Ugly History: Witch Hunts - Brian A. Pavlac

Translator: Ayan Organization Reviewer: Daban Q Jaff

In the German town of Nördlingen in 1593,

لەساڵی ١٩٥٣ لە شارۆچکەی نیۆردلینگن ی ئەڵمانی،

an innkeeper named Maria Höll found herself accused of witchcraft.

خاوەنی مەیخانەیەک بە ناوی ماریا هیۆڵ زانی کە بە جادوبازی تاوانبار دەکرێت.

She was arrested for questioning, and denied the charges.

گیرا تاوەکو لێکۆڵینەوەی لەگەڵدا بکرێت، و تۆمەتەکانی ڕەتکردەوە.

She continued to insist she wasn’t a witch through 62 rounds of torture

دوای ٦٢ جار ئەشکەنجەدانی بەردەوام، سوور بوو لەسەر ئەوەی جادوگەر نییە

before her accusers finally released her.

پێش ئەوەی شکاتکەرەکانی لە کۆتاییدا ئازادی بکەن. رێبێکا لێمپ،

Rebekka Lemp, accused a few years earlier in the same town, faced a worse fate.

چەند ساڵێک پێشتر تاوانبار کرا بوو لە هەمان شارۆچکە، توشی خراپترین چارەنووس هات.

She wrote to her husband from jail

لە زیندانەوە نامەی بۆ هاوسەرەکەی نووسی

worrying that she would confess under torture,

دەترسا کە لە ژێر ئەشکەنجەدا دان بنێت بە تۆمەتەکاندا،

even though she was innocent.

هەر چەندە ئەو بێتاوان بوو.

After giving a false confession,

دوای ئەوەی بە نادروستی دانی پێدانا،

she was burned at the stake in front of her family.

بە بەر چاوی خێزانەکەی لەسەر ستوونێکی دار سوتێنرا.

Höll and Lemp were both victims of the witch hunts

هیۆڵ و لێمپ هەر دووکیان قوربانی ڕاوکردنی جادووگەرەکان بوون

that occurred in Europe and the American colonies

کە لە ئەوروپا و کۆڵۆنییە ئەمەریکییەکاندا ڕوویداوە

from the late 15th century until the early 18th century.

لە کۆتاییەکانی سەدەی ١٥ تاوەکو سەرەتاکانی سەدەی ١٨.

These witch hunts were not a unified initiative by a single authority,

ڕاوکەری جادووگەرەکان دەستپێشخەریەکی یەکگرتوو نەبوو لەلایەن تاکە دەسەڵاتێکەوە،

but rather a phenomenon that occurred sporadically

بەڵکو دیاردەیەک بوو کە بەشێوەیەکی هەڕەمەکی ڕووی دەدا

and followed a similar pattern each time.

و هەموو جارێکیش هەمان ڕێگەیان دەگرتە بەر.

The term “witch” has taken on many meanings,

وشەی ''جادوگەر'' وای لێهاتووە مانایی زۆر شت بگەیەنێت،

but in these hunts, a witch was someone who allegedly gained magical powers

بەڵام لەو ڕاوکردنانەدا، جادووگەر کەسێک بوو کە گوایە توانا جادوویییەکانی بەدەست هێناوە

by obeying Satan rather than God.

لە ڕێگەیی گوێڕایەڵی کردنی ئەهریمەن لە جیاتی خودا.

This definition of witchcraft spread through churches in Western Europe

ئەو پێناسەیەی جادووگەری بە ناو کڵیساکانی ڕۆژئاوای ئەوروپادا بڵاو بووەوە

starting at the end of the 15th century.

لە کۆتاییەکانی سەدەی ١٦ دەستی پێکرد.

It really gained traction after the pope gave a friar and professor of theology

ئەوە بوو بە جێگەی سەرنج دوای ئەوەی پاپا بە پڕۆفیسۆرێکی ئاینناسی و قەشە

named Heinrich Kraemer

بە ناوی هێنریک کرایمەر

permission to conduct inquisitions in search of witches in 1485.

لە ساڵی ١٤٨٥دا ڕێگەی بە بەدواداچوون و گەڕان بەدای جادووگەرەکان دا.

His first, in the town of Innsbruck,

یەکەم دانەی، لە شارۆچکەی ئینسبروک بوو،

didn’t gain much traction with the local authorities,

لەلایەن دەسەڵاتدارە ناوخۆیەکانەوە زۆر گرینگی پێ نەدرا،

who disapproved of his harsh questioning of respectable citizens

کە شێوازی لێکۆڵینەوە توندەکەی ئەویان پەسند نەبوو لەگەڵ هاونیشتمانییە بەڕێزەکان

and shut down his trials.

و هەڵسان بە ڕاگرتنی دادگاییەکان. بە بێ ترس،

Undeterred, he wrote a book called the "Malleus Maleficarum," or "Hammer of Witches."

هەڵسا بە نووسینی پەرتوکێک بە ناوی مالیۆس مالفیکاروم واتە چەکوشی جادووگەرەکان.

The text argued for the existence of witches

دەقەکە باسی لە بوونی جادووگەرەکان دەکرد

and suggested ruthless tactics for hunting and prosecuting them.

و ڕێگەی بێ بەزەییانەی دەستنیشان دەکرد بۆ ڕاوکردن و لە سێدارە دانیان.

He singled out women as easier targets for the devil’s influence,

و ئافرەتانی دیاری کرد بەوەی ئاسانتر ئەهریمەن زاڵ دەبێت بەسەریاندا،

though men could also be witches.

هەر چەندە پیاوانیش دەکرا ببن بە جادووگەر.

Kraemer’s book spurred others to write their own books

پەرتوکەکەی کریمەر هانی ئەوانی دیکەی دا تاوەکو پەرتوکی خۆیان بنووسن

and give sermons on the dangers of witchcraft.

و ئاگاداری دەربارەی مەترسی جادووگەری بدەن.

According to these texts,

بە گوێرەی ئەو دەقانە،

witches practiced rituals including kissing the Devil’s anus

جادووگەرەکان کۆمەڵیک نەریتیان هەبوو لە نێوانیاندا ماچ کردنی کۆمی ئەهریمەن

and poisoning or bewitching targets the devil singled out for harm.

و ژەهر خوارکردن و جادوو کردن لەو کەسانەی ئەهریمەن بۆی دیاری دەکردن تا ئازاریان بدەن.

Though there was no evidence to support any of these claims,

بەڵام هیچ بەڵگەیەک نەبوو بۆ پشتگیری کردنی هیچ یەکێک لەم بانگەشانە،

belief in witches became widespread.

بڕوا بوون بە بوونی جادوگەرەکان بڵاوبوویەوە.

ڕاوکردنی جادووگەرەکان زۆر جار لە کاتی هەبوونی دۆخێکی ناهەمواردا دەستی پێ دەکرد

A witch hunt often began with a misfortune:

a failed harvest, a sick cow, or a stillborn child.

شکستی دروێنە کردن، مانگایەکی نەخۆش، یاخود لە دایک بوونی مندالێکی مردوو.

Community members blamed witchcraft, and accused each other of being witches.

ئەندامانی کۆمەڵگە لۆمەی جادووگەرییان کرد و یەکتریان بە جادووگەر تۆمەتبار دەکرد.

Many of the accused were people on the fringes of society:

زۆرینەی ئەوانەی تۆمەتبار دەکران خەڵکی داماوی ناو کۆمەڵگە بوون:

the elderly, the poor, or social outcasts,

پیرەکان، هەژارەکان، وەدەرنراوەکانی ناو کۆمەڵگە،

but any member of the community could be targeted,

بەڵام هەر ئەندامێکی ناو کۆمەلگە لەوانەیە بکرابا ئامانج،

even occasionally children.

تەنانەت هەندێک جار منداڵانیش.

While religious authorities encouraged witch hunts,

کاتێک دەسەڵاتدارە ئاینییەکان هانی ڕاوەکەرە جادووگەرەکانیان دەدا،

local secular governments usually carried out the detainment

حوکمەتە سێکیۆلارە ناوچەییەکان هەڵدەستان بە دەستگیر کردنەکان

and punishment of accused witches.

و سزادانی جادووگەرە تۆمەتبارکراوەکان. ئەو کەسانەی

Those suspected of witchcraft were questioned and often tortured—

گومانی جادووگەریان لێ دەکرا لێکۆڵینەوەیان لەگەڵدا دەکرا و زۆرجاریش ئازار دەدران-

and under torture, thousands of innocent people confessed to witchcraft

و لە ژێر ئەشکەنجەدا، هەزاران لە خەڵکی بێتاوان دانیان دەنا بەوەی جادووگەریان

and implicated others in turn.

کردووە و لە بەرامبەریشدا خەڵکی دیکەیان تیوەدەگلاند.

Because these witch hunts occurred sporadically over centuries and continents

چونکە ئەو ڕاوکەرە جادوگەرانە بە درێژایی سەدە و کیشوەرەکان بە هەڕەمەکی ڕووی داوە

the specifics varied considerably.

جۆری سزادانەکان زۆر هەمە چەشن بوون.

Punishments for convicted witches ranged from small fines to burning at the stake.

سزای جادووگەرە تۆمەت بارکراوەکان ئەوانە بوون زنجیری بچووک و سوتان بەسەر ستوونێکەوە

The hunt in which Höll and Lemp were accused dragged on for nine years,

ئەو ڕاوکردنەی کە هیۆڵ و لێمپی تێدا تاوانبار کران نۆ ساڵی خایاند،

while others lasted just months.

لە کاتێکدا ئەوانی تر تەنها چەند مانگێکیان خایاند بوو.

They could have anywhere from a few to a few hundred victims.

دەکرێت لە هەر شوێنێک ژمارەی قوربانییەکان چەند سەد قوربانییەک بوو بن.

The motivations of the witch hunters probably varied as well,

هاندەرەکان بۆ ڕاوکەرەکانی جادووگەرەکان بۆی هەیە جۆراوجۆر بووبن، بەڵام

but it seems likely that many weren’t consciously looking for scapegoats—

وا دەردەکەوێت کە زۆربەیان بە وردی بە دوای کەسێکدا نەگەڕاون تا تۆمەتی بخەنە ئەستۆ--

instead, they sincerely believed in witchcraft,

بەڵکو، بە ڕاستی بڕوایان بە جادوو هەبووە،

and thought they were doing good by rooting it out in their communities.

و وا بڕوایان دەکرد کە شتێکی باش دەکەن لە ڕێگەی دوورخستنەوەیان لە کۆمەلگەکانیان.

Institutions of power enabled real harm to be done on the basis of these beliefs.

دەسەڵاتدارەکان لەسەر بنەمای باوەڕەکەیان ڕێگەیان دەدا زۆریان ئازار بدەن.

But there were dissenters all along–

بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ڕەتکەرەوە کانیش هەبوون-

jurists, scholars, and physicians countered books

دادوەرەکان، توێژەرەوەکان، و پزیشکەکان گەیشت بوون بەو پەرتوکانە

like Kraemer’s "Hammer of Witches"

وەک پەرتوکی کرایمەر ''چەکوشی جادووگەرەکان''

with texts objecting to the cruelty of the hunts,

بە نووسین بەرهەڵستی توندوتیژەی ڕاوەکانیان دەکرد،

the use of forced confessions, and the lack of evidence of witchcraft.

بەکارهێنانی هێز بۆ دانپێ دانانی زۆرەملێ، و نەبوونی بەڵگەی پێویست بۆ جادووگەری.

From the late 17th through the mid-18th century,

لە دواییەکانی سەدەی ١٧ەوە تا ناوەڕاستەکانی سەدەی ١٨،

their arguments gained force with the rise of stronger central governments

مشتومڕەکانیان هێزیان لەگەڵ بەهێز بوونی حکومەتە ناوەندییەکان بە دەست هێنا

and legal norms like due process.

و ڕێکارە یاساییەکانی وەکو دەستەبەری ماف.

Witch hunting slowly declined until it disappeared altogether.

ڕاوە جادووگەریی وردە وردە پوکایەوە تا بەتەواوەتی بوونی نەما.

Both the onset and demise of these atrocities came gradually,

هەر دوو دەست پێ کردن و مردنی ئەو کاولکاریانە بە هێواشی ڕوویاندا،

out of seemingly ordinary circumstances.

لە کۆمەلێک دۆخی بە ڕواڵەت ئاسایی.

The potential for similar situations,

ئەگەری ڕوودانی بەسەرهاتی هاوشێوە، کە تێیدا

in which authorities use their powers to mobilize society against a false threat,

دەسەڵاتداران هێز بەکار دەهێنن بۆ بەسەربازی کردنی کۆمەڵگە دژ بە هەڕەشەیەکی ساختە،

still exists today—

تاوەکو ئەمڕۆش بوونی هەیە---

but so does the capacity of reasoned dissent to combat those false beliefs.

بەڵام، توانای ژیری بۆ وەستانەوە لە دژی ئەو باوەڕە هەڵانە بوونی هەیە.