Why should you read Tolstoy's "War and Peace"? - Brendan Pelsue

Translator: Sona Martirossian Reviewer: Tamara Shanoyan

"War and Peace,"

«Պատերազմ և խաղաղություն»՝

a tome,

մի հատոր,

a slog,

տաժանակիր մի գիրք,

the sort of book you shouldn't read in bed because if you fall asleep,

որով մեկին խփելիս,

it could give you a concussion, right?

նա կարող է ուղեղի ցնցում ստանալ, այնպես չէ՞:

Only partly.

Միգուցե:

"War and Peace" is a long book, sure,

«Պատերազմ և խաղաղությունը», գուցե, ծավալուն գիրք է,

but it's also a thrilling examination of history,

սակայն, այն նաև պատմության հետաքրքիր ուսումնասիրություն է,

populated with some of the deepest, most realistic characters you'll find anywhere.

լի ամենախոր ու ամենառեալիստիկ կերպարներով, որոնց դուք կհանդիպեք:

And if its length intimidates you, just image how poor Tolstoy felt.

Իսկ եթե ծավալը սարսափ է ներշնչում ձեզ, պատկերացրեք թե ինչ օրի էր Տոլստոյը:

In 1863, he set out to write a short novel about a political dissident

1863թ. նա ձեռնամուխ եղավ գրելու մի քաղաքական խռովարարի մասին,

returning from exile in Siberia.

ով վերադարձել էր սիբիրյան աքսորից:

Five years later, he had produced a 1,200 page epic

Հինգ տարի անց, նա ստեղծեց հազար երկուհարյուր էջանոց մի պատմություն,

featuring love stories,

որի մեջ ներհյուսվեցին սիրավեպեր,

ռազմական տեսարաններ,

battlefields,

bankruptcies,

սնանկացած ազնվականներ,

firing squads,

զինված բախումներ,

religious visions,

կրոնական հայացքներ,

the burning of Moscow,

այրվող Մոսկվան,

and a semi-domesticated bear,

կիսով չափ վարժեցված արջ,

but no exile and no political dissidents.

և ոչ մի խոսք աքսորի կամ քաղաքական խռովարարների մասին:

Here's how it happened.

Ահա թե ինչ պատահեց:

Tolstoy, a volcanic soul,

Տոստոյը` տիտանական մի մարդ,

was born to a famously eccentric aristocratic family in 1828.

ծնվել էր 1828թ. անվանի ազնվականների ընտանիքում:

By the time he was 30, he had already dropped out of Kazan University,

Երբ լրացավ նրա երեսունամյակը, նա արդեն թողել էր Կազանի համալսարանը,

gambled away the family fortune,

վատնել ընտանեկան ունեցվածքը,

joined the army,

ընդունվել զինվորականների շարքերը,

written memoirs,

ինքնակենսագրություն գրել

and rejected the literary establishment to travel Europe.

և հրաժարվել գրական համբավից՝ Եվրոպա ճամփորդելու համար:

He then settled into Yasnaya Polyana, his ancestral mansion,

Այնուհետև, նա հաստատվել էր Յասնայա Պոլյանայում` իր ընտանեկան ապարանքում`

to write about the return of the Decembrists,

գրելու դեկաբրիստների վերադարձի մասին`

a band of well-born revolutionaries pardoned in 1856 after 30 years in exile.

ազնվական հեղափոխականների մի խմբի,

ում 30 տարվա աքսորից հետո 1856թ. ներում էր շնորհվել:

But, Tolstoy thought,

Բայց, ըստ Տոլստոյի,

how could he tell the story of the Decembrists return from exile

ինչպե՞ս նա կարող էր շարադրել դեկաբրիստների աքսորից վերադարձի պատմությունը

without telling the story of 1825,

առանց նշելու 1825թ. դեպքերը,

when they revolted against the conservative Tsar Nicholas I?

երբ նրանք ապստամբեցին պահպանողական ցար Նիկոլայ I-ի դեմ:

And how could he do that without telling the story of 1812,

Եվ ինչպե՞ս կարող էր դա անել առանց նշելու 1812 թ. իրադարձությունները,

when Napoleon's disastrous invasion of Russia

երբ Նապոլեոնի Ռուսաստան կատարած կործանարար արշավանքը

helped trigger the authoritarianism the Decembrists were rebelling against?

խթանեց ավտոլիտարիզմը, որի դեմ մոլի կերպով պայքարում էին դեկաբրիստները:

And how could he tell the story of 1812 without talking about 1805,

Իսկ ինչպես կարելի է խոսել 1812 թ. մասին առանց անդրադառնալու 1805-ին,

when the Russians first learned of the threat Napoleon posed

երբ ռուսներն առաջին անգամ հասկացան Նապոլեոնի ներկայացրած վտանգը,

after their defeat at the Battle of Austerlitz?

երբ պարտություն կրեցին Աուստերլիցի պատերազմում:

So Tolstoy began writing,

Այսպես, Տոլստոյը սկսեց գրել

both about the big events of history

և՛ պատմության խոշոր իրադարձությունների մասին,

and the small lives that inhabit those events.

և՛ մանր դեպքերի, որոնցից կազմված են դրանք:

He focused on aristocrats, the class he knew best.

Նա կենտրոնացել էր ազնվականների վրա. այս դասակարգին նա քաջ ծանոթ էր:

The book only occasionally touches

Գիրքը երբեմն նաև ներառում է

on the lives of the vast majority of the Russian population,

ռուս բնակչության մեծամասնության կյանքը,

who were peasants, or even serfs,

գյուղացիների, անգամ ծառաների,

farmers bound to serve the owners of the land on which they lived.

հողագործների, ովքեր ստիպված էին ծառայել նրանց, ում սեփականության վրա աշխատում էին:

"War and Peace" opens on the eve of war between France and Russia.

«Պատերազմ և խաղաղությունը» սկսվում է ռուս-ֆրանսիական պատերազմի նախօրեին:

Aristocrats at a cocktail party fret about the looming violence,

Ազնվականները պարահանդեսի ժամանակ քննարկում են ծաղկող բռնությունը

but then change the topic to those things aristocrats always seem to care about:

ու հանկարծ թեման փոխում՝ խոսելով այնպիսի բաներից, որոնք միշտ հետքրքրել են նրանց՝

money,

փողից,

sex,

սեքսից,

and death.

մահվանից:

This first scene is indicative

Առաջին տեսարանը խորհրդանիշ է,

of the way the book bounces between the political and personal

թե ինչպես գիրքը արագ անցում է կատարում քաղաքական թեմայից անձնականին

over an ever-widening canvas.

իր անընդհատ ընդլայնվող էպոսի շրջանակներում:

There are no main characters in "War and Peace."

«Պատերազմ և խաղաղությունը» չունի գլխավոր հերոսներ:

Instead, readers enter a vast interlocking web

Դրա փոխարեն, ընթերցողը խճճվում է

of relationships and questions.

հարաբերությունների և հարցումների մեծ ցանցի մեջ:

Will the hapless and illegitimate son of a count

Կկարողանա՞ արդյոք կոմսի անօրինական և ապաբախտ որդին

marry a beautiful but conniving princess?

ամուսնանալ գեղեցիկ բայց խորամանկ իշխանուհու հետ:

Will his only friend survive the battlefields of Austria?

Կփրկվի՞ արդյոք նրա միակ ընկերը Ավստրիայի ռազմադաշտերում:

And what about that nice young girl falling in love with both men at once?

Իսկ ի՞նչ է պատահում այն երիտասարդ, գեղեցիկ աղջկա հետ, ով սիրահարվում է երկուսին էլ:

Real historical figures mix and mingle with all these fictional folk,

Իրական պատմական կերպարները խառնվում են այս մտացածին հերոսների հետ,

Napoleon appears several times,

Նապոլեոնը մի քանի անգամ երևան է գալիս,

and even one of Tolstoy's ancestors plays a background part.

անգամ Տոլստոյի նախնիներից մեկին ենք հանդիպում:

But while the characters and their psychologies are gripping,

Չնայած որ հերոսներն ու նրանց հոգեկերտվածքը անչափ հետաքրքիր են,

Tolstoy is not afraid to interrupt the narrative

Տոլստոյը չի վախենում ընդհատել պատումը՝

to pose insightful questions about history.

բարձրացնելով պատմության մասին դժվար հարցերը:

Why do wars start?

Ինչու՞ են սկսվում պատերազմները:

What are good battlefield tactics?

Ո՞րոնք են գործուն ռազմական քաղաքականությունները:

Do nations rise and fall on the actions of so-called great men like Napoleon,

Արդյո՞ք ազգերի բախտը, այսպես կոչված, մեծն մարդկանց, ի դեմս Նապոլեոնի, ձեռքում է

or are there larger cultural and economic forces at play?

թե այլ, ավելի մեծ մշակութային և տնտեսական գործոնների:

These extended digressions are part of what make "War and Peace"

Այս ծավալուն շեղումները ընկած են «Պատերազմ և խաղաղության» մեջ

so panoramic in scope.

իրականության ներկայացման լայնության հիմքում:

But for some 19th century critics,

Սակայն 19-րդ դարի որոշ գրաքննադատները

this meant "War and Peace" barely felt like a novel at all.

հենց այս պատճառով «Պատերազմ և խաղաղություն»-ը վեպ չեն համարում:

It was a "large, loose, baggy monster," in the words of Henry James.

«Այն մի մեծ, սարսափազդու հրեշ է»- գրում է Հենրի Ջեյմսը:

Tolstoy, in fact, agreed.

Տոլստոյը, հիրավի, համաձայն է նրանց հետ:

To him, novels were a western European form.

Ըստ նրա, վեպը արևմտաեվրոպական գրականության տարր է:

Russian writers had to write differently because Russian people lived differently.

Ռուս գրողները պետք է ստեղծագործեին այլ կերպ,քանի որ ռուսները այլ կերպ էին ապրում:

"What is 'War and Peace'?" he asked.

«Ի՞նչ է «Պատերազմ և խաղաղությունը», - նա հարցրեց:

"It is not a novel.

Այն վեպ չէ:

Still less an epic poem.

Ոչ էլ էպիկական պոեմ:

Still less a historical chronicle.

Անգամ պատմական ժամանակագրություն:

'War and Peace' is what the author wanted and was able to express

«Պատերազմ և խաղաղությունը» այն է, ինչ հեղինակը ցանկացել է և կարողացել արտահայտել

in the form in which it was expressed."

այն ձևով, որով արտահայտել է»:

It is, in other words, the sum total of Tolstoy's imaginative powers,

Այլ կերպ ասած, այն Տոլստոյի երևակայության ամբողջ ուժն է,

and nothing less.

ավելորդ ոչ մի բան:

By the time "War and Peace" ends,

«Պատերազմ և խաղաղության» վերջին գլխում,

Tolstoy has brought his characters to the year 1820,

Տոլստոյը հասցրեց իր կերպարներին մինչև 1820 թ.՝

36 years before the events he originally hoped to write about.

ստեղծագործության սկզբնական դեպքերից 36 տարի անց:

In trying to understand his own times,

Փորձելով հասկանալ իր ժամանակի կյանքը,

he had become immersed in the years piled up behind him.

նա ընկղմվել է դրան նախորդող տարիների մեջ:

The result is a grand interrogation into history,

Այս ամենի արդյունքը պատմության,

culture,

մշակույթի,

philosophy,

փիլիսոփայության,

psychology,

հոգեբանության և պատերազմի հանդեպ

and the human response to war.

մարդկային արձագանքի մանրակրկիտ հարցադրումն է: