronicle.

သမိုင်း မှတ်တမ်းတင် စာအုပ်လည်း မဟုတ်ပါ။

'War and Peace' is what the author wanted and was able to express

''စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး''စာရေးဆရာ လိုချင်တာကို သူလိုချင်သလို ရေးခဲ့တာပါ။

in the form in which it was expressed."

မြင်ရတဲ့ ပုံစံနဲ့ ရေးထုတ်လိုက်တဲ့ စာအုပ်ကြီးပါ။ "

It is, in other words, the sum total of Tolstoy's imaginative powers,

တနည်း၊ အဲဒါဟာ တော်စတွိုင်းရဲ့ စိတ်ကူးယဉ် စွမ်းအင်ရဲ့ စုပေါင်းမှု ရလဒ်ဖြစ်ပြီး

and nothing less.

ဧရာမ ရလဒ်ကြီးပါပဲ။

By the time "War and Peace" ends,

"စစ်နှင့်ငြိမ်းချမ်းရေး" အဆုံးသတ်ချိန်တွင်

Tolstoy has brought his characters to the year 1820,

တော်စတွိုင်းရဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေဟာ ၁၈၂၀ ခုနှစ်ကို ရောက်လာကြတယ်၊

36 years before the events he originally hoped to write about.

သူက ရေးဖို့ စိတ်ကူးခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေ မတိုင်မီ ၃၆ နှစ် ခေတ်ကာလပါ။

In trying to understand his own times,

သူ့ကိုယ်ပိုင် ခေတ်ကာလကို နားလည်ဖို့ ကြိုးစားရင်း

he had become immersed in the years piled up behind him.

သူဟာ အဲဒီနောက်မှာ စုပုံနေခဲ့ကြတဲ့ နှစ်တွေထဲကို နစ်မြှပ်လေ့လာခဲ့ရတယ်။

The result is a grand interrogation into history,

ရလဒ်အဖြစ် ကျွန်ုပ်ုတိ့ဟာ သမိုင်းဝင် ဂန္ဓဝင် စာအုပ်ကြီး ရခဲ့လို့ သမိုင်းဆိုင်ရာ

culture,

ယဉ်ကျေးမှု၊

philosophy,

ဒသနိက၊

psychology,

စိတ်ပညာ ဆိုင်ရာနှင့်

and the human response to war.

စစ်အား လူသားရဲ့ တုံ့ပြန်မှုကို သိလာနိုင်ကြတယ်။