When are you actually an adult? - Shannon Odell

Аудармашы: Assem Amantayeva Редактор: Askhat Yerkimbay

Most countries recognize 18 as the start of adulthood

Көп елде 18 жас – есеюдің белгісі саналады.

by granting various freedoms and privileges.

Есею бостандық пен әртүрлі артықшылықтарды сыйлайды.

But is age the best way to measure maturity?

Бірақ ақыл тоқтатуды жаспен өлшеу ең тиімді жол ма?

I was born 12:05 AM on November 6th—

Мен қарашаның 6-сы, 12:05-те дүниеге келдім.

5 minutes short of being eligible to vote in the election tomorrow.

Ертеңгі сайлауға дауыс беруге жарау үшін 5 минут кеш туылдым.

Meanwhile, your big brother— yours truly—

Ал мен, сенің үлкен ағаң,

was born 15 minutes earlier, so I can vote.

сенен 15 минут ерте туылғаным үшін, ертең дауыс бере аламын.

It’s arbitrary and unfair!

Бұл – негізсіз әрі әділетсіз!

The voting age should be lowered to 16!

Сайлауға дауыс беру жасы, 16 жас болуы тиіс!

I firmly disagree!

Мен бұнымен мүлде келіспеймін!

No way 16-year-olds are mature enough to make decisions with national consequences.

16 жастағылар ұлттық деңгейде әсері бар мәселелерге араласуға дайын емес.

I’m eligible and I don’t even know who’s running.

Алайда мен сайлауға кім қатысып жатқанын да білмеймін.

Meanwhile, I know the candidates inside and out.

Ал мен үміткерлерді өте жақсы білемін.

She's obsessed with politics.

Оның саясаттан басы айналып қалған.

Exactly! If 16-year-olds aren’t mature enough to vote,

Дұрыс! Егер 16 жасыңда дауыс беруге құқылы болмасаң,

then by that same logic, they shouldn’t be allowed to drive.

онда көлік жүргізуге де, құқылы болмауың керек.

I firmly disagree! I’m an excellent driver!

Мен бұнымен келіспеймін! Мен көлікті өте жақсы жүргіземін!

And I’ve never gotten a ticket, unlike some people.

Әрі мен ешқашан айыппұл төлеп көрген емеспін.

That’s so unfair! That stop sign was hidden by a tree.

Бұл – әділетсіздік! Ол кезде “тоқтау” белгісі ағаштың артында болды.

I think you both make valid points.

Меніңше, екеуің де дұрыс айтасыңдар.

And questioning the age limits of adulthood is well warranted.

Ақыл тоқтататын жасты талқылау – әбден дұрыс.

Some countries have lowered the voting age to 16,

Кейбір елдер сайлауға дауыс беру жасын 16-ға түсірді.

and cultural coming-of-age ceremonies are often celebrated at different ages.

Әрі есеюге байланысты мәдени рәсімдер, көбіне, әртүрлі жаста аталып өтіледі.

As there seems to be no consensus on exactly when we reach maturity,

Біздің қай жаста есейетініміз жайлы бір шешімге келе алмасақ,

perhaps science can give us a clearer answer.

бәлкім, бұның шешімін бізге, ғылым бере алар.

One way neuroscientists have looked to define adulthood

Нейроғалымдар есеюдің қашан басталатынын анықтау үшін

is by when the brain is fully grown.

ми толықтай дамып болуы қажет дейді.

Brain development involves two trajectories.

Мидың дамуы екі траекторияны қамтиды.

First, there's a reduction in gray matter.

Біріншісі, мидағы сұр заттың азаюы.

Gray matter consists of cells and connections

Сұр зат жасушалар мен қысқа диапазонда

that facilitate communication at short ranges,

сөйлесуге жауап беретін байланыстардан тұрады.

creating dense, information-processing hubs.

Осылай ол тығыз, ақпаратты басқару орталықтарын құрады.

While a reduction may seem like a bad thing,

Сұр заттың азаюы жаман нәрсе болып көрінгенімен,

what’s happening is a selective pruning.

бұл, керісінше, керек емес нәрседен арылу үдерісі.

Connections that are used are kept and strengthened,

Қолданыстағы байланыстар сақталып, одан сайын нығайса,

while under-used ones are weeded away,

сирек қолданылатындары іріктеуден шығады.

creating a brain that is both fine-tuned to its environment and energy efficient.

Сөйтіп энергия жағынан тиімді, өз ортасына пайдалы, ми өсіп-дамиды.

This gray matter reduction coincides with an increase in white matter.

Сұр заттың азаюы, ақ заттың көбеюімен байқалады.

White matter refers to connections that are myelinated,

Ақ зат миелинденген байланыстардың,

coated in a layer of insulation,

оқшау жатқан қабатпен қапталып,

allowing for fast far-range communication between information hubs.

ақпарат орталықтарының арасында ұзақ диапазонда сөйлеуге мүмкіндік береді.

For example, these paths connect regions that signal

Мысалы, бұл жолдар бірден сыйақыға ие болу аймағы мен

the pleasure of immediate reward with regions that help us plan ahead,

алға жоспар құру сигналын беретін аймақты байланыстырады.

allowing us to make more balanced, forward-thinking decisions.

Осылайша бізге тиімді, дұрыс шешімдерді қабылдауға септігін тигізеді.

Imaging studies show that white and gray matter volumes

Зерттеулерде ақ және сұр заттардың көлемі

undergo drastic changes during adolescence,

жеткіншек кезеңде үлкен өзгерістерден өтетіні анықталды.

and continuing through your twenties.

Бұл 20-ға шыққанда да, жалғаса береді.

But the brain’s journey is far from finished,

Бірақ мидың дамуы осымен тоқтап қалмайды.

as various experiences continue to reshape its connections

Әртүрлі нәрселер оның байланыстарын өзгертуді жалғастырады.

throughout your lifetime.

Бұл ешқашан тоқтамайды.

So brain structure alone may not give us our answer.

Демек, ми құрылысы біз іздеген жауапты бере алмайды.

Another way scientists have tried to define adulthood

Ересектікті анықтаудың басқа жолын, ғалымдар

is by measuring cognitive development—

когнитив дамуды өлшеу арқылы зерттеуге тырысты.

when are you able to learn and complete mental tasks

Миға күш салатын істерді сен,

at the same efficiency as older adults?

ересектер секілді деңгейде қай жаста жасай аласың?

By this definition, adulthood may begin as early as 16,

Осыған сәйкес, ересектік, 16 жаста басталуы мүмкін.

as teens perform just as well on tests

Өйткені бұл жаста жасөспірімдердің

that assess reasoning, problem-solving and critical thinking.

пайымдау, мәселені шешу, сыни ойлау қабілеттері дами бастайды.

Though capable of making smart, well-informed decisions,

Саналы, дұрыс шешімдер қабылдай алса да,

teens may be more susceptible to external pressures.

жасөспірімдер сыртқы ықпалдарға сезімтал болуы мүмкін.

Studies show that when performing risk- taking and self-control related tasks,

Зерттеулер тәуекелге бел буу мен өзін-өзі басқаруға келгенде,

18 to 21 year olds behave much like older adults.

18-21 жастағылар, ересектер секілді әрекет ететінін көрсетеді.

But when these tests include an emotional element—

Бірақ бұл жағдайлар эмоционал рең алғанда,

such as utilizing self-control when identifying fearful faces—

бойыңды қорқыныш билегенде, өз-өзіңді ұстау сияқты

or a social element—

немесе әлеуметтік рең алғанда

such as making a decision in the presence of a friend—

мысалы досыңның көзінше шешім қабылдау секілді.

different patterns emerge.

Осындай әртүрлі мысалдар бар.

Under these influences, 18 to 21 year olds tend to behave more like younger teens,

Бұндай жағдайларда 18-21 жастағылар, жасөспірімдер секілді әрекет етуге бейім.

and their brains show younger-teen-like patterns of activity.

Әрі олардың милары, жасөспірімдердікіне ұқсайды.

In other words, during your teens and early twenties,

Басқаша айтқанда, жасөспірім шақ пен 20-ның бер жағында,

your brain is wired to place more value and attention

ми бар күші мен көңілін,

on social and emotional elements.

әлеуметтік және эмоционал элементтерге бөледі.

This allows emerging adults to better explore their identities

Бұл болашақ ересектерді, өз-өздерін тануға және

and connect with others,

өзгелермен байланыс орнатуына

but may also create more vulnerability to negative peer influence

көмектесе отырып, басқалардың негативінен қорғансыз етіп,

and rash heat of the moment decisions.

асығыс шешімдер қабылдауға, әкеп соқтыруы мүмкін.

For this reason, many scientists argue that judicial systems

Осы үшін де, ғалымдар сот жүйесі

should expand juvenile courts to include

жасөспірімдер сотын ұлғайтып,

those in their late teens and early twenties,

18-21 жастағыларды да, қатарға қосуды сұрайды.

as current systems fail to recognize

Қазіргі жүйелер

how the emerging adult brain is still changing.

жасөспірімдердің миының әлі де дамып жатқанын білмейді

So when are you actually an adult?

Сонымен сен шынымен қай жаста ересек атанасың?

As you can see, there is no exact age or moment

Байқағаныңдай, ол нақты бір жас пен сәтке тәуелді емес.

in development that we can point to.

Біз осы жас деп, нақты айта алмаймыз.

Instead, neuroscience suggests that there are waves of maturity.

Оның орнына, нейроғалымдар, ересектіктің толқындары бар дейді.

As different brain regions and mental abilities mature at different times,

Мидың әртүрлі аймақтары мен қабілеттер әр жаста дамитындықтан,

so do different adult-like states and behaviors.

ересектік іс-әрекеттер де солай, әр жаста дамиды.

Not everyone will reach each wave of maturity at the same age.

Бәрі бірдей жаста ересек болып саналмайды.

Each person’s journey to adulthood is unique,

Әркімнің ересек атануда, өзіндік жолы бар.

influenced by genetics, environment, and experience.

Ол генетикамен, қоршаған ортамен және тәжірибемен байланысты.