Did Shakespeare write his plays? - Natalya St. Clair and Aaron Williams

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Sarhand Rasul

"Some are born great,

''ھەندێک بە مەزنی لە دایک بوون،

some achieve greatness,

ھەندێک مەزنی بە دەست دەھێنن و

and others have greatness thrust upon them", quoth William Shakespeare.

ھەندێکیش مەزنیان بەسەر دەسەپێنرێت، ویلیام شکسپیر وای گوت.

Or did he?

وای گوت؟

Some people question whether Shakespeare really wrote the works that bear his name,

ھەندێک خەڵک گومان دەکەن ئەو کتێبانەی بە ناوی شکسپیرەوە بڵاو کرانەوە ھی شکسپیر نین،

or whether he even existed at all.

یان شکسپیر ھەر بوونی هەبووبێت.

They speculate that Shakespeare was a pseudonym for another writer,

گومان دەکەن کە شکسپیر ناوێکی خوازراوی نووسەرێکی دیکە بێت،

or a group of writers.

یان ھی گروپێک لە نوسەران بێت.

Proposed candidates for the real Shakespeare

ئەو بەربژێرانەی کە لەوانەیە جێگرەوەی

include other famous playwrights, politicians and even some prominent women.

شکسپیر بن شانۆنووسی بەناوبانگ، سیاسەتمەدار، ژنی بەناوبانگبن.

Could it be true that the greatest writer in the English language

ئایا ڕێگەی تێدەچێت مەزنترین نووسەر لە زمانی ئێنگلیزی

was as fictional as his plays?

وەک شانۆکانی دەست کرد بێت؟

Most Shakespeare scholars dismiss these theories

زۆربەی پسپۆڕانی شانۆکانی شکسپیر ئەم دەنگۆیانە رەت دەکەنەوە

based on historical and biographical evidence.

بە پشت بەستن بە ژیاننامە و زنجیرەی ڕووداوەکانی ئەم سەردەمە.

But there is another way to test whether Shakespeare's famous lines

بەڵام ڕێگەیەکیتر ھەیە بۆ ئەوەی بزانین کە دێرە بەناوبانگەکانی شکسپیر

were actually written by someone else.

لە ڕاستیدا لە لایەن کەسێکیتر نووسرابێت.

Linguistics, the study of language,

لینگویستیکس، زانستی لێکۆڵینەوەی زمانەوانی،

can tell us a great deal about the way we speak and write

دەتوانێت شێوازی نووسین و ئاخاوتنمان بۆ شی بکاتەوە

by examining syntax, grammar, semantics and vocabulary.

بە شیکردنەوە، ڕێزمان، ڕستەسازی، واتاسازی و وشە بەکارھاتووەکان.

And in the late 1800s,

لە کۆتایی ١٨٠٠ کان،

a Polish philosopher named Wincenty Lutosławski

فەیلەسوفێکی پۆڵەندی بە ناوی فينسينتی لوتوسوافسكی

formalized a method known as stylometry,

میتۆدێکی ناساند بە ناوی شێوەزانی،

applying this knowledge to investigate questions of literary authorship.

زانیاری خۆی بۆ ڕاستاندنی خاوەنداریەتی کتێبی ئەدەبی بەکار دەھێنا.

So how does stylometry work?

ئایا شێوەزانی چۆن کار دەکات؟

The idea is that each writer's style has certain characteristics

نووسینی ھەر نووسەرێک چەند خاسڵەتێکی تایبەت بە خۆی ھەیە

that remain fairly uniform among individual works.

کە لە ھەموو کارەکانی بە نزیکەیی نەگۆڕاون.

Examples of characteristics include average sentence length,

ئەم خەسڵەتانە: تێکڕایی درێژی ڕستە،

the arrangement of words,

ڕێکخستنی وشەکان،

and even the number of occurrences of a particular word.

ژمارەی دووبارە بوونەوەی وشەیەک لە خۆ دەگرێت.

Let's look at use of the word thee and visualize it as a dimension, or axis.

با بەکار ھێنانی وشەی (thee) بە شێوەی ھێڵکاری بخەینە بەر چاو.

Each of Shakespeare's works can be placed on that axis,

ھەر ئیشێکی شکسپیر دەخەینە سەر ئەم ھێڵە،

like a data point, based on the number of occurrences of that word.

وەک خاڵی داتا بە پشت بەست بە دووبارە بوونەوەی ئەم وشەیە.

In statistics, the tightness of these points

لە ئاماردا، تەسک بوونەوەی ئەم خاڵانە

gives us what is known as the variance, an expected range for our data.

گۆڕنکاریەکانمان پێشان دەدەن لە کۆمەڵێک داتا بەردەست.

But, this is only a single characteristic in a very high-dimensional space.

بەڵام ئەمە تەکە خەسڵەتێکە لە بۆشاییەکی فرە ڕەھەندی.

With a clustering tool called Principal Component Analysis,

بە ئامرێزێکی کۆکەرەوە کە پێی دەگوترێت: Principal Component Analysis،

we can reduce the multidimensional space into simple principal components

دەتوانیت بۆشاییە فرە ڕەھەندیەکان بۆ پێکھێنەرە سەرکیەکان کورت بکەینەوە

that collectively measure the variance in Shakespeare's works.

کە گۆڕانکاریەکان لە تێکستەکانی شکسپیر دەپیوێت.

We can then test the works of our candidates

دواتر دەتوانین نووسینەکانی بەربژێرەکان شی بکەینەوە و

against those principal components.

بەراوردیان پێ بکەین لە- گەڵ گۆڕانکاریە سەرەکیەکان.

For example,

بۆ نموونە،

if enough works of Francis Bacon fall within the Shakespearean variance,

ئەگەر گۆڕانکاریە سەرەکیەکانی ئیشەکانی فرانسیس بەیکۆن ھاوشێوە شکسپیر بێت

that would be pretty strong evidence

ئەمە بەڵگەیەکی بەھێز دەبێت

that Francis Bacon and Shakespeare are actually the same person.

بۆ سەلماندنی ئەوە شکسپیر و فرانسیس بەیکن یەک کەس بن.

What did the results show?

ئەنجامەکە چی دەخاتە ڕوو؟

Well, the stylometrists who carried this out have concluded

ئەنجامی شێوەزانی جەخت دەکاتەوە کە

that Shakespeare is none other than Shakespeare.

کە شکسپیر بێ ھاوتایە و نموونەی نییە.

The Bard is the Bard.

شکسپیر ھەر شکسپیرە.

The pretender's works just don't match up with Shakespeare's signature style.

شێوەی نووسینی بەربژێرەکان لەگەڵ شێوەی شکسپیر جیاوازە.

However, our intrepid statisticians did find

لەگەڵ ئەوەشدا، تیمەکانی ئامار

some compelling evidence of collaborations.

بەڵگەی ھاوکاری لە ئیشەکانی شکسپیر دەدۆزنەوە.

For instance, one recent study concluded

بۆ نموونە، یەکێک لە توێژینەوە تازەکان

that Shakespeare worked with playwright Christopher Marlowe on "Henry VI,"

دەریدەخات کە لە نووسینی ''ھێنری شەشەم''، شکسپیر لەگەڵ کریستۆفەر مارلۆ ئیشی کردووە،

parts one and two.

لە بەشی یەکەم و دووەم.

Shakespeare's identity is only one of the many problems stylometry can resolve.

چارەسەر کردنی خاوەنداریەتی ئیشەکانی شکسپیر تەنھا شت نییە کە مێتۆدە چارەسەری بکات.

It can help us determine when a work was written,

ئەمە دەتوانێت بۆمان روون بکاتەوە کە تێکستێک کەی نووسراوە،

whether an ancient text is a forgery,

یان تێکستێکی دێرین ساختەیە،

whether a student has committed plagiarism,

یان خوێندکارێک نووسینی کەسانیتری دزی بێت،

or if that email you just received is of a high priority or spam.

یان ئەو ئیمێڵەی بە دەستت گەیشتووە گرنگە یان ساختەیە.

And does the timeless poetry of Shakespeare's lines

ئایا ھۆنراوە نەمرەکانی شکسپیر

just boil down to numbers and statistics?

تەنیا وەک ژمارە و ئامار دەمێننەوە؟

Not quite.

بێ گومان نەخێر.

Stylometric analysis may reveal what makes Shakespeare's works structurally distinct,

شیکارەکانی شێوەزانی دەریدەخات بۆچی نووسینەکانی شکسپیر نایابە لە رووی ڕێکخستنەوە،

but it cannot capture the beauty of the sentiments and emotions they express,

بەڵام ناتوانێت جوانی و بێ وێنەیی ھەست و خۆشەویستی ئەم تێکستانە دیاری بکات،

or why they affect us the way they do.

یان پێمان بڵێت چۆن کاریگەری لەسەرمان درووست دەکات.

At least, not yet.

بە لایەنی کەمەوە، لە ئێستادا نا.