How we see color - Colm Kelleher

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Аудармашы: Balym Alibek Редактор: Bakytgul Salykhova

You might have heard that light is a kind of wave

Сіз жарық толқынның бір түрі екенін және

and that the color of an object

заттың түсі шағылысқан

is related to the frequency of light waves it reflects.

жарық толқынының жиілігіне байланысты екенін естіген шығарсыз.

High-frequency light waves look violet,

Жоғары жиілікті жарық толқындары – күлгін,

low-frequency light waves look red,

төмен жиілікті жарық толқындары –

қызыл, ал аралық жиіліктері – сары,

and in-between frequencies look yellow,

green,

жасыл, қызғылт сары

orange,

және т.б. болады.

and so on.

You might call this idea physical color

Бұл идеяны физикалық түс деп атауға болады,

because it says that color is a physical property of light itself.

өйткені ол “түс - жарықтың физикалық қасиеті” екенін айтады.

It's not dependent on human perception.

Ол адамның қабылдауына байланысты емес.

And, while this isn't wrong,

Бұл қате болмаса да,

it isn't quite the whole story either.

бүкіл мәселені қамтып тұрған жоқ.

For instance, you might have seen this picture before.

Мысалы, сіз бұл суретті бұрын көрген боларсыз.

As you can see, the region where the red and green lights overlap is yellow.

Көріп отырғаныңыздай, қызыл мен жасыл шам қабаттасқанда сары түс пайда болады.

When you think about it, this is pretty weird.

Ойланып қарасақ, бұл біртүрлі.

Because light is a wave, two different frequencies

Жарық толқын болғандықтан, екі түрлі

shouldn't interact with each other at all,

жиілік бір-біріне мүлдем әсер етпеуі керек,

they should just co-exist

олар үйлесім тауып ән

like singers singing in harmony.

салған әншілер сияқты қатар тұруы керек.

So, in this yellow looking region,

Сонымен бұл сары аймақта

two different kinds of light waves are present:

жарық толқындарының

one with a red frequency,

қызыл жиіліктегі және

and one with a green frequency.

жасыл жиіліктегі екі түрі бар.

There is no yellow light present at all.

Сары шам мүлде жоқ.

So, how come this region,

Ендеше, қызыл мен жасыл

where the red and green lights mix,

жарық араласатын бұл аймақ

looks yellow to us?

неге бізге сары болып көрінеді?

To understand this, you have to understand a little bit about biology,

Мұны түсіну үшін сіздің биологиядан хабарыңыз болуы керек,

in particular, about how humans see color.

әсіресе адамдар түсті қалай көретінін түсінуіңіз керек.

Light perception happens in a paper-thin layer of cells,

Жарықты қабылдау көз алмасының артқы жағын жабатын торлы қабық

called the retina,

деп аталатын жасушалардың жұқа қабатында болады.

that covers the back of your eyeball.

In the retina, there are two different types of light-detecting cells:

Көз торында жарыққа сезімтал жасушалардың

rods and cones.

таяқша және конус деген екі түрі болады.

The rods are used for seeing in low-light conditions,

Таяқшалар жарық аз болғанда көру үшін қолданылады

and there is only one kind of those.

және олар тек бір түрде болады.

The cones, however, are a different story.

Бірақ конустарда олай емес.

There three kinds of cone cells that roughly correspond

Конус жасушалары мына түстерге сәйкес келеді:

to the colors red,

қызыл,

green,

and blue.

жасыл және көк.

When you see a color,

Түсті көрген кезде әрбір конус

each cone sends its own distinct signal to your brain.

сіздің миыңызға өз сигналын жібереді.

For example, suppose that yellow light,

Мысалы, сары жиілігі бар

that is real yellow light, with a yellow frequency,

нағыз сары жарық

is shining on your eye.

көзіңізге жарқырап тұр делік.

You don't have a cone specifically for detecting yellow,

Сізде сары түсті анықтау үшін жасалған арнайы конус жоқ,

but yellow is kind of close to green

бірақ сары түс жасылға,

and also kind of close to red,

сондай-ақ қызылға жақын,

so both the red and green cones get activated,

сондықтан қызыл және жасыл конустар белсенді болиды

and each sends a signal to your brain saying so.

және әрқайсы миыңызға сигнал жібереді.

Of course, there is another way to activate

Әрине, қызыл және жасыл конустарды

the red cones and the green cones simultaneously:

бір уақытта белсенді етудің тағы бір жолы бар,

if both red light and green light are present at the same time.

ол - қызыл және жасыл шамдардың бір уақытта жануы.

The point is, your brain receives the same signal,

Мәселе мынада, сіздің миыңыз сары жиіліктегі жарықты да,

regardless of whether you see light that has the yellow frequency

жасыл мен қызыл жиіліктердің қосындысынан шыққан жарықты да

or light that is a mixture of the green and red frequencies.

көргенде бірдей сигналды қабылдайды.

That's why, for light, red plus green equals yellow.

Сондықтан қызыл мен жасылдың қосындысы сарыға тең.

And, how come you can't detect colors when it's dark?

Ал қараңғыда неге түстерді көре алмайсыз?

Well, the rod cells in your retina take over

Көз торындағы таяқша жасушалар

in low-light conditions.

жарық аз кезде ғана іске қосылады.

You only have one kind of rod cell,

Сізде тек бір ғана таяқша бар,

and so there is one type of signal

сондықтан сіздің миыңызға

that can get sent to your brain:

сигналдың жарық не қараңғы деген

light or no light.

бір түрін ғана жіберуге болады.

Having only one kind of light detector

Жарық детекторының бір түрі ғана болғандықтан,

doesn't leave any room for seeing color.

басқа түсті көре алмаймыз.

There are infinitely many different physical colors,

Әртүрлі физикалық түстердің шексіз саны бар,

but, because we only have three kinds of cones,

бірақ бізде тек үш түрлі конус болғандықтан,

the brain can be tricked into thinking it's seeing any color

қызыл, жасыл және көк түстерінің

by carefully adding together the right combination

дұрыс комбинациясын мұқият біріктіру

of just three colors:

арқылы миды кез келген

red, green, and blue.

түсті көреді деп алдауға болады.

This property of human vision is really useful in the real world.

Адам көзінің көру қабілеті – әлем үшін өте маңызды.

For example, TV manufacturing.

Мысалы, теледидар өндірісін алайық.

Instead of having to put infinitely many colors in your TV set

Шынайы әлемді имитациялау үшін шексіз түстер саны бар

to simulate the real world,

теледидарды жүктеудің орнына

TV manufacturers only have to put three:

теледидар өндірушілері тек

red, green, and blue,

қызыл, жасыл, көк түстерді орнатуы керек,

which is lucky for them, really.

бұл олар үшін өте тиімді болмақ.