How much electricity does it take to power the world?

Translator: chnar kamal Reviewer: Daban Q. Jaff

You flip a switch.

تۆ سویچێک دەگەڕێنیتەوە.

Coal burns in a furnace, which turns water into steam.

خەڵوز لە ناو کوورەیەکدا دەسوێت، کە ئاو دەکاتە هەڵم.

That steam spins a turbine, which activates a generator,

ئەو هەڵمە دەنگێکی تۆربینە، کە مۆلیدێکی چالاک دەکات،

which pushes electrons through the wire.

کە پاڵ بە ئەلکتڕۆنەکان دەدات لە ناو وایەرەکەدا.

This current propagates through hundreds of miles of electric cables

ئەم زۆربوونە ئێستا بە سەدان میل کێبڵی کارەبایی

and arrives at your home.

و دەگەنە ماڵەکەت.

All around the world, countless people are doing this every second—

لە هەموو جیهاندا، خەڵکێکی زۆر زۆر هەموو چرکەیەک ئەم کارە دەکەن-

flipping a switch, plugging in, pressing an “on” button.

گۆڕینی سویچەکە، پێوەرکردنی، فشار خستنە سەر دوگمە.

So how much electricity does humanity need?

کەواتە مرۆڤایەتی چەندە پێویستی بە کارەبا هەیە؟

The amount we collectively use is changing fast,

ئەو بڕەی کە بە کۆمەڵ بەکاردی دێنین خێرا دەگۆڕی،

so to answer this question,

کەواتە وەڵامی ئەو پرسیارە،

we need to know not just how much the world uses today,

پێویستە بزانین نەک تەنها ئەمڕۆ جیهان چەند کارەبا بەکاردەهێنن،

but how much we’ll use in the future.

بەڵام چەند بەکاری دێنن لە داهاتوو.

The first step is understanding how we measure electricity.

یەکەم هەنگاو تێگەیشتنە کە چۆن کارەبا دەپێوین.

It’s a little bit tricky.

ئەوە تۆزێک فێڵاوی و ئاڵۆزە.

A joule is a unit of energy,

جوولێک یەکەیەکی وزەیە،

but we usually don't measure electricity in just joules.

بەڵام ئێمە بە شێوەیەکی ئاسایی کارەبا بە جوول ناپێوین.

Instead, we measure it in watts.

لە جیاتی، بە وات دەپێوین.

Watts tell us how much energy, per second, it takes to power something.

وات پێمان دەڵێ چەندە وزە، بۆ هەر چرکەیەک، پێویستی بە هێزکردنی شتێکە.

One joule per second equals one watt.

یەک جول بۆ هەر چرکەیەک یەکسانە بە یەک وات.

It takes about .1 watts to power a smart phone,

نزیکەی یەک وات دەخایەنێ بۆ ئەوەی مۆبایلێکی تەلەفۆنی بە هێز بکا،

a thousand to power your house, a million for a small town,

هەزار بۆ ئەوەی خانووەکەت بە هێز بکات، ملیۆنێک بۆ شارۆچکەیەکی بچووک،

and a billion for a mid-size city.

و ملیارێک بۆ شارێکی ناوەڕاستی قەبارە.

As of 2020, it takes 3 trillion watts to power the entire world.

وەک ساڵی ٢٠٢٠، سێ تریلیۆن وات دەخایەنێت بۆ ئەوەی هەموو جیهان بە دەسەڵات بێت.

But almost a billion people don’t have access to reliable electricity.

بەڵام نزیکەی ملیارێک کەس کارەبای متمانەپێکراو ناگاتە دەستیان.

As countries become more industrialized and more people join the grid,

کە وڵاتان زیاتر پیشەسازی دەبن و خەڵکێکی زیاتر دەچنە ناو تۆڕەکەوە،

electricity demand is expected to increase about 80% by 2050.

پێشبینی دەکرێت داواکاری کارەبا تا ساڵی ٢٠٥٠ نزیکەی %٨٠ زیاد بکات.

That number isn't the complete picture.

ئەو ژمارەیە وێنەی تەواو نییە.

We'll also have to use electricity in completely new ways.

هەروەها دەبێت کارەبا بە شێوەیەکی تەواو نوێ بەکاربهێنین.

Right now, we power a lot of things by burning fossil fuels,

لە ئێستادا، بە سوتاندنی سوتەمەنی فۆسیل زۆر شت بە هێز دەبێت،

emitting an unsustainable amount of greenhouse gases

سنوردارکردنی بڕێکی ناجێگر لە گازی خانووی شووشەیی

that contribute to global warming.

کە بەشداری لە گەرمبوونی جیهاندا دەکات.

We’ll have to eliminate these emissions entirely

دەبێت ئەو دەرکردنانە بە تەواوی کەم بکەین

to ensure a sustainable future for humanity.

بۆ دابینکردنی ئایندەیەکی بەردەوام بۆ مرۆڤایەتی.

The first step to doing so, for many industries,

هەنگاوی یەکەم بۆ کردنی ئەو کارە، بۆ چەندین پیشەسازی،

is to switch from fossil fuels to electric power.

ئەوەیە ئەو سوتەمەنییە فۆسیلانە بگۆڕین بۆ هێزی ئەلیکترۆنی.

We'll need to electrify cars,

پێویستمان بە ئۆتۆمبێلی کارەبا هەیە،

switch buildings heated by natural gas furnaces to electric heat pumps,

گۆڕینی بینایی گەرمکراو لەلایەن گازی سروشتی بۆ پەمپی گەرمی کارەبایی،

and electrify the huge amount of heat used in industrial processes.

و کارەبایی ئەو گەرمییەزۆرەی کە لە پڕۆسەی پیشەسازییدا بەکارهێنراوە.

So all told, global electricity needs could triple by 2050.

بۆیە هەموو پێان وتووە، پێویستیەکانی کارەبا یی جیهانی دەتوانێ تا ساڵی ٢٠٥٠ سێ جار بێت.

We’ll also need all that electricity to come from clean energy sources

هەروەها پێویستمان بەو هەموو کارەبایە هەیە کە لە سەرچاوەی وزەی پاکەوە بێت

if it’s going to solve the problems caused by fossil fuels.

ئەگەر ئەوە کێشەکان چارەسەر بکات لە ڕێگەی سووتەمەنی فۆسیل.

Today, only one third of the electricity we generate comes from clean sources.

ئەمڕۆ، تەنیا سێیەکی ئەو کارەبایە کە ئێمە بەرهەممان دێنین لە سەرچاوە پاکەکانەوە دێت.

Fossil fuels are cheap and convenient, easy to ship,

سووتەمەنی فۆسیلی هەرزانە و گونجاوە، ئاسانە بۆ کەشتی،

and easy to turn into electricity on demand.

و ئاسانە لەسەر داواکاری بکرێتە کارەبا.

So how can we close the gap?

کەواتە چۆن دەتوانین بۆشاییەکە دابخەین؟

Wind and solar power work great for places with lots of wind and sunshine,

با و هێزی خۆر زۆر باش کار دەکەن بۆ شوێنەکان زۆر کار دەکەن با و تیشکی خۆر،

but we can’t store and ship sunlight or wind the way we can transport oil.

بەڵام ئێمە ناتوانین تیشکی خۆر یان ڕەشەبای کەشتی کۆبکەینەوەو بتوانین نەوت بگوازینەوە.

To make full use of energy from these sources at other times or in other places,

بۆ بەکارهێنانی تەواوی وزە لەو سەرچاوانە لە کاتەکانی تر یان، لە شوێنەکانی تر،

we’d have to store it in batteries

دەبێت ئێمە پاتری کۆبکەینەوە

and improve our power grid infrastructure to transport it long distances.

و ژێزخانی تۆڕی کارەبامان باشتر بکەین بۆ گواستنەوەی دووری درێژ.

Meanwhile, nuclear power plants use nuclear fission

لە هەمان کاتدا، کارگەی هێزی ناوەکی شەقبوونی ناوکی بەکاردێنێ

to generate carbon-free electricity.

بۆ دروستکردنی کارەبا بە بێ کاربۆن.

Though still more expensive than plants that burn fossil fuels,

هەرچەندە هێشتا گرانترە لە ڕووەکەکان کە سووتەمەنی فۆسیل دەسوتێنن،

they can be built anywhere

ئەوان دەتوانن بنیاتی بنێنن لەهەر شوێنێک بێت

and don’t depend on intermittent energy sources like the sun or wind.

و پشت نەبەستن بە سەرچاوەی وزە بۆ لەتبوون وەک خۆر یان با.

Researchers are currently working to improve nuclear waste disposal

لە ئێستادا توێژەران کاردەکەن بۆ باشتر کردنی فڕێدانی پاشەڕۆی ناوکی

and the safety of nuclear plants.

و بۆ سەلامەتی ڕووەکەکانی ناوکی.

There’s another possibility we’ve been trying to crack since the 1940s:

ئەگەرێکی تر هەیە ئێمە لە ساڵانی ١٩٤٠ هەوڵی درزمان دا:

nuclear fusion.

تێکەڵکردنی ناوکی.

It involves smashing light atoms together, so they fuse,

ئەوە بەشداری دەکا لە پارچەکردنی ئەتۆمی ڕووناکی پێکەوە، بۆیە ئەوان فیوز دەکەن،

and harnessing the energy this releases.

و بەستنەوەی وزەی ئەم ئازادکردنە.

Accidents aren't a concern with nuclear fusion,

ڕووداوەکان نیگەرانی نیین لەگەڵ تێکەڵبوونی ناوکی،

and it doesn't produce the long-lived radioactive waste fission does.

و ئەوە بەرهەم ناهێنیت کە ماوەیەکی درێژ بەفیڕۆدانی ڕادیۆ یەکدەگرێ.

It also doesn’t have the transport concerns

هەروەها خەمی گواستنەوەشیان نییە

associated with wind, solar, and other renewable energy sources.

پەیوەست بە با، و خۆر و سەرچاوەکانی تری وزەی تازەوە.

A major breakthrough here could revolutionize clean energy.

پێشکەوتنی گەورە کە لێرە دەتوانین شۆرشی وزەی پاک بکات.

The same is true of nuclear fission, solar, and wind.

هەمان شت ڕاستە ئەگەر شەقبوونی ناوکی، خۆر، و با.

Breakthroughs in any of these technologies,

ئەگەر چی لە هیچ کام لەم تەکنەلۆجیایە،

and especially in all of them together, can change the world:

و بەتایبەتی لە هەمووشیان پێکەوە، دەتوانن جیهان بگۆڕن:

not only helping us triple our electricity supply,

نەک هەر یارمەتیمان دەدات کە کارەبامان سێ جار بێت،

but enabling us to sustain it.

بەڵام توانامان پێ دەدات کە بەردەوام بیین.